CHỮ QUỐC NGỮ LÀ GÌ?

CẦN THIẾT VÀ CÓ THỂ
 CẢI TIẾN CHỮ QUỐC NGỮ

*                  

 

 

*                  

 

 

 

 

 

 

TOÀN VĂN BẰNG CHỮ QUỐC NGỮ

và

CỮ KUỐK WỮ KẢI TIẾN

(BÙI HIỀN)

 

 

 

 

 

      

 

 

       HÀ NỘI – 2018     

 

 

 

CHỮ QUỐC NGỮ LÀ GÌ?

VÌ SAO PHẢI CẢI TIẾN?

BÙI HIỀN

     “Chữ quốc ngữ” theo định nghĩa trong Từ điển Bách khoa Việt Nam (tập I, 1995) là “chữ viết ghi âm của tiếng Việt, dùng chữ Latinh, có bổ sung một số dấu phụ, do các giáo sĩ phương Tây cộng tác với người Việt Nam sang chế vào thế kỉ 17, trong đó có phần đóng góp quan trọng của giáo sĩ A. Đờ Rốt (Alexandre de Rhodes). Hai thế kỉ tiếp theo, CQN được cải tiến dần và cuối cùng đạt tới hình thức ổn định như ngày nay. Buổi đầu, CQN chỉ là một công cụ truyền giáo. Cuối thế kỉ thứ 19, đầu thế kỉ 20 CQN dần dần được sử dụng rộng rãi và cuối cùng trở thành hệ thống chữ viết chính thức của Việt Nam. So với chữ Nôm (một loại chữ ghi ý) CQN đơn giản và tiện lợi hơn nhiều, đồng thời cũng lả loại chữ khoa học nhất. CQN cũng còn một số điểm cần cải tiến.” Còn theo Từ điển Bách khoa Britannica của NXB Giáo dục Việt Nam tập I, 2014 : “Chữ quốc ngữ chữ ghi âm của tiếng Việt, dùng chữ cái Latinh , có bổ sung một số dấu phụ, do các giáo sĩ phương Tây, đặc biệt là giáo sĩ người Pháp Alexandre de Rhodes (1591-1660) cộng tác với người Việt Nam sáng tạo vào thế kỉ 17. Hai thế kỉ tiếp theo, chữ quốc ngữ được cải tiến dần và cuối cùng đạt tới hình thức ổn định như hiện nay. Ban đầu chữ quốc ngữ chỉ là công cụ truyền giáo. Cuối thế kỉ 19 đầu thế kỉ 20, chữ quốc ngữ dần dần được sử dụng rộng rãi, thay thế chữ Hán và chữ Nôm và trở thành chữ viết chính thức của Việt Nam. So với chữ Nôm chữ quốc ngữ đơn giản, dễ học và tiện lợi hơn nhiều, do đó nó nhanh chóng được phổ biến trong xã hội . Tuy nhiên, chữ quốc ngữ cũng còn một số điểm cần được cải tiến, như việc dùng nhiều kí hiệu để ghi cùng một âm vị hoặc dùng một kí hiệu để ghi các âm vị khác nhau”.

       Mặc dù Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam 2013, chương I điều 5 mục 3 có ghi : "Ngôn ngữ quốc gia là tiếng Việt", nhưng chữ viết tiếng Việt hiện hành lại chưa được ghi nhận là chữ quốc ngữ chính thức của Nhà nước, bởi lẽ cho đến nay vẫn chưa có một bộ từ điển chính tả hoàn chỉnh nào được cơ quan khoa học có thẩm quyền của nhà nước đệ trình Quốc hội thông qua. Thực trạng chữ viết tiếng Việt còn chưa thống nhất, nên trong nhà trường, trong cơ quan nhà nước, trên các phương tiện truyền thông đang tuỳ tiện dùng “chữ quốc ngữ” theo những quy tắc chính tả khác nhau của hàng chục loại từ điển tiếng Việt hiện có trong xã hội. Tại sao lại tồn tại tình trạng này từ khi bộ chữ La tinh ghi âm tiếng Việt được gọi là “chữ quốc ngữ” trong cả nước ?

      Để lí giải vấn đề này nhất thiết phải nhìn lại rõ ràng cội nguồn ra đời , hình thành và vận hành của bộ chữ này trong cả giai đoạn lịch sử lâu dài của nó. Ai cũng biết các giáo sĩ phương Tây  là những người đã dùng chữ nước mình để ghi âm tiếng Việt Đàng Trong, Đàng Ngoài nhằm dùng làm công cụ truyền bá đạo Thiên Chúa. Có thể kể ra một số vị như Francesco Buzomi, Gaspar do Amaral, Antonio Barbosa và Francisco de Pina. Giáo sĩ Alexandre de Rhodes được coi là người có công lớn trong việc định chế chữ tiếng Việt qua cuốn từ điển Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latinum in năm 1651 tại Roma. Về toàn bộ quá trình hình thành và phát triển bộ chữ La tinh này trong suốt mấy trăm năm đã được trình bầy khá đầy đủ, rõ ràng trong nhiều tài liệu đăng trên internet để mọi người tham khảo, nên xin phép không thuật lại để đỡ mất thì giờ.

      Sau khi thực dân Pháp chiếm Nam Kì làm thuộc địa, Phó Đề đốc De Lagrandière đã bãi bỏ chữ nho của nhà Nguyễn, cho mở trường dạy chữ Pháp và chữ quốc ngữ. Năm 1882, chính quyền thực dân ra những nghị định bắt buộc dân phải dùng chữ quốc ngữ, thoạt đầu còn gọi là chữ Tây quốc ngữ (1),  trong mọi công văn giấy tờ. Về sau từ Tây (chỉ nước Pháp) bị lược bỏ và chỉ còn gọi là chữ quốc ngữ dùng ở xứ Nam Kỳ thuộc Pháp. Đến khi cả Bắc Kỳ và Trung Kỳ đều bị thực dân Pháp đô hộ và trở thành các xứ thuộc địa nằm trong Đông Dương thuộc Pháp, thì bộ chữ này được dùng đồng loạt thay thế chữ Hán của triều đình nhà Nguyễn theo các quyết định của vua Khải Định (năm 1917) rồi tiếp theo là của vua Bảo Đại (năm 1932) và được mặc định như “chữ quốc ngữ” của người Việt Nam ngay trong thời kỳ mất nước, nghĩa là khi không còn tư cách của một quốc gia nữa. Như vậy cái gọi là chữ quốc ngữ lúc đó về thực chất vẫn là “chữ Tây quốc ngữ” của nước Pháp dùng điều hành 3 xứ thuộc Đông Pháp mà thôi, chứ người Việt và triều đình nhà Nguyễn không có vai trò chủ nhân như một quốc gia độc lập. Từ đầu thế kỉ XX nhiều nhà nho thức thời, cấp tiến như Huỳnh Tịnh Của, Trương Vĩnh Ký, Nguyễn Văn Vĩnh, Phan Châu Trinh, Lương Văn Can, Ngô Tất Tố… nhận thấy sự tiện lợi của chữ quốc ngữ so với chữ Hán và chữ Nôm (dễ học, dễ nhớ, dễ đọc, dễ viết và dễ hiểu hơn), nên  đã lần lượt đứng ra tổ chức và truyền bá rộng khắp ở cả 3 xứ Bắc, Trung, Nam. Sau Cách mạng Tháng Tám nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã mặc nhiên tiếp nhận nguyên dạng bộ chữ hiện hành và coi là chữ quốc ngữ dùng thống nhất trong cả nước cho đến ngày nay. Vậy là bộ chữ quốc ngữ hiện hành thực chất vẫn chỉ là thứ chữ Tây quốc ngữ do người Tây (Pháp) dùng chữ của Pháp quốc ghi âm tiếng Việt theo đúng quy tắc chính tả tiếng Pháp cho người Pháp áp dụng như một dạng Pháp quốc ngữ (chữ chính thức của nhà nước Pháp) để giao tiếp với người Việt cả trong công vụ hành chính lẫn trong sinh hoạt thường ngày. Cũng bắt đầu từ đó trong suốt hơn một thế kỉ sử dụng nhiều học giả và chính khách người Việt như Nguyễn Văn Vĩnh, Ngô Quang Châu,  Nguyễn Bạt Tuỵ, Hồ Chí Minh, Nguyễn Lân, Hoàng Phê…đều đã nhận thấy những chỗ bất hợp lí và có ý định và đề xuất các sáng kiến cải tiến chữ quốc ngữ, nhưng tất cả đều chỉ là những biện pháp thay đổi một vài chi tiết, thay thế một vài chữ cái đơn lẻ, mà không tiếp cận có hệ thống toàn diện, nên không cải thiện được tình hình, mà về cơ bản chữ quốc ngữ vẫn giữ nguyên dạng ban đầu của CHŨ TÂY QUỐC NGỮ do chính quyền Đông Dương thuộc Pháp áp đặt.

      Ngày nay trên tinh thần khoa học, khách quan, độc lập tự chủ mà nói thì phải thừa nhận rằng “chữ /TÂY/ quốc ngữ” là một thành tựu văn hoá-khoa học rất lớn của người Tây với sự đóng góp của người Việt, trong đó có công của giáo dân Viêt. Nam, để ngày nay chúng ta có được bộ chữ La tinh ghi âm tiếng Việt hoàn hảo nhất so với các bộ chữ quốc ngữ La tinh hoá của các nước trong khu vực châu Á. Chúng ta hết sức quý trọng bộ chữ quốc ngữ đang dùng và vô cùng biết ơn những người sáng tạo và truyền bá thành tựu văn hoá độc đáo này.

       Tuy nhiên cũng lại phải thấy là bộ chữ Tây quốc ngữ do người Tây, chủ yếu là Pháp và Bồ, xuất phát từ mục đích và yêu cầu tự thân của công việc truyền đạo mà họ đã dựa vào chữ viết của nước họ và vào các quy tắc chính tả của chữ Tây quốc ngữ để sáng tạo bộ chữ mới làm công cụ giao tiếp ngôn ngữ trong hoạt động truyền giáo của mình. Và những dấu ấn của văn tự Pháp khắc hoạ rất sâu trong bộ chữ Tây quốc ngữ dùng cho người Việt vẫn còn nguyên vẹn. Xin dẫn một số thí dụ điển hình:

1. Chữ /C/(gọi tên là XÊ) dùng để ghi âm /cờ/ của tiếng Việt. Theo nguyên tắc ngữ âm học thì lẽ ra nó phải kết hợp tự nhiên được với tất cả các nguyên âm tiếng Việt: ca, că, câ, ce, cê, ci, co, cô, cơ, cu, cư, cy. Nhưng không ! Trong chữ quốc ngữ của ta không được phép gép chữ /C/ với các nguyên âm /e/, /ê/, /i/, /y/ . Vì sao ? – Bởi vì theo quy tắc chính tả của chữ Pháp, nếu /C/ kết hợp với 4 nguyên âm này thì phải phát âm thành /sờ/ : ce, cela, ceci, cène, cérémonie, cétone, ci, ici, ciment, cycle, cybernétique, cylindre…Thay vào phụ âm /C/ trong các kết hợp này người Pháp đã dùng chữ /K/ như: kelvin, képhyr, kilo, kiwi, kymrique, kyrie…Và quy tắc chính tả Pháp ngữ này cũng đã được áp dụng y nguyên trong bộ chữ quốc ngữ cho người Việt: ké, kè, kép, kê, kết, kilô, kí, kìm, kỳ, kỷ, ký…Ngoài ra trong chữ Pháp còn có chữ /q/ kết hợp với chữ /u/(qu) cũng để chỉ âm /cờ/ trong một số từ như: quand, quatre, que, quel, qui, quoi … nên trong chữ Tây quốc ngữ ghi âm tiếng Việt chữ /qu/ cũng được đưa vào để chỉ âm /cờ/ trong một số từ tiếng Việt cho phù hợp với quy tắc chính tả tiếng Pháp như : qua, quan, quốc, quyết… Người Việt học thuộc lòng các cách đánh vần khó hiểu như thế này từ bé, nên rất quen và rất thành thạo trong việc đọc và viết, do đó ta không hề thấy khó chịu.

2. Chữ /G/ (gọi tên là GIÊ) trong chữ quốc ngữ biểu thị âm /gờ/, nên về nguyên tắc nó cũng có thể ghép với tất cả các nguyên âm của tiếng Việt như:

ga, gă, gâ, ge, gê, gi, go, gô, gơ, gu, gư, gy. Nhưng theo chính tả của chữ quốc ngữ hiện hành thì không được viết ge, gê, gi, gy, mà phải thêm chữ /h/ thì mới đọc thành /gờ/ như trong chữ Pháp được (ghe, ghê, ghi). Lí do cũng bởi vì người Tây phải viết và đọc theo quy tắc chính tả của chữ Tây, nghĩa là ge, gê, gi, gy phải đọc thành âm /giờ/ như: gel, gens, général, génie, gêneur, giga, gilet, gymnaste, gypse… Để tránh đọc nhầm thành /giờ/ nên chữ Tây phải thên /h/ vào mới đọc thành /gờ/ được, thí dụ : gheto, ghildes. Từ đó mà trong chữ quốc ngữ của ta mới xuất hiện thêm chứ /h/ nhưng không có âm, mà trong Pháp ngữ gọi là /h muet - câm/.

      Nhìn sang tiếng Anh thì thấy chữ G g /âm gờ/ khi ghép với các nguyên âm /e/ và /i/ vẫn có thể đọc là /gờ/ chứ không đổi thành âm /giờ/ : get, geld, forget, together, gibbon, gift, gild, give… Qua đây thấy rõ là cách đọc g thành /giờ/ (giữ gìn) như trong chữ quốc ngữ hiện nay là khiên cưỡng vì bị áp đặt theo quy tắc chính tả của chữ Pháp ngữ. Vậy không có lí do gì mà ta không đổi lại cách đọc chữ g cho đúng và nhất quán với âm /gờ/.

3. Chữ ghép phụ âm /NG/ trong chữ quốc ngữ biểu thị âm /ngờ/ và theo lẽ tự nhiên cũng có thể ghép được với tất cả các nguyên âm tiếng Việt như: nga. ngă, ngâ, nge, ngê, ngi, ngo, ngô, ngơ, ngu, ngư, ngy. Nhưng cũng lại không được phép viết ghép với các nguyên âm e, ê, i, y như các nguyên âm khác, bởi vì chính tả tiếng Pháp bắt buộc phải ghép thêm phụ âm /h câm/ thì mới đọc được như âm /ngờ/ của chữ /ng đơn/ trong chữ quốc ngữ, mặc dù trong Pháp ngữ không có âm /ngờ/, nhưng nó vẫn chi phối cách viết của chữ quốc ngữ, bởi vì chữ /g/ trong chữ /ng/ nếu ghép vần với e, ê, i, y sẽ khiến người pháp đọc thành âm /giờ/ chứ không phải âm /gờ/ nữa. Vậy là chữ quốc ngữ trong trường hợp này vẫn lệ thuộc và phải tuân thủ quy tắc ấy một cách khiên cưỡng vô cùng, nên gây khó khăn rất nhiều cho người Việt. Ngoài mấy thí dụ điển hình nêu trên, đang còn nhiều điểm bất hợp lí khác nữa mà bài viết ngắn này không thể và cũng không cần thiết phải liệt kê ra hết.

     Nhân tiện xin kể một ví dụ đáng buồn mới xảy ra gần đây: Hôm sau Tết tôi đi qua cổng nhà in Kim Đồng ở đường Nguyễn Quý Đức thuộc quận Thanh Xuân, Hà nội, bỗng có một phụ nữ không quen biết chạy lại chào và hỏi tôi: “Bao giờ thì áp dụng chữ cải tiến của thầy ?” Bà ấy tự giới thiệu rồi than thở rãi bầy : “Em trực tiếp phụ trách xí nghiệp in này, em thấy mọi nguời quá vất vả, khổ sở với các quy tắc chính tả của chữ quốc ngữ, chúng em cặm cụi suốt ngày đêm biên tập, rà soát bản in rất kĩ mà vẫn không sao tránh được hết lỗi in ấn. Trước Tết nhà in đã buộc phải thu hồi một ấn phẩm và phải cấp tốc in lại chỉ vì đã bỏ sót chữ H mà in thành NGỊ QUYẾT. Thế là xí nghiệp phải tốn thêm biết  bao công sức, tiền của có khổ không !”

 

Xin lưu ý là Bác Hồ đã bỏ H trong thư của mình:

“đề ngị” và “Fe x.h.c. ngiã” !

 

       Lâu nay trong giới học sinh, sinh viên ta rất thịnh hành câu : “Phong ba bão táp không bằng ngữ pháp Việt Nam”, vì dù cho cố gắng đến đâu thì trong các bài viết chính tả và tập làm văn của họ cũng vẫn thuờng mắc rất nhiều lỗi, khiến các bài làm bị hạ điểm xuống khá nhiều. Và kể cả những người lớn chúng ta nếu có viết thư từ, công văn, báo cáo, báo chí…thì cũng mắc không ít lỗi chính tả, nếu không chịu khó tra từ điển. Những bất hợp lí về chính tả của chữ quốc ngữ lại bắt nguồn từ chính các quy tắc chính tả rất phức tạp của chữ TÂY (Pháp, Bồ) được các nhà truyền giáo đạo Thiên chúa áp dụng nhằm tạo ra chữ Tây quốc ngữ để ghi âm tiếng Việt cho người Tây dùng trong việc truyền đạt giáo lí. Còn bản thân học sinh, sinh viên Pháp xưa nay cũng cực kì sợ hãi chữ Pháp mỗi khi làm bài thi nhập nhọc và thi tốt nghiệp.

     Tóm lại là thứ chữ quốc ngữ hiện hành tại Việt Nam chúng ta thực chất vẫn là bộ “CHỮ TÂY QUỐC NGỮ” do người TÂY (PHÁP, BỒ) soạn thảo cho người TÂY dùng ghi âm tiếng Việt để làm phương tiện giao tiếp với người Việt Nam. Có thể nói đó là một phiên bản thuần chữ Pháp với đầy đủ các quy tắc chính tả của chữ Pháp quốc ngữ chính thức. Tuy hàng trăm năm chữ quốc ngữ được dùng phổ biến và chính thức ở Việt Nam, nhưng vẫn chưa được ghi nhận chính thức trong Hiến pháp Việt Nam, bởi lẽ thứ chữ quốc ngữ hiện hành quá phức tạp, có quá nhiều cách viết khác nhau nên chưa thể có được một bộ quy tắc chính tả cho tiếng Việt văn hoá chuẩn mực. Ngày 3.10.2015, tại Tp. Tuy Hòa - Phú Yên, “Hội thảo khoa học: Chữ quốc ngữ - sự hình thành, phát triển và những đóng góp vào văn hóa Việt Nam”  cũng đã ghi thành văn bản: “Tinh thần của hội thảo là xây dựng với kỳ vọng cải tiến tốt hơn nữa để tiếng nói, chữ viết của dân tộc có vị trí xứng tầm trong tương quan với các ngôn ngữ khác trên thế giới. Việc viết không thống nhất, không đúng chính tả và hiện tượng sử dụng chữ viết lệch chuẩn khá phổ biến không chỉ trong nhà trường, mà còn trên các phương tiện truyền thông đại chúng” (2). Cũng chính vì những lí do như vậy mà từ lâu Chủ tịch Hồ Chí Minh đã không ngần ngại, mà cứ vẫn kiên trì cải tiến thứ chữ TÂY quốc ngữ ấy trong suốt cuộc đời cách mạng của mình, từ văn kiện đầu tiên “Dường kách mệnh” (1927) cho đến văn kiện cuối cùng của mình là bản “Di chúc” để lại cho toàn Đảng, toàn dân Việt Nam (1969).  Cho nên vấn đề cấp bách hiện nay là phải tạo ra một bộ CHỮ VIỆT QUỐC NGỮ chuẩn mực của nước Việt Nam dựa trên cơ sở kế thừa và cải tiến bộ CHỮ TÂY QUỐC NGỮ hiện hành sao cho phù hợp với những đặc trưng cơ bản của tiếng Việt và loại bỏ được những điểm bất hợp lí và không phù hợp đối với người Việt để cho CHỮ VIỆT QUỐC NGỮ đáp ứng được yêu cầu trở thành phương tiện giáo tiếp ngôn ngữ sắc bén nhất, hiệu quả nhất trong thời đại kỉ nguyên số vốn có liên hệ rất mật thiết với hệ thống kí tự tiếng Việt, để Việt Nam có thể tăng tốc mạnh mẽ trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra trên thế giới. Bất cứa một quốc gia phát triển hiện đại nào cũng nhất thiết phải có một bộ chữ quốc ngữ chuẩn và thống nhất của mình. Không làm được điều này thì sự phát triển mọi mặt của Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực thông tin kĩ thuật số, tự động hoá, trí tuệ nhân tạo, chính phủ điện tử…, khó có thể bứt phá lên để Việt Nam có thể sánh vai cùng các nước tiên tiến trên thế giới hiện đại.

-----------------------------------------------------------

 (1) - Chữ Quốc ngữ. Tên gọi. Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

(2) - Chữ quốc ngữ - Sự hình thành, phát triển và những đóng góp và văn hóa Việt Nam . Theo nguồn - http://www.cgvdt.vn/van-hoa-nghe-thuat/chu-quo-c-ngu-su-hi-nh-tha-nh-pha-t-trie-n-va-nhu-ng-do-ng-go-p-va-van-ho-a-vie-t-nam_a1992

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Xem bút tích của Bác:

 

1.

 

 

 

 

2.

 

 

 

3.

 

 

 

Cải tiến CHỮ QUỐC NGỮ (phần I)

                                  (Đề nghị một phương án)                      Bùi Hiền

           Ngày 18-9-1924, toàn quyền Đông Dương kí Nghị định cho phép dạy chữ quốc ngữ bắt buộc ở 3 lớp đầu cấp Tiểu học là: lớp đồng ấu, lớp dự bị và lớp sơ đẳng trong toàn cõi Việt Nam. Tiếp sau đó là các trường dân lập như Đông Kinh Nghĩa Thục, Trí Tri…, và nhất là các tờ báo tiếng Việt, các nhà xuất bản, các hội văn học-nghệ thuật… đồng loạt sử dụng chữ quốc ngữ làm công cụ chủ yếu truyền tải các thông tin chính trị-xã hội, tuyên truyền, phổ biến khuynh hướng văn hoá-tư tưởng của mình. Đặc biệt thấy rõ được ý nghĩa và tác dụng của chữ quốc ngữ, những nhà hoạt động văn hoá-giáo dục tiến bộ đã nắm thời cơ xuất bản các tờ báo, tạp chí, mở các nhà xuất bản cho in sách báo tài liệu, thành lập Hội truyền bá chữ quốc ngữ để thúc đẩy nhanh chóng việc phổ cập chữ quốc nhữ trong mọi tầng lớp nhân dân... Sau Cách mạng tháng Tám chữ quốc ngữ mặc nhiên được Quốc hội và Chính phủ sử dụng như một loại chữ viết chính thức thống nhất trong cả nước, từ các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị-xã hội, thông tin-tuyên truyền đến các cơ sở văn hoá, giáo dục. Trải qua gần 1 thế kỉ , chữ quốc ngữ vẫn giữ nguyên tự dạng và chức năng, giá trị của các con chữ buổi ban đầu, mặc dù cũng đã không phải một lần được các nhà ngôn ngữ, các học giả chỉ ra những nhược điểm, bất hợp lí, bất tiện của chữ quốc ngữ hiện hành, đồng thời cũng đã có nhiều ý kiến, nhiều phương án đề nghị cải tiến, nhưng đều không được nhà nước xem xét và chấp nhận. Song thực tiễn tiếng Việt hiện đại vẫn đang phát triển và hàng ngày lại phát sinh các vấn đề rắc rối mới, đặc biệt là trong giai đoạn hoà đồng tiếng nói, chữ viết trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam và trong quá trình Việt Nam hội nhập ngày càng sâu rộng với cộng đồng ngôn ngữ các nước trên thế giới. Những thay đổi trong cách viết tiếng Việt hiện nay đang diễn ra hết sức phức tạp, thậm chí là khá hỗn loạn, khiến cho công năng và hiệu lực của chữ quốc ngữ, công cụ văn hoá-trí tuệ sắc bén nhất và mạnh nhất của người Việt bị giảm sút tới mức cần báo động. Thiết nghĩ không cần nêu dẫn chứng các hiện tượng lộn xộn về chữ in, chữ viết trong các văn bản của nhà nước, các cơ quan báo chí, các thư tín của công dân cho mất thì giờ…, vì tất cả mọi người đều đã thấy quá rõ.

