Tóm gọn công thức Chữ VN Song Song 4.0 - Kiều Trường Lâm & Trần Tư Bình

Tóm gọn công thức

CHỮ VN SONG SONG 4.0

Tốc ký chữ Việt không dấu thời công nghệ số

I- Giới thiệu

II- Công thức Chữ VN Song Song 4.0 (CVNSS4.0)

III- Vài ví dụ CVNSS4.0 để so sánh và cách học nhanh

IV- Vài thông tin thêm

I- GIỚI THIỆU

• Tổng quát:

Chữ VN Song Song 4.0 (CVNSS4.0) là cách viết không dấu rất gọn cho Chữ Quốc Ngữ (CQN). Viết khác CQN nhưng đọc y chang như CQN.

CVNSS4.0 không thay thế CQN mà chỉ dùng song song với CQN.

Ai thích thì học. Không ai bắt buộc được ai học. Học vài giờ là viết được. Hiện nay đã có nhiều người học. Và ai viết được thì đều ủng hộ nó.

• Lợi ích của CVNSS4.0:

- Viết nhanh và không cần phần mềm gõ dấu

- Có thể cài đặt chữ tốc ký 4.0 vào bảng gõ tắt ở các bộ gõ tiếng Việt để chuyển sang CQN nhanh hơn.

- Tiềm năng hữu ích ở công nghệ số như: tiết kiệm dữ liệu, hỗ trợ trí tuệ nhân tạo, thiết kế chữ viết cho các dân tộc thiểu số, v.v…

II- CÔNG THỨC CHỮ VN SONG SONG 4.0

CVNSS4.0 có 52 quy tắc. Chia ra 2 phần:

- Phần 1: Đầu tiên là 34 quy tắc rút gọn CQN để thành bộ chữ rất ngắn nhưng vẫn còn dấu, gọi là Chữ Việt Nhanh (CVN).

- Phần 2: Sau đó, dùng 18 chữ cái, gọi là Ký Hiệu Dấu (KHD), đặt ở cuối từ để thay dấu cho CQN và CVN thì mới thành CVNSS4.0.

52 qui tắc CVNSS4.0 có hệ thống, móc xích nhau. Hiểu rõ qui tắc ở phần trước thì mới hiểu được các qui tắc ở phần sau.

Ai đọc lướt bài này chỉ vài phút thì chắc chắn sẽ không hiểu đúng cấu trúc CVNSS4.0.

Trung bình phải tốn một vài giờ đọc bài này thì mới hiểu được 52 qui tắc biến đổi từ CQN qua CVNSS4.0.

Sau đây là Phần 1, gồm 34 qui tắc rút gọn tối đa CQN để tạo thành Chữ Việt Nhanh (CVN).

Xin lưu ý: CVN chưa phải là CVNSS4.0.

II- 1. PHẦN 1: CHỮ VIỆT NHANH (CVN)

CVN là bộ chữ Việt rất ngắn nhưng vẫn còn dấu.

Nó rút gọn CQN theo 5 nhóm sau:

1) Bỏ bớt dấu sắc ở các từ có chữ cái cuối là: c, p, t, ch.

Vd: các, úp, hát = cac, up, hat. (1 quy tắc)

2) I thay Y. Y thay UY

• I thay Y… Vd: i tá = y tá.

• Y thay UY … Vd: thý = thúy, byt = buýt.

• Chỉ hai vần AY, ÂY giữ nguyên … Vd: mây bay = mây bay. (3 quy tắc)

3) Thay phụ âm đầu chữ:

• F thay PH … Vd: fai= phai.

• Q thay QU … Vd: qay = quay, qôc = quốc, qi = qui, qy = quy.

• C thay K … Vd: cín = kín, cê = kê, cẻ = kẻ.

• K thay KH … Vd: ki kó kăn = khi khó khăn.

• Z thay D … Vd: zì = dì, zo zự = do dự.

• D thay Đ … Vd: di dâu dó = đi đâu đó.

• J thay GI … Vd: já jì = giá gì, jữ jìn = giữ gìn.

• G thay GH … Vd: gì = ghì, gê = ghê, ge = ghe.

• W thay NG-NGH … Vd: wa = nga, wĩ = nghĩ, wề = nghề, we = nghe. (9 quy tắc)

4) Thay phụ âm cuối chữ:

• G thay NG … Vd: mog = mong.

