8 BÀI TỐC KÝ CHỮ VIỆT 4.0 TRONG 90
PHÚT
Tốc ký chữ Việt không
dấu thời công nghệ số
Kiều Trường Lâm & Trần
Tư Bình
• Tổng quát:
- Bao gồm 8 bài ngắn,
hoàn thành trong 90 phút. Mỗi bài cần 10 phút
để học quy
tắc và làm bài tập nhỏ.
- Sau khi học xong, đảm bảo bạn sẽ đọc và viết được
chữ Việt tốc ký 4.0. Hiện
nay, nhiều người
học và ai viết được đều ủng hộ nó.
- Chữ Việt tốc ký 4.0 (hay Chữ VN Song Song 4.0) là bộ chữ phụ, rất ngắn và không dấu, dùng song song với Chữ Quốc Ngữ.
• Lợi ích
chữ Việt tốc ký 4.0:
- Viết nhanh và không cần phần mềm gõ dấu
- Có thể cài đặt chữ tốc
ký 4.0 vào bảng gõ tắt ở các bộ gõ tiếng
Việt để chuyển sang Chữ
Quốc Ngữ nhanh hơn.
- Tiềm năng hữu ích ở công nghệ
số như: tiết
kiệm dữ liệu,
hỗ trợ trí tuệ nhân tạo, thiết kế
chữ viết cho các dân
tộc thiểu số,
v.v…
• Cách học:
- Cần hiểu các ví
dụ và hoàn thành đúng bài tập ở bài trước
thì mới học bài
kế tiếp, vì ví
dụ ở các bài sau bao gồm
luôn các quy tắc ở bài trước.
- Hãy chuẩn bị sẵn cây viết và tờ giấy
để làm bài tập
nhanh chóng.
___________________________________
BÀI 1- THAY DẤU CHỮ
CÓ: Ê, Ô, Â
Ở
chữ có dấu Nón
(ê, ô, â), sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng, ngang, thứ tự thay bằng
các Ký Hiệu Dấu: B, D, Q, G, F, Y.
Ví dụ: vế, về, vổ, vỗ, vận, vây = veb, ved,
voq, vog, vanf, vayy.
• Bài tập: Chuyển
qua chữ Việt 4.0 câu "Cậu vẫn thấy một tổ chim trên
cây".
• Đáp án:
"Cauf vang thayb motf toq chim
treny cayy".
___________________________________
BÀI 2- THAY DẤU CHỮ
CÓ: Ơ, Ư, Ă
Ở
chữ có dấu Móc
(ơ, ư, ă), sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng,
ngang, thứ tự
thay bằng các Ký Hiệu Dấu: X, K, V, W, H, O.
Ví dụ: lớ, lờ, cử, cữ, nhặt, nhăn =
lox, lok, cuv, cuw, nhath, nhano.
• Bài tập: Chuyển
qua chữ Việt 4.0 câu
"Mợ Lớn
lỡ cằn nhằn lắm lời nên hắn
rất bực tức".
• Đáp án:
"Moh Lonx low cank nhank lamx loik
neny hanx ratb buch tucx".
___________________________________
BÀI 3- THAY DẤU CHỮ
KHÔNG DẤU PHỤ
Ở
chữ không có dấu Phụ
(a, e, i, o, u), sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng, thứ tự thay bằng
các Ký Hiệu Dấu: J, L, Z, S, R.
Ví dụ: vá, vè, vỉ, võ, vụ, vay = vaj, vel, viz, vos, vur,
vay.
Lưu ý: Để chữ ngắn hơn, không thêm J ở chữ thanh sắc
mà chữ cái cuối là: C, P, T.
Vd: các, cóp, cút = cac, cop, cut.
• Bài tập: Chuyển
qua chữ Việt 4.0 câu "Lúc nãy mẹ ép
con học hát và học nhảy".
• Đáp án:
"Luc nays mer ep con hocr
hat val hocr nhayz".
___________________________________
BÀI 4- THAY GỌN 9 PHỤ
ÂM ĐẦU CHỮ
• PH = F
... Vd: pha, phở = fa, fov.
• QU = Q ... Vd: qua, quấn
= qa, qanb.
• K = C ... Vd: kim, ké, két,
kế = cim, cej, cet, ceb.
• KH = K ... Vd: khi, khá,
khen = ki, kaj, ken | khổ,
khờ, khép = koq, kok, kep.
• D = Z ... Vd: do, dì,
dần, = zo, zil, zand.