    Xin so sánh và tổng hợp để thấy bức tranh chữ quốc ngữ hiện nay:

    Bảng chữ cái và cách thể hiện hệ thống ngữ âm tiếng Việt chính thống xưa nay. Tổng cộng: 29 chữ cái đơn:

                            A  Ă    B  C  D  Đ  E  Ê  G  H  I  K  L  M

                            N  O  Ô  Ơ  P  Q  R  S  T  U  Ư  V  X  Y

  33 âm vị cơ bản được biểu đạt bằng những 38 chữ cái đơn và kép :

         A  Ă    B  C  CH  D  Đ  E  Ê  G  GH  GI  H  I  K  KH  L M  N NG  NGH  NH  O  Ô  Ơ  P  Q  R  S  T  TH  TR  U Ư  V  X  Y

                    6 thanh (bằng, sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng)

       

Chỉ riêng trong nội bộ bảng chữ cái nguyên thuỷ này đã cho thấy có nhiều điểm bất hợp lí được thừa kế từ tập quán, truyền thống của chữ La tinh, chữ Bồ Đào Nha và chữ Pháp do chúng có các mối liên hệ về nguồn gốc xuất xứ họ hàng, về nội hàm ý nghĩa với nhau trong cả hệ thống không thể thoát ra ngoài được. Thế nhưng các chữ cái trong hệ thống chữ quốc ngữ của Việt Nam lại không có liên quan gì với nhau, mà chỉ là cách ghi âm ngẫu nhiên các âm vị của các phương ngữ (chí ít cũng là ngữ âm tiếng Đàng Ngoài và tiếng Đàng Trong) trong tiếng Việt, vậy mà chữ quốc ngữ của chúng ta cứ phải lưu giữ và tuân thủ một cách máy móc những bất hợp lí đó :

   - Dùng 2-3 chữ cái để biểu đạt 1 âm vị phụ âm (theo ngữ âm cơ bản của tiếng thủ đô Hà Nội, được chúng tôi lấy làm ngữ âm chuẩn của tiếng Việt):

      C – K – Q  biểu thị 1 âm cờ  như : cuốc – quốc; ca - kali

      D – GI – R   biểu thị một âm dờ như : da – gia - ra; dải – giải – rải

      G – GH   biểu thị một âm gờ như : ga – ghi; gô – ghe

      S – X    biểu thị một âm xờ như : sa – xa; súc – xúc, sản xuất

      NG – NGH   biểu thi một âm ngờ như : nga – nghe; ngư - nghìn

      NH    biểu thị một âm nhờ  như: nhà – nhiên; nhông – nhanh

      PH    biểu thị 1 âm phờ như : pha – phê; phông - phúc

      CH  -  TR   biểu thị một âm chờ như : cha – tra; chung – trung

- Ngược lại cũng có trường hợp dùng 1 chữ cái để biểu thị các âm khác nhau như: c = cờ và xờ (ca – ceo - centimet), g = gờ và dờ (ga – gia), d = dờ và đờ ( da – sôda), r = dờ và rờ (ra vào – rađiô) , s = sờ và dờ (sa – composit)…

        Ngoài ra, trong quá trình tiếp xúc ngôn ngữ giữa tiếng Việt (Kinh) với các ngôn ngữ dân tộc thiểu số có chữ viết đã La tinh hoá, đặc biệt là với một vài tiếng nước ngoài phổ biến thuộc khu vực chịu ảnh hưởng chữ viết La tinh như Anh, Pháp, Tây Ban Nha, vv…, nhiều người đã tự ý dùng một số chữ cái hoặc tổ hợp các chữ cái của các thứ tiếng đó để bổ sung cho tiếng Việt trong bài viết của mình như : fi-lê,  fim, sun-fat, Ja-va, ja-ket, jăm-bông, jin, ben-zen, Đăk Lăk, crôm, gra-nit, krưm, prô-tit, sta-to, stơ-re-sơ, trô-pi-can, H’mông, M’nông, Xrê-pốc, Plei-ku…, hoặc tự ý giữ nguyên giá trị của một vài chữ cái  tiếng nước ngoài mà không thay đổi cho đúng với giá trị âm vị của chữ cái tiếng Việt như :

              a-di-da, sô-da, radio, video, gen, lô gich, logistic,…

          Tất cả những hiện tượng không thống nhất, không theo một nguyên tắc chung nào đã và đang gây khó khăn cho người đọc, cũng như người viết, nhiều khi còn khiến cho hiểu nhầm hoặc không hiểu được chính xác nội dung thông tin. Tình hình chứng tỏ bộ chữ cái hiện hành không còn đáp đứng được đầy đủ những nhu cầu biểu đạt một cách chính xác, thống nhất, đơn giản các nội dung cần thiết trên văn bản của người viết và người đọc. Thực tiễn đó đòi hỏi có giải pháp kịp thời nhằm lập lại trật tự đối với hệ thống chữ viết quốc gia để nó trở thành một công cụ sắc bén và thực sự hữu hiệu trong sự nghiệp phát triển kinh tế, văn hoá, khoa học, giáo dục của nước nhà tại thời điểm hội nhập sâu rộng với thế giới về mọi mặt.

      

 

 

 

 

  Để góp phần giải quyết dứt điểm vấn đề bức xúc này tôi xin kiến nghị một phương án sau đây làm cơ sở để mọi người cùng tham khảo, góp ý kiến và tiến tới xác định một phương án tối ưu trình Nhà nước.

 

I.- Những nguyên tắc chung:

1.     Lấy tiếng thủ đô Hà Nội làm cơ sở ngữ âm cho việc xác định danh mục bảng chữ cái tiếng Việt (tiếng Kinh) vì tiếng Hà Nội là tiếng nói văn hoá thủ đô Hà Nội có hầu hết các âm vị cơ bản cùng với 6 thanh điệu chuẩn của tiếng Việt, nên mọi người Việt Nam đều nghe hiểu mà không gặp trở ngại gì lớn. Đây cũng là thông lệ của hầu hết các nước có nhiều phương ngữ lớn lựa chọn tiếng thủ đô làm tiếng chính thức cho cả nước.

2.     Tuân thủ nguyên tắc của chữ viết biểu thị âm thanh (hay còn gọi chữ ghi âm), chứ không biểu đạt ý nghĩa (chữ ghi hình hoặc ghi ý), nên cần đảm bảo mỗi âm vị chỉ được biểu đạt bằng một chữ cái (kí tự), và ngược lại mỗi chữ cải chỉ được biểu đạt một âm vị tương ứng. Phương án tối ưu là loại bỏ hết các tập hợp 2-3 phụ âm cùng biểu thị một âm vị để tuân thủ triệt để nguyên tắc : 1 âm – 1 chữ.

 

II.- Những quy tắc tạo lập bảng chữ cái cải tiến:

1. Giữ lại toàn bộ bảng chữ cái tiếng Việt hiện hành (trừ chữ Đ đ loại ra):                                  A  Ă    B  C  D  E  Ê  G  H  I  K  L  M N  O  Ô  Ơ  P  Q  R  S  T  U  Ư  V  X  Y

2. Bổ sung thêm một số chữ cái tiếng La tinh: F, J, W, Z, Ń.

3. Thay đổi giá trị âm vị của 12 phụ âm và tổ hợp phụ âm hiện có trong bảng trên:

CH ch, TR tr = C c ;  Đ đ = D d ;  G g,  Gh gh = G g ;  Ph ph = F f  ;

C c, K k, Q q = K k ;  Nh nh = Ń ń ;  Th th = Q q ;  R r rung = R r;

S s, X x = S s; Kh kh  = X x;  Ng ng, Ngh ngh = W w;  D d, Gi gi, R r, = Z z

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Cách chuyển đổi giá trị âm vị phụ âm giữa 2 bảng chữ mới và chữ cũ (hệ thống nguyên âm chưa nghiên cứu xong, nên tạm dùng các dạng chữ cũ ):

Chữ

cái

Âm vị

+Tên

Ví dụ chữ cải tiến                                      

 

Tương đương cách viết chữ cũ

A a

a

an, tan

A a  :  an, tan

Ă ă

á

ăn, tăm

Ă ă : ăn, tăm

 â

ớ

ơn, kơn

Ơ ơ : ơn, cơn

B b 

bờ

ba, ban

B b  : ba, ban

C c

cờ

ca, câu

CH ch, TR tr : cha-tra, châu - trâu

D d  

dờ

da da                                             

Đ đ  :  đa đa

E e

e

em, té

E e : em, té

Ê ê

ê

êm, mê

Ê ê : êm, mê

F f

fờ

fa, fim

PH ph : pha, phim

G g

gờ

ga, ge, gê, gi                                     

G g, GH gh : ga, ghe, ghê, ghi

H h

hờ

hà, hòm

H h : hà, hòm

I i

i

im, tim

I i : im, tim

J j

jờ

jip, ja-ket, jun

J j, GI gi : jip, gip, ja-ket, gia-ket, jun (từ mới du nhập)

K k

kờ

ka kao, ka-li, kôk, kuôk

C c, K k, Q q: ka kao, ca cao, ka-li, ca-li, cốc, cuốc, quốc

L l

lờ

la, lên

L l : la, lên

M m

mờ

ma, làm

M m : ma, làm

N n

nờ

na, nan

N n : na, nan

Ń ń

nhờ

ńà, ńan, ńań

NH nh : nhà, nhan, nhanh

O o

o

no, nom

O o : no, nom

Ô ô

ô

nô, ô tô, kuô

Ô ô : nô, ô tô, cua

Ơ ơ

ơ

mơ, cơm, kươ

Ơ ơ : mơ, cơm, cưa

P p

pờ

pin, cáp

P p : pin, cáp

Q q

qờ

qa, qan, qìn

TH th : tha, than, thìn

R r

rờ rung

ra-da, u-ran, rơ-mook

R r : ra-da, u-ran, rơ-mooc

(từ mới du nhập)

S s

sờ

sa, su, sưa

S s, X x : sa, xa, su, xu, sưa, xưa

T t

tờ

tờ, tát, tốp

T t : tờ, tát, tốp

U u

u

um tùm, vun

U u : um tùm, vun

Ư ư

ư

tư, mứt, bướm

Ư ư : tư, mứt, bướm

V v

vờ

va, vào, vật vã

V v : va, vào, vật vã

W w

wờ

wa, wan, wỗw, we, wìn

NG ng, NGH ngh : nga, ngan, ngỗng, nghe , nghìn

X x

xờ

xô, xoan

KH kh : khô, khoan

Y y

y

y, ty, tuy

Y y : y, ty, tuy

Z z

zờ

za, zời, zun

D, GI gi, R r : da, gia, ra, dời, giời, rời, dun, giun, run

         Tổng cộng có 21 chữ cái (gồm cả 5 chữ La tinh mới)  biểu thị đúng 21 âm vị phụ âm của tiếng Việt được dùng làm chất liệu để tạo nên các đơn vị chữ viết từ cấp độ âm vị và âm tiết tiếng Việt.

         Một đặc điểm quan trọng của âm tiết tiếng Việt là bao giờ cũng chỉ có 1 phụ âm đầu hoặc không có, và cũng chỉ có 1 phụ âm cuối hoặc không có trong các âm tiết.

          Tuy nhiên do nhu cầu biểu đạt chính xác hơn một số yếu tố ngữ âm ngoại lai từ  các tiếng dân tộc và tiếng nước ngoài như các tổ hợp 2-3 phụ âm đứng đầu âm tiết (blôk, Brâu, Bru, Bru-nây, Bra-zin, Hrê, Krưm, glu-cô, gra-nit, pla-tin, Plei-ku, prô-tê-in, sta-to, stres…), hoặc các phụ âm đứng cuối âm tiết (fi-nal, la-ser, dis-co…) đã được dùng khá phổ biến trong thực tế, vì vậy nhất thiết cần phải đưa các trường hợp như trên thành các quy định trong Bản quy tắc chính tả chính thức của tiếng Việt cải tiến.

       Tóm lại, phương án cải tiến chữ quốc ngữ theo cách đọc và ghép vần mới này có thể đem lại những lợ ích rõ ràng có thể ghi nhận như sau :

- Thống nhất được chữ viết cho cả nước khi trở thành chính thức.

- Loại bỏ được hầu hết các thiếu sót, bất cập, không nhất quán trước đây thường gây khó khăn cho người dùng và rất dễ dẫn tới những lỗi chính tả không đáng có cho mọi người viết, nhất là giúp cho học sinh chút bỏ được nỗi ám ảnh vì lo sợ phạm lỗi : s – x, ch – tr, d – gi –r, ng – ngh, vv...

- Tiết kiệm được thì giờ, công sức, vật tư trong quá trình tạo lập văn bản trên giấy, trên máy tính.

- Rút ngắn hẳn thời gian cho mọi người bắt đầu học (nhất là học sinh, người dân tộc và người nước ngoài) có thể nắm chắc bảng chữ cái cải tiến, nhanh chóng thành thạo cách viết và đọc văn bản tiếng Việt mới.

- Tạo điều kiện thuận lợi cho người đã biết chữ dễ dàng chuyển đổi từ cách viết và đọc chữ quốc ngữ cũ sang chữ quốc ngữ cải tiến : chỉ từ 30’ – 1h là có thể xoá được « nạn mù chữ », chứ không phải mất 1-2 năm như trước.

    Thực tế đã có những học sinh, người lớn chỉ sau 1 buổi đến 1 ngày đã dùng chữ cải tiến để viết thư qua mạng cho tôi trong những ngày qua. Tất cả đều không mắc lỗi chính tả nào cả.

- Hoàn toàn có thể tiếp tục sử dụng toàn bộ kho tư liệu, sách báo hiện có cho đến hết đời mỗi người đã học chữ quốc ngữ, mà không cần phải in lại, nên không hề gây tốn phí in ấn gì cả. Chỉ cần in những tài liệu, sách báo mới cho tất cả mọi người đã xoá xong « nạn mù chữ mới » trong 1 giờ đến 1 ngày thôi. Như vậy mọi người sẽ sử dụng được song song cả hai loại tài liệu mà không hề gặp khó khăn trở ngại gì.

     Song để đạt được những điều trên nhất thiết phải khắc phục được dị ứng của tập quán, thói quen cũ và kiên trì thiết lập thói quen mới, cảm nhận bình thường đối với hệ thống chữ viết mới, mà thực chất đó vẫn là những con chữ vốn đã rất quen thuộc, nhưng được thay đổi giá trị và cách tổ hợp chúng lại một cách đơn giản và ngắn gọn hơn.

 

 

        Để mọi người có thể tự trải nghiệm, xin hãy làm quen rồi tự học thuộc giá trị âm vị của những phụ âm đơn và phụ âm ghép cũ sang cách đọc mới của các phụ âm đơn tương ứng :

C c = ch, tr ; K k = k, c, q ; G g = g, gh ; Ń ń = nh ;

Q q = th ; S s = s, x ; W w = ng, ngh ; X x = kh ; Z z = d, gi, r...

 

                                             LUẬT GIÁO DỤC (trích)

Điều 7. Ngôn ngữ dùng trong nhà trường và cơ sở giáo dục khác; dạy và học tiếng nói, chữ viết của dân tộc thiểu số; dạy ngoại ngữ.

1. Tiếng Việt là ngôn ngữ chính thức dùng trong nhà trường và cơ sở giáo dục khác. Căn cứ vào mục tiêu giáo dục và yêu cầu cụ thể về nội dung giáo dục, Thủ tướng chính phủ quy định việc dạy và học bằng tiếng nước ngoài trong nhà trường và cơ sở giáo dục khác.

2. Nhà nước tạo điều kiện để người dân tộc thiểu số được học tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình nhằm giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, giúp cho học sinh người dân tộc thiểu số dễ dàng tiếp thu kiến thức khi học tập trong nhà trường và cơ sở giáo dục khác. Việc dạy và học tiếng nói, chữ viết của dân tộc thiểu số được thực hiện theo quy định của Chính phủ.

3. Ngoại ngữ quy định trong chương trình giáo dục là ngôn ngữ được sử dụng phổ biến trong giao dịch quốc tế. Việc tổ chức dạy ngoại ngữ trong nhà trường và cơ sở giáo dục khác cần đảm bảo để người học được học liên tục và có hiệu quả.  (15 dòng)

LUẬT ZÁO ZỤK

Diều 7. Wôn wữ zùw cow ńà cườw và kơ sở záo zụk xák; zạy và họk tiếw nói, cữ viết kủa zân tộk qiểu số; zạy woại wữ.

1.Tiếw Việt là wôn wữ cíń qứk zùw cow ńà cườw và kơ sở záo zụk xák. Kăn kứ vào mụk tiêu záo zụk và yêu kầu kụ qể về nội zuw záo zụk, Qủ tướw cíń fủ kuy dịń việk zạy và họk bằw tiếw nướk woài cow ńà cườw và kơ sở záo zụk xák.

2. Ńà nướk tạo diều kiện dể wười zân tộk qiểu số dượk họk tiếw nói, cữ viết kủa zân tộk mìń ńằm zữ zìn và fát huy bản sắk văn hoá zân tộk, zúp co họk siń wười zân tộk qiểu số zễ zàw tiếp qu kiến qứk xi họk tập cow ńà cườw và kơ sở záo zụk xák. Việk zạy và họk tiếw nói, cữ viết kủa zân tộk qiểu số dượk qựk hiện qeo kuy dịń kủa Cíń fủ.

3.Woại wữ kuy dịń cow cươw cìń záo zụk là wôn wữ dượk sử zụw fổ biến cow zao zịk kuốk tế . Việk tổ cứk zạy woại wữ cow ńà cườw và kơ sở záo zụk xák kần dảm bảo dể wười họk liên tụk và kó hiệu kuả. (15 dòng)

 

(Kết quả đạt tỉ lệ : 13/15 dòng. Rút ngắn được trên 8% giấy viết).

 

 

 

 

 

 

          Cải tiến CHỮ QUỐC NGỮ (phần II)

 

      Trong phần I chúng tôi mới chỉ đề cập đến việc cải tiến hệ thống phụ âm theo đúng nguyên tắc : “mỗi chữ cái chỉ biểu đạt một âm vị và mỗi âm vị chỉ có một chữ cái biểu đạt”. Và thực tế đã cho thấy hệ thống phụ âm cải tiến của tiếng Việt đã thể hiện được chính xác và nhất quán nguyên tắc này, nên tạo ra được bước tiến nhảy vọt về chất trong hệ thống chữ quốc ngữ.

                      

HỆ THỐNG NGUYÊN ÂM TIẾNG VIỆT

     Trong phần II này chúng tôi tìm cách phát hiện chính xác, đầy đủ hệ thống âm vị nguyên âm của tiếng Việt (Hà Nội) để từ đó chọn ra những chữ cái tương ứng với từng âm vị trên nguyên tắc: 1 âm vị - 1 chữ cái. Có hai vấn đề then chốt cần giải quyết dứt điểm là:

1.     Số lượng âm vị nguyên âm thực sự hiện có trong tiếng Việt và các chữ cái biểu đạt tương ứng.

2.     Nguyên tắc tổ hợp các nguyên âm trong các âm tiết tiếng Việt.

I.- Hiện tại trong hệ thống nguyên âm tiếng Việt đã ghi nhận và thường xuyên dùng theo các quy chuẩn chính tả bao gồm 16 nguyên âm thể hiện bằng những chữ cái trong các vị trí điển hình độc lập hoặc đứng trong tổ hợp âm tiết có phụ âm đi cùng như sau:

Âm vị

  Vị   trí

 độc lập

Vị trí đầu

âm tiết

Vị trí giữa âm tiết

Vị trí cuối âm tiết

1        a

a

an, ang, anh

nan, ngan

na, nga, nha

2        ă

á

ăn, ăng, ăt

năm, thăng

 

3        â

ớ

ân, âng, ât

nâm, tân

 

4        e

e

en, eng, et

nem, keng

me, ghe

5        ee

ee

 

toòng teeng

hee…

6        ê

ê

êm, êch

nêm, trên

mê, tê

7       êê

êê

 

kêêng

mêê.., têê…

8       i

i

im, in, ich

tim, tin, tich

mi, ti

9        o

o

om, op

nom, cong

mo, to

10      oo

oo

 

 nhoong, xoong

moo, too

11      ô

ô

ôm, ôc, ông

tôm, côc

tô, mô

12     ôô

ôô

 

kính kôông

môô, dôô

13      ơ

ơ

ơn, ơt

hơn, cơm

mơ, tơ

14      u

u

um, ut, uc

hun, cuc,hup

mu, tu

15      ư

ư

ưc, ưng

tưc, bưng

tư, như

16      y

y

 

 

ty, ly

 

   

 

 

Nếu quan sát kĩ và phân tích tỉ mỉ ta thấy có mấy hiện tượng :

1.     Tất cả các nguyên âm đều tạo thành những cặp đôi : dài ><ngắn. Trong Chính tả hiện nay cách viết các nguyên âm ngắn không giống nhau và không thống nhất. Trong bảng chữ cái hiện nay mới chỉ xác lập được 3 cặp nguyên âm đối lập “ngắn, nhẹ > < dài, nặng” . Đó là:

                                            A  /a/          > <          Ă /ă/

                                       an                               ăn

                                       ang                             ăng

                                       at                                ăt

                                       nhan                           nhăn

                                       thang                          thăng

                                           Ơ /ơ/         > <           Ớ /â/   

                                      ơn                              ân

                                      ơt                               ất

                                      nhơn                          nhân

                                      tơ                               tớ

                                      cơm                           câm

                                          Y /y/          > <           I /i/

                                     ty                                ti

                                     áy náy                        ai

                                     tay                              tai

                                     quỳ                            cùi

                                          E /ee/       > <            E /é/

                                     e rằng                         e é

                                     em                              kém

                                     toòng teeng               anh /enh/

                                     leeng keeng                đen đủi

                                          Ê /êê/         > <          Ê /ế/

                                     êê êê !                        ế vợ

                                     nhễ nhại                     đế quốc

                                     côông kêêng              kênh đào

                                      O /oo/         > <          O /ó/

                                    moong                        mong

                                    choòng                       tròng trành

                                    xoong                         xong

                                    loong coong              cong queo

                                    nhoong nhoong          nhọn

                                          Ô /ôô/         > <           Ô /ố/

                                    cái ô                            tố cáo

                                    kôông kêêng               chim công

                                    kính côông                  đình công

 

     Như vậy là chỉ còn có 2 nguyên u và ư là chưa được xác lập cặp đôi và chưa có kí tự tương ứng biểu đạt các nguyên âm ngắn trong hệ thống nguyên âm tiếng Việt. Nhưng trong thực tế thì 2 cặp nguyên âm này cũng đã thể hiện rất rõ khi chúng được đặt ở những vị trí cụ thể thể hiện các nguyên âm ư ngắn và u ngắn dưới đây, mà nhiều nhà nghiên cứu đã cho đó là bán nguyên âm :

                                       U /u/           > <           U /ú/

                                       tui                                tuy

                                       cúi                               quỳ

                                       thu                               thua /ô/            

                                       cu                                 qua

                                       thu                                thuở       

                                       Ư /ư/            > <            Ư (ứ)

                                      thế ư                             ứ ừ

                                      cư                                 cưa /ơ/

                                      thư                                thưa /ơ/

                                      như                               nhưạ /ơ/

                                      cư                                 cưới

     Tóm lại là trong hệ thống nguyên âm tiếng Hà Nội trên thực tế đang tồn tại có 18 nguyên âm và hợp thành 9 đôi nguyên âm đối lập “dài, mạnh > < ngắn, nhẹ” như trên và tất cả đều có thể đứng độc lập cùng với một trong 6 thanh – 6 đơn vị siêu âm đoạn tính (ngang, nặng, sắc, huyền, hỏi, ngã - a, ạ, á, à, ả, ã) và cũng có thể kết hợp với phụ âm hoặc các nguyên âm khác để tạo ra các âm tiết (tiếng đơn): a, á, ớ, y, í..., ai, ăy, ơi, uy, ui…, oao, yêu…, khu, khui, khuy, kha, khai, khăy, xong, xoong, khuya, khuyên, quai, quăy,…

      Như mọi người đều biết trong hệ thống nguyên âm tiếng Hà Nội , ngoài các nguyên đơn ra còn rất nhiều nguyên âm đôi và nguyên âm ba. Một đặc điểm của các nguyên âm đôi (gồm 2 nguyên âm) và nguyên âm ba (gồm 3 nguyên âm) là bao giờ cũng phát âm thành một khối liên kết chặt với nhau, trong đó chỉ có 1 nguyên âm làm chủ (đọc rõ hơn, dài hơn và mạnh hơn), còn các nguyên âm khác dù đứng trước hoặc đứng sau đều đóng vai trò phụ trợ (đọc không rõ, không dài, không mạnh bằng âm chủ và cùng hoà vào thanh điệu của âm chủ). Tính chất này luôn được xác định bởi một âm chủ mang thanh điệu chung cho cả nhóm nguyên âm và luôn giữ ổn định trong cách phát âm của người Hà nội, nên không khó khăn gì để phân biệt các nguyên âm đôi, nguyên âm ba đó cả. Bởi vậy các cặp đôi nguyên âm đối lập “ngắn > < dài” còn thiếu những kí tự cho riêng mình (chẳng hạn như: uu – u; ưư – ư) trong bảng chữ cái quốc ngữ hiện hành đã không hề làm mất tính khu biệt ý nghĩa của những âm vị nguyên âm đó. Thậm chí khi âm vị /ă/ ở vào một vị trí phát âm không thể khác được thì cũng không nhất thiết phải viết đúng chữ cái “ă” nữa, mà có thể bỏ dấu “á” đi: ắy nắy > áy náy; con quăy > con quay, ….