• H thay NH … Vd: bah = banh, hoàh = hoành, huêh = huênh.

• K thay CH … Vd: tak bạk = tách bạch, hoạk = hoạch, wuệk = nguệch. (3 quy tắc)

5) Rút gọn 54 vần dài “Nguyên âm ghép và chữ cái cuối”:

Đây là phần quan trọng và khó hiểu, xin đọc chậm.

CQN có 54 vần dài “Nguyên âm ghép và chữ cái cuối”. Mỗi vần có 3 hay 4 chữ cái như sau:

• uyêt, uyên.

• iêt, iêp, iêc, iên, iêm, iêng, iêu.

• yêt, yên, yêm, yêng, yêu.

• uôt, uôc, uôn, uôm, uông, uôi.

• ươt, ươp, ươc, ươn, ươm, ương, ươu, ươi.

• uât, uân, uâng, uây.

• uơt, uơn, uơi.

• oăt, oăp, oăc, oăn, oăm, oăng.

• oet, oen, oem, oeo.

• oat, oap, oac, oan, oam, oang, oao, oai, oay.

54 vần trên rút gọn còn 2 chữ cái mỗi vần, theo quy tắc 2 bước cùng lúc như sau:

- Bước một, rút gọn nguyên âm ghép còn một nguyên âm:

UYÊ còn Y.

IÊ-YÊ còn I.

UÔ còn U.

ƯƠ còn Ư.

UÂ còn Â.

UƠ còn Ơ.

OĂ còn Ă.

OE còn E.

OA còn O.

OA còn A (chỉ ở vần “oay"). (10 quy tắc)

- Bước hai, cùng lúc thay chữ cái cuối bằng chữ cái khác:

T thay bằng D.

P thay bằng F.

C thay bằng S.

N thay bằng L.

M thay bằng V.

NG thay bằng Z.

O-U thay bằng W.

I-Y thay bằng J. (8 quy tắc)

Như vậy, ráp 10 nguyên âm rút gọn vào 8 chữ cái cuối khác, ta ghi gọn được 54 vần trên mỗi vần chỉ còn 2 chữ cái, như sau:

• uyêt, uyên = yd, yl.

• iêt, iêp, iêc, iên, iêm, iêng, iêu = id, if, is, il, iv, iz, iw.

• yêt, yên, yêm, yêng, yêu = id, il, iv, iz, iw.

• uôt, uôc, uôn, uôm, uông, uôi = ud, us, ul, uv, uz, uj.

• ươt, ươp, ươc, ươn, ươm, ương, ươu, ươi = ưd, ưf, ưs, ưl, ưv, ưz, ưw, ưj.

• uât, uân, uâng, uây = âd, âl, âz, âj.

• uơt, uơn, uơi = ơd, ơl, ơj.

• oăt, oăp, oăc, oăn, oăm, oăng = ăd, ăf, ăs, ăl, ăv, ăz.

• oet, oen, oem, oeo = ed, el, ev, ew.

• oat, oap, oac, oan, oam, oang, oao, oai, oay = od, of, os, ol, ov, oz, ow, oj, aj.

Ví dụ:

- tuyết, hiệp, thuốc = tyd, hịf, thus.

- lượn, suất = lựl, sâd.

- cườm, thường = cừv, thừz.

- xoăn, xoen = xăl, xel.

- rượu, người = rựw, wừj.

- hoang, loay hoay = hoz, laj, haj.

II- 2. PHẦN 2: KÝ HIỆU DẤU (KHD)

Sau khi rút gọn tối đa CQN để tạo thành CVN như đã trình bày ở trên, ta dùng 18 chữ cái, gọi là Ký Hiệu Dấu (KHD), đặt ở cuối từ thay thế dấu thanh và dấu phụ cho CVN thì mới tạo thành CVNSS4.0.

18 KHD chia ra 4 nhóm như sau:

1) Nhóm Dấu Nón (â, ê, ô) thì sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng, ngang, thứ tự thay bằng các Ký Hiệu Dấu: B, D, Q, G, F, Y.
Ví dụ:

- cố cồ cổ cỗ cộ, cô = cob cod coq cog cof, coy.

