|
|
|||
Phỏng vấn tác
giả Trần Tư Bình về tốc ký Chữ Việt
Nhanh Người thực hiện: Nguyễn Hữu
Thiện Giới thiệu: Cuối năm
2014, nhà báo Nguyễn Hữu Thiện - sáng lập viên
Tạp chí CNTT e-CHIP, nguyên phó Hội trưởng Hội
Tin Học Tp.HCM - đứng ra phối hợp giữa
Diễn đàn Tinh Tế (tinhte.vn) cùng trang mạng Chữ
Việt Nhanh tổ chức ba cuộc thi về Chữ
Việt Nhanh và WinVNKey (xem chi tiết ba cuộc thi
ở http://chuvietnhanh.sourceforge.net/CacCuocThiTocKyCVN.htm). Ông Nguyễn Hữu Thiện đã
thực hiện cuộc phỏng vấn qua email với
ông Trần Tư Bình - tác giả phương pháp tốc
ký Chữ Việt Nhanh. Nay xin ghi lại nguyên văn toàn
bộ email các câu hỏi phỏng vấn của nhà báo
Nguyễn Hữu Thiện và email trả lời của ông
Trần Tư Bình để độc giả có thông tin
đầy đủ hơn về phương pháp
tốc ký Chữ Việt Nhanh và bộ gõ WinVNKey. --------000--------
Email nêu câu hỏi phỏng vấn
của nhà báo Nguyễn Hữu Thiện gởi đến
ông Trần Tư Bình: Mến gởi anh Bình, Nhân ba cuộc thi nầy, Thiện
nghĩ chính là lúc chính thức giới thiệu về các
anh và Chữ Việt Nhanh (CVN) với công chúng rộng rãi,
không phải chỉ qua tin tức và sinh hoạt ở Nhà
Văn Hóa Thanh Niên, mà qua bài báo hẳn hoi. Vì vậy,
Thiện xin đề nghị anh kể và viết thêm
về mấy điều sau, để Thiện xây
dựng thành bài (đăng Tuổi Trẻ, hay Pháp
Luật TP.HCM). 1. Những suy nghĩ và ý
tưởng ban đầu (khiến cho anh xác định
con đường và theo đuổi) khi xây dựng
phương pháp tốc ký CVN? 2. Những chặng đường
cụ thể: khó khăn, và những phát triển từng
chặng (có đối chiếu với nhau) trong tiến
trình phát triển CVN (gồm cả sự tham gia của
WinVNKey), tính cả về mặt học thuật,
phương tiện, và số người/tổ chức
ủng hộ, làm theo? 3. Sự phát triển CVN gắn bó ra
sao với (sự phổ biến của) môi trường
web? 4. Vài câu chuyện, kỷ niệm
đáng nhớ của anh trong những chặng
đường ấy? 5. Suy nghĩ của anh về
triển vọng sắp tới của CVN (nhúng vào các
bộ gõ khác, như Unicode, vào mobile devices, hướng
tới sinh viên/học sinh, trường học,...)? Rất thân mến! Tp.HCM, 01/12/2014 Nguyễn Hữu Thiện Website cá nhân: http://luckylukefc.com (admin@luckylukefc.com) facebook: http://facebook.com/anhchunhiem (anhchunhiem@facebook.com) --------000--------
Email trả lời của ông
Trần Tư Bình Anh Thiện mến, Tôi xin gửi đến anh phần
trả lời cho 5 câu hỏi của ạnh đã
đặt ra. 1. Những suy nghĩ và ý
tưởng ban đầu (khiến cho anh xác định
con đường và theo đuổi) khi xây dựng
phương pháp tốc ký CVN? Năm 1976, tôi 22 tuổi, đang là
sinh viên trường ĐH. Tổng Hợp TP.HCM (tên cũ
ĐH. Văn Khoa Sài gòn) tình cờ mượn ở
thư viện cuốn sách gần 400 trang “Vấn
đề cải tiến chữ quốc ngữ”, Nxb
Văn Hoá, Hà Nội, 1961. Quyển sách này tổng hợp
các báo cáo và tham luận đọc trong Hội nghị khoảng
3 ngày bàn về vấn đề cải tiến chữ
Quốc ngữ, thực hiện bởi Tổ Ngôn Ngữ
(thuộc Viện Văn Học thời bấy giờ, vì
chưa có Viện Ngôn Ngữ), có cố Thủ
Tướng Phạm Văn Đồng đến
đọc lời khai mạc hội nghị. Đọc mục lục, tôi
ngạc nhiên lắm, vì theo hiểu biết của tôi khi
ấy thì chữ quốc ngữ đã hoàn thiện
rồi, sao lại có cả một hội nghị bàn
về cải tiến chữ quốc ngữ do Viện
Văn Học tổ chức tại Hà Nội năm 1960? Cuốn sách này trình bày về:
những điều bất hợp lý của chữ
quốc ngữ; các đề nghị cải tiến
chữ quốc ngữ đã có từ trước cho
đến thời điểm ấy; và 20 bài tham luận
của những nhà nghiên cứu ngôn ngữ học ở
miền Bắc lúc ấy, cũng như của những
vị trí thức ở ngành khác như Gs. Hoàng Xuân Nhị,
Gs. Hoàng Tụy v.v. Đọc sách ấy, tôi hiểu
chữ quốc ngữ còn một số hạn chế..