       Dưạ vào đặc điểm của tính chất đó mà xem xét thì ngoài 3 cặp đối lập : a >< ă, ơ >< â, y >< i đã có và thường hay gặp nhất trong tiếng Hà Nội, thấy không cần thiết phải có thêm các kí tự chỉ các nguyên âm dài đối lập còn thiếu vào bảng chữ quốc ngữ hiện hành (kiểu ee, êê, oo, ôô, uu, ưư), nhưng khi cần biểu đạt thì vẫn có thể cho xuất hiện để phân biệt.

      Sau khi xác định xong hai hệ thống âm vị nguyên âm và phụ âm mới ở trên, bảng chuyển đổi chữ quốc ngữ sang chữ Việt cải tiến gồm 33 âm vị cơ bản của tiếng Hà Nội (Thực sự chỉ có 13 chữ  cái được chuyển đổi):

Chữ

cái

Âm vị

Tên chữ

   Ví dụ                                        

 

Tương đương cách viết chữ cũ

A a

a (a)

an, kua, kuan

A a  :  an, qua, quan

Ă ă

ă (á)

ăn, tăm, tăy

Ă ă : ăn, tăm, tăy (tay)

 â

â (ớ)

ân, tân, kất

Ơ ơ : ân, tân, cất

B b 

b (bờ)

ba, ban

B b  : ba, ban

C c

c (chờ)

ca, câu

CHch, TRtr : cha - tra, châu - trâu

D d  

d (đờ)

da da                                             

Đ đ  :  đa đa

E e

e (e)

em, té

E e : em, té

Ê ê

ê

êm, mê, tiê

Ê ê : êm, mê, tia

F f

f (phờ)

fa, fim

PH ph : pha, phim

G g

g (gờ)

ga, ge, gê, gi                                     

G g, Gh gh : ga, ghe, ghê, ghi

H h

h (hờ)

hà, hòm

H h : hà, hòm

I i

i (i ngắn

im, tim

I i : im, tim

J j

j (jờ)

jip, ja-ket, jun

Gigi: jip,gip, ja-ket, gia-ket, jun

K k

k (cờ)

ka kao, ka-li, kôk, kuôk

C c, K k, Q q: ka kao, ca cao, ka-li, ca-li, cốc, cuốc, quốc

L l

l (lờ)

la, lên

L l : la, lên

M m

m (mờ)

ma, làm

M m : ma, làm

N n

n (nờ)

na, nan

N n : na, nan

Ń ń

ń (nhờ)

ńà, ńan, ńań

NH nh : nhà, nhan, nhanh

O o

o (o)

no, nom

O o : no, nom

Ô ô

ô (ô)

ô, nô, kuô, duô

Ô ô : ô, nô, cua, đua

Ơ ơ

ơ (ơ)

ơn, cơm, kươ

Ơ ơ : ơn, cơm, cưa

P p

p (pờ)

pin, cáp

P p : pin, cáp

Q q

q (thờ)

qa, qìn, qươ

TH th : tha, thìn, thưa

R r

r(rờ rung)

ra-da, u-rê

R r : ra-da, u-rê

S s

s (sờ)

sa, su, sươ

S s, X x : sa, xa, su, xu, sưa, xưa

T t

t (tờ)

tờ, tát, tốp

T t : tờ, tát, tốp

U u

u (u)

um tùm, vun

U u : um tùm, vun

Ư ư

ư (ư)

tư, bướm, ưw

Ư ư : tư, bướm, ưng

V v

v (vờ)

va,vào, vô,vật

V v : va, vào, vô, vật

W w

w (ngờ)

wa, wỗw, wiń

NG ng,NGH: nga, ngỗng, nghinh                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   

X x

x (khờ)

xô, xoan

KH kh : khô, khoan

Y y

y (y dài)

y, ty, tuy

Y y : y, ty, tuy

Z z

zờ (dờ)

za, zời, zun

D d, Gi gi, R r : da, gia, ra, dời, giời, rời, dun, giun, run

Chú ý: Những chữ in đậm là đã đổi sang cách phát âm theo các âm vị tương ứng mới của chữ cải tiến.

        Từ bảng chữ cải tiến cách đọc (chữ được hoán đổi giá trị âm vị - cách đọc của một số chữ cái, chứ không hề thay đổi tự dạng của các con chữ La tinh hiện dùng) có thể tạo ra các vần, các tiếng (âm tiết) theo đúng các quy tắc hiện hành trong bảng chữ quốc ngữ hiện hành. Đặc điểm quan trọng của âm tiết tiếng Việt là luôn luôn đứng tách rời, không liên kết thành chuỗi liền nhau trong một từ như trong các tiếng Ấn-Âu. Mỗi âm tiết phải có ít nhất 1 nguyên âm hoặc tổ hợp nguyên âm làm hạt nhân kết hợp với 1 đơn vị siêu âm đoạn tính của nguyên âm chủ, sau đó mới có thể có thêm 1 phụ âm đầu (hoặc không có) và 1 phụ âm cuối (hoặc không có) theo mô hình cấu trúc tối đa là:

                                     1pâ + 1-3 nâ với 1thanh + 1pâ

    (ý - ít - tí - tiê - tuyết ; à - át - tá – toà – toán; u - út - tù – tuỳ - tuyến)

               Tuy nhiên sau khi ghép vần mới đã phát hiện sự không ăn khớp giữa chữ cái “a” với các âm vị /ô/, /ơ/, /ê/ theo cách viết cũ, nghĩa là chữ “a” đã đặt không đúng vị trí nên đã chiếm chỗ của các âm vị khác và phá vỡ quy tắc “1 âm – 1 chữ , một chữ - 1 âm” trong các vần sau đây:

          a          =         ô

     tua            =           t-u/ô/ (tuô)            

     cua           =           c-u/ô/ (cuô)

               so sánh

     cuốc         =           cuố-c

     cuộn         =           cuộ-n

          a          =        ơ

   cưa            =           c-ư/ơ/ (cươ)

     mưa          =           m-ư/ơ/ (mươ)

                so sánh

     cước         =           cướ-c

     cương       =            cươ-ng 

          a          =         ê     

     nia             =          n-i/ê/ (niê)  

     kia            =           k-i/ê/ (kiê)

     khuya       =           kh-uy/ê/ (khuyê)

                so sánh

     niên          =            niê-n

    kiêng        =            kiê-ng

    khuyết      =            khuyế-t

      Để tuân thủ triệt để nguyên tắc “1 âm – 1 chữ, 1 chữ - 1 âm” thì đương nhiên phải trả lại cho các âm ô, ơ, ê về đúng vị trí của nó và chữ a được trở về với chức năng chỉ biểu đạt một âm vị /a/ của mình như các chữ cái khác trong bảng chữ cái cải tiến, nghĩa là: /a/ = a và không có : a = /a/, /ô/, /ơ/, ê/, hoặc ngược lại cũng không có: /ô/ = ô , a;  /ơ/ = ơ , a; /ê/ = ê , a .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

KẾT LUẬN TỔNG QUÁT

Công trình nghiên cứu CẢI TIẾN CHỮ QUỐC NGỮ chỉ nhằm mục đích điều chỉnh bảng chữ cái hiện hành dựa trên hệ thống ngữ âm tiếng Thủ đô Hà nội, chứ không hề tác động vào hệ thống âm vị làm cho tiếng nói khác đi dẫn tới ý nghĩa lời nói cũng khác đi. Về chữ viết chúng tôi cũng giữ nguyên dạng hệ thống chữ cái La tinh, và chỉ tạo thêm 1 chữ cái mới để chỉ âm vị phụ âm “nhờ” mà trong bảng chữ La tinh không có. Đây chỉ thuần tuý cải tiến cách quy định cho những ước lệ mới giữa các chữ cái (kí tự) với các âm vị tương ứng để đảm bảo theo đúng nguyên tắc “ 1 âm – 1 chữ, 1 chữ - 1 âm” nhằm loại bỏ hoàn toàn các tổ hợp 2-3 phụ âm ghép biểu đạt một âm vị, vốn là nguồn gốc của các lỗi chính tả như hiện nay (ch, th, tr, gi, gh, kh, ng, ngh, nh, ph). (Xin xem lại so sánh hai bảng chữ cái ở trên).

 Kết quả nghiên cứu này có thể mang lại hiệu quả sau:

1. Dễ học, dễ nhớ, dễ đọc, dễ viết, dễ dùng lối viết và đọc chữ cải tiến. Giản hoá tới mức tối đa cách viết, loại bỏ hết phụ âm ghép 2-3 chữ cái (ch, tr, ng, ngh, gh, kh, nh, ph) và các lỗi chính tả (d –gi – r, s – x, ch – tr) hiện đang gặp phải ở mỗi người , nhất là trong công tác biên tập của các nhà xuất bản và báo chí.

2. “Nạn mù chữ” được giải quyết triệt để chỉ trong vòng 1-2 ngày đối với những người đã biết chữ quốc ngữ hiện hành. Với học sinh lớp 1 và người dân tộc sẽ rút ngắn được thời gian “vỡ lòng” (biết đọc, biết viết) xuống ít nhất một nửa so với học chữ cũ. Chắc chắn không cần phải phát động phong trào “diệt dốt” như xưa, mà chỉ cần hướng dẫn dần dần trên báo chí cách chuyển đổi cách đọc các chữ cái cũ sang kiểu  mới, rồi tổ chức trò chơi, đố vui trong nhà trường, câu lạc bộ…cũng đủ để mọi người nhận biết và quen dần với cách đọc viết cải tiến một cách nhẹ nhàng, thoải mái.

3. Là công cụ sắc bén hơn, tiện lợi hơn cho công cuộc hội nhập quốc tế hiện nay: người nước ngoài dễ học tiếng Việt hơn, dễ tiếp cận với nền kinh tế, văn hoá, khoa học Việt Nam hơn. Và ngược lai Việt Nam cũng dễ làm cho bạn bè mau hiểu Việt Nam, chóng có cảm tình với tiếng nói và chữ viết của người Việt hơn.

4. Tiết kiệm được khoảng 13%-15% thời gian, công sức, tiền của, vật tư, tài nguyên số trong việc xây dựng tất cả các loại văn bản bằng viết tay hoặc gõ bàn phím. Điều này cũng có nghĩa là làm tăng năng suất lao động trong hoạt động ấn loát và văn phòng hàng năm tới 13%-15%, làm lợi cho nền kinh tế của cả nước và của từng người.

      Vừa qua đã có nhiều người e ngại rằng lợi bất cập hại vì sẽ phải in lại toàn bộ sách báo, ấn phẩm, sách giáo khoa, hợp đồng kinh tế, giấy tờ tuỳ thân, vv…Thực tế xưa nay ở nước ta cũng như trên thế giới không ai làm như vậy cả, bởi vì những người biết chữ quốc ngữ vẫn hoàn toàn tự do, yên tâm sử dụng tất cả những thứ đó cho đến hết đời. Người ta chỉ in bằng chữ mới các tài liệu mới, báo chí, giấy tờ, công văn mới thôi. Khi Pháp quyết định dùng chữ quốc ngữ thay thế chữ nho của nhà Nguyễn, người ta có in lại cả đâu, mà chỉ in một số tác phẩm văn thơ cần thiết để phổ cập nhanh chóng hơn. Ngay cả giấy khai sinh cho đến năm 1945 vẫn in cả 3 thứ chữ: chữ Pháp, chữ nho rồi mới đến chữ quốc ngữ.

      Lại có ý kiến cho rằng nó sẽ phá hoại văn hoá dân tộc, động đến cả tâm linh và phạm vào cả quốc hồn quốc tuý Việt Nam. Đây quả là sự lo xa tưởng tượng quá mức. Ai cũng biết ở nước ta đã có mấy lần thay chữ viết (chứ không phải cải tiến cách đọc chữ viết như chúng tôi đang làm): 1/ Chữ nôm thay chữ nho (Hán) đã mở ra chân trời cho dòng văn học của người Việt phát triển (Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Đoàn Thị Điểm, Nguyễn Đình Chiểu…). 2/ Chữ quốc ngữ của Pháp thay thế chữ thánh hiền của triều đình, và chữ nôm của người Việt, không những không phá hoại văn hoá, không động đến tâm linh hay quốc hồn quốc tuý Việt Nam, mà chỉ là thay đổi chữ viết chứ không phải phá hoại hay làm nghèo tiếng nói của người Việt, hơn thế nữa còn là động lực mạnh mẽ thúc đẩy việc ra đời nền thơ mới, tiểu thuyết mới, báo chí truyền thông và báo chí cách mạng. Hơn nữa các giá trị của thơ văn cổ bằng chữ nho và chữ nôm không những không bị phá hoại, mà các tác phẩm được dịch ra và cho in ra bằng chữ quốc ngữ đã góp phần phổ biến nhanh chóng và rộng rãi hơn trong các tầng lớp nhân dân không biết chữ nho và chữ nôm. Truyện Kiều được chuyển từ chữ nôm sang chữ quốc ngữ không hề mất đi bất cứ một giá trị nội dung tư tưởng hay thẩm mĩ nào cả, trái lại làm cho tuyệt tác văn học của Nguyễn Du đến được với quần chúng nhanh hơn và rộng rãi hơn.

       Việc cải tiến chữ quốc ngữ lần này cũng chính là để hướng tới tiếp tục nâng cao hiệu quả của bộ chữ cái La tinh đã trở thành chữ quốc ngữ của Việt Nam trong giai đoạn phát triển và hội nhập vào cuộc cách mạng công nghệ lần thứ tư được nhanh chóng và thuận lợi hơn. Đặc biệt tạo điều kiện cho ngành thông tin điện tử, các máy tính, máy điện thoại thông minh tiếp tục cải tiến và tiết kiệm được đáng kể nguồn tài nguyên tin học.

       Cuối cùng có người cho rằng chữ cải tiến làm mất cả vẻ đep, mất tính thẩm mĩ của chữ quốc ngữ. Đúng là thoạt nhìn vào một đoạn văn bản bằng cách viết cải tiến những con chữ La tinh với bố cục ngắn gọn hơn (không còn những chữ có 2-3 phụ âm đầu và cuối như trước nữa) nên thấy không đẹp và tức mắt. Quả thật vậy, nhưng đó chỉ là thói quen tạo nên các kiểu thẩm mĩ mà thôi. Song thói quen thẩm mĩ cũng thường thay đổi theo hướng thuận lợi và có lợi ích thiết thực: các nhà nho, sinh đồ đã quen nhìn và viết chữ vuông theo từng cột từ trên xuống dưới và từ phải sang trái thì ngay từ ban đầu đâu có thích kiểu chữ viết dài từ trái sang phải, theo từng dòng từ trên xuông dưới. Nhưng sau khi nhận ra cái lợi và cái đẹp của lối viết chữ quốc ngữ, nên họ cũng đã từ bỏ cách viết chữ nho theo cột, mà viết theo dòng như chữ quốc ngữ đó thôi. Với thời gian thì thói quen mới sẽ được hình thành và sẽ lại có cách tạo dáng thẩm mĩ mới cho lối viết cải tiến ngắn gọn này.

 

 

 

 

 

 

Thử nghiệm trực tiếp.

      Chỉ cần đọc kĩ bảng chuyển đổi cách đọc các chữ cái mới và cũ, học nhẩm ít phút những chữ in đậm, rồi tập trung học thật thuộc 7 chữ cái phụ âm sau trong vòng 10-15 phút là có thể đọc được văn bản mới:

C (chờ) = ch, tr; K (cờ) = k, c, q ; Ń (nhờ) = nh; Q (thờ) = th;

W(ngờ) = ng, ngh ; X (khờ) = kh; Z (dờ) = d, gi, r .

 

Mời đọc (Trích “Nhân dân . 16-12-2017” )

 

Tổw Bí qư Wuyễn Fú Cọw biểu qị dồw tìń kao với báo káo kuổ Kuân ủy C.Ư và ý kiến fát biểu kuổ kák dồw cí Ủy viên Qườw vụ, Ủy viên Kuân ủy C.Ư, dại ziện kák ban, bộ, wàń C.Ư tại Hội wị.

Tổw Bí qư dáń zá, năm 2017, Dảw bộ Kuân dội dã ciển xai kuyết liệt Wị kuyết kuổ Kuân ủy C.Ư và hoàn qàń kák mụk tiêu, ńiệm vụ dề za, cên kák lĩń vựk kôw ták. Kụ qể là dã qựk hiện kôw ták wiên kứu, qam mưu ciến lượk về kuân sự kuốk fòw một kác kăn kơ, bài bản, nắm cắk tìń hìń và dề suất kák dối sác kụ qể, dúw hướw, xôw dể bị dộw bất wờ, tiếp tụk zữ vữw ổn dịń cên kák vùw, miền, kák diệ bàn ciến lượk. Dồw qời, Kuân dội dã hoàn qàń việk wiên kứu, sây zựw kák ciến lượk, qôw kua kák wị kuyết, dề án kuan cọw về kuân sự, kuốk fòw; dã tổ cứk tốt kôw ták ziễn tập ciến dấu, tổ cứk qàń kôw ńiều kuộk ziễn tập lớn; sây zựw qế cận kuốk fòw toàn zân gắn với qế cận an niń ńân zân vữw cắk; qam za bảo vệ, tổ cứk zất qàń kôw Năm APEC 2017, dặk biệt là Tuần lễ kấp kao APEC tại Dà Nẵw qáw 11 vườ kua.

Tài liệu tham khảo chính:

1.Hoàng Tiến. Chữ quốc ngữ và cuộc cách mạng chữ viết đầu thế kỉ 20. (Đề tài nghiên cứu khoa học cấp nhà nước - Kí hiệu: KX 06-17)

2.Bùi Hiền. Đề xuất phương án cải tiến chữ quốc ngữ. Giáo dục và Thời đại, số 72, 8/9-1995.

3. Chữ Quốc ngữ. Tên gọi. Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

4.Chữ quốc ngữ - Sự hình thành, phát triển và những đóng góp và văn hóa Việt Nam . NXB ĐHQG tp Hồ Chí Minh. 2016

 

 

 

(Bài viết đã đăng kí bản quyền tác giả ngày 29-12-2017 tại Cục Sở hữu trí tuệ)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bị chú

         Để thoả mãn nhu cầu ghi âm một số phụ âm đặc trưng của các phương ngữ chính thuộc các vùng Bắc, Trung, Nam, cần và có thể lấy các chữ cái La tinh (Bảng mở rộng 1) để biểu thị những phụ âm dưới đây:

CHỮ CÁI BỔ SUNG

                                    Ç,  ç (tr nặng);    Ş,  ş (s nặng)       

  Nâng Ctrl và gõ số:    `,  3               ;    4,   6  ra 4 chữ trên.        

     Đồng thời các chữ cái  Jj (GI gi nặng), Rr (Rr rung) cũng được dùng biểu thị các âm địa phương tương ứng với các chữ cải tiến chữ quốc ngữ nêu trên. Tuy nhiên xin khuyến cáo: Tất cả các chữ này chỉ mang tính chất lựa chọn tự nguyện riêng của mỗi người dùng và không bắt buộc mọi người phải tuân theo. Những chữ Çç, Şş bổ sung này không thuộc bảng chữ cái biểu thị tiếng nói thủ đô Hà Nội được lấy làm tiếng tiêu biểu chuẩn mực của tiếng Việt trong công trình nghiên cưú.

 

Thí dụ:                                Tiếng thủ đô chuẩn

 

Căm năm cow kõi wười ta

Cữ tài cữ mệń xéo là gét ńau

Cải kua một kuộk bể zâu

Ńữw diều côw qấy mà dau dớn lòw .

Lạ zì bỉ sắk tư fow,

Cời sań kuen qói má hồw dáń gen.

Kảo qơm lần zở cướk dèn,

Fow tìń kổ lụk kòn cuyền sử sań.

Zằw năm Za Tĩń ciều Miń,

Bốn fươw fẳw lặw, hai kiń vữw vàw.

=========

Có bổ sung các âm tiếng địa phương:

 

Çăm năm çow kõi wười ta

Cữ tài cữ mệń xéo là gét ńau

Çải kua một kuộk bể zâu

Ńữw diều çôw qấy mà dau dớn lòw

Lạ jì bỉ şắk tư fow,

Çời sań kuen qói má hồw dáń gen.

Kảo qơm lần jở çướk dèn,

Fow tìń kổ lụk kòn çuyền şử sań.

Rằw năm Ja Tĩń çiều Miń,

Bốn fươw fẳw lặw, hai kiń vữw vàw.

 

 

 

 

 

ƯU ĐIỂM NỔI BẬT của CHỮ QUỐC NGỮ CẢI TIẾN

 

1.     Khoa học : đạt đúng yêu cầu của loại chữ ghi âm (tượng thanh):

                         “Một âm vị - một chữ cái, Một chữ cái – một âm vị”.

2.     Đơn giản : loại trừ hết cả 10 cụm  2, 3 phụ âm trong toàn bộ các âm tiết :

                 ch, gh, gi, kh, ng, ngh, nh, ph, th, tr.

3.     Hợp lí : loại bỏ tất cả các chữ cái cùng ghi một âm vị :

                C = ch, tr; G = g, gh;  K = c, k, q; W = ng, ngh; Z = d, gi, r.

4.     Dễ học, dễ nhớ, dễ dùng, không có lỗi chính tả :

                Vì không có trùng lặp, không có lựa chọn các chữ cái (kí tự).

5.     Dễ xoá mù : Người biết chữ quốc ngữ chỉ cần học trong 15-20 phút để nhớ cách chuyển đổi những chữ cái mới là có thể đọc, viết được :

               ch, tr = C; nh = Ń; th = Q; kh= X; ng, ngh = W; d, gi, r =Z

6.     Tiết kiệm : thời gian, công sức, tiền bạc, vật tư, tài nguyên số: Đây là đòi hỏi cấp bách và điều kiện bắt buộc của cuộc cách mạng 4.0.

HIỆU QUẢ

Có thể tăng khoảng 13=15% năng suất lao động của toàn ngành

 giáo dục, xuất bản, hành chính, thông tin kĩ thuật số.

     Theo Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam (VPPA): Năm 2012, tổng lượng tiêu dùng giấylà 665 nghìn tấn, bao gồm 70 nghìn tấn giấy in báo; 595 nghìn tấn giấy viết và in. Năm 2018 chắc chắn đã tăng hơn nhiều. Chữ cải tiến có thể tiết kiệm 15% lương giấy, tức khoảng 100.000tấn/ năm, theo giá thị trường năm 2018 có thể tiết kiệm được khoảng 100.000tấn x 20tr đồng = 2.000 tỉ đồng/năm. Chưa kể những tiết kiệm tương ứng về tài nguyên số, thời gian và lao động của hàng chục triệu cán bộ, công nhân, học sinh, sinh viên.