- tuyết, huyền = tydb, hyld.
- viết, hiệp, việc, tiền, kiểm, niễng, liệu = vidb, hiff, visf, tild, civq, nizg, liwf.
- yết, yên, yểm, yêng, yếu = idb, ily, ivq, izy, iwb.
- nuốt, cuộc, nhuộm, uống, buổi = nudb, cusf, nhuvf, uzb, bujq.
- tuất, tuần, khuâng, khuấy = tadb, tald, kazy, kajb.

2) Nhóm Dấu Móc (ơ, ư, ă) thì sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng, ngang, thứ tự thay bằng các Ký Hiệu Dấu: X, K, V, W, H, O.
Ví dụ:

- lớ lờ lở lỡ lợ, lơ = lox lok lov low loh, loo.

- mắt lằn hẳn nhẵn mặt, lăn = matx lank hanv nhanw math, lano.

- ướt, mướp, được, vườn, lượm, tưởng, rượu, lưỡi = udx, mufx, dush, vulk, luvh, tuzv, ruwh, lujw.

- huớt, huỡn, uơi = hodx, holw, ojo.
- choắt, oặp, hoặc, xoắn, oẵm, hoằng = chadx, afh, hash, xalx, avw, hazk.

3) Nhóm Không Dấu Phụ thì sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng, thứ tự thay bằng các Ký Hiệu Dấu: J, L, Z, S, R.

Ví dụ:

- vó vò vỏ võ vọ = voj vol voz vos vor.

- loét, nhoẻn, ngoém, ngoèo = ledj, nhelz, wevj, wewl.
- soát, ngoạp, khoác, toán, ngoạm, hoàng, ngoáo, xoài, xoáy= sodj, wofr, kosj, tolj, wovr, hozl, wowj, xojl, xajj.

Lưu ý:

Riêng chữ có phụ âm cuối: C, P, T thì không thêm J để chữ ngắn hơn.

Ví dụ: khác, áp, phút = kac, ap, fut.

4) Ký hiệu P:

P là ký hiệu câm, không thay cho dấu nào, chỉ để không hiểu lầm chữ khác.
Ví dụ: lỗ = log, long = logp (thêm p để không hiểu là "lỗ" vì ở chữ 4.0 thì lỗ = log).

P đặt sau vần đã rút gọn mà gốc ở Chữ Quốc Ngữ là thanh ngang và không dấu phụ.
Các vần này là vần Chữ Việt Nhanh: ag, ah, aj, eg, el, ew, ih, oah, og, oj, ol, ow, oz, ug.

Ví dụ thêm:
- xá, xoáy, xoay = xaj, xajj, xajp.
(xoay = xajp để không hiểu là "xá" vì ở chữ 4.0 thì xá = xaj).

- rễ, rẻng, reng = reg, regz, regp.
(reng = regp để không hiểu là "rễ" vì ở chữ 4.0 thì rễ = reg).

Đến đây đã trình bày xong 52 quy tắc CVNSS4.0.

III- VÀI VÍ DỤ CVNSS4.0 ĐỂ SO SÁNH VÀ CÁCH HỌC NHANH

1) Đoạn đầu Truyện Kiều bằng CQN và CVNSS4.0:

Trăm năm trong cõi người ta,

Tramo namo trogp cois wujk ta,

Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau.

Chuw tail chuw mehf keoj lal get nhau.

Trải qua một cuộc bể dâu,

Traiz qa motf cusf beq zauy,

Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.

Nhugw diwd trogy thayb mal dau donx logl.

Lạ gì bỉ sắc tư phong,

Lar jil biz sacx tuo fogp,

Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen.

Troik xahp qen thoij maj hogd dahj gen.

Cảo thơm lần giở trước đèn,

Caoz thomo land jov trusx denl,

Phong tình có lục còn truyền sử xanh.

Fogp tihl coj lucr conl tryld suv xahp.

2) Cách học nhanh:

In ra bảng Tóm tắt "Công thức Chữ VN Song Song 4.0" của cô giáo Trần Thị Minh ở hình minh họa đính kèm.

http://chuvietnhanh.sourceforge.net/BangTomTatCongThucChuVNSongSong.pdf

Cầm bảng Tóm tắt và đọc bài tóm gọn này thì sẽ hiểu và nhớ dễ dàng 52 quy tắc.