Lúc ấy rãnh rỗi, tôi suy nghĩ có cách nào viết
hợp lý và gọn hơn nữa không, vì mỗi lần
cải tiến chữ viết là rất nhiều nhiêu khê
tốn kém nên nếu có cải tiến thì nên cải
tiến triệt để hầu tiết kiệm
được nhiều giấy mực? Tôi đã nghĩ
ra cách tốc ký có hệ thống 52 vần, vốn có 3
hoặc 4 mẫu tự, xuống còn 2 mẫu tự cho
mỗi vần. Tôi bèn viết một bài viết
ngắn “Thử đề nghị cải tiến chữ
Quốc ngữ” trong đó chọn lọc và gom lại các
qui ước khác viết gọn về phụ âm
đầu, phụ âm cuối từ trong quyển sách này,
cộng thêm cách tốc ký có hệ thống 52 vần,
vốn có 3 hoặc 4 mẫu tự, xuống còn 2 mẫu
tự cho mỗi vần mà tôi vừa nghĩ ra. Viết
xong bài, tôi tìm gặp một giáo sư dạy ngôn ngữ
trong khoa của tôi lúc ấy (lâu quá quên tên) để
hỏi ý kiến. Qua ngày sau, xem xong vị ấy nói
đại ý “đất nước ta vừa hết
chiến tranh, còn nhiều việc phải làm, em cứ
tiếp tục sưu tầm tài liệu và sau này nếu
nhà nước đặt lại vấn đề
cải tiến chữ quốc ngữ thì em góp bài nêu ý
kiến …”. Năm 1980, tôi rời VN, định
cư ở nước ngoài. Tôi nghĩ các ý tưởng
tốc ký năm nào chắc sẽ không bao gìờ
được viết ra. Nhưng những năm gần
đây, khi thấy người Việt ‘chat’ trên mạng
hoặc viết tin nhắn ở ĐTDĐ, họ
tốn thời giờ nhiều hơn khi phải viết
nguyên những chữ có các vần 3 hoặc 4 mẫu
tự mà trước đây tôi đã nghĩ ra cách tốc
ký mỗi vần chỉ còn 2 mẫu tự. Tôi bèn nhờ
cháu tôi ở VN sao chụp gần nguyên quyển sách này và
bắt đầu viết bài “Tốc
Ký Chữ Việt” năm 2006. Đây là bài nòng
cốt của phương pháp tốc ký CVN. (Xin xem 2 hình chụp trang Mục
Lục quyển sách “Vấn đề cải tiến
chữ Quốc ngữ”, Nxb, Văn Hóa, Hà Nội, 1961)
Hình 1: Mục
Lục sách “Vấn đề cải tiến chữ
Quốc ngữ”, Nxb, Văn Hóa, Hà Nội, 1961 Hình 2: Mục
Lục và trang sau chót sách “Vấn đề cải
tiến chữ Quốc ngữ”, Nxb, Văn Hóa, Hà Nội,
1961. 2. Những chặng đường
cụ thể: khó khăn, và những phát triển từng
chặng (có đối chiếu với nhau) trong tiến
trình phát triển CVN (gồm cả sự tham gia của WinVNKey),
tính cả về mặt học thuật, phương
tiện, và số người/tổ chức ủng
hộ, làm theo? a) Khó khăn: - Tôi định cư ở Úc, chung
quanh bạn bè thân nhân ít có ai gõ tiếng Việt có dấu
nên dù tôi có kể chuyện hoặc giới thiệu các bài
về tốc ký, ở trang web Chữ Việt Nhanh thì
họ chỉ nghe cho vui chứ chẳng ai quan tâm góp ý. Nói
chung, không có dịp quen biết những người chuyên
môn trong ngành ngôn ngữ học để trao đổi ý kiến. - Tôi là dân dạy văn, không rành
về computer, lập trình, v.v. nên tốn rất nhiều
thì giờ tự học hỏi thiết kế trang web
Chữ Việt Nhanh. b) Những chặng trong tiến trình
phát triển CVN: • Về mặt học thuật: - Viết xong bài “Tốc
Ký Chữ Việt”, tôi đã gởi bài lên diễn
đàn của một số mạng trong và ngoài
nước, trong đó có diễn đàn của mạng