 

*  GS tiếng Việt ở ĐH Havard của Mĩ Ngô Như Bình nói :

“Tôi thấy cải cách là việc cần làm và làm càng sớm càng tốt”

 

*  Le Quy- bác sĩ bệnh viện Xanh-pôn, Hà Nội: (.cmt NVLợi) Hãy làm được như Thày Bùi Hiền Bùi đi rồi hẵng nói . Nói thật chứ từ trước tới nay mình không có khái niệm và không hề để ý cái gọi là nghiên cứu ngôn ngữ của các vị Gs , Ts ngành ngôn ngữ , nói đến là thấy nó rất mơ hồ, khó hiểu . Nhưng từ khi Tiến sĩ Bùi Hiền có công trình nghiên cứu và gây tiếng vang lớn , mình đã để ý hơn, hiểu hơn và quan tâm hơn. Chưa tính đến việc có khả thi và triển khai rộng rãi hay không thì còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố . Nhưng thú thực tôi thấy đây là một nghiên cứu hết sức nghiêm túc , có đầu tư và tâm huyết của ông Bùi Hiền . Hy vọng mọi người “ Không yêu thì cũng đừng nói lời cay đắng” !

 

 

Chỉ cần 15’ học thuộc cách chuyển đổi một số

 phụ âm và nguyên âm sau là xóa xong nạn

mù chữ cải tiến và có thể đọc được tác phẩm :

ch, tr = Cc /chờ/ ; đ = Dd /đờ/; ph = Ff /phờ/ ; c,k,q = Kk /cờ/ ;

nh = Ńń /nhờ/; th = Qq /thờ/ ; s, x = Ss /sờ/; ng, ngh = Ww /ngờ/ ;

kh = Xx /khờ/ ; d, gi, r = Zz /dờ/

 ua /qua/ = ua /kua/; ua /cua/ = uô /kuô/;

ưa /cưa/= ươ /kươ/; ia /kia/ = iê /kiê/; uya /khuya/ = uyê /xuyê/

Khát Vọng, , - một nông dân làm bốc vác ở sông Hồng viết trên FB: “Cháu có suy nghĩ sắt đá rằng .Rồi một ngày không xa ,xã hội phải chấp nhận một cách tâm phục. Khẩu phục về công trình của bác. Vì với tầm nhìn rất thiển cận của cháu cháu thấy bộ chữ cải cách của bác là rất tiện dụng và lợi ích . Nhưng số đông họ chưa biết trân quý , chưa nhìn ra vấn đề về công trình khoa học của bác. Nếu cháu là bộ trưởng bộ giáo dục và đào tạo, cháu sẽ làm theo cách khác

Rất tiếc cháu ngắn học quá. Cháu tiếc cho cái sự học và tương lai của cháu ko thành hiện thực”. “Cháu luôn theo sát và động viên bác .

Dạ cháu có thể học tiếng của bác trong vòng chỉ 10 phút Và đọc một cách trôi chảy. Với những người chỉ cần biết đọc thôi khi chuyển sang đọc chữ của bác cũng nhanh thôi . Vậy nên thời gian sẽ chứng minh cho mọi người hiểu rằng bộ chữ viết của bác là rất thiết thực, dễ đưa vào thục tiễn cuộc sống .Cháu biết rằng thời gian đó có thể là 5 năm, 10 năm hay lâu hơn nữa, nhưng rồi lịch sử sẽ nhìn lại . đã có một BÙI HIỀN.VÌ sự phát triển của nền giáo dục đất nước”.

 

I.                     HỒ CHÍ MINH

NHẬT KÍ TRONG TÙ

 

Top 10 bài thơ hay nhất trong tập thơ NHẬT KÝ TRONG TÙ

      Nhật ký trong tù là một tập thơ nổi tiếng của vị lãnh tụ vĩ đại Hồ Chí Minh. Tháng 8 năm 1942, Người sang Trung Quốc để tranh thủ sự ủng hộ của anh em bạn bè quốc tế cho Cách mạng Việt Nam. Sau 15 ngày đi bộ, khi vừa tới thị trấn Túc Vinh tỉnh Quảng Tây thì bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam vì tình nghi là gián điệp.Từ đó Người bị cầm tù trong gần 30 nhà lao thuộc 13 huyện tỉnh Quảng Tây. Đến tháng 9.1943, Người được thả tự do. 14 tháng trong tù Người đã sáng tác tập thơ Ngục trung nhật ký (Nhật ký trong tù). Tập thơ gồm 133 bài thơ bằng chữ Hán ghi lại chặng đường đấu tranh gian khổ nhưng rất đỗi lạc quan của người tù Hồ Chí Minh. Toplist xin được liệt kê một số bài thơ tiêu biểu nhất, hay nhất trong tập thơ Nhật ký trong tù của Hồ Chí Minh.

 

1 
Người bạn tù thổi sáo
Bỗng nghe trong ngục sáo vi vu,
Khúc nhạc tình quê chuyển điệu sầu,
Muôn dặm quan hà, khôn xiết nỗi
Lên lầu, ai đó ngóng trông nhau

Wười bạn tù qổi sáo
Bỗw we cow wụk sáo vi vu,
Xúk ńạk tìń kuê cuyển diệu sầu,
Muôn zặm kuan hà, xôn siết nỗi
Lên lầu, ai dó wów côw ńau

 

2 
Cái cùm
Nghĩ việc trên đời kỳ lạ thật
Cùm chân sau trước cũng tranh nhau
Được cùm chân mới yên bề ngủ
Không được cùm chân biết ngủ đâu

Kái kùm
Wĩ việk cên dời kỳ lạ qật
Kùm cân sau cướk kũw cań ńau
Dượk kùm cân mới yên bề wủ
Xôw dượk kùm cân biết wủ dâu

 

3 
Trung thu
Trung thu vành vạch mảnh gương thu
Sáng khắp nhân gian bạc một màu
Sum họp nhà ai ăn Tết đó
Chẳng quên trong ngục kẻ ăn sầu

Trung thu ta cũng Tết trong tù
Trăng gió đêm thu gợn vẻ sầu
Chẳng được tự do mà thưởng nguyệt
Lòng theo vời vợi mảnh trăng thu

Cuw qu
Cuw qu vàń vạc mảń gươw qu
Sáw xắp ńân zan bạk một màu
Sum họp ńà ai ăn Tết dó
Cẳw kuên cow wụk kẻ ăn sầu

Cuw qu ta kũw Tết cow tù
Căw zó dêm qu gợn vẻ sầu
Cẳw dượk tự zo mà qưởw wuyệt
Lòw qeo vời vợi mảń căw qu

4 
Chiều tối
Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây nhè nhẹ giữa tầng không
Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết, lò than đã rực hồng

Ciều tối
Cim mỏi về zừw tìm cốn wủ
Còm mây ńè ńẹ zưỡ tầw xôw
Kô em sóm núi say wô tối
Say hết, lò qan dã zựk hồw

 

5 
Tự khuyên mình
Ví không có cảnh đông tàn
Thì đâu có cảnh huy hoàng ngày xuân
Nghĩ mình trong bước gian truân
Tai ương rèn luyện tinh thần thêm hăng

Tự xuyên mìń
Ví xôw kó kảń dôw tàn
Qì dâu kó kảń huy hoàw wày suân
Wĩ mìń cow bướk zan cuân
Tai ươw zèn luyện tiń qần qêm hăw

 

6 
Rụng mất một chiếc răng
Cứng rắn như anh khác thói thường
Phải đâu mềm tựa lưỡi không xương
Ngọt bùi cay đắng từng chia sẻ
Nay phải xa nhau, kẻ một đường

Zụw mất một ciếk zăw
Kứw zắn ńư ań xák qói qườw
Fải dâu mềm tựa lưỡi xôw sươw
Wọt bùi kay dắw từw ciê sẻ
Nay fải sa ńau, kẻ một dườw

 

7 
Buồn bực
Tráng sĩ đua nhau ra mặt trận
Hoàn cầu lửa bốc rực trời xanh
Trong ngục người nhàn nhàn quá đỗi
Chí cao mà chẳng đáng đồng chinh

Buồn bựk
Cáw sĩ duô ńau za mặt cận
Hoàn kầu lưở bốk zựk cời sań
Cow wụk wười ńàn ńàn kuá dỗi
Cí kao mà cẳw dáw dồw ciń

 

8 
Hoàng hôn
Gió sắc tựa gươm mài đá núi
Rét như dùi nhọn chích cành cây
Chùa xa chuông giục người nhanh bước
Trẻ dắt trâu về tiếng sáo bay

Hoàw hôn
Zó sắk tựa gươm mài dá núi
Zét ńư zùi ńọn cíc kàń kây
Cùa sa cuôw zụk wười ńań bướk
Cẻ zắt câu về tiếw sáo bay

 

9 


Ngủ không được
Một canh...hai canh...lại ba canh
Trằn trọc băn khoăn giấc chẳng lành
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt
Sao vàng năm cánh mộng hồn bay.
Wủ xôw dượk
Một kań...hai kań...lại ba kań
Cằn cọk băn xoăn zấk cẳw làń
Kań bốn, kań năm vườ cợp mắt
Sao vàw năm káń mộw hồn bay.

 

10 
Nghe tiếng chày giã gạo
Gạo đem vào giã bao đau đớn
Gạo giã xong rồi trắng tựa bông
Sống trên đời người cũng vậy
Gian nan rèn luyện mới thành công

We tiếw cày zã gạo
Gạo dem vào zã bao dau dớn
Gạo zã sow zồi cắw tượ bôw
Sốw cên dời wười kũw vậy
Zan nan zèn luyện mới qàń kôw

 

Tập thơ Nhật ký trong tù của tác giả Hồ Chí Minh - Người đã tìm ra con đường cứu nước, giải phóng dân tộc khỏi ách giam cầm của thực dân, đế quốc. Trên đây là những bài thơ được đánh giá là tiêu biểu trong tập thơ bởi những giá trị mà từng bài thơ mang lại. Giá trị nhân văn, tinh thần lạc quan, niềm tin vào ngày giải phóng, niềm tin vào Đảng và con đường chủ nghĩa xã hội. Tập thơ Nhật ký trong tù xứng đáng là một trong những tập thơ có giá trị lịch sử, giá trị văn hóa, và cả những giá trị nhân văn, giá trị nghệ thuật.

 

 

Tổng số kí tự: 2.232kt; CQN : 1.225 kt; CCT : 1.007kt

Tiết kiệm : 1.225kt – 1.007kt = 218kt, tức = 218/1.225 = 16,9%

 

 

Xin nói thêm: 
Lần này  đã dùng PHẦN MỀM mới soạn thảo để chuyển đổi 10 bài thơ của Bác, nên chỉ bấm mấy thao tác là xong ngay. Kết quả khá tốt.Bạn nào muốn có Phần mềm xin cho biết, tôi sẽ gửi tặng

 

 

 

 

II- NGUYỄN DU

Wuyễn Zu

 

 

 

TRUYỆN KIỀU

Cuyện Kiều

 

(Trích đoạn – Cíc doạn)

Kiều thăm mộ Đạm Tiên (1-244)                        Kiều qăm mộ Dạm Tiên (1-244)

 

1.Trăm năm trong cõi người ta, 

     Căm năm cow kõi wười ta,

Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau. 

     Cữ tài cữ mệń xéo là gét ńau.

Trải qua một cuộc bể dâu,                                                                        

     Cải kua một kuộk bể zâu,

Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.                     

     Ńữw diều côw qấy mà dau dớn lòw.

5.Lạ gì bỉ sắc tư phong,  

    5.Lạ zì bỉ sắk tư fow,

Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen.                                 

    Cời sań kuen qói má hồw dáń gen.

Cảo thơm lần giở trước đèn, 

    Kảo qơm lần zở cướk dèn, 

Phong tình cổ lục còn truyền sử xanh.  

    Fow tìń kổ lụk kòn cuyền sử sań.

Rằng năm Gia Tĩnh triều Minh,                                                                 

    Zằw năm Za Tĩń ciều Miń,

10.Bốn phương phẳng lặng, hai kinh vững vàng.     

    Bốn fươw fẳw lặw, hai kiń vữw vàw.

Có nhà viên ngoại họ Vương,                                                                         

    Kó ńà viên woại họ Vươw,

Gia tư nghĩ cũng thường thường bậc trung.                            

     Za tư wĩ kũw qườw qườw bậk cuw.

Một trai con thứ rốt lòng, 

     Một cai kon qứ zốt lòw,

Vương Quan là chữ, nối dòng nho gia.

    Vươw Kuan là cữ, nối zòw ńo za.

15.Đầu lòng hai ả tố nga,                 

    15. Dầu lòw hai ả tố wa,

Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân.

    Quý Kiều là cị, em là Quý Vân. 

Mai cốt cách, tuyết tinh thần,    

     Mai kốt kác, tuyết tiń qần,

Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười.

     Mỗi wười một vẻ mười fân vẹn mười.

Vân xem trang trọng khác vời,  

     Vân sem caw cọw xák vời,

20.Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang. 

     20. Xuôn căw dầy dặn, nét wài nở naw.

Hoa cười ngọc thốt đoan trang, 

     Hoa kười wọk qốt doan caw,

Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.

     Mây quô nướk tók, tuyết ńườw màu za.

Kiều càng sắc sảo, mặn mà,   

     Kiều kàw sắk sảo, mặn mà,

So bề tài, sắc, lại là phần hơn.   

     So bề tài, sắk, lại là fần hơn.

25.Làn thu thủy, nét xuân sơn,   

     25. Làn qu quỷ, nét suân sơn,  

Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.

     Hoa gen quô qắm, liễu hờn kém sań.

Một, hai nghiêng nước nghiêng thành, 

     Một hai wiêw nướk wiêw qàń,

Sắc đành đòi một, tài đành họa hai.

     Sắk dàń dòi một, tài dàń hoạ hai.

Thông minh vốn sẵn tính trời,    

     Qôw miń vốn sẵn tíń cời

30.Pha nghề thi họa, đủ mùi ca ngâm.

    30. Fa wề qi hoạ, dủ mùi ka wâm.

Cung thương làu bậc ngũ âm,    

     Kuw qươw làu bậk wũ âm,

Nghề riêng ăn đứt Hồ cầm một trương.

     Wề ziêw ăn dứt Hồ kầm một cươw.

Khúc nhà tay lựa nên chương,  

    Xúk ńà tay lượ nên cươw,

Một thiên bạc mệnh, lại càng não nhân.

    Một qiên bạk mệń, lại kàw não ńân.

35.Phong lưu rất mực hồng quần,

    35. Fow lưu zất mựk hồw kuần,

Xuân xanh sấp xỉ tới tuần cập kê  

     Suân sań sấp sỉ tới tuần kập kê.

Êm đềm trướng rủ màn che,

     Êm dềm cướw zủ màn ce,

Tường đông ong bướm đi về mặc ai. 

    Tườw dôw ow bướm di về mặk ai.

Ngày xuân con én đưa thoi,

     Wày suân kon én dươ qoi,

40.Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.

   40. Qiều kuaw cín cụk dã woài sáu mươi.

Cỏ non xanh tận chân trời,                             

    Kỏ non sań tận cân cời,

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.

    Kành lê cắw diểm một vài bôw hoa.

Thanh minh trong tiết tháng ba,

     Qań miń cow tiết qáw ba,

Lễ là tảo mộ, hội là đạp Thanh.

     Lễ là tảo mộ, hội là dạp Qań.

45.Gần xa nô nức yến anh, 

    45. Gần sa nô nứk yến ań,

Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.

     Cị em sắm sưở bộ hàń cơi suân.

Dập dìu tài tử, giai nhân,               

     Zập zìu tài tử zai ńân,

Ngựa xe như nước áo quần như nêm.

    Wượ se ńư nướk, áo kuần ńư nêm.

Ngổn ngang gò đống kéo lên,      

    Wổn waw gò dốw kéo lên,

50.Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.

    50. Qoi vàw vó zắk, co tiền zấy bay

Tà tà bóng ngả về tây,

    Tà tà bów wả về tây,

Chị em thơ thẩn dan tay ra về. 

    Cị em qơ qẩn zan tay za về.

Bước dần theo ngọn tiểu khê, 

     Bướk zần qeo wọn tiểu xê,

Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh. 

     Lần sem fow kảń kó bề qań qań.

55.Nao nao dòng nước uốn quanh, 

    55. Nao nao zòw nướk uốn kuań,

Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.

    Ńịp kầu ńo ńỏ kuối gềń bắk waw.

Sè sè nấm đất bên đàng,

     Sè sè nấm dất bên dàw,

Dàu dàu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh.

    Zàu zàu wọn kỏ nưở vàw nưở sań.

Rằng: Sao trong tiết thanh minh, 

    Zằw : Sao cow tiết Qań miń,

60.Mà đây hương khói vắng tanh thế mà?

    60. Mà dây hươw xói vắw tań qế mà ?

Vương Quan mới dẫn gần xa: 

    Vươw Kuan mới zẫn gần sa :    

Đạm Tiên nàng ấy xưa là ca nhi.

    Dạm Tiên nàw ấy sươ là ka ńi.

Nổi danh tài sắc một thì,

     Nổi zań tài sắk một qì,

Xôn xao ngoài cửa hiếm gì yến anh. 

     Sôn sao woài kưở hiếm zì yến ań  

65.Kiếp hồng nhan có mong manh,

    65. Kiếp hồw ńan kó mow mań,

Nửa chừng xuân thoắt gãy cành thiên hương.

    Nưở cừw suân qoắt gãy kàń qiên hươw.

Có người khách ở viễn phương,

    Kó wười xác ở viễn fươw,

Xa nghe cũng nức tiếng nàng tìm chơi.

    Sa we kũw nứk tiếw nàw tìm cơi.

Thuyền tình vừa ghé tới nơi,   

    Quyền tìń vườ gé tới nơi,

70.Thì đà trâm gẫy bình rơi bao giờ.

    70. Qì dà câm gẫy bìń zơi bao zờ.

Buồng không lạnh ngắt như tờ, 

    Buồw xôw lạń wắt ńư tờ,

Dấu xe ngựa đã rêu lờ mờ xanh.   

    Zấu se wượ dã zêu lờ mờ sań.

Khóc than khôn xiết sự tình, 

    Xók qan xôn siết tự tìń

Khéo vô duyên ấy là mình với ta. 

    Xéo vô zuyên ấy là mìń với ta.

75.Đã không duyên trước chăng mà,

    75. Dã xôw zuyên cướk căw mà,

Thì chi chút ước gọi là duyên sau.

    Qì ci cút ướk gọi là zuyên sau.

Sắm xanh nếp tử xe châu,

    Sắm sań nếp tử se câu,

Vùi nông một nấm mặc dầu cỏ hoa. 

    Vùi nôw một nấm mặk zầu kỏ hoa.

Trải bao thỏ lặn ác tà,  

     Cải bao qỏ lặn ák tà,

80.Ấy mồ vô chủ, ai mà viếng thăm! 

    80. Ấy mồ vô củ, ai mà viếw qăm !

Lòng đâu sẵn mối thương tâm,  

    Lòw dâu sẵn mối qươw tâm,

Thoắt nghe Kiều đã đầm đầm châu sa.  

    Qoắt we Kiều dã dầm dầm câu sa.

Đau đớn thay phận đàn bà!         

    Dau dớn qay fận dàn bà,

Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung.

   Lời zằw bạk mệń kũw là lời cuw.

85.Phũ phàng chi bấy hoá công, 

    85. Fũ fàw ci mấy hoá kôw,

Ngày xanh mòn mỏi má hồng phôi pha.

    Waỳ sań mòn mỏi má hồw fôi fa.

Sống làm vợ khắp người ta,

     Sốw làm vợ xắp wười ta,

Khéo thay thác xuống làm ma không chồng.

    Xéo qay qák suốw làm ma xôw cồw.

Nào người phượng chạ loan chung,  

    Nào wười fượw cạ loan cuw,

90.Nào người tích lục tham hồng là ai? 

    90. Nào wười tíc lụk qam hồw là ai ? 

Đã không kẻ đoái người hoài, 

    Dã xôw kẻ doái wười hoài,

Sẵn đây ta kiếm một vài nén hương. 

    Sẵn dây ta kiếm một vài nén hươw.

Gọi là gặp gỡ giữa đường, 

    Gọi là gặp gỡ zưỡ dườw,

Họa là người dưới suối vàng biết cho. 

    Hoạ là wười zưới suối vàw biết co.

95.Lầm rầm khấn khứa nhỏ to,  

    95. Lầm zầm xấn xướ ńỏ to,

Sụp ngồi vài gật trước mồ bước ra. 

    Sụp wồi vài gật cướk mồ bướk za.

Một vùng cỏ áy bóng tà,  

    Một vùw kỏ áy bów tà,

Gió hiu hiu thổi một vài bông lau.

    Zó hiu hiu qổi một vài bôw lau.

Rút trâm sẵn giắt mái đầu, 

    Zút câm sẵn zắt mái dầu

100.Vạch da cây vịnh bốn câu ba vần.  

    100. Vạc za kâu vịń bốn kâu ba vần.

Lại càng mê mẩn tâm thần

    Lại kàw mê mẩn tâm qần,

Lại càng đứng lặng tần ngần chẳng ra. 

   Lại kàw dứw lặw tần wần cẳw za.

Lại càng ủ dột nét hoa,   

   Lại kàw ủ zột nét hoa,

Sầu tuôn đứt nối, châu sa vắn dài.

    Sầu tuôn dứt nối, câu sa vắn zài.

105.Vân rằng: Chị cũng nực cười,  

    105. Vân zằw : Cị kũw nựk kười, 

Khéo dư nước mắt khóc người đời xưa.

    Xéo zư nướk mắt xók wười dời sươ.

Rằng: Hồng nhan tự thuở xưa,   

    Zằw : Hồw ńan tự quở sươ,

Cái điều bạc mệnh có chừa ai đâu?

    Kái diều bạk mệń kó cườ ai dâu ?

Nỗi niềm tưởng đến mà đau,  

    Nỗi niềm tưởw dến mà dau,

110.Thấy người nằm đó biết sau thế nào?

    110. Qấy wười nằm dó biết sau qế nào ?

Quan rằng: Chị nói hay sao,  

    Kuan zằw : Cị nói hay sao,

Một lời là một vận vào khó nghe.   

    Một lời là một vận vào xó we.

Ở đây âm khí nặng nề,    

    Ở dây âm xí nặw nề,

Bóng chiều đã ngả dậm về còn xa.        

    Bów ciều dã wả, zậm về kòn sa.

115.Kiều rằng: Những đấng tài hoa,  

    115. Kiều zằw : Ńữw dấw tài hoa,

Thác là thể phách, còn là tinh anh,   

   Qák là qể fác, kòn là tiń ań.

Dễ hay tình lại gặp tình,        

    Zễ hay tìń lại gặp tìń,

Chờ xem ắt thấy hiển linh bây giờ.

    Cờ sem ắt qấy hiển liń bây zờ.

Một lời nói chửa kịp thưa,  

    Một lời nói cưở kịp qươ,

120.Phút đâu trận gió cuốn cờ đến ngay.

    120. Fút dâu cận zó kuốn kờ dến way.

Ào ào đổ lộc rung cây,   

    Ào ào dổ lộk zuw kây,

Ở trong dường có hương bay ít nhiều.

    Ở cow zườw kó hươw bay ít ńiều.

Đè chừng ngọn gió lần theo, 

    Dè cừw wọn zó lần qeo,

Dấu giày từng bước in rêu rành rành.

    Zấu zày từw bướk in zêu zàń zàń.

125.Mắt nhìn ai nấy đều kinh, 

    125. Mắt ńìn ai nấy dều kiń,

Nàng rằng: Này thực tinh thành chẳng xa.

    Nàw zằw : Này qựk tiń qàń cẳw sa

Hữu tình ta lại gặp ta, 

    Hữu tìń ta lại gặp ta,

Chớ nề u hiển mới là chị em. 

    Cớ nề u hiển mới là cị em.

Đã lòng hiển hiện cho xem,

    Dã lòw hiển hiện co sem,

Tạ lòng nàng lại nối thêm vài lời.

    Tạ lòw nàw lại nói qêm vài lời.

130.Lòng thơ lai láng bồi hồi,  

   130. Lòw qơ lai láw bồi hồi,

Gốc cây lại vạch một bài cổ thi.

    Gốk kây lại vạc một bài kổ qi.

Dùng dằng nửa ở nửa về, 

    Zùw zằw nưở ở nưở về,

Nhạc vàng đâu đã tiếng nghe gần gần.

    Ńạk vàw dâu dã tiếw we gần gần

135.Trông chừng thấy một văn nhân,

    135. Côw cừw qấy một văn ńân,

Lỏng buông tay khấu bước lần dặm băng.

    Lỏw buôw tay xấn bướk lần zặm băw.

Đề huề lưng túi gió trăng, 

    Dề huề lưw túi zó căw,

Sau chân theo một vài thằng con con.

    Sau cân qeo một vài qằw kon kon.

Tuyết in sắc ngựa câu giòn,   

   Tuyết in sắk wượ kâu zòn,

140.Cỏ pha màu áo nhuộm non da trời.