IV- VÀI THÔNG TIN THÊM

1) Giáo trình đầy đủ CVNSS4.0:

- Để hiểu sâu hơn quy tắc và mục đích của CVNSS4.0, xin xem trên mạng giáo trình đầy đủ ở:

https://chuvietnhanh.sourceforge.net/ChuVNSongSong.htm

Để in hay tải vào máy giáo trình đầy đủ CVNSS4.0, xin vào:

https://chuvietnhanh.sourceforge.net/ChuVNSongSong.pdf

2) 8 bài tốc ký chữ Việt trong 90 phút:

Đây là phần hướng dẫn theo cách ngược lại ở trên.

52 qui tắc CVNSS4.0 được chia ra 8 bài học nhỏ, đi từ Ký Hiệu Dấu trước rồi mới đến Chữ Việt Nhanh.

Thời gian học mỗi bài khoảng 10 phút.

Sau khi nhớ được các qui tắc bài trước thì mới học qua bài kế tiếp.

Học xong 8 bài là ta sẽ hiểu rõ được 52 qui tắc và có thể đọc trôi chảy các văn bản viết bằng CVNSS4.0.

Xin dùng 1 trong 3 đường dẫn sau đây để xem toàn bộ “8 bài tốc ký chữ Việt trong 90 phút”:

- Để in:

http://chuvietnhanh.sf.net/8BaiTocKyChuVNSSTrong90Phut.pdf

- Để tải vào máy:

http://chuvietnhanh.sf.net/8BaiTocKyChuVNSSTrong90Phut.doc

- Để xem trên mạng:

http://chuvietnhanh.sf.net/8BaiTocKyChuVNSSTrong90Phut.htm

3) Cài đặt kiểu gõ CVNSS4.0 vào bộ gõ tiếng Việt:

Sau cùng, ta có thể cài đặt CVNSS4.0 vào bảng "Gõ tắt" ở các bộ gõ tiếng Việt để giúp gõ CQN nhanh hơn.

Ví dụ câu thơ:

"Qua phà nghiêng ngó lồng gà

Tránh quẹt thúng ghẹ người ta đứng gần".

Câu thơ trên gõ kiểu CVNSS4.0 thì 50 ký tự:

"Qa fal wizy woj logd gal

Trahj qetr thugj ger wujk ta dugx gand".

Còn gõ kiểu Telex CQN thì 71 ký tự:

"Qua phaf nghieeng ngos loongf gal

Tranhs quetr thungs gher nguwowif ta dduwngs gaanf".

Kiểu gõ CVNSS4.0 đã được cài đặt vào bộ gõ EVKey để dùng ở máy tính. Gõ kiểu CVNSS4.0 mà vẫn bung ra CQN. Tiết kiệm gần 25% thời gian gõ. Xem hướng dẫn ở bài ‘Gõ nhanh chữ Việt trên máy vi tính bằng kiểu gõ CVNSS4.0 với bộ gõ EVKey’: http://chuvietnhanh.sourceforge.net/GoNhanhChuVietTrenMayViTinhBangKieuGoCVNSS4.0VoiBoGoEVKey.htm

Hoặc vào trang mạng chuyển đổi trực tuyến qua lại giữa CQN và CVNSS4.0 http://chuvnsongsong.com để trực tiếp gõ kiểu CVNSS4.0 mà vẫn bung ra CQN, rồi sao chép (copy) kết quả và dán vào bất cứ nơi đâu.

4) Bảng tóm tắt quy tắc CVNSS4.0 các học viên khác.

a- Bài tóm tắt của thầy giáo Hoàng Văn Bát Nguyên Hoàng:

https://www.facebook.com/share/p/fdDsPoRRA9QfqNwj/?mibextid=oFDknk

BẢNG TÓM TẮT CHỮ VIỆT 4.0

I- Rút gọn chữ quốc ngữ:

1- Bỏ dấu (sắc) mọi từ có chữ cái cuối là: c, p, t và ch.

2- y và uy có 3 nguyên tắc: i = y, y = uy. (Ngoại lệ: ay, ây giữ nguyên).