WinVNKey (winvnkey.sf.net). - Tiến sĩ Ngô Đình
Học, tác giả bộ gõ đa năng WinVNKey, đã tích
hợp các cách tốc ký vào WinVNKey, tạo ra một
phương pháp mới gõ tắt chữ Việt: gõ
chữ tốc ký mà máy vi tính vẫn hiện ra chữ
Việt trọn vẹn. Bài “Phương pháp mới gõ tắt chữ
Việt” hướng dẫn cụ thể
phương pháp gõ tắt này. - Khi thử nghiệm việc
tích hợp các đề nghị trong bài “Tốc Ký Chữ
Việt” vào WinVNKey thì nảy sinh vấn đề là nên
chọn kiểu gõ dấu nào thì nhanh và thích hợp
nhất ?Từ đó, tôi viết bài “Một kiểu gõ dấu chữ Việt
rất nhanh” phân tích kỹ các ưu khuyết
điểm của 4 kiểu gõ dấu: VIQR, VNI, Telex và
Microsoft (còn có tên TCVN6064). Sau đó giới thiệu một
kiểu gõ dấu mới, tạm đặt tên là
Tubinhtran-MS. Kiểu gõ dấu này đã được tích
hợp trong WinVNKey, phiên bản 5.5.463. - Thêm nữa, khi dùng máy tính
để viết tin nhắn hoặc chat ở Facebook,
phòng chat,… nhiều người hay gõ chữ Việt không
dấu cho nhanh. Để giúp gõ chữ không dấu
được nhanh hơn, một phương pháp gõ
tắt chữ không dấu được tích hợp vào
WinVNKey. Cách thức tương tự với cách tích
hợp các đề nghị tốc ký chữ có dấu
của bài “Tốc Ký Chữ Việt” vào WinVNKey. Chỉ
một điều khác là các quy ước gõ tắt (macro)
thì không có dấu và chữ bung ra là chữ Việt
trọn vẹn nhưng không dấu. Tôi viết bài “Cách gõ tắt chữ Việt không dấu” hướng
dẫn cụ thể phương pháp gõ tắt này. - Trên trang nhà cũ của WinVNKey, ta
nhấn chữ “Online Manual” thì sẽ đọc
được phần hướng dẫn sử
dụng WinVNKey. Nhưng phần này hiện chỉ
được viết bằng Anh ngữ và trình bày
hơi chi tiết. Nó chỉ thích hợp cho người biết
Anh ngữ và dùng WinVNKey ở mức cao cấp (advanced
users). Nó không thích hợp với người không biết
Anh ngữ hoặc những ai muốn dùng WinVNKey chỉ
để thỉnh thoảng gõ chữ Việt. Tôi đã cùng TS Ngô Đình Học, tôi
viết bài “Hướng dẫn cấp tốc phần
mềm gõ WinVNKey” và vài khác liên quan đến
bộ gõ WinVNKey theo quan điểm của người
dùng, để giúp những ai chưa thạo máy vi tính
hoặc chưa rành Anh ngữ, biết cách tải xuống
và cài đặt WinVNKey vào máy, biết cách chọn các
chức năng căn bản trong WinVNKey, v.v… - Và với bài vở viết ngày càng
nhiều, cộng thêm khi viết thì tìm tòi tra cứu, tôi
sưu tập được nhiều thông tin hữu ích
về chữ Việt trong thời đại a-còng này nên
tôi đã lập ra trang mạng Chữ Việt Nhanh http://chuvietnhanh.sf.net nhằm
giới thiệu các bài viết và đường dẫn
hữu ích liên quan đến chữ Việt trong thời
đại internet, thích hợp cho mọi trình độ
từ căn bản đến cao cấp. Hiện nay,
trung bình mỗi ngày có khoảng trên dưới 50 khách
thăm trang mạng Chữ Việt Nhanh. - Thời gian qua, Ts. Ngô Đình
Học đã nhờ tôi thiết kế lại trang nhà
WinVNKey http://winvnkey.sf.net.
Giao diện mới của trang nhà WinVNKey do tôi thiết
kế đã được ra mắt cách đây vài tháng.