• Đ = D ... Vd: đi, đến,
đầu = di, denb, daud.
• GI = J ... Vd: gia, gió,
giận = ja, joj, janf | gì, giữ gìn = jil, juw jinl.
• GH = G ... Vd: ghi, ghe,
ghế = gi, ge, geb | ghì,
ghen ghét = gil, gen get.
• NG và NGH = W ... Vd: nga,
ngôn ngữ = wa, wony wuw | nghĩ, nghe, nghề =
wis, we, wed.
• Bài tập: Chuyển
qua chữ Việt 4.0 câu "Dù gì đi nữa giữ
gìn áo quần ở phía kia sẽ kín đáo hơn".
• Đáp án:
"Zul jil di nuaw juw jinl aoj
qand ov fiaj
cia ses cinj
daoj hono".
___________________________________
BÀI 5- THAY GỌN 3 PHỤ
ÂM CUỐI CHỮ
• NG = G
... Vd: bóng hồng = bogj hogd |đứng thẳng
= dugx thagv.
• NH = H ... Vd: tình
= tihl, huênh = huehy |
hoành hành = hoahl hahl.
• CH = K ... Vd: thích
hạch sách = thikj hakr sakj | hoạch = hoakr | khuếch
= kuekb.
• Bài tập: Chuyển
qua chữ Việt 4.0 câu
"Nhà nàng ở cạnh nhà tôi,
Cách nhau cái giậu mồng tơi xanh rờn".
• Đáp án:
"Nhal nagl ov cahr nhal
toiy,
Cakj nhau caij jauf mogd
toio xahp ronk".
___________________________________
BÀI 6- THAY GỌN Y VÀ UY
• Y = I
(i) ... Vd: bác sỹ, y tá = bac sis, i taj | lý trí = lij trij.
• UY = Y ... Vd: tuy,
thúy = ty, thyj | buýt, khuya = byt, kya.
• Riêng AY, ÂY giữ nguyên
... Vd: mây bay = mayy bay | cày cấy = cayl cayb.
• Bài tập:
Chuyển qua chữ Việt 4.0 câu "Tuy cô ấy ở Mỹ bảy năm nay mà cũng chưa quen đi xe buýt".
• Đáp án:
"Ty coy ayb ov Mis bayz namo nay mal cugs chuao qen
di xe byt".
___________________________________
BÀI 7- THAY GỌN 54 VẦN
"NGUYÊN ÂM GHÉP VÀ CHỮ CÁI CUỐI"
(Đây
là bài khó nhất trong
8 bài. Cần đọc
thật kỹ)
Chữ
Việt có 54 vần “Nguyên âm ghép và Chữ cái cuối”. Mỗi
vần có 3 hay 4 chữ cái:
- uyêt, uyên;
- iêt, iêp, iêc, iên, iêm,
iêng, iêu;
- yêt, yên, yêm, yêng, yêu;
- uôt, uôc, uôn, uôm, uông,
uôi;
- ươt, ươp,
ươc, ươn,
ươm, ương,
ươu, ươi;
- uât, uân, uâng, uây;
- uơt, uơn,
uơi;
- oăt, oăp, oăc, oăn, oăm, oăng;
- oet, oen, oem, oeo;
- oat, oap, oac, oan, oam, oang,
oao, oai, oay.
Thay gọn 54 vần trên còn 2 chữ cái mỗi vần, theo 2 bước cùng lúc như sau:
• Bước một,
rút gọn Nguyên âm ghép còn 1 Nguyên âm:
UYÊ còn Y.
IÊ-YÊ còn I.
UÔ còn U.
ƯƠ còn Ư.
UÂ còn Â.
UƠ còn Ơ.
OĂ còn Ă.
OE còn E.
OA còn O.
OA còn A (chỉ ở vần “oay").
• Bước hai, CÙNG
LÚC thay Chữ cái cuối bằng Chữ cái khác:
T thay bằng D.
P thay bằng F.
C thay bằng S.
N thay bằng L.
M thay bằng V.
NG thay bằng Z.
O-U thay bằng W.
I-Y thay bằng J.
Như vậy, ráp bước một vào bước hai, 54 vần trên được thay gọn còn 2 chữ cái mỗi vần. Kết quả thứ tự như sau:
- uyêt, uyên = yd, yl.
Vd: tuyết, huyền = tydb, hyld.
- iêt, iêp, iêc, iên, iêm,
iêng, iêu = id, if, is, il,
iv, iz, iw.