3- Thay 09 phụ âm đầu:

F = Ph, Q = Qu, C = K, K = Kh, Z = D, D = Đ, J = Gi, G = Gh, W = Ng & Ngh.

4- Thay 03 phụ âm cuối:

g = ng, h = nh, k = ch.

5- Rút gọn nguyên âm ghép: 52 vần cụ thể như sau:

uyêt = yd, uyên = yl.
êt = id, iêp = if, iêc = is, iên = il, iêm = iv, iêng = iz, iêu = iw.
yêt = id, yên = il, yêm = iv, yêng = iz, yêu = iw.
uôt = ud, uôc = us, uôn = ul, uôm = uv, uông = uz, uôi = uj.
ươt = ưd, ươp = ưf, ươc = ưs, ươn = ưl, ươm = ưv, ương = ưz, ươu = ưw, ươi = ưj.
uât = âd, uân = âl, uâng = âz, uây = âj.
uơt = ơd, uơn = ơl.
oăt = ăd, oăc = ăs, oăn = ăl, oăm = ăv, oăng = ăz.
oet = ed, oen = el, oem = ev, oeo = ew.
oat = od, oap = of, oac = os, oan = ol, oam = ov, oang = oz, oao = ow, oai = oj, oay = aj. (Ngoại lệ vần oay).

II- Thay dấu râu bằng chữ cái:

Cụ thể có hai Nhóm: Nhóm â, ê, ô và nhóm ă, ư, ơ.

1- Nhóm â, ê, ô: Không dấu = y. Sắc = b. Huyền = d. Hỏi = q. Ngã = g. Nặng = f.

2- Nhóm ă, ư, ơ: Không dấu = o, Sắc = x. Huyền = k. Hỏi = v. Ngã = w. Nặng = h.

III- Thay 06 thanh (sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng, ngang) bằng 06 chữ cái:

Dấu sắc = j. Dấu huyền = l. Dấu hỏi = z. Dấu ngã = s. Dấu nặng = r.

Dấu ngang (không dấu) = p. Chỉ thực hiện khi có sự trùng hợp với Nhóm 1 và 2 của phần II bên trên. Vd:

Anh = Ah (trùng với Nhóm 2) = Ặ. Để phân biệt thêm p vào: Anh = Ahp.

Long = Log (trùng với Nhóm 1) = Lỗ. Để phân biệt thêm p vào = Logp.

-----------------------

Ghi chú: Dùng Font chữ Times New Roman cỡ 14, bảng tóm tắt chỉ một tờ giấy A4.

CÁCH HỌC NHƯ SAU:

Vd: Hãy dịch đoạn văn này sang chữ Việt 4.0

“Chữ viết Việt là một trong những phương tiện để chuyển tải ngôn ngữ Việt. Xã hội càng phát triển thì chữ viết là phương tiện cũng được cải tiến chỉnh sửa để ngày càng hoàn thiện hơn. Đó là quy luật phát triển của lịch sử.”

CHUYỂN SANG CHỮ VIỆT 4.0 như sau:

-Chữ: Viết nguyên chữ không có dấu = Chu. ữ? Nhìn vào 2 của phần III ta thấy ữ = w.

Vậy Chữ chuyển sang chữ Việt 4.0 sẽ là: Chuw.

-viết: Ta viết từ v trước. Nhìn vào 5.2 của phần I ta thấy iêt = id. Còn dấu sắc trên chữ ê? Nhìn vào nhóm 1 phần III ta thấy dấu sắc ở đây là b. Vậy chữ viết ở đây viết theo chữ Việt 4.0 phải là: vidb.

Tương tự như vậy bạn sẽ hoàn chỉnh bài viết một cách hoàn hảo nhất.

Chỉ cần kiên trì một vài tiếng đồng hồ là bạn sẽ thành thạo ngay.

Các bạn có thể dùng bảng tóm tắt nay để học cũng rất nhanh thuộc. Vì nó dễ và rất gọn ạ.

Kính chúc các bạn thành công.

“Chuw vidb Vidf lal motf trogp nhugw fuzo tilf deq chylq taiz wony wuw Vidf. Xas hoif cagl fat trilq thil chuw vidb lal fuzo tilf cugs dush caiz tilb chihz suav deq wayl cagl holl thilf hono. Doj lal qy ladf fat trilq cuaz likr suv.”.