Hiện nay, trung bình mỗi ngày có khoảng trên
dưới 80 khách thăm trang mạng WinVNKey. • Về mặt đăng tải,
phổ biến: - Năm 2008, mạng Việt Nam
Thư Quán đính ghim bài “Phương Pháp Mới Gõ
Tắt Chữ Việt” ở mục Đánh máy truyện
cho thư viện online. - Năm 2011,Tạp chí mạng Chim
Việt Cành Nam (Pháp) chuyển một số bài trong
mạng Chữ Việt Nhanh thành sách điện tử và
hiện đăng ở mục “Sách đáng chú ý”. - Năm 2011, nhà xuất bản
Trẻ (vn) ấn hành sách Chữ Việt Nhanh, gồm
một số bài được chọn từ trang
Chữ Việt Nhanh. - Khoa Ngoại ngữ - Trường
ĐH Sư phạm Hà Nội 2 đưa mạng Chữ
Việt Nhanh (chuvietnhanh.sf.net, tức
vietpali.sourceforge.net/binh) vào mục “Giáo trình tham khảo” cho
môn học bắt buộc “Tốc Ký”. Xem “Đề
Cương Chi Tiết Học Phần: Tốc Ký” (trang 6)
ở http://www.hpu2.edu.vn/uploads/dao-tao/2013_08/toc-ky-tcn402.pdf . - Tháng 8 năm 2013, mạng eChíp
Online (vn) tạo ra Blog Chữ Việt Nhanh để
quảng bá các bài từ trang Chữ Việt Nhanh. Xin
mời đọc thêm bài Vì sao e-CHÍP Online ra Blog Chữ
Việt Nhanh? - Năm 2014, diễn đàn Tinh
tế (vn) tạo góc Chữ Việt Nhanh để
quảng bá bài viết và các cuộc thi tốc ký Chữ
Việt Nhanh. Hiện nay, diễn đàn Tinh Tế cùng tôi
và Ts. Ngô Đình Học kết hợp tổ chức các
cuộc thi có thưởng về tốc ký Chữ
Việt Nhanh. Các cuộc thi đã đang và sẽ xảy
ra. Xin xem chi tiết các cuộc thi ở: tinhte.vn > Thông
tin > Chữ Việt Nhanh, hoặc xem ở Fanpage Chữ
Việt Nhanh (http://facebook.com/fanpageCVN). - Lúc 8g30 sáng Chủ nhật 28/12/2014
tại Nhà văn Hóa thanh Niên TP.HCM sẽ có buổi
giới thiệu lần đầu về phương
pháp tốc ký Chữ Việt Nhanh & các cuộc thi
Chữ Việt Nhanh. 3. Sự phát triển CVN gắn bó ra
sao với (sự phổ biến của) môi trường
web? Trong môi trường web hiện nay,
người Việt mình ngày càng dùng các mạng xã hội
nhiều như Facebook, Twitter, v.v…, ở đó rất
nhiều người cần chat, gởi tin nhắn nhanh
và thường là viết chữ Việt không dấu. Nay
nếu nhiều người biết và học thuộc
được các qui ước viết tắt chữ
không dấu thì sẽ giúp họ viết nhanh hơn. 4. Vài câu chuyện, kỷ niệm
đáng nhớ của anh trong những chặng
đường ấy? Câu chuyện đáng nhớ nhất
là vào năm 2007, sau khi viết xong bài “Tốc Ký Chữ
Việt”, lúc đó tôi đặt tên là “Thử đề
nghị cách viết gọn chữ Việt” và gởi
đăng vài diễn đàn trong và ngoài nước, mà
một trong những diễn đàn này là ddth.com. Ngay ngày
đầu tiên đã có 20 người phản hồi ý
kiến mà đa số là chỉ trích cho là phương
pháp tốc ký CVN chỉ làm hỏng việc viết chính
tả khi người ta quen dùng. Thế là sau độ
vài tuần, admin của diễn đàn này đã hủy
bỏ chủ đề này với lý do là có thể góp
phần làm hư hỏng sự trong sang tiếng Việt. Tôi ức việc này lắm nên sau
một thời gian, tôi đã đăng một bài “Bài
viết bị bức tử” trên diễn đàn manguon.com
năm 2009 kể chuyện bài viết trên bị delele
ở ddth.com. Ai ngờ sau vài tháng đăng bài, số
lượng phản hồi gần 200 bài mà đa số
cũng vẫn là chỉ trích, thậm chí có bạn còn làm
thơ chửi tôi, hoặc xa hơn có bạn đi xa
hơn còn cho tôi phổ biến phương pháp tốc ký
này là nằm trong chiến dịch của lực
lượng phản động nước ngoài nhằm
làm hỏng đi chữ Quốc ngữ, v.v…. Xin xem ở manguon.com/quan-cafe-coc/124847-b-i-viet-bi-buc-tu.html Nhưng bên cạnh nhiều phản