Vd: viết, hiệp, việc, tiền,
kiểm, niễng, liệu = vidb, hiff,
visf, tild, civq, nizg, liwf.
- yêt, yên, yêm, yêng, yêu
= id, il, iv, iz, iw.
Vd: yết, yên, yểm, yêng, yếu =
idb, ily, ivq, izy, iwb.
- uôt, uôc, uôn, uôm, uông,
uôi = ud, us, ul, uv, uz,
uj.
Vd: nuốt,
cuộc, nhuộm, uống, buổi = nudb,
cusf, nhuvf, uzb, bujq.
- ươt, ươp,
ươc, ươn,
ươm, ương,
ươu, ươi
= ưd, ưf, ưs, ưl, ưv, ưz, ưw, ưj.
Vd: ướt,
mướp, được, vườn, lượm,
tưởng, rượu, lưỡi = udx,
mufx, dush, vulk, luvh,
tuzv, ruwh, lujw.
- uât, uân, uâng, uây = âd,
âl, âz, âj.
Vd: tuất, tuần, khuâng, khuấy =
tadb, tald, kazy, kajb.
- uơt, uơn,
uơi = ơd, ơl,
ơj.
Vd: trớt huớt,
huỡn, hạt uơi = trotx
hodx, holw, hatr ojo.
- oăt, oăp, oăc, oăn, oăm, oăng = ăd, ăf, ăs, ăl, ăv, ăz.
Vd: choắt, oặp,
hoặc, xoắn, oẵm, hoằng =
chadx, afh, hash, xalx, avw,
hazk.
- oet, oen, oem, oeo = ed, el, ev, ew.
Vd: loét, nhoẻn, ngoém,
ngoèo = ledj, nhelz, wevj, wewl.
- oat, oap, oac, oan, oam, oang,
oao, oai, oay = od, of, os, ol, ov,
oz, ow, oj, Aj.
Vd: soát, ngoạp, khoác, toán, ngoạm, hoàng, ngoáo, xoài,
xoáy = sodj, wofr, kosj, tolj, wovr, hozl, wowj, xojl, xajj.
• Bài tập: Chuyển
qua chữ Việt 4.0 câu "Tuần trước, nhiều người chuộng dùng phương tiện điện thoại để liên lạc với nhà trường".
• Đáp án: "Tald trusx,
nhiwd wujk chuzf zugl fuzo
tilf dilf thojr deq lily lacr voix nhal truzk".
___________________________________
BÀI 8- KÝ HIỆU P
(Hiểu
bài cuối cùng này là
hiểu tất cả
quy tắc chữ
4.0)
P là ký
hiệu câm, không thay cho dấu nào, chỉ để không hiểu
lầm chữ khác.
Ví dụ: lỗ = log, long = logp (thêm p để không hiểu
là "lỗ" vì ở chữ 4.0 thì lỗ = log).
P đặt sau vần
đã rút gọn mà gốc ở Chữ Quốc Ngữ
là thanh ngang và không dấu phụ.
Các vần này là: ag, ah, aj,
eg, el, ew,
ih, oah, og, oj, ol,
ow, oz, ug.
Ví dụ thêm:
- xá, xoáy, xoay
= xaj, xajj, xajp.
(xoay = xajp để
không hiểu là "xá" vì ở chữ
4.0 thì xá = xaj).
- rễ, rẻng,
reng = reg, regz, regp.
(reng = regp để
không hiểu là "rễ" vì ở
chữ 4.0 thì rễ = reg).
• Bài tập: Chuyển
qua chữ Việt 4.0 câu "Anh Long hoang mang không biết phải xoay qua hướng
nào".
• Đáp án:
"Ahp Logp hozp magp kogy bidb
faiz xajp qa huzx naol".
___________________________________
TÓM TẮT 8 BÀI TỐC
KÝ CHỮ VIỆT 4.0 TRONG 90 PHÚT
(Để tiện
in ra và xem lại)
• BÀI 1-
Thay dấu chữ có: Ê, Ô, Â.
Sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng, ngang = B, D, Q, G, F, Y.
Vd: vế, về, vổ, vỗ, vậy, vây = veb, ved, voq, vog, vayf,
vayy.
• BÀI 2- Thay dấu chữ có: Ơ,
Ư, Ă.
Sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng, ngang = X, K, V, W, H, O.
Vd: cớ, cờ, cử cữ, cặn,
căn = cox, cok, cuv,
cuw, canh, cano.
• BÀI 3- Thay dấu chữ không dấu Phụ.
Sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng = J, L, Z, S, R.