    140. Kỏ fa màu áo ńuộm non za cời. 

Nẻo xa mới tỏ mặt người,        

    Nẻo sa mới tỏ mặt wười,

Khách đà xuống ngựa tới nơi tự tình.  

    Xác dà suốw wượ tới nơi tự tìń.

Hài văn lần bước dặm xanh,        

    Hài văn lần bướk zặm sań,

Một vùng như thể cây quỳnh cành dao.

    Một vùw ńư qể kây kuỳń kàń zao.

145.Chàng Vương quen mặt ra chào,

   145. Càw Vươw kuen mặt za cào,

Hai Kiều e lệ nép vào dưới hoa.  

    Hai Kiều e lệ ép vào zưới hoa.

Nguyên người quanh quất đâu xa,  

    Wuyên wười kuań kuất dâu sa,

Họ Kim tên Trọng vốn nhà trâm anh.

    Họ Kim tên Cọw vốn ńà câm ań

Nền phú hậu, bậc tài danh,    

     Nền fú hậu, bậk tài zań

150.Văn chương nết đất, thông minh tính trời.    

     150. Văn cươw nết dất, qôw miń tíń cời.   

Phong tư tài mạo tót vời, 

    Fow tư tài mạo tót vời,

Vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa. 

    Vào cow fow ńã, za woài hào hoa.

Chung quanh vẫn đất nước nhà,

    Cuw kuań vẫn dất nướk ńà,

Với Vương Quan trước vẫn là đồng thân.

    Với Vươw Kuan cướk vẫn là dồw qân.

155.Vẫn nghe thơm nức hương lân, 

    155. Vẫn we qơm nứk hươw lân,

Một nền đồng Tước khoá xuân hai Kiều.

    Một nền dồw Tướk xoá suân hai Kiều.

Nước non cách mấy buồng thêu,

    Nướk non kác mấy buồw qêu,

Những là trộm nhớ thầm yêu chốc mòng.

     Ńữw là cộm ńớ qầm yêu cốk mòw.

May thay giải cấu tương phùng,  

    May qay zải kấu tươw fùw,

160.Gặp tuần đố lá thoả lòng tìm hoa.

    160. Gặp tuần dố lá qoả lòw tìm hoa.

Bóng hồng nhác thấy nẻo xa,  

    Bów hồw ńák qấy nẻo sa,

Xuân lan thu cúc mặn mà cả hai.

    Suân lan qu kúk mặn mà kả hai.

Người quốc sắc, kẻ thiên tài, 

   Wười kuốk sắk, kẻ qiên tài.

Tình trong như đã, mặt ngoài còn e.

    Tìń cow ńư dã, mặt woài kòn e.

165.Chập chờn cơn tỉnh cơn mê.  

   165. Cập cờn kơn tỉń kơn mê,

Rốn ngồi chẳng tiện, dứt về chỉn khôn.

    Zốn wồi cẳw tiện, zứt về cỉn xôn.  

Bóng tà như giục cơn buồn,   

    Bów tà ńư zụk kơn buồn,

Khách đà lên ngựa, người còn nghé theo.

   Xác dà lên wượ, wười kòn wé qeo

Dưới cầu nước chảy trong veo,  

    Zưới kầu nướk cảy cow veo,

170.Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha. 

    170. Bên kầu tơ liễu bów ciều qướt qa.

Kiều từ trở gót trướng hoa,   

    Kiều từ cở gót cướw hoa,

Mặt trời gác núi chiêng đà thu không.

    Mặt cời gák núi ciêw dà qu xôw.

Mảnh trăng chênh chếch dòm song,  

   Mảń căw cêń cếk zòm sow,

Vàng gieo ngấn nước, cây lồng bóng sân. 

   Vàw zeo wấn nướk, kây lồw bów sân.

175.Hải đường lả ngọn đông lân,        

    175. Hải dườw là wọn dôw lân,

Giọt sương gieo nặng cành xuân la đà.

    Zọt sươw zeo nặw kàń suân la dà.

Một mình lặng ngắm bóng nga,    

   Một mìń lặw wắm bów wa, 

Rộn đường gần với nỗi xa bời bời: 

    Zộn dườw gần với nỗi sa bời bời:

Người mà đến thế thì thôi,        

    Wười mà dến qế qì qôi,

180.Đời phồn hoa cũng là đời bỏ đi!

    180. Dời fồn hoa kũw là dời bỏ di.

Người đâu gặp gỡ làm chi,   

    Wười dâu gặp gỡ làm ci,

Trăm năm biết có duyên gì hay không? 

    Căm năm biết kó zuyên zì hay xôw ?

Ngổn ngang trăm mối bên lòng, 

    Wổn waw căm nỗi bên lòw,

Nên câu tuyệt diệu ngụ trong tính tình.

   Nên kâu tuyệt ziệu wụ cow tíń tìń.

185.Chênh chênh bóng nguyệt xế mành,

   185. Cênh cênh bów wuyệt sế màń,

Tựa nương bên triện một mình thiu thiu.

   Tượ nươw bên ciện một mìń qiu qiu.

Thoắt đâu thấy một tiểu kiều,   

    Qoắt dâu qấy một tiểu kiều, 

Có chiều thanh vận, có chiều thanh tân.

    Kó ciều qań vận, kó ciều qań tân.

Sương in mặt, tuyết pha thân,    

    Sươw in mặt, tuyết fa qân, 

190.Sen vàng lãng đãng như gần như xa.    

    190. Sen vàw lãw dãw ńư gần ńư sa.  

Chào mừng đón hỏi dò la:  

    Cào mừw dón hỏi zò la:

Đào nguyên lạc lối đâu mà đến đây?

    Dào wuyên lạk lối dâu mà dến dây ?

Thưa rằng: Thanh khí xưa nay,  

   Qươ zằw: Qań xí sươ nay,

Mới cùng nhau lúc ban ngày đã quên.

   Mới kùw ńau lúk ban wày dã kuên.

195.Hàn gia ở mé tây thiên,       

    195. Hàn za ở mé tây qiên,

Dưới dòng nước chảy bên trên có cầu.

    Zưới zòw nướk cảy bên cên kó kầu.

Mấy lòng hạ cố đến nhau,

    Mấy lòw hạ kố dến ńau,

Mấy lời hạ tứ ném châu gieo vàng.  

    Mấy lời hạ tứ ném câu zeo vàw.

Vâng trình hội chủ xem tường, 

    Vâw cìń hội củ sem tườw,

200.Mà sao trong sổ đoạn trường có tên.

    200. Mà sao cow số doạn cườw kó tên.

Âu đành quả kiếp nhân duyên,         

    Âu dàń kuả kiếp ńân zuyên,

Cùng người một hội, một thuyền đâu xa!

   Kùng wười một hội, một quyền dâu sa!

Này mười bài mới mới ra,              

   Này mười bài mới mới za,

Câu thần lại mượn bút hoa vẽ vời.

   Kâu qần lại mượn bút hoa vẽ vời.

205.Kiều vâng lĩnh ý đề bài,    

   205. Kiều vâw lĩń ý dề bài,

Tay tiên một vẫy đủ mười khúc ngâm.

   Tay tiên một vẫy dủ mười xúk wâm.

Xem thơ nức nở khen thầm: 

    Sem qơ nứk nở xen qầm:

Giá đành tú khẩu cẩm tâm khác thường

    Zá dàń tú xẩu kẩm tâm xák qườw.

Ví đem vào tập Đoạn Trường   

   Ví dem vào tập Doạn cườw

210.Thì treo giải nhất chi nhường cho ai.

    210. Qì ceo zải ńất ci ńườw co ai.

Thềm hoa khách đã trở hài, 

    Qềm hoa xác dã cở hài,

Nàng còn cầm lại một hai tự tình. 

    Nàw kòn kầm lại một hai tự tìń.

Gió đâu xịch bức mành mành, 

    Zó dâu sịc bứk màń màń,

Tỉnh ra mới biết rằng mình chiêm bao.

   Tỉń za mới biết zằw mìń ciêm bao.   

215.Trông theo nào thấy đâu nào     

    215. Côw qeo nào qấy dâu nào

Hương thừa dường hãy ra vào đâu đây.

    Hươw qườ zườw hãy za vào dâu dây.

Một mình lưỡng lự canh chầy,

    Một mìń lưỡw lự kań cầy,

Đường xa nghĩ nỗi sau này mà kinh.  

   Dườw sa wĩ nỗi sau này mà kiń.

Hoa trôi bèo dạt đã đành,

   Hoa côi bèo zạt dã dàń,

220.Biết duyên mình,biết phận mình thế thôi!

     220.Biết zuyên mìń, biết fận mìń qế qôi.

Nỗi riêng lớp lớp sóng dồi,  

    Nỗi ziêw lớp lớp sów zồi,

Nghĩ đòi cơn lại sụt sùi đòi cơn. 

    Wĩ dòi kơn lại sụt sùi dòi kơn. 

Giọng Kiều rền rĩ trướng loan, 

    Zọw Kiều zền zĩ cướw loan,

Nhà Huyên chợt tỉnh hỏi: Cơn cớ gì?

    Ńà Huyên cợt tỉń hỏi: Kơn kớ zì ?

225.Cớ sao trằn trọc canh khuya,

    225. Kớ sao cằn cọk kań xuyê,

Màu hoa lê hãy dầm dề giọt mưa? 

   Màu hoa lê hãy zầm zề zọt mươ ?

Thưa rằng: Chút phận ngây thơ,

    Qươ zằw : Cút fận wây qơ,

Dưỡng sinh đôi nợ tóc tơ chưa đền.

    Zưỡw siń dôi nợ tók tơ cươ dền.

Buổi ngày chơi mả Đạm Tiên,

    Buổi wày cơi mả Dạm Tiên,

230.Nhắp đi thoắt thấy ứng liền chiêm bao.

    230. Ńắp di qoắt qấy ứw liền ciêm bao.

Đoạn trường là số thế nào,

    Doạn cườw là số qế nào,

Bài ra thế ấy, vịnh vào thế kia.

    Bài za qế ấy, vịń vào qế kiê.

Cứ trong mộng triệu mà suy,

    Kứ cow mộw ciệu mà suy,

Phận con thôi có ra gì mai sau!

   Fận kon qôi kó za zì mai sau !

235.Dạy rằng: Mộng triệu cớ đâu,

    235. Zạy zằw : mộw ciệu kớ dâu,

Bỗng không mua não chuốc sầu nghĩ nao.

   Bỗw xôw muô não cuốk sầu wĩ nao.

Vâng lời khuyên giải thấp cao, 

   Vâw lời xuyên zải qấp kao,

Chưa xong điều nghĩ đã dào mạch Tương. 

   Cươ sow diều wĩ dã zào mạc Tươw.

Ngoài song thỏ thẻ oanh vàng,      

    Woài sow qỏ qẻ oań vàw,

240.Nách tường bông liễu bay ngang trước mành.

     240.Nác tườw bôw liễu bay waw cướk màń.                                                                                                            

Hiên tà gác bóng chênh chênh,     

    Hiên tà gák bów cêń cêń,

Nỗi riêng, riêng trạnh tấc riêng một mình.

   Nỗi ziêw, ziêw cạń tấc ziêw một mìń.

Cho hay là thói hữu tình,  

   Co hay là qói hữu tìń,             

Đố ai gỡ mối tơ mành cho xong.  

   Dố ai gỡ mối tơ màń co sow.

III.     Hồ Xuân Hương

        Hồ Suân Hươw

 

 

(Những bài thơ hay nhất)

 

 

1.     Tự tìń I

                             Tiếng gà xao xác gáy trên vòm,

Tiếw gà sao sák gáy cên vòm,

Oán hận trông ra khắp mọi chòm.

Oán hận côw za xắp mọi còm.

Mõ thảm không khua mà cũng cốc,

Mõ qảm xôw xuô mà kũw kốk,

Chuông sầu chẳng đánh co sao om?

Cuôw sầu cẳw dáń kớ sao om?

Trước nghe những tiếng thêm rầu rĩ,

Cướk we ńữw tiếw qêm zầu zĩ,

Sau hận vì duyên để mõm mòm.

Sau hận vì zuyên dể mõm mòm.

Tài tử văn nhân ai đó tá,

Tài tử văn ńân ai dó tá,

Thân này đâu đã chịu già tom!

Qân này dâu dã cịu zà tom!

 

2. Tự Tìń II

Canh khuya văng vẳng trống canh dồn,

Kań xuyê văw vẳw cốw kań zồn,

Trơ cái hồng nhân với nước non.

Cơ kái hồw ńan với nướk non.

Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,

Cén zượu hươw dươ say lại tỉń,

Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn.

Vầw căw bów sế xuyết cươ còn.

Xiên ngang mặt đất rêu từng đám,

Siên waw mặt dất zêu từw dám,

Đâm toạc chân mây đá mấy hòn.

Dâm toạk cân mây dá mấy hòn.

Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại,

Wán nỗi suân di suân lại lại,

Mảnh tình san sẻ tí con con.

Mảń tìń san sẻ tí kon kon.

 

3. Lỡm họk cò

Khéo khéo đi đâu lũ ngẩn ngơ?

Xéo xéo di dâu lũ wẩn wơ?

Lại đây cho chị dậy làm thơ.

Lại dây co cị zạy làm qơ.

Ong non ngứa nọc châm hoa rữa,

Ow non wướ nọk câm hoa zưỡ,

Dê cỏn buồn sừng húc rậu thưa.

Zê kỏn buồn sừw húk zậu qươ.

 

4. Ốk ńồi

Bác mẹ sinh ra phận ốc nhồi,

Bák mẹ siń za fận ốk ńồi,

Đêm ngày lăn lóc đám cỏ hôi.

Dêm wày lăn lók dám kỏ hôi.

Quân tử có thương thì bóc yếm,

Kuân tử kó qươw qì bók yếm,

Xin đừng ngó ngoái lỗ chôn tôi.

Sin dừw wó woáy lỗ côn tôi.

 

5, Kuả mít

Thân em như quả mít trên cây,

Qân em ńư kuả mít cên kây,

Da nó xù xì, múi nó dầy.

Za nó sù sì, múi nó zày.

Quân tử có yêu xin đóng cọc,

Kuân tử kó yêu sin dów kọk,

Xin đừng mân mó nhựa ra tay.

Sin dừw mân mó ńượ za tay.

 

6. Báń côi nướk

Thân em vừa trắng lại vừa tròn,

Qân em vườ cắw lại vườ còn,

Bảy nổi ba chìm với nước non.

Bảy nổi ba cìm với nướk non.

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn,

Zắn nát mặk zầu tay kẻ nặn,

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Mà em vẫn zữ tấm lòw son.

 

7. Miếu Sầm qái qú

Ghé mắt trông lên thấy bảng treo.

Gé mắt côw lên qấy bảw ceo.

Kìa đền thái thú đứng cheo leo.

Kiề dền qái qú dứw ceo leo.

Ví đây đổi phận làm trai được,

Ví dây dổi fận làm cai dượk,

Thì sự anh hùng há bấy nhiêu ?

Qì sự ań hùw há bấy ńiêu ?

 

8. Dáń du

Bốn cột khen ai khéo khéo trồng,

Bốn kột xen ai xéo xéo cồw,

Người thì lên đánh, kẻ ngồi trông.

Wười qì lên dáń, kẻ wồi côw.

Trai quỳ gối hạc khôm khôm cật,

Cai kuỳ gối hạk xom xom kật,

Gái ưỡn lưng ong ngửa ngửa lòng.

Gái ưỡn lưw ow wưở wưở lòw.

Bốn mảnh quần hồng bay phấp phới,

Bốn mảń kuần hồw bay fấp fới,

Hai hàng chân ngọc duỗi song song.

Hai hàw cân wọk zuỗi sow sow.

Chơi xuân có biết xuân chằng tá,

 Cơi suân kó biết suân căw tá,

Cọc nhổ đi rồi, lỗ bỏ không!

Kọk ńổ di zồi, lỗ bỏ xôw!

 

9.  Zệt vải dêm

Thắp ngọn đèn lên thấy trắng phau,

Qắp wọn dèn lên qấy cắw fau,
Con cò mấy máy khắp canh thâu.

Kon kò mấp máy suốt dêm qâu.
Hai chân đạp xuống năng năng nhấc,

Hai cân dạp suốw năw năw ńấk,
Một suốt đâm ngang thích thích mau.

Một suốt dâm waw qíc qíc mau.
Rộng, hẹp, nhỏ, to vừa vặn cả,

Zộw, hẹp, ńỏ, to vườ vặn kả,
Ngắn dài, khuôn khổ vẫn như nhau.

Wắn, zài, xuôn xổ vẫn ńư ńau.

Cô nào muốn tốt ngâm cho kĩ,

Kô nào muốn tốt wâm co kỹ,
Chờ đến ba thu mới rãi màu.

Cờ dến ba qu mới zãi màu.

 

10. Dáń kờ

Chàng với thiếp đêm khuya chằn chọc,

Càw với qiếp dêm xuyê cằn cọk,

Đốt đèn lên đánh cuộc cờ người.

Dốt dèn lên dáń kuộk kờ wười.

Hẹn rằng dấu dí mà chơi,

Hẹn zằw dấu cí mà cơi,

Kấm ngoại quỷ, không ai được biết.

Kấm woại kuỷ, xôw ai dượk biết.

Nào tướng sĩ bày ra cho hết,

Nào tướw sĩ zàn za co hết,

Để đôi ta quyết chí một phen,

Dể dôi ta kuyết liệt một fen.

Quân thiếp trắng, quân chàng đen,

Kuân qiếp cắw, kuân càw den,

Hai quân ấy chơi nhau đà đã lưã.

Hai kuân ấy cơi ńau dà dã lưỡ.

Thoạt mới vào chàng liền nhảy ngựa,

Qoạt mới vào càw liền ńảy wượ,

Thiếp vội vàng vén phứa tịnh lên.

Qiếp vội vàw vén fướ tịń lên.

Hai xe chàng gác hai bên,

Hai se càw gák hai bên,

Thiếp thấy bí, thiếp liền ghểnh sĩ.

Qiếp qấy bí, qiếp liền gểń sĩ.

Chàng lừa thiếp đương khi bất ý,

Càw lườ qiếp dươw xi bất ý,

Đem tốt đầu rú rí vô cung,

Ðem tốt dầu zú zí vô kuw,

Thiếp ffang mắc nước xe lồng,

Qiếp daw mắk nướk se lồw,

Nước pháo đã nổ đùng ra chiếu.

Nướk fáo dã nổ dùw za ciếu.

Chàng bảo chịu, thiếp rằng chẳng chịu,

Càw bảo cịu, qiếp zằw cẳw cịu,

Thua thì thua quyết níu lấy con.

Quô qì quô kuyết níu lấy kon.

Khi vui nước nước non non,

Xi vui nướk nướk non non,

Khi buồn lại giở bàn son quân ngà. 

Xi buồn lại zở bàn son kuân wà.

 

11. Lấy cồw cuw

Kẻ đắp chăn bông, kẻ lạnh lùng.

Kẻ dắp căn bôw, kẻ lạń lùw.

Chém cha cái kiếp lấy chồng chung:

Cém ca kái kiếp lấy cồw cuw:

Năm thì mười hoạ hay chăng chớ,

Năm qì mười họa hay căw cớ,

Một tháng đôi lần, có cũng không.

Một qáw dôi lần, kó kũw xôw.

Cố đấm ăn xôi, xôi lại hỏng,

Kố dấm ăn sôi, sôi lại hỏw,

Cầm bằng làm mướn, mướn không công.

Kầm bằw làm mướn, mướn xôw kôw.

Nỗi này ví biết dường này nhỉ,

Nỗi này ví biết zườw này ńỉ,

Thời trước thôi đành ở vậy xong.

Qời cướk qôi dàń ở vậy sow.

 

12. Kái kuạt zấy – 1

Một lỗ sâu sâu mấy cũng vừa,

Một lỗ sâu sâu mấy cũw vườ, 
Duyên em dính dáng tự ngàn xưa.

Zuyên em zíń záw tự wàn sươ. 
Vành ra ba góc da còn thiếu,

Vàń za ba gók za còn qiếu, 
Khép lại hai bên thịt vẫn thừa.

Xép lại dôi bên qịt vẫn qườ. 
Mát mặt anh hùng khi tắt gió,

Mát mặt ań hùw xi tắt zó, 
Che đầu quân tử lúc sa mưa.

Ce dầu kuân tử lúk sa mươ. 
Nâng niu ướm hỏi người trong trướng,

Nâw niu ướm hỏi wười cow cướw, 
Phì phạch trong lòng đã sướng chưa ?

Fì fạc cow lòw dã sướw cươ ?

 

13. Kái kuạt zấy – 2

Mười bảy hay là mười tám đây ?

Mười bảy hay là mười tám dây? 
Để ta yêu dấu chẳng rời tay.

Dể ta yêu zấu cẳw zời tay. 
Mỏng dầy chừng ấy chành ba góc,

Mỏw zầy cừw ấy càń ba gók, 
Rộng hẹp dường nào cắm một cây.

Zộw hẹp zườw nào kắm một kây. 
Càng nong bao nhiêu càng muốn mát,

Kàw nów bao ńiêu kàń muốn mát, 
Yêu đêm chưa phỉ lại yêu ngàym

Yêu dêm cươ fỉ lại yêu wày. 
Hồng hồng má phấn duyên vì cậy,

Hồw hồw má fấn zuyên vì kậy, 
Chúa dấu vua yêu một cái này.

Cuố zấu, vuô yêu một kái này.

 

14. VỊŃ DỜI WƯỜI

Trăm năm ba vạn sáu ngàn ngày,

Căm năm ba vạn sáu wàn wày,
Dẫu có ngàn vàng khó đổi thay.

Zẫu kó wàn vàw xó dổi qay.
Trong núi ngàn năm cây vẫn có,

Cow núi wàn năm kây vẫn kó,
Dưới trần trăm tuổi dễ không ai.

Zưới cần căm tuổi zễ xôw ai.
Nghĩ đường danh lợi lòng thêm chán,

Wĩ dườw zań lợi lòw qêm cán,
Thấy kẻ gian ngoan bụng lại đầy.

Qấy kẻ zan woan bụw lại dầy.
Đắng xót ghê thay mùi tục lụy,

Dắw sót gê qay mùi tụk luỵ,
Bực mình theo Cuội tới cung mây.

Bựk mìń qeo Kuội tới kuw mây.

 

15. KAŃ XUYÊ

Canh khuya văng vẳng trống canh dồn

Kań xuyê văw vẳw cốw kań zồn
Trơ cái hồng nhan mấy nước non

Cơ kái hồw ńan với nướk non

 


Chén rượu hương đưa say lại tỉnh

Cén zượu hươw dươ say lại tỉń
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn

Vầw căw bów sế xuyết cươ còn
Xiên ngang mặt đất rêu từng đám

Siên waw mặt dất zêu từw dám
Đâm toạc chân mây đá mấy chòm

Dâm toạk cân mây dá mấy hòn
Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại

Wán nỗi suân di suân lại lại
Mảnh tình son trẻ tí con con

Mảń tìń son cẻ tí kon kon.

 

16. KẢŃ QU

Thánh thót tầu tiêu mấy giọt mưa,

Qáń qót tầu tiêu mấy zọt mươ
Bút thần khôn vẽ cảnh tiếu sơ,

Bút qần xôn vẽ kảń tiếu sơ
Xanh om cổ thụ tròn xoe tán,

Sań om kổ qụ còn soe tán

Trắng xoá tràng giang phẳng lặng tờ.

Cắw soá càw zaw fẳw lặw tờ
Bầu dốc giang sơn say chấp rượu,

Bầu zốk zaw sơn say cấp zượu
Túi lưng phong nguyệt nặng vì thơ

Túi lưw fow wuyệt nặw vì qơ
Cho hay cảnh cũng ưa người nhỉ,

Co hay kảń kũw ươ wười ńỉ
Thấy cảnh ai mà chẳng ngẩn ngơ.

Qấy kảń ai mà cẳw wẩn wơ

 

17. CẾ SƯ

Chẳng phải Ngô chẳng phải ta

Cẳw fải Wô, cẳw fải ta
Đầu thì trọc lốc áo không tà

Dầu qì cọk lốk, áo xôw tà
Oản dâng trước mặt dăm ba phẩm

Oản zâw cướk mặt zăm ba fẩm
Vãi nấp sau lưng sáu bảy bà

Vãi nấp sau lưw sáu bảy bà
Khi cảnh khi tiu khi chũm choẹ

Xi kảń, xi tiu, xi cũm coẹ
Giọng hì giọng hỉ giọng hi ha

Zọw hì, zọw hỉ, zọw hi ha

Tu lâu có nhẽ lên sư cụ

Tu lâu kó ńẽ lên sư kụ
Ngất nghểu toà sen nọ đó mà

Wất wểu toà sen nọ dó mà.