hồi tiêu cực này, lại có vài phản hồi rất
khích lệ ở một số diễn đàn. Vài phản
hồi khích lệ đáng nhớ nhất như là: - Có một Việt kiều là chuyên
viên điện thoại ở Anh khuyên tôi nên xin giấy bản
quyền bằng sáng chế (patent) cho bài viết bị
bức tử này. - Có bạn viết câu đại ý
“bài viết của bạn là một viên ngọc ở
giữa chợ có lắm kẻ nhòm”. - Có bạn lúc đầu chưa
thấu hiểu các qui ước viết tắt trong bài
“Thử đề nghị cách viết gọn chữ
Việt” đã phê phán tôi là viết điều nhảm,
sau đó qua tranh luận, bạn ấy hiểu
được và gọi tôi là “Trần tiên sinh”. Qua những phản ứng này, tôi
đã hạn chế việc phổ biến bài “Tốc ký
chữ Việt” vào các diễn đàn mà dành thì giờ
nhiều vào việc viết các bài về WinVNKey, hoặc
vào việc làm cho trang mạng Chữ Việt Nhanh ngày càng
phong phú và hữu ích. Riêng kỷ niệm vui nhất
đầu tiên là khoảng năm cuối 2008, trên Google
tình cờ tôi phát hiện ra bài viết “Thử đề
nghị cách viết gọn chữ Việt” đã
được lưu giữ trong trang cá nhân của
một chuyên viên khoa học làm việc tại Liên Hiệp
Quốc, trong đó hơn 10 bài bằng tiếng Anh về
các đề tài khoa học về môi sinh, chỉ có 1 bài
bằng tiếng Việt là bài viết của tôi. Tôi
đã nói với anh Ngô Đình Học rằng đây là món
quà Giáng Sinh rất ý nghĩa cho tôi vào năm đó
(tiếc là năm ngoái link này bị chết nên tôi không
giới thiệu ở đây được) 5. Suy nghĩ của anh về
triển vọng sắp tới của CVN (nhúng vào các
bộ gõ khác, như Unicode, vào mobile devices, hướng
tới sinh viên/học sinh, trường học,...)? Sau cuộc thi thứ Nhất về
tốc ký Chữ Việt Nhanh vào tháng 11/2014 vừa qua, BTC
cuộc thi đã phỏng vấn nhanh 3 người trúng
giải. Qua nội dung trả lời 3 người trúng
giải, chúng tôi tin tưởng rằng một khi
phương pháp tốc ký này được phổ
biến rộng rãi hơn thì mang lại nhiều lợi
ích hơn cho những người thường gõ
tiếng Việt có dấu hoặc không dấu trên
mạng. Xin xem 3 bài phỏng vấn nhanh ở https://www.tinhte.vn/threads/ket-qua-tong-ket-cuoc-thi-thu-nhat-toc-ky-chu-viet-nhanh.2395859/ Trong tương lai, nếu một
khi nhiều người biết đến và thích
nhắn tin và gõ chữ Việt theo phương pháp
tốc ký Chữ Việt Nhanh thì chắc sẽ dẫn
đến việc các bộ gõ khác nghĩ đến
việc nâng cao thuật toán cho bộ gõ của mình
để tích hợp được phương pháp
tốc ký CVN vào bộ gõ, tựa như bộ gõ WinVNKey
đã tiên phong tích hợp vào năm 2007. (Để thấy được
sự khó khăn và tốn nhiều công sức trong
việc tích hợp phương pháp tốc ký CVN vào bộ
gõ WinVNKey, xin đọc ở: http://vietunicode.sourceforge.net/forum/viewtopic.php?f=2&t=979&sid=90a6bd5adcbfe5b050a21bc933581de7) Cũng trong chiều hướng này,
các công ty sản xuất điện thoại di
động cũng có thể sẽ nghĩ đến
việc tích hợp phương pháp tốc ký CVN (chữ
không dấu hoặc có dấu) vào các điện thoại
bán trên thị trường VN để câu thêm khách mua. Riêng việc có hướng tới
việc giới thiệu phương pháp tốc ký CVN
đến giới sinh viên/học sinh, trường
học hay không thì đây cũng là mơ ước
của tôi nhưng việc này chắc sẽ gây nhiều
tranh luận nên tạm thời tôi xin gác lại. Cảm ơn anh rất nhiều. Trần Tư Bình Sydney, 6/12/2014 Email: tubinhtran@gmail.com Website: http://chuvietnhanh.sf.net ©
Trần Tư Bình (Email: |
|||
|