Vd: vá vè vỉ võ vụ vay = vaj vel viz
vos vur vay.
Không thêm J ở chữ thanh sắc mà chữ cái cuối là:
C, P, T. Vd: các, cóp, cút = cac, cop, cut.
• BÀI 4- Thay gọn Phụ Âm Đầu
Chữ.
• PH = F ... Vd: pha, phở = fa, fov.
• QU = Q ... qua, quận = qa, qanf.
• K = C ... kim, ké, kế = cim, cej, ceb.
• KH = K ... khi, kho, khen = ki, ko, ken.
• D = Z ... do, dần, dở = zo, zand, zov.
• Đ = D ... đi, đến, đầu = di, denb, daud.
• GI = J ... gia, gì, giữ gìn = ja, jil, juw jinl.
• GH = G ... ghi, ghen, ghế = gi, gen, geb.
• NG, NGH = W ... nga, nghề = wa, wed.
• BÀI 5- Thay gọn Phụ Âm Cuối Chữ.
• NG = G ... bóng hồng = bogj hogd.
• NH = H ... bánh = bahj, huênh = huehy.
hoành hành = hoahl hahl.
• CH = K ... sách = sakj, hoạch = hoakr.
khuếch đại = kuekb dair.
• BÀI 6- Thay gọn I và UY.
• Y = I (i) ... y tá = i taj, lý trí = lij trij.
• UY = Y ... thúy, buýt, khuya = thyj, byt, kya.
• AY, ÂY = AY, ÂY ... mây bay = mayy bay.
• BÀI 7- Thay gọn 54 vần "Nguyên âm ghép và chữ cái cuối".
• Rút gọn Nguyên âm ghép còn 1 Nguyên âm: UYÊ = Y, IÊ-YÊ = I, UÔ = U,
ƯƠ = Ư, UÂ = Â, UƠ = Ơ, OĂ = Ă, OE = E, OA =
O, OA = A (chỉ vần “oay").
• Cùng lúc thay Chữ cái cuối bằng Chữ cái khác: T = D,
P = F, C = S, N = L, M = V, NG = Z, O-U = W, I-Y = J.
Ví dụ:
- tuyết, huyền = tydb, hyld.
- viết, hiệp,
việc, tiền, kiểm, niễng, liệu
= vidb, hiff, visf, tild,
civq, nizg, liwf.
- yết, yên, yểm, yêng, yếu = idb, ily, ivq, izy, iwb.
- nuốt, cuộc, nhuộm, uống, buổi
= nudb, cusf, nhuvf, uzb, bujq.
- ướt, mướp, được, vườn,
lượm, tưởng, rượu,
lưỡi = udx, mufx, dush, vulk, luvh, tuzv, ruwh, lujw.
- tuất, tuần, khuâng, khuấy = tadb, tald, kazy, kajb.
- huớt, huỡn, uơi = hodx, holw, ojo.
- choắt, oặp, hoặc, xoắn, oẵm, hoằng = chadx, afh,
hash, xalx, avw, hazk.
- loét, nhoẻn, ngoém, ngoèo = ledj, nhelz, wevj, wewl.
- soát, ngoạp, khoác, toán, ngoạm, hoàng, ngoáo, xoài, xoáy= sodj, wofr, kosj, tolj, wovr, hozl, wowj, xojl, xajj.
• BÀI 8- Ký Hiệu P
Để không hiểu lầm chữ khác, P đặt
sau vần đã rút gọn mà gốc ở
Chữ Quốc Ngữ là thanh ngang và không dấu phụ: ag,
ah, aj, eg, el, ew, ih,
oah, og, oj, ol, ow, oz, ug.
Vd: lỗ = log, long = logp (không hiểu
là "lỗ" vì lỗ = log).
---------
* Xem trên mạng toàn bộ “8 bài tốc
ký chữ Việt 4.0 trong 90 phút” ở đường
dẫn:
https://chuvietnhanh.sourceforge.net/8BaiTocKyChuVNSSTrong90Phut.htm
* Để
in và tải vào máy toàn
bộ “8 bài tốc ký chữ Việt
4.0 trong 90 phút” ở đường dẫn:
https://chuvietnhanh.sourceforge.net/8BaiTocKyChuVNSSTrong90Phut.pdf
©️ Kiều Trường Lâm & Trần Tư Bình
(kieutruonglam@gmail.com & tubinhtran@gmail.com)
Về Trang Chính: Chữ Việt Nhanh
http://chuvietnhanh.sourceforge.net