 

18. CƠI XÁN DÀI

Êm ái chiều xuân tới Khán Đài

Êm ái ciều suân tới Xán Dài
Lâng lâng chẳng bợn chút trần ai

Lâw lâw cẳw bợn cút cần ai
Bốn mùa triêu mộ, chuông gầm sóng

Bốn muồ ciêu mộ, cuôw gầm sów
Một vũng tang thương, nước lộn trời

Một vũw taw qươw, nướk lộn cời
Bể ái ngàn trùng khôn tát cạn

Bể ái wàn cùw xôn tát kạn
Nguồn ân trăm trượng dễ khơi vơi

Wuồn ân căm cượw zễ xơi vơi

Nào là cực lạc là đâu tá?

Nào là kựk lạk là dâu tá ?
Cực lạc là đây, chín rõ mười

Kựk lạk là dây, cín zõ mười.

 

19. CUỒ HƯƠW TÍC

Bày đặt vì ai khéo khéo vòm

Bày dặt vì ai xéo xéo vòm
Nứt ra một lỗ hỏm hòm hom

Nứt za một lỗ hỏm hòm hom
Người quen cửa Phật chen chân xọc

Wười kuen kưở Fật cen cân sọk
Kẻ lạ bầu Tiên mỏi mắt dòm

Kẻ lạ bầu Tiên mỏi mắt zòm
Giọt nước hữu tình rơi thánh thót

Zọt nướk hữu tìń zơi qáń qót
Con thuyền vô trạo cúi lom khom

Kon quyền vô cạo kúi lom xom
Lâm tuyền quyến cả phồn hoa lại

Lâm tuyền kuốn kả fồn hoa lại
Rõ khéo trời già đến dở dom

Zõ xéo cời zà dến zở zom.

 

20. CUỒ SÀI SƠN

Khen thay con tạo khéo khôn phàm

Xen qay kon tạo xéo xôn fàm
Một đố giương ra biết mấy ngàm

Một dố zươw za biết mấy wàm
Triền đá cỏ leo sờ rậm rạp

Ciền dá kỏ leo sờ zậm zạp
Lạch khe nước rỉ mó lam nham

Lạc xe nướk zỉ mó lam ńam
Một sư đầu trọc ngồi khua mõ

Một sư dầu cọk wồi xuô mõ
Hai tiểu lưng tròn đứng giữ am

Hai tiểu lưw còn dứw zưỡ am
Đến nơi mới biết rằng Thánh Hoá

Dến nơi mới biết zằw Qáń Hoá
Chồn chân mỏi gối hãy còn ham

Cồn cân mởi gối vẫn kòn ham.

 

21. HAW KẮK KỚ

Trời đất sinh ra đá một chòm,

Cời dất siń ra dá một còm,
Nứt làm đôi mảnh hỏm hòm hom.

Nứt za dôi mảń hỏm hòm hom.
Kẽ hầm rêu mọc trơ toen hoẻn,

Kẽ hầm zêu mọk cơ toen hoẻn,
Luồng gió thông reo vỗ phập phòm.

Luồw zó qôw zeo vỗ fập fòm.
Giọt nước hữu tình rơi lõm bõm

Zọt nướk hữu tìń zơi lõm bõm,
Con đường vô ngạn tối om om.

Kon dườw vô wạn tối om om.
Khen ai đẽo đá tài xuyên tạc

Xen ai dẽo dá tài suyên tạk
Khéo hớ hênh ra lắm kẻ dòm

Xéo hớ hêń za lắm kẻ zòm.

 

22. ZU KỔ TỰ

Thầy tớ thong dong dạo cảnh chùa

Qầy tớ qow zow zạo kảń cuồ
Cầm thư lưng túi rượu lưng hồ

Kầm qư lưw túi zượu lưw hồ

Cá khe lắng kệ đầu ngơ ngác

Ká xe lắw kệ dầu wơ wák
Chim núi nghe kinh cổ gật gù

Cim núi we kiń kổ gật gù
Then cửa từ bi nêm chật cánh

Qen kưở từ bi nêm cật káń
Nén hương tế độ cắm đầy lò

Nén hươw tế dộ kắm dầy lò
Nhà sư ướm hỏi nhà sư tí

Ńà sư ướm hỏi ńà sư tí
Phúc đức nhà ngươi được mấy bồ

Fúk dứk ńà wươi dượk mấy bồ.

 

23. KUÁN SỨ TỰ

Quán Sứ chùa xưa cảnh vắng teo,

Kuán Sứ cuồ sươ kảń vắw teo,
Thương ôi sư đã hóa ra mèo.

Qươw ôi sư dã hoá za mèo.
Sáng banh vắng kẻ khua dùi mõ,

Sáw bań vắw kẻ xuô zùi mõ,

Trưa trật không người quét kẽ rêu.

Cươ cật xôw wười kuét kẽ zêu.
Chí chát chày kình im lại đấm,

Cí cát cày kìń im lại dấm,
Lầm rầm tràng hạt đếm cùng đeo.

Lầm zầm càw hạt dếm kùw deo.
Buồm từ cũng rắp sang Tây Trúc,

Buồm từ kũw zắp saw Tây Cúk,
Gió vật cho nên phải lộn lèo.

Zó vật co nên fải lộn lèo.

 

Dị bản

                                          CUỒ KÚAN SỨ    

Quán sứ sao mà cảnh vắng teo,

Kuán Sứ sao mà kảń vắw teo,
Hỏi thăm sư cụ đáo nơi neo?

Hỏi qăm sư kụ dáo nơi neo ?
Chày kình tiểu để suơng không đấm,

Cày kìń tiểu dể sươw xôw dấm,
Tràng hạt vãi lần đếm lại đeo.

Càw hạt vãi lần dếm lại deo.

Sáng banh không kẻ khua tang mít,

Sáw bań xôw kẻ xuô taw mít,
Trưa trật nào người móc kẽ rêu.

Cươ cật nào wười mók kẽ rêu.
Cha kiếp đường tu sao lắt léo,

Ca kiếp dườw tu sao lắt léo,
Cảnh buồn thêm ngán nợ tình đeo

Kảń buồn qêm wán nợ tìń deo.

 

24. SƯ HOẠŃ ZÂM

Cái kiếp tu hành nặng đá đeo

Kái kiếp tu hàń nặw dá deo
Làm chi một chút tẻo tèo teo

Làm ci một cút tẻo tèo teo
Thuyền từ cũng muốn về Tây Trúc

Quyền từ kũw muốn về Tây Cúk
Trái gió cho nên phải lộn lèo

Cái zó co nên fải lộn lèo.

 

 

25. DỮ PHẠM TẾ TỬU XƯỚNG HỌA kỳ 2

ZỮ FẠM TẾ TỬU SƯỚW HOẠ kỳ 2

Kìa anh đồ tỉnh, kìa anh đồ say

Kiề ań dồ tỉń, kiề ań dồ say
Kìa ai ghẹo nguyệt giữa ban ngày

Kiề ai gẹo wuyệt zưỡ ban wày
Khoan khoan xin hãy dừng tay lại

Xoan xoan sin hãy zừw tay lại
Chớ mó hang hùm nữa mất tay

Cớ mó haw hùm nưỡ mất tay.

***

Này anh đồ tỉnh, này anh đồ say!

Này ań dồ tiń, này ań dồ say !

Sao anh ghẹo nguyệt giữa ban ngày ?

Sao ań gẹo wuyệt zưỡ ban wày?

Này này chị bảo cho mà biết:

Này này cị bảo co mà biết:

Cốn ấy hang hùm chớ mó tay!

Cốn ấy haw hùm cớ mó tay !

 

26. DÁ ÔW BÀ CỒW

Khéo khéo bày trò tạo hoá công

Xéo xéo bày cò tạo hoá kôw
Ông Chồng đã vậy lại Bà Chồng

Ôw Cồw dã vậy, lại Bà Cồw
Tầng trên tuyết điểm phơ đầu bạc

Tầw cên tuyết diểm fơ dầu bạk
Thớt dưới sương pha đượm má hồng

Tầw zưới sươw fa dượm má hồw
Gan nghĩa dãi ra cùng chị Nguyệt

Gan wiễ zãi za kùw cị Wuyệt
Khối tình cọ mãi với non sông

Xối tìń kọ mãi với non sôw
Đá kia còn biết xuân già giặn

Dá kiê kòn biết suân zà zặn
Chả trách người ta lúc trẻ trung

Cả các wười ta lúk cẻ cuw.

 

27. DỀ ŃỊ MĨ ŃÂN DỒ

Ấy bao nhiêu tuổi hỡi cô mình?

Ấy bao ńiêu tuổi hỡi kô mìń?
Chị cũng xinh, mà em cũng xinh.

Cị kũw siń, mà em kũw siń.

Trăm vẻ như in tờ giấy trắng

Căm vẻ ńư in tờ zấy cắw
Ngàn năm còn mãi cái xuân xanh

Wàn năm kòn mãi kái suân sań
Phiếu mai chăng dám đường kia nọ,

Fiếu mai cươ zám dườw kiê nọ,
Bồ liễu thôi đành phận mỏng manh.

Bồ liễu qôi dàń fận mỏw mań.
Còn cái vui kia sao chẳng vẽ,

Kòn kái vui kiê sao cẳw vẽ,
Trách người thợ ấy khéo vô tình

Các wười qợ ấy xéo vô tìń.

 

28. HỎI CĂW

Một trái trăng thu chín mõm mòm,

Một cái căw qu cín mõm mòm,
Nảy vừng quế đỏ, đỏ lòm lom!

Naỷ vừw kuế dỏ, dỏ lòm lom !

Giữa in chiếc bích khuôn còn méo,

Zưỡ in ciếk bíc xuôn kòn méo,
Ngoài khép đôi cung cánh vẫn khòm.

Woài xép dôi kuw káń vẫn xòm.
Ghét mặt kẻ trần đua xói móc,

Gét mặt kẻ cần duô sói mók,
Ngứa gan thằng Cuội đứng lom khom.

Wướ gan qằw Kuội dứw lom xom.
Hỡi người bẻ quế rằng ai đó,

Hỡi wười bẻ kuế zằw ai dó,
Luôn có Hằng Nga ghé mắt dòm.

Luôn kó Hằw Wa gé mắt zòm.

 

29. MỜI CẦU

Quả cau nho nhỏ miếng trầu hôi

Kuả kau ńo ńỏ miếw cầu hôi
Này của Xuân Hương mới quệt rồi.

Này kuổ Cuân Hươw dã kuệt zồi.
Có phải duyên nhau thì thắm lại

Kó fải zuyên ńau qì qắm lại,

Đừng xanh như lá, bạc như vôi.

Dừw sań ńư lá, bạk ńư vôi.

 

30. DÈO BA ZỌI

Một đèo, một đèo, lại một đèo

Một dèo, một dèo, lại một dèo,

Khen ai khéo vẽ cảnh cheo leo.
Xen ai xéo tạk kảń ceo leo .

Cửa son đỏ loét tùm hum nóc,

Kưở son dỏ loét tùm hum nók,
Hòn đá xanh rì lún phún rêu.

Hòn dá sań zì lún fún zêu
Lắt lẻo cành thông cơn gió thốc,

Lắt lẻo kàń qôw kơn zó qốk,

Đầm đìa lá liễu giọt sương gieo.

Dầm diề lá liễu zọt sươw zeo.
Hiền nhân quân tử ai mà chẳng

Hiền ńân kuân tử ai mà cẳw
Mỏi gối chồn chân vẫn muốn trèo.

Mỏi gối cồn cân vẫn muốn cèo.

 

31. TIỄN WƯỜI LÀM QƠ

Dắt díu đưa nhau đến cửa chiền

Zắt zíu ńau lên dến kưở ciền,
Cũng đòi học nói nói không nên.

Kũw dòi họk nói, nói xôw nên.
Ai về nhắn nhủ phường lòi tói

Ai về ńắn ńủ fườw lòi tói
Muốn sống đem vôi quét trả đền

Muốn sốw dem vôi kuét cả dền.

 

 

32. CÁC CIÊU HỔ

Sao nói rằng năm lại có ba?

Sao nói zằw năm lại kó ba ?
Trách người quân tử hẹn sai ra.

Các wười kuân tử hẹn sai za.
Bao giờ thong thả lên chơi nguyệt,

Bao zờ qow qả lên cơi wuyệt,
Nhớ hái cho xin nắm lá đa.

Ńớ hái co sin nắm lá da.

 

CIÊU HỔ HOẠ LẠI:

Rằng gián thì năm, quý có ba,

Zằw zán qì năm, kuý kó ba,
Bởi người thục nữ tính không ra.

Bởi wười qụk nữ wĩ xôw za.
Ừ rồi, thong thả lên chơi nguyệt

Ừ zồi, qow qả lên cơi wuyệt,
Cho cả cành đa lẫn củ đa.

Co kả kàń da lẫn kủ da.

 

33. TIẾW XÓK CỒW

Văng vẳng tai nghe tiếng khóc chồng.

Văw vẳw tai we tiếw xók cồw.
Nín đi kẻo thẹn mấy non sông.

Nín di kẻo qẹn với non sôw.
Ai về nhắn nhủ đàn em nhé,

Ai về ńắn ńủ dàn em ńé,
Xấu máu thời khem miếng đỉnh chung.

Sấu máu qì xem miếw dỉń cuw.

 

34.  XẤP VĨŃ TƯỜW

Trăm năm quan phủ Vĩnh Tường ôi!

Căm năm kuan fủ Vĩń Tườw ôi !
Cái nợ phù sinh đã trả rồi.

Kái nợ fù siń dã cả zồi.
Chôn chặt văn chương ba thước đất.

Côn cặt văn cươw ba qướk dất.
Ném tung hồ thỉ  bốn phương trời.

Ném tuw hồ qỉ bốn fươw cời.
Cán cân tạo hóa rơi đâu mất,

Kán kân tạo hoá zơi dâu mất, 
Miệng túi càn khôn thắt lại rồi.

Miệng túi kàn xôn qắt lại zồi. 
Hăm bảy tháng trời là mấy chốc,

Hăm bảy qáw cời là mấy cốk,
Trăm năm quan phủ Vĩnh Tường ôi!

Căm năm kuan fủ Vĩń Tườw ôi !
                        

35. XÓK TỔW KÓK

Hỡi tổng Cóc ôi, hỡi chàng ôi!

Hỡi tổw Kók ôi, hỡi càw ôi !
Thiếp bén duyên chàng có thế thôi.

Qiếp bén zuyên càw kó qế qôi.
Nòng nọc đứt đuôi từ đây nhé,

Nòw nọk dứt duôi từ dây ńé,
Nghìn vàng khôn chuộc dấu bôi vôi.

Wìn vàw xôn cuộk zấu bôi vôi.

 

 

 

 

 

NGƯỜI NGA CŨNG THÍCH THƠ HỒ XUÂN HƯƠNG

 

1. Kuả mít

Thân em như quả mít trên cây,

Qân em ńư kuả mít cên kây,

Da nó xù xì, múi nó dầy

Za nó sù sì, múi nó zầy.

Quân tử có yêu xin đóng cọc,

Kuân tử kó yêu sin dów kọk,

Đừng mân mó nữa nhựa ra tay.

Dừw mân mó nưỡ ńượ za tay.

Плод хлебного дерева

Тело мое — словно хлебного дерева плод,
на согнутой ветке висящий.

Кожица шероховата, зато аромат
она источает пьянящий.

Муж добродетельный! Хочешь от древа вкусить —
надобно ставить подпорку, колышек вбить,

Только руками касаться плода не смей,
чтоб сок не пролился бродящий

 

 

 

2. BÁNH TRÔI NƯỚC

BÁŃ CÔI NƯỚK

Thân em thời trắng phận em tròn,

Qân em qì cắw fận em còn,
Bảy nổi ba chìm mấy nước non.

Bảy nổi ba cìm mấy nướk non.
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn,

Zắn nát mặk zầu tay kẻ nặn,
Nhưng em vẫn giữ tấm lòng son.

Ńưw em vẫn zữ tấm lòw son.

ПЫШКА В ПОДСАХАРЕННОЙ ВОДЕ

Пышка я круглая, белая-белая,
сдобная, сладкая и пышнотелая.
Плаваю, плаваю - все не тону.
Стану тяжелой - и камнем ко дну!
Пекарь рукою своей беззаботной
сделает рыхлой меня или плотной.
Телом любого к себе приманю,
сердце-начинку я чистым храню!

 

3. DỮ PHẠM TẾ TỬU XƯỚNG HỌA kỳ 2

ZỮ FẠM TẾ TỬU SƯỚW HOẠ kỳ 2

Kìa anh đồ tỉnh, kìa anh đồ say

Kiề ań dồ tỉń, kiề ań dồ say
Kìa ai ghẹo nguyệt giữa ban ngày

Kiề ai gẹo wuyệt zưỡ ban wày
Khoan khoan xin hãy dừng tay lại

Xoan xoan sin hãy zừw tay lại
Chớ mó hang hùm nữa mất tay

Cớ mó haw hùm nưỡ mất tay.

***

Này anh đồ tỉnh, này anh đồ say!

Này ań dồ tiń, này ań dồ say !

Sao anh ghẹo nguyệt giữa ban ngày ?

Sao ań gẹo wuyệt zưỡ ban wày?

Này này chị bảo cho mà biết:

Này này cị bảo co mà biết:

Cốn ấy hang hùm chớ mó tay!

Cốn ấy haw hùm cớ mó tay !

 

УПРЕКАЮ ТИЕУ ХО ЗА ДЕРЗОСТЬ

Опомнись! Трезв ты наконец,
иль хмель твой не проходит?
Взбрело ж бродить средь бела дня,
где при луне лишь бродят!
Хочу, чтоб ты разумным был,
к Пещере Тигров не ходил.
Послушай старших: там нет-нет
да и тигрят находят.
 

ТИЕУ ХО ОТВЕЧАЕТ ТЕМИ ЖЕ РИФМАМИ

 

Thì anh đồ tỉnh,thì anh đồ say

Qì ań dồ tỉń, qì ań dồ say,

Thì anh ghẹo nguyệt giữa ban ngày.

Qì ań gẹo wuyệt zưỡ ban wày.

Hang hùm ví thử không người mó,

Haw hùm ví qử xôw wười mó,

Sao kó dàn kon bế cên tay.

Sao có đàn con bế trên tay.

 

Да, да, я совершенно пьян!
Нет... Хмель уже проходит...
Но я и днем хочу бродить,
где только ночью бродят.
Когда бы я послушным был,
к Пещере Тигров не ходил,-
Никто б тогда не говорил,
что там тигрят находят.

 

4. THIẾU NỮ NGỦ NGÀY

Mùa hè hây hẩy gió nồm đông,

Muồ hè hây hẩy zó nồm dôw,
Thiếu nữ nằm chơi quá giấc nồng.

Qiêú nữ nằm cơi kuá zấk nồw.
Lược trúc lỏng cài trên mái tóc,

Lượk cúk cải kài cên mái tók,
Yếm đào trễ xuống dưới nương long,

Yếm dào cễ suốw zưới nươw low,

Ðôi gò Bồng Đảo sương còn ngậm,

Dôi gò Bồw Dảo sươw kòn wậm,
Một lạch Đào Nguyên suối chửa thông.

Một lạc Dào Wuyên suối cưở qôw.
Quân tử dùng dằng đi chẳng dứt,

Kuân tử zùw zằw di cẳw zứt,
Ði thì cũng dở, ở sao xong.

Di qì kũw zở, ở sao sow.

Девушка, заснувшая в полдень
Летний юго-восточный ветер

в полдень не даст прохлады.
Девушке, утомлённой зноем,

здесь отдохнуть — отрада.
Спит она в жарких объятиях грёз,

гребень бамбуковый в гуще волос.
Ниже цветущих холмиков

спущен розовый край наряда.
Там, на холмах, что глядят в небеса,

не испарилась ещё роса,
И есть ещё в Персиковой долине

потоку речному преграда…
Жрец добродетели рот раскрыл:

надо б уйти, но уйти нет сил.
Так он и топчется пред красотою,

не отрывая взгляда…

 

5. MIẾU SẦM THÁI THÚ

Ghé mắt trông lên thấy bảng treo.

Gé mắt côw lên qấy bảw ceo.

Kìa đền thái thú đứng cheo leo.

Kiề dền qái qú dứw ceo leo.

Ví đây đổi phận làm trai được,

Ví dây dổi fận làm cai dượk,

Thì sự anh hùng há bấy nhiêu ?

Qì sự ań hùw há bấy ńiêu ?

СТИХИ В ДАР ХРАМУ БЕССЛАВНОГО ЧЖАН И-ДУНА

Блистает на храме табличка надменная.
Небрежный я кинула взгляд
И вижу, что в память о битом Наместнике
высокие стены стоят...
"Была бы мужчиной,- я с горечью думаю,-
могла б изменить я лихую судьбу мою,
Могла бы вершить я великие подвиги,
не зная досадных преград!"

 

6. LẤY CHỒNG CHUNG

LẤY CỒW CUW

Kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lùng.

Kẻ dắp căn bôw, kẻ lạń lùw.
Chém cha cái kiếp lấy chồng chung!

Cém ca kái kiếp lấy cồw cuw!
Năm thì mười họa hay chăng chớ,

Năw qì mười hoạ hay căw cớ,

Một tháng đôi lần có cũng không.

Một qáw dôi lần kó kũw xôw.
Cố đấm ăn xôi, xôi lại hỏng,

Kố dấm ăn sôi, sôi lại hẩm,
Cầm bằng làm mướn, mướn không công.

Kầm bằw làm mướn, mướn xôw kôw.
Nỗi này ví biết dường này nhỉ,

Nỗi này ví biết zườw này ńỉ,
Thà trước thôi đành ở vậy xong.

Qà cướk qôi dàń ở vậy sow

ОДИН НА ДВОИХ

Нежится под одеялом жена,
зябко, тоскливо жене другой.
Муж-то у них один на двоих -
взвоешь, пожалуй, от жизни такой.
Жди-дожидайся, пока повезет:
то ли неделя, то ль месяц пройдет:
Может, он завтра тебя позовет,
может быть, вовсе не ляжет с тобой?
Хочет жену как служанку держать,
чтоб и награды не смела бы ждать.
"Палок отведаю, но пообедаю!"*
Рис, на беду, к обеду плохой...
Если бы раньше мне знать о том,
замуж не вышла бы нипочем,
Лучше б с судьбою смириться мне,
да и прожить бы весь век одной.

 

 

 

 

 

7. ĐÈO BA DỌI

DÈO BA ZỌI

Một đèo, một đèo, lại một đèo

Một dèo, một dèo, lại một dèo,

Khen ai khéo vẽ cảnh cheo leo.
Xen ai xéo tạk kảń ceo leo .

Cửa son đỏ loét tùm hum nóc,

Kưở son dỏ loét tùm hum nók,
Hòn đá xanh rì lún phún rêu.

Hòn dá sań zì lún fún zêu
Lắt lẻo cành thông cơn gió thốc,

Lắt lẻo kàń qôw kơn zó qốk,
Đầm đìa lá liễu giọt sương gieo.

Dầm diề lá liễu zọt sươw zeo.
Hiền nhân quân tử ai mà chẳng

Hiền ńân kuân tử ai mà cẳw
Mỏi gối chồn chân vẫn muốn trèo.

Mỏi gối cồn cân vẫn muốn cèo.

ПЕРЕВАЛ БА-ЗОЙ

Спуски - подъемы, спуски - подъемы,
вот он - Тройной перевал.
Кто он, могучий, что гордые кручи
из мягкого камня ваял?
У алых ворот всякий найдет
узкий проход в таинственный грот.
Есть и примета: мхом приодета
в том месте поверхность скал.
В теплые весны стройные сосны
клонит-колышет ветер несносный;
Рассвет торопливый на листиках ивы
щедро росу расплескал.
Из добродетели лезут в свидетели
этих красот - благонравья радетели,
Не ведая лени, сбивая колени,
взбираются на перевал...

 

8. TÁT NƯỚC

 Đang cơn nắng cực chửa mưa tè. 

Daw kơn nắw kựk cưở mươ hè.
Rủ chị em ra tát nước khe. 

Zủ cị em za tát nướk xe.
Lẽo đẽo chiếc gầu ba góc chụm,

Lẽo dẽo ciếk gầu ba gók cụm, 
Lênh đênh một ruộng bốn bờ be.

Lêń dêń một zuộw bốn bờ be. 
Xì xòm đáy nước mình nghiêng ngửa,

Sì sòm dáy nướk mìń wiêw wưở,
Nhấp nhổm bên ghềnh đít vắt ve .

Ńấp ńổm bên gềń dít vắt ve.
Mải việc làm ăn quên cả mệt,

Mải việk làm ăn kuên kả mệt, 
Dạng hang một lúc đã đầy phè.

Zạw haw một lúk dã dầy fè.

ЧЕРПАЕМ ВОДУ

Зной, духота. Не дождешься дождя

в жаркую эту погоду.
"Где вы, подруги? Идемте к ручью
черпать холодную воду!"
Вот, треугольный черпак раскачав,
кину - и плещется он среди трав
В поле, где тихо струится вода,
выйдя из гор на свободу.
Чуть наклонюсь - и до дна достаю,
выну - подставлю ладонь под струю.
Влаги живительной хватит на всех,
лица и руки омыты.
Весело!.. Долго мы трудимся так:
выльем - и снова наполним черпак.
И не расстаться с водою никак.
Зной и усталость забыты

 

 


      

Qắp wọn dèn lên qấy cắw fau,

Kon kò mấp máy suốt dêm qâu.

Hai cân dạp suốw năw năw ńắk,

Một suốt dâm waw qíc qíc mau.

Zộw, hẹp, ńỏ, to vườ vặn kả,

Wắn, zài, xuôn xổ vẫn ńư ńau.

Kô nào muốn tốt wâm co kỹ,

Cờ dến ba qu mới zãi mầu.

 

 

Полночное ткачество

В свете лампады ткачихи  белеет тело,
ткацкий станок приступает к ночному делу.
Быстрый проворный челнок не без помощи ног
взад и вперед охотно снует и умело:
всяк пригодится в работе, толстый и тонкий,
длинный, короткий – любой, держался бы долго.
Качеству ткани способствует также и то, 
будет она ли наутро достаточно волглой.

 

 

IV - BÀ HUYỆN THANH QUAN

       BÀ HUYỆN QAŃ KUAN

1.

Qua đèo Ngang

Kua Dèo Waw

Bước tới đèo Ngang bóng xế tà,

Bướk tới Dèo Waw bów sế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.

Kỏ kây cen dá, lá cen hoa.
Lom khom dưới núi tiều vài chú,

Lom xom zưới núi tiều vài cú,
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.

Lák dák bên sôw cợ mấy ńà.
Nhớ nước, đau lòng con cuốc cuốc,

Ńớ nướk, dau lòw kon kuốk kuốk,
Thương nhà, mỏi miệng cái da da.

Qươw ńà, mỏi miệw kái za za. 
Dừng chân đứng lại: trời, non, nước,

Zừw cân dứw lại: cời, non, nướk,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.

Một mảń tìń ziêw, ta với ta.

2.

Thăng Long hoài cổ

Qăw Low hoài kổ

Tạo hoá gây chi cuộc hý trường,

Tạo hoá gây ci kuộk hí cườw,
Đến nay thấm thoắt mấy tinh sương.

Dến nay qấm qoắt mấy tiń sươw.
Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo,

Lối sươ se wượ hồn qu qảo,
Nền cũ lâu đài bóng tịch dương.

Nền kũ lâu dài bów tịc zươw.


Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt,

Dá vẫn cơ gan kùw tuế wuyệt,
Nước còn chau mặt với tang thương.

Nướk kòn cau mặt với taw qươw.
Nghìn năm gương cũ soi kim cổ,

Wìn năm gươw kũ soi kim kổ,
Cảnh đấy, người đây luống đoạn trường.

Kảń dấy, wười dây luốw doạn cườw.

3.

Chiều hôm nhớ nhà

Ciều hôm ńớ ńà

Vàng toả non tây bóng ác tà,

Vàw toả non tây bów ák tà,
Đầm đầm ngọn cỏ, tuyết phun hoa.

Dầm dầm wọn kỏ, tuyết fun hoa.
Ngàn mai lác đác, chim về tổ,

Wàn mai lák dák, cim về tổ,
Dặm liễu bâng khuâng, khách nhớ nhà.

Zặm liễu bâw xuâw, nỗi ńớ ńà.
Còi mục thét trăng miền khoáng dã,

Kòi mụk qét căw miền xoáw zã,
Chài ngư tung gió bãi bình sa.

Cài wư tuw zó bãi bìń sa.
Lòng quê một bước nhường ngao ngán,

Lòw kuê một bướk ńườw wao wán,
Mấy kẻ tình chung có thấu là ?

Mấy kẻ tìń cuw kó qấu là ?

4.

Chùa Trấn Bắc

Cuồ Cấn Bắk

Trấn Bắc hành cung cỏ dãi dầu,

Cấn Bắk hàń kuw kỏ zãi zầu,  
Khách đi qua đó chạnh niềm đau.

Xác di kua dó cạń niềm dau. 

 

 

Mấy toà sen rót mùi hương ngự,

Mấy toà sen zót mùi hươw wự, 
Năm thức mây phong nếp áo chầu.

Năm qứk mây fow nếp áo cầu. 
Sóng lớp phế hưng coi đã rộn,

Sów lớp fế hưw koi dã zộn, 
Chuông hồi kim cổ lắng càng mau.

Cuôw hồi kim kổ lắw kàw mau. 
Người xưa, cảnh cũ, nào đâu tá?

Wười sươ, kảń kũ, nào dâu tá?
Khéo ngẩn ngơ thay lũ trọc đầu!

Xéo wẩn wơ qay lũ cọk dầu!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

V - TÚ XƯƠNG

        TÚ SƯƠW

 

(Thơ chọn lọc)

 

 

 

i hi hi ! Văn chương ngoại hạng quan không chấm!"

 

Đi thi

Tấp tểnh người đi, tớ cũng đi,
Tấp tểń wười di, tớ kũw đi,

Cũng lều cũng chõng cũng vào thi.
Kũw lều, kũw cõw, kũw vào qi.

Tiễn chân, Cô mất hai đồng chẵn,
Tiễn cân, Kô mất hai dồw cẵn,

Sờ bụng, thầy không một chữ gì !
Sờ bụw, qầy xôw một cữ zì !

Lộc nước còn mong thêm giải ngạch,
Lộk nướk kòn mow qêm zải wạc,

Phúc nhà may được sạch trường qui.
Fúk ńà may dượk sạc cườw kuy.

Ba kỳ trọn vẹn thêm kỳ nữa,
Ba kì cọn vẹn, qêm kì nưỡ,

Ú ớ u ơ ngọn bút chì.

Ú ớ, u ơ wọn bút cì.

 

Buồn hỏng thi

 

Bụng buồn còn muốn nói năng chi?
Bụw buồn kòn muốn nói năw ci ?

Đệ nhất buồn là cái hỏng thi.
Dệ ńất buồn là kái hỏw qi.

Một việc văn chương thôi cũng nhảm
Một việk văn cươw qôi kũw ńảm,

Trăm năm thân thế có ra gì !
Căm năm qân qế kó za zì!

Được gần trường ốc vùng Nam Định
Dượk gần cườw ốk vùw Nam Dịń,

Thua mãi anh em cánh Bắc Kỳ.
Quô mãi ań em káń Bắk Kì.

Rõ thực nôm hay, mà chữ tốt,
Zõ qựk nôm hay, mà cữ tốt

Tám khoa chưa khỏi phạm trường qui

Tám xoa cươ xỏi fạm cườw kuy.

Giễu người thi đỗ

 

Một đàn thằng hỏng đứng mà trông,
Một dàn qằw hỏw dứw mà côw,

Nó đỗ khoa này có sướng không !
Nó dỗ xoa này kó sướw xôw!

Trên ghế, bà đầm ngoi đít vịt,
Cên gế bà dầm woi dít vịt,

Dưới sân, Ông cử ngẩng đầu rồng.

Zưới sân ôw kử wẩw dầu zồw.

 

Chữ Nho

Nào có ra gì cái chữ nho !

Nào kó za zì kái cữ ńo!
Ông nghè, ông Cống cũng nằm co.

Ôw wè, ôw kốw kũw nằm ko.
Chi bằng đi học làm ông Phán

Ci bằw di họk làm ôw fán,
Tối rượu sâm banh, sáng sữa bò !

Tối zượu sâm bań, sáw sưỡ bò!

 

Ông Cò

Hà Nam, danh giá nhất quan cò:

Hà Nam, zań zá ńất kuan kò:
Trông thấy ai ai chẳng dám ho.

Côw qấy ai ai cẳw zám ho.
Hai mái trống toang đành chịu dột,

Hai mái cốw toaw dàń cịu zột,
Tám giờ chuông đánh phải nằm co.

Tám zờ cuôw dáń fải nằm ko.
Người quên mất thẻ âu trời cãi,

Wười kuên mất qẻ âu cời kãi,


Chó chạy ra đường có chủ lo.

Có cạy za dườw kó củ lo.

Ngớ ngẩn đi xia, may vớ được,

Wớ wẩn di siê, may vớ dượk,
Phen này ắt hẳn kiếm ăn to!

Fen này ắt hẳn kiếm ăn to !

Chúc Tết

Lẳng lặng mà nghe nó chúc nhau:

Lẳw lặw mà we nó cúk ńau:
Chúc nhau trăm tuổi bạc đầu râu.

Cúk ńau căm tuổi bạk dầu zâu.
Phen này ông quyết đi buôn cối,

Fen này ôw kuyết di buôn kối,
Thiên hạ bao nhiêu đứa giã trầu.

Qiên hạ bao ńiêu dướ zã cầu.

Lẳng lặng mà nghe nó chúc giàu:

Lẳw lặw mà we nó cúk zàu:
Trăm, nghìn, vạn mớ để vào đâu ?

Căm, wìn, vạn mớ dể vào dâu ?
Phen này, ắt hẳn gà ăn bạc,

Fen này, ắt hẳn gà ăn bạk,
Đồng rụng, đồng rơi, lọ phải cầu.

Dồw zụw, dồw zơi, lọ fải kầu.

Lẳng lặng mà nghe nó chúc sang:

Lẳw lặw mà we nó cúk saw:
Đứa thì mua tước; đứa mua quan.

Dướ qì muô tướk, dướ muô kuan.
Phen này ông quyết đi buôn lọng,

Fen này ôw kuyết di buôn lọw,
Vừa chửi vừa rao cũng đắt hàng.

Vườ cửi vườ zao kũw dắt hàw.

 


Lẳng lặng mà nghe nó chúc con:

Lẳw lặw mà we nó cúk kon:
Sinh năm đẻ bảy được vuông tròn.

Siń năm dẻ bảy dượk vuôw còn.
Phố phường chật hẹp, người đông đúc,

Fố fườw cật hẹp, wười dôw dúk,
Bồng bế nhau lên nó ở non

Bồw bế ńau lên nó ở non.
8888

Bắt chước ai ta chúc mấy lời:

Bắt cướk ai ta cúk mấy lời:
Chúc cho khắp hết ở trong đời,

Cúk co xắp hết ở cow dời,
Vua, quan, sĩ, thứ, người muôn nước

Vuô, kuan, sĩ, qứ, wười muôn nướk
Sao được cho ra cái giống người.

Sao dượk co za kái zốw wười.

 

Than cùng

Khách hỏi nhà ông đến,

Xác hỏi ńà ôw dến,
Nhà ông đã bán rồi.

Ńà ôw dã bán zồi.
Vợ lăm le ở vú,

Vợ lăm le ở vú,
Con tấp tểnh đi bồi.

Kon tấp tểń di bồi.
Ai trói voi bỏ rọ?

Ai cói voi bỏ zọ?
Đời nào lợn cạo ngôi?

Dời nào lợn kạo wôi?
Người bảo ông mãi cùng,

Wười bảo ôw kùw mãi,
Ông cùng thế này thôi!

Ôw kùw qế naỳ qôi !

 

Thương vợ

 

Quanh năm buôn bán ở mom sông,

Kuań năm buôn bán ở mom sôw,


Nuôi đủ năm con với một chồng.

Nuôi dủ năm kon với một cồw.
Lặn lội thân cò khi quãng vắng,

Lặn lội qân kò xi kuãw vắw,
Eo xèo mặt nước buổi đò đông.

Eo sèo mặt nướk buổi dò dôw.
Một duyên hai nợ, âu đành phận,

Một zuyên hai nợ, âu dàń fận,
Năm nắng mười mưa, dám quản công,

Năm nắw mười mươ, zám kuản kôw,
Cha mẹ thói đời ăn ở bạc!

Ca mẹ qói dời ăn ở bạk!
Có chồng hờ hững cũng như không!

Kó cồw hờ hữw kũw ńư xôw!

 

Đi hát mất ô

Đêm qua anh đến chơi đây

Dêm kua ań dến cơi dây
Giày chân anh dận, ô tay anh cầm.

Zày cân ań zận, ô tay ań kầm.
Rạng ngày sang trống canh năm

Zạw waỳ saw cốw kań năm

Anh dậy, em hãy còn nằm trơ trơ.

Ań zậy, em haỹ kòn nằm cơ cơ.
Hỏi ô, ô mất bao giờ,

Hỏi ô, ô mất bao zờ,

Hỏi em, em cứ ỡm ờ không thưa.

Hỏi em, em kứ ỡm ờ xôw qươ.
Chỉ e rày gió mai mưa

Cỉ e zày nắw mai mươ
Lấy gì đi sớm về trưa với tình?

Lấy zì di sớm về cươ với tìń ?

 

Sông Lấp Nam Định

 

Sông kia rày đã nên đồng:

Sôw kiê zày dã nên dồw:
Chỗ làm nhà cửa, chỗ trồng ngô khoai.

Cỗ làm ńà kưở, cỗ cồw wô xoai.

 


Đêm nghe tiếng ếch bên tai,

Dêm we tiếw ếc bên tai,
Giật mình còn tưởng tiếng ai gọi đò

Zật mìń kòn tưởw tiếw ai gọi dò.

Phú hỏng khoa Canh Tý

Đau quá đòn hằn;
Dau kuá dòn hằn;

Rát hơn lửa bỏng.

Zát hơn lưở bỏw.
Hổ bút hổ nghiên;

Hổ bút hổ wiên;
Tủi lều tủi chõng.

Tủi lều tủi cõw.
Nghĩ đến chữ "lương nhân đắc ý" (1) thêm nỗi thẹn thùng;

Wĩ dến cữ “lươw ńân dắk ý” qêm nỗi qẹn qùw;

Ngẫm đến câu "quyển thổ trùng lai" (2) nói ra ngập ngọng.

Wẫm dến kâu “kuyển qổ cùw lai” nói za wập wọw.
Thế mới biết học tài thi phận, miệng đàn bà con trẻ nói vậy mà thiêng;

Qế mới biết họk tài qi fận, miệw dàn bà kon cẻ nói vậy mà qiêw;
Nào ai ngờ chữ tốt văn hay, tài bảng nhãn thám hoa lỡ ra cũng hỏng.

Nào ai wờ cữ tốt văn hay, tài bảw ńãn qám hoa lỡ za kũw hỏw.
Có một thầy:

Kó một qầy:
Dốt chẳng dốt nào;

Zốt cẳw zốt nào;
Chữ hay, chữ lỏng.

Cữ hay, cữ lỏw.
Nghiện chè nghiện rượu, nghiện cả cao lâu

Wiện cè wiện zượu, wiện kả kao lâu

Hay hát hay chơi, hay nghề xuống lõng. (3)

Hay hát hay cơi, hay wề suốw lõw.
Quanh năm phong vận, áo hàng tầu, khăn nhiễu tím, ô lục soạn xanh; (4)

Kuań năm fow vận, áo hàw tầu, xăn ńiễu tím, ô lụk soạn sań;
Ra phố nghênh ngang, quần tố nữ, bít tất tơ, giày Gia Định bóng.

Za fố wêń waw, kuần tố nữ, bít tất tơ, zày Za Dịń bów.
Giá cứ chăm nghề đèn sách thì mười lăm mười sáu đỗ tự bao giờ;

Zá kứ căm wề dèn sác qì mười lăm mười sáu dỗ tự bao zờ;

Chỉ vì quen lối thị thành, nên một tuổi một già, hóa ra lóng đóng.

Cỉ vì kuen lối qị qàń, nên một tuổi một zà, hoá za lów dów.

 

Tú rốt bảng giữa năm Giáp Ngọ, nổi tiếng tài hoa;

Tú zốt bảw zưỡ năm Záp Wọ, nổi tiếw tài hoa;
Con nhà dòng ở đất Vị Xuyên, ăn phần cảnh nọng (5)

Năm vua Thành Thái mười hai;

Kon ńà zòw ở dất Vị Suyên, ăn fần kảń nọw

Năm vuô Qàń Qái mười hai;
Lại mở khoa thi Mĩ Trọng (6)

Lại mở xoa qi Mĩ Cọw
Kì đệ tam văn đã viết rồi;

Kì dệ tam văn dã viết zồi;
Bảng đệ tứ chưa ra còn ngóng.

Bảw dệ tứ cươ za kòn wów.
Thầy chắc hẳn văn chương đúng mực, lễ thánh xem giò;

Qầy cắk hẳn văn cươw dúw mựk, lễ qáń sem zò;

Cô mừng thầm mũ áo đến tay, gặp người nói mộng.

Kô mừw qầm mũ áo dến tay, gặp wười nói mộw.

Sáng đi lễ phật, còn kì này kì nữa là xong;

Sáw di lễ Fật, kòn kì này kì nưỡ là sow;
Đêm dậy vái trời, qua mồng bốn mồng năm cho chóng.

Dêm zậy vái cời, kua mồw bốn mồw năm co ców.
Nào ngờ:

Nào wờ:
Bảng nhỏ có tên

Bảw ńỏ kó tên
Ngoại hàm còn trống. (7)

Woại hàm kòn cốw.
Kẻ đến sáng văn còn được chấm, bảng cót nghênh ngang;

Kẻ dến sáw văn kòn dượk cấm, bảw kót wêń waw;
Người ngồi khuya tên hãy được vào, áo dài lụng thụng.

Wười wồi xuyê tên hãy dượk vào, áo zài lụw qụw.
Thi là thế, học hành là thế, trò chuyện cùng ai?

Qi là qế, họk hàń là qế, cò cuyện kùw ai?
Người một nơi, hồn phách một nơi, than thân với bóng!

Wười một nơi, hồn fác một nơi, qan qân với bów!
Thôi thời thôi:

Qôi qời qôi:
Sách vở mập mờ;

Sác vở mập mờ;
Văn chương lóng ngóng.

Văn cươw lów wów.

Khoa trước đã chầy;

Xoa cướk dã cầy;


Khoa sau ắt chóng.

Xoa sau ắt ców.
Hẳn có kẻ lo toan việc nước, vua chửa dùng tài;

Hẳn kó kẻ lo toan việk nướk, vuô cưở zùw tài;
Hay không ai dạy dỗ đàn con, trời còn bắt hỏng!

Hay xôw ai zạy zỗ dàn kon, cời kòn bắt hỏw!

Chú thích:
(1) Người lành đắc ý (tin tưởng vận may)
(2) Phản công lại.
(3) Xuống lõng: xuống thuyền (chơi bời, hát xướng).
(4) Ô lục soạn: Ô bằng vải nhiễu lụa.
(5) Cảnh nọng: Khoanh thịt ở cổ súc vật được làm thịt, dành cho vị chức sắc.
(6) Nơi đặt trường thi.
(7) Tức bị đánh hỏng (vì phạm trường qui hoặc nộp quyển chậm).

 

 

Cái Học Nhà Nho

 

Cái học nhà nho đã hỏng rồi,

Kái họk ńà ńo dã hỏw zồi,
Mười người đi học, chín người thôi .

Mười wười di họk, cín wười qôi.
Cô hàng bán sách lim dim ngủ,

Kô hàw bán sác lim zim wủ,
Thầy khóa tư lương nhấp nhỏm ngồi.

Qầy xoá tư lươw ńấp ńổm wồi.
Sĩ khí rụt rè gà phải cáo,

Sĩ xí zụt zè gà fải káo,
Văn chương liều lĩnh đấm ăn xôi .

Văn cươw liều lĩń dấm ăn sôi.

Tôi đâu dám mỉa làng tôi nhỉ ?

Tôi dâu zám miể làw tôi ńỉ ?
Trình có quan tiên, thứ chỉ tôi.

Cìń kó kuan tiên, qứ cỉ tôi.

/

Khoa thi

 

Nhà nước ba năm mở một khoa,

Ńà nướk ba năm mở một xoa,
Trường Nam thi lẫn với trường Hà.

Cườw Nam qi lẫn với cườw Hà.


Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ,

Lôi qôi sĩ tử vai deo lọ,
Ậm ọe quan trường miệng thét loa.

Ậm oẹ kuan cườw miệw qét loa.
Xe kéo rợp trời: quan sứ đến;

Se kéo zợp cời kuan sứ dến;
Váy lê phết đất, mụ đầm ra .

Váy lê fết dất, mụ dầm za.
Sao không nghĩ đến điều tu sỉ ?

Sao xôw wĩ dến diều tu sỉ ?
Ngảnh cổ mà xem lại nước nhà.

Wảń kổ mà sem lại nướk ńà.

Thi Hỏng

Mai không tên tớ, tớ đi ngay,

Mai xôw tên tớ, tớ di way,
Giỗ Tết từ đây nhớ lấy ngày.

Zỗ tết từ dây ńớ lấy wày.
Học đã sôi cơm, nhưng chửa chín,

Họk dã sôi kơm, ńưw cươ cín,
Thi không ăn ớt thế mà cay .

Qi xôw ăn ớt qế mà kay.

Sách đèn phó mặc đàn con trẻ,

Sác dèn fó mặk dàn kon cẻ,
Thưng đấu nhờ tay một mẹ màỵ

Qưw dấu  ńờ tay một mẹ mày.

Cống hỉ, mét xì, đây thuộc cả,

Kốw hỉ, mét sì, dây quộk kả, 
Chẳng sang Tàu, tớ cũng sang Tây .

Cẳw saw Tàu, tớ kũw saw Tây.

 

Đất Vị Hoàng

 

Có đất nào như đất ấy không?

Kó dất nào ńư dất ấy xôw?
Phố phường tiếp giáp với bờ sông,

Fố fườw tiếp záp với bờ sôw,
Nhà kia lỗi phép con khinh bố,

Ńà kiê lỗi fép kon xiń bố,

 


Mụ nọ chanh chua vợ chửi chồng.

Mụ nọ cań cuô vợ cửi cồw.
Keo cú người đâu như cứt sắt.

Keo kú wười dâu ńư kứt sắt.
Tham lam chuyện thở rặt hơi đồng.

Qam lam cuyện qở zặt hơi dồw.
Bắc Nam hỏi khắp người bao tỉnh.

Bắk Nam hỏi xắp wười bao tỉń,
Có đất nào như đất ấy không?

Kó dất nào ńư dất ấy xôw?

 

Đêm Buồn

 

Trời không chớp bể với mưa nguồn,

Cời xôw cớp bể với mươ wuồn,

Đêm nảo đêm nao tớ cũng buồn.

Dêm nảo dêm nao tớ kũw buồn.
Bối rối tình duyên cơn gió thoảng,

Bối zối tìń zuyên kơn zó qoảw,
Nhạt phèo quang cảnh bóng trăng suông.

Ńạt fèo kuaw kảń bów căw suôw.

Khăn khăn, áo áo, thêm rầy chuyện,

Xăn xăn, áo áo, qêm zầy cuyện,
Bút bút, nghiên nghiên khéo giở tuồng.

Bút bút, wiên wiên xéo zở tuồw.

Ngủ quách sự đời, thây kẻ thức,

Wủ kuác sự dời, qây kẻ qứk,
Bên chùa chú trọc đã hồi chuông.

       Bên cuồ cú cọk dã hồi cuôw.

 

Hỏi Đùa Mình

 

Ông có đi thi ký lục không ?

Ôw kó đi qi kí lụk xôw?
Nghe ông quốc ngữ học chưa thông.

We ôw kuốk wữ họk cươ qôw.
Ví dù nhà nước cho ông đỗ,

Ví zù ńà nướk co ôw dỗ,
Mỗi tháng lương ông được mấy đồng?

Mỗi qáw lươw ôw dượk mấy dồw ?

 

Ba thứ lăng nhăng...

Một trà, một rượu, một đàn bà,

Một cà, một zượu, một dàn bà,

Ba thứ lăng nhăng nó quấy ta.

Ba qứ lăw ńăw nó kuấy ta.

Chừa được thứ nào hay thứ ấy,

Cườ dượk qứ nào hay qứ ấy,

Có chăng chừa rượu với chừa trà.

Kó căw cườ zượu với cườ cà.

Thói Đời

Người bảo ông điên, ông chẳng điên.

Wười bảo ôw diên, ôw cẳw diên.
Ông thương, ông tiếc hóa ông phiền.

Ôw qươw, ôw tiếk hoá ôw fiền.

Kẻ yêu người ghét hay gì chữ,

Kẻ yêu wười gét hay zì cữ,
Ðứa trọng đứa khinh chỉ vì tiền.

Dướ cọw dướ xiń cỉ vì tiền.
Ở bể ngậm ngùi con tói lạch,

Ở bể wậm wùi kon tói lạc,
Ðược voi tấp tểnh lại đòi tiên.

Dượk voi tấp tểń lại dòi tiên.
Khi cười khi khóc khi than thở,

Xi kười, xi xók, xi qan qở,
Muốn bỏ văn chương học võ biền.

Muốn bỏ văn cươw họk võ biền.

 

Lên Đồng

Khen ai khéo vẽ sự lên đồng,

Xen ai xéo vẽ sự lên dồw,
Một lúc lên ngay sáu bảy ông.

Một lúk lên way sáu bảy ôw.
Sát quỷ ông dùng thanh kiếm gỗ,

Sát kuỷ ôw zùw qań kiếm gỗ,
Ra oai bà giắt cái khăn hồng,

Za oai bà zắt kái xăn hồw.
Cô giương tay ấn tan tành núi,

Kô zươw tay ấn tan tàń núi,

 

 

Cậu chỉ ngọn cờ cạn núi sông.

Kậu cỉ wọn kờ kạn núi sôw.
Ðồng giỏi, sao đồng không giúp nước,

Dồw zỏi, sao dồw xôw zúp nướk,
Hay là đồng sợ súng thần công?

Hay là dồw sợ súw qần kôw?

 

Dại Khôn

Thế sự đua nhau nói dại khôn,

Qế sự duô ńau nói zại xôn,

Biết ai là dại, biết ai khôn.

Biết ai là zại, biết ai xôn.
Khôn nghề cờ bạc là khôn dại,

Xôn wề kờ bạk là xôn zại,
Dại chốn văn chương, ấy dại khôn.

Zại cốn văn cươw ấy zại xôn.

Này kẻ nên khôn đều có dại,

Này kẻ nên xôn dều kó zại,
Làm người có dại mới nên khôn.

Làm wười kó zại mới nên xôn.
Cái khôn ai cũng khôn là thế,

Kái xôn ai kũw xôn là qế,
Mới biết trần gian kẻ dại khôn.

Mới biết cần zan kẻ zại xôn.

 

 

Thật Vô Tích (sự)

Trời đất sinh ra chán vạn nghề:

Cời dất siń za cán vạn wề:
Làm thầy, làm thợ, lại làm thuê.

Làm qầy, làm qợ, lại làm quê.
Bác này mới thật là vô tích,

Bák này mới qật là vô tíc,
Sáng vác ô đi, tối vác về !

Sáw vák ô di, tối vák về!

 

Phòng Không

Em giận thân em mãi chửa chồng,

Em zận qân em mãi cưở cồw,


Ngày năm bảy mối tối nằm không.

Wày năm bảy mối tối nằm xôw.
Thiếu gì chốn ấy xêu trầu vỏ,

Qiếu zì cốn ấy sêu cầu vỏ,
Mà lại nơi kia giấm cốm hồng.

Mà lại nơi kiê zấm kốm hồw.
“Hẩu lố” khách đà ba bảy chú,

“Hẩu lố” xác dà ba bảy cú,

“Mét xì” Tây cũng bốn năm ông.

“Mét sì” Tây kũw bốn năm ôw.

Ép dầu ép mỡ, duyên ai ép,

Ép zầu, ép mỡ, zuyên ai ép,
Có mắn may ra đã bế bồng.

Kó mắn may za dã bế bồw.

 

 

Hát Tuồng

Nào có ra chi lũ hát tuồng ! (1)

Nào kó za ci lũ hát tuồw!
Cũng hò cũng hét cũng y uông.

Kũw hò kũw hét kũw y uôw.
Dẫu rằng dối được đàn con trẻ,

Zẫu zằw zối dượk dàn kon cẻ, 
Cái mặt bôi vôi nghĩ cũng buồn ! (2)

Kái mặt bôi vôi wĩ kũw buồn!

(1) ám chỉ bọn người tấp tểnh ra làm việc cho thực dân Pháp.
(2) Mặt bôi vôi : nghĩa đen là hoá trang mặt, nghĩa bóng là bôi gio trát trấu lên mặt.

 

 

Phường Nhơ (1)

 

Bấy lâu chơi với rặt phường nhơ,

Bấy lâu cơi với zặt fườw ńơ, 
Quen mắt ưa nhìn chả biết dơ.

Kuen mắt ươ ńìn cả biết zơ.
Nào sọt, nào quang, nào bộ gắp,

Nào sọt, nào kuaw, nào bộ gắp,
Đứa bưng, đứa hót, đứa đang chờ.

Dướ bưw, dướ hót, dướ daw cờ.

 


Mình hôi, mũi ngạt, không kỳ quản,

Mìń hôi, mũi wạt xôw kì kuản, 
Áo ấm, cơm no, vẫn nhởn nhơ.

Áo ấm, kơm no, vẫn ńởn ńơ.
Ngán nỗi hàng phường khi cúng tế,

Wán nỗi hàw fườw xi kúw tế,
Vẽ ông ôm đít để lên thờ ! (2)

                                         Vẽ ôw ôm dít dể lên qờ !

(1) Bài này tác giả viết nhân Vũ Tuân đang cậy cục Hoàng Cao Khải để được chân hậu bổ.
Phường nhơ : nghĩa đen chỉ những người đi lượm phân, nghĩa bóng chỉ bọn quan lại mưu bổng lộc nhơ bẩn.
(2) Tức "thần tượng" để tế cúng của "phường nhơ".

 

 

Sư  Ông Và Mấy Ả Lên Đồng

Chẳng khốn gì hơn cái nợ chồng ! (1)

Cẳw xốn zì hơn kái nợ cồw ! 
Thà rằng bạn quách với sư ông !

Qà zằw bạn kuác với sư ôw!

Một thằng trọc tuếch ngồi khua mõ,

Một qằw cọk tuếc wồi xuô mõ,
Hai ả tròn xoe đứng múa bông.

Hai ả còn soe dứw muố bôw.
Thấp thoáng bên đèn lên bóng cậu, (2)

Qấp qoáw bên dèn lên bów kậu,
Thướt tha dưới án nguýt sư ông.

Qướt qa zưới án wuýt sư ôw.
Chị em thủ thỉ đêm thanh vắng:

Cị em qủ qỉ dêm qań vắw:
"Chẳng sướng gì hơn lúc thượng đồng !"

                                 “Cẳw sướw zì hơn lúk qượw dồw!”

(1) Giọng lưỡi hạng đàn bà lẳng lơ, vô hạnh.
(2) Tức nhập đồng "cậu"

 

 

 

 

 

Vì Tiền

 

Vì chưng chẳng có hoá ra hèn,

Vì cưw cẳw kó hoá za hèn,
Hổ với anh em chúng bạn quen.

Hổ với ań em cúw bạn kuen.
Thuở trước chơi bời còn quyến luyến,

Quở cướk cơi bời kòn kuyến luyến,
Bây giờ đi lại dám mon men !

Bây zờ di lại zám mon men !
Giàu sang, âu yếm, tình quen thuộc,

Zàu saw, âu yếm, tìń kuen quộk,
Bần tiện, thờ ơ, dạ bạc đen.

Bần tiện, qờ ơ, zạ bạk den.
Ví khiến trong tay tiền bạc có,

Ví xiến cow tay tiền bạk kó, 
Nói dơi nói chuột, chán người khen.

Nói zơi nói cuột, cán wười xen.

 

 

 

 

 

 

VI- Đoàn Thị Điểm

Doàn Qị Diểm

 

 

 

 

 

 

 

 

 

CHINH PHỤ NGÂM

diễn Nôm

Ciń fụ wâm

ziễn nôm

I
Thuở trời đất nổi cơn gió bụi

Quở cời dất nổi kơn zó bụi
Khách má hồng nhiều nỗi truân chuyên.

Xác má hồw ńiều nỗi cuân cuyên.
Xanh kia thăm thẳm tầng trên

Sań kiê qăm qẳm tầw cên
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này.

Vì ai gây zựw co nên nỗi này.
Trống Trường Thành lung lay bóng nguyệt

Cốw Cườw Qàń luw lay bów wuyệt
Khói Cam Tuyền mờ mịt thức mây

Xói Kam Tuyền mờ mịt qứk mây
Chín tầng gươm báu trao tay

Cín tầw gươm báu cao tay
Nửa đêm truyền hịch định ngày xuất chinh.

Nưở dêm cuyền lệń dợi qày suất ciń.

Nước thanh bình ba trăm năm cũ

Nướk qań bìń ba căm năm kũ
Áo nhung trao quan vũ từ đây

Áo ńuw cao kuan vũ từ dây

Sứ trời sớm giục đường mây

Sứ cời sớm zụk dườw mây
Phép công là trọng, niềm tây sá nào.

Fép kôw là cọw, niềm tây sá nào.
Ðường giong ruổi lưng đeo cung tiễn

Dườw zow zuổi lưw deo kuw tiễn
Buổi tiễn đưa lòng bận thê noa

Buổi tiễn dươ lòw bận qê noa
Bóng cờ tiếng trống xa xa

Bów kờ tiếw cốw sa sa
Sầu lên ngọn ải, oán ra cửa phòng.

Sầu lên qọn ải, oán za kưở fòw.

 

II
Chàng tuổi trẻ vốn giòng hào kiệt

Càw tuổi cẻ vốn zòw hào kiệt
Xếp bút nghiên theo việc đao cung

Sếp bút wiên qeo việk dao kuw
Thành liền mong tiến bệ rồng

Qàń liền mow tiến bệ zồw
Thước gươm đã quyết chẳng dung giặc trời.

Qướk gươm dã kuyết cẳw zuw zặk cời.
Chí làm trai dặm nghìn da ngựa

Cí làm cai zặm wìn za wượ
Gieo Thái Sơn như tựa hồng mao

Zeo Qái Sơn ńư tượ hồw mao
Giã nhà đeo bức chiến bào

Zã ńà deo bứk ciến bào
Thét roi cầu Vị, ào ào gió thu.

Qét zoi kầu Vị, ào ào zó qu.
Ngòi đầu cầu nước trong như lọc

Wòi dầu kầu nướk cow ńư lọk
Ðường bên cầu cỏ mọc còn non

Dườw bên kầu kỏ mọk kòn non
Ðưa chàng lòng dặc dặc buồn

Dươ càw lòw zặk zặk buồn
Bộ khôn bằng ngựa, thủy khôn bằng thuyền.

Bộ xôn bằw wượ, quỷ xôn bằw quyền.
Nước trong chảy lòng phiền chẳng rửa

Nướk cow cảy lòw fiền cẳw zưở
Cỏ xanh thơm dạ nhớ khó quên

Kỏ sań qơm zạ ńớ xó kuên
Nhủ rồi tay lại trao liền

Ńủ zồi tay lại cao liền
Bước đi một bước lại vin áo chàng.

Bướk di một bướk lại vin áo càw.
Lòng thiếp tựa bóng trăng theo dõi

Lòw qiếp tượ bów căw qeo zõi
Dạ chàng xa ngoài cõi Thiên San

Zạ càw sa woài kõi Qiên San
Múa gươm rượu tiễn chưa tàn

Muố gươm zượu tiễn cươ tàn
Chỉ ngang ngọn giáo vào ngàn hang beo.

Cỉ waw wọn záo vào wàn haw beo.
Săn Lâu Lan, rằng theo Giới Tử

Săn Lâu Lan, zằw qeo Zới Tử
Tới Man Khê, bàn sự Phục Ba

Tới Man Xê, bàn sự Fụk Ba
Áo chàng đỏ tựa ráng pha

Áo càw dỏ tượ záw fa
Ngựa chàng sắc trắng như là tuyết in.

Wượ càw sắk cắw ńư là tuyết in.


Tiếng nhạc ngựa lần chen tiếng trống

Tiếw ńạk wượ lần cen tiếw cốw
Giáp mặt rồi phút bỗng chia tay.

Záp mặt zồi fút bỗw ciê tay
Hà Lương chia rẽ đường này

Hà Lươw ciê zẽ dườw này
Bên đường, trông bóng cờ bay ngùi ngùi.

Bên dườw côw bów kờ bay wùi wùi.

III
Quân trước đã gần ngoài doanh Liễu

Kuân cướk dã gần woài zoań Liễu
Kỵ sau còn khuất nẻo Tràng Dương

Kị sau kòn xuất nẻo Càw Zươw
Quân đưa chàng ruổi lên đường

Kuân dươ càw zuổi lên dườw
Liễu dương biết thiếp đoạn trường này chăng?

Liễu Zươw biết qiếp doạn cườw này căw?
Tiếng địch trổi nghe chừng đồng vọng

Tiếw dịc qổi we cừw dồw vọw
Hàng cờ bay trong bóng phất phơ

Hàw kờ bay cow bów fất fơ
Dấu chàng theo lớp mây đưa

Zấu càw qeo lớp mây dươ
Thiếp nhìn rặng núi ngẩn ngơ nỗi nhà.

Qiếp ńìn zặw núi wẩn wơ nỗi ńà.
Chàng thì đi cõi xa mưa gió

Càw qì di kõi sa mươ zó
Thiếp lại về buồng cũ gối chăn

Qiếp lại về buồw kũ gối căn
Ðoái trông theo đã cách ngăn

Doái côw qeo dã kác wăn
Tuôn màu mây biếc, trải ngần núi xanh.

Tuôn màu mây biếk, cải wần núi sań.
Chốn Hàm Dương chàng còn ngảnh lại

Cốn Hàm Zươw càw kòn woảń lại
Bến Tiêu Tương thiếp hãy trông sang

Bến Tiêu Tươw qiếp hãy côw saw

Khói Tiêu Tương cách Hàm Dương

Xói Tiêu Tươw kác Hàm Zươw
Cây Hàm Dương cách Tiêu Tương mấy trùng.

         Kây Hàm Zươw kác Tiêu Tươw mấy cùw.
Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy

Kùw côw lại mà kùw cẳw qấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu

Qấy sań sań ńữw mấy wàn zâu
Ngàn dâu xanh ngắt một mầu

Wàn zâu sań wắt một mầu

Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai? Lòw càw ý qiếp ai sầu hơn ai?

IV
Chàng từ đi vào nơi gió cát

Càw từ di vào nơi zó kát
Ðêm trăng này nghỉ mát phương nao?

Dêm căw này wỉ mát fươw nao?
Xưa nay chiến địa dường bao

Sươ nay ciến diệ zườw bao
Nội không muôn dặm xiết bao dãi dầu.

Nội xôw muôn zặm siết bao zãi zầu.
Hơi gió lạnh, người rầu mặt dạn

Hơi zó lạń, wười zầu mặt zạn
Dòng nước sâu, ngựa nản chân bon

Zòw nướk sâu wượ nản cân bon
Ôm yên, gối trống đã chồn

Ôm yên, gối cốw dã cồn
Nằm vùng cát trắng, ngủ cồn rêu xanh.

Nằm vùw kát cắw, wủ kồn zêu sań.
Nay Hán xuống Bạch Thành đóng lại

Nay Hán suốw Bạc Qàń dów lại
Mai Hồ vào Thanh Hải dòm qua

Mai Hồ vào Qań Hải zòm kua
Hình khe, thế núi gần xa

Hìń xe, qế núi gần sa
Dứt thôi lại nối, thấp đà lại cao.

Zứt qôi lại nối, qấp dà lại kao.
Sương đầu núi buổi chiều như giội

Sươw dầu núi buổi ciều ńư zội
Nước lòng khe nẻo suối còn sâu

Nướk lòw xe nẻo suối kòn sâu
Não người áo giáp bấy lâu

Não wười áo záp bấy lâu
Lòng quê qua đó mặt sầu chẳng khuây.

Lòw kuê kua dó mặt sầu cẳw xuây.
Trên trướng gấm thấu hay chăng nhẽ

Cên cướw gấm qấu hay căw ńẽ
Mặt chinh phu ai vẽ cho nên?

Mặt ciń fu ai vẽ co nên?
Tưởng chàng giong ruổi mấy niên

Tưởw càw zow zuổi mấy niên
Chẳng nơi Hãn Hải thì miền Tiêu Quan.

Cẳw nơi Hãn Hải qì miền Tiêu Kuan.
Ðã trắc trở đòi ngàn xà hổ

Dã cắk cở dòi wàn sà hổ
Lại lạnh lùng những chỗ sương phong

Lại lạń lùw ńữw cỗ sươw fow
Lên cao trông thức mây lồng

Lên kao côw qứk mây hồw
Lòng nào là chẳng động lòng bi thương!

Lòw nào là cẳw dộw lòw bi qươw!

V
Chàng từ sang Ðông Nam khơi nẻo

Càw từ saw Dôw Nam xơi nẻo
Biết nay chàng tiến thảo nơi đâu?

Biết nay càw tiến qảo nơi dâu ?
Những người chinh chiến bấy lâu

Ńữw wười ciń ciến bấy lâu
Như xem tính mệnh như màu cỏ cây.

Ńư sem tíń mệń ńư màu kỏ kây.
Nức hơi mạnh, ơn dày từ trước

Nứk hơi mạń, ơn zày từ cướk
Trải chốn nghèo, tuổi được bao nhiêu?

Cải cốn wèo, tuổi dượk bao ńiêu?
Non Kỳ quạnh quẽ trăng treo

Non Kì kuạń kuẽ căw ceo
Bến Phì gió thổi đìu hiu mấy gò

Bến Fì zó qổi dìu hiu mấy gò.
Hồn tử sĩ gió ù ù thổi

Hồn tử sĩ zó ù ù qổi
Mặt chinh phu trăng dõi dõi soi

Mặt ciń fu căw zõi zõi soi
Chinh phu tử sĩ mấy người

Ciń fu tử sĩ mấy wười
Nào ai mạc mặt, nào ai gọi hồn?

Nào ai mạk mặt, nào ai gọi hồn?
Dấu binh lửa, nước non như cũ

Zấu biń lưở, nướk non ńư kũ
Kẻ hành nhân qua đó chạnh thương

Kẻ hàń ńân kua dó cạń qươw
Phận trai già cõi chiến trường

Fận cai zà kõi ciến cườw
Chàng Siêu mái tóc điểm sương mới về.

Càw Siêu mái tók diểm sươw mới về.
Tưởng chàng trải nhiều bề nắng nỏ

Tưởw càw cải ńiều bề nắw zó
Ba thước gươm, một cỗ nhung yên

Ba qướk gươm, một kỗ ńuw yên
Xông pha gió bãi trăng ngàn

Sôw fa zó bãi căw wàn
Tên reo đầu ngựa, giáo lan mặt thành.

Tên zeo dầu wượ, záo lan mặt qàń.
Áng công danh trăm đường rộn rã

Áw kôw zań căm dườw zộn zã
Những nhọc nhằn nào đã nghỉ ngơi

Ńữw ńọk ńằn nào dã wỉ wơi
Nỗi lòng biết ngỏ cùng ai

Nỗi lòw biết wỏ kùw ai
Thiếp trong cánh cửa, chàng ngoài chân mây.

Qiếp cow káń kưở, càw woài cân mây.

VI
Trong cửa này đã đành phận thiếp

Cow kưở này dã dàń fận qiếp
Ngoài mây kia há kiếp chàng vay?

Woài mây kiê há kiếp càw vay ?
Những mong cá nước sum vầy
Ńữw mow ká nướk sum vầy
Nào ngờ đôi ngả nước mây cách vời.

Nào wờ dôi wả nướk mây kác vời.
Thiếp chẳng tưởng ra người chinh phụ

Qiếp cẳw tưởw za wười ciń fụ
Chàng há từng học lũ vương tôn

Càw há từw họk lũ vươw tôn
Cớ sao cách trở nước non

Kớ sao kác cở nướk non
Khiến người thôi sớm thôi hôm những sầu.

Xiến wười qôi sớm qôi hôm ńữw sầu.
Khách phong lưu đương chừng niên thiếu

Xác fow lưu dươw cừw niên qiếu
Sánh nhau cùng dan díu chữ duyên

Dáń ńau kùw zan zíu cữ zuyên
Nỡ nào đôi lứa thiếu niên

Nỡ nào dôi lướ qiếu niên
Quan sơn để cách, hàn huyên bao đành.

Kuan sơn dể kác, hàn huyên bao dàń.
Thuở lâm hành oanh chưa bén liễu

Quở lâm hành oań cươ bén liễu
Hỏi ngày về, ước nẻo quyên ca

Hỏi wày về, ướk nẻo kuyên ka.
Nay quyên đã giục, oanh già

Nay uyên dã zụk, oań zà
Ý nhi lại gáy trước nhà líu lo.

Ý ńi lại gáy cướk ńà líu lo.
Thuở đăng đồ, mai chưa dạn gió

Quở dăw dồ, mai cươ zạn zó
Hỏi ngày về, chỉ độ đào bông

Hỏi wày về cỉ dộ dào bôw
Nay đào đã quyến gió Ðông

Nay dào dã kuyến zó dôw
Phù dung lại đã bên sông bơ sờ.

Fù zuw lại dã bên sôw bơ sờ.
Hẹn cùng ta: Lũng Tây nham ấy

Hẹn kùw ta : Lũw Tây ńam ấy
Sớm đã trông, nào thấy hơi tăm?

Sớm dã côw nào qấy hơi tăm?
Ngập ngừng, lá rụng cành trâm

Wập wừw, lá zụw kàń câm
Buổi hôm nghe dậy tiếng cầm xôn xao.

Buổi hôm we zậy tiếw kầm sôn sao.

 

Hẹn nơi nao, Hán Dương cầu nọ

Hẹn nơi nao, Hán Zươw kầu nọ
Chiều lại tìm, nào thấy tiêu hao?

Ciều lại tìm, nào qấy tiêu hao ?
Ngập ngừng gió thổi chéo bào

Wập wừw zó qổi céo bào
Bãi hôm tuôn dẫy nước trào mênh mông.

Bãi hôm tuôn zẫy nướk cào mêń môw.

 

VII
Tin thường lại, người không thấy lại

Tin qườw lại, wười xôw qấy lại
Gốc hoa tàn đã trải rêu xanh

Gốk hoa tàn dã cải zêu sanh
Rêu xanh mấy lớp chung quanh

Zêu sań mấy lớp cuw kuań
Sân đi một bước, trăm tình ngẩn ngơ.

Sân di một bướk, căm tìń wẩn wơ.
Thư thường tới, người không thấy tới

Qư qườw tới, wười xôw qấy tới
Bức rèm thưa lần dãi bóng dương

Bứk zèm qươ lần zãi bów zươw
Bóng dương mấy buổi xuyên ngang

Bów zươw mấy buổi suyên waw
Lời sao mười hẹn, chín thường đơn sai.

Lời sao mười hẹn, cín qườw dơn sai.
Thử tính lại diễn khơi ngày ấy

Qử tíń lại ziễn xơi wày ấy
Tiền sen này đã nẩy là ba

Tiền sen này dã nẩy là ba
Xót người lần lữa ải xa

Sót wười lần lưỡ ải sa
Xót người nương chốn Hoàng Hoa dặm dài.

Sót wười nươw cốn Hoàw Hoa zặm zài.
Tình gia thất nào ai chẳng có

Tìń za qất nào ai cẳw kó
Kìa lão thân, khuê phụ nhớ thương

Kiề lão qân, xuê fụ ńớ qươw
Mẹ già phơ phất mái sương

Mẹ zà fơ fất mái sươw
Con thơ măng sữa, vả đương phù trì.

Kon qơ măw sưỡ, vả dươw fù cì .
Lòng lão thân buồn khi tựa cửa

Lòw lão qân buồn xi tượ kưở
Miệng hài nhi chờ bữa mớm cơm

Miệw hài ńi cờ bưỡ mớm kơm
Ngọt bùi thiếp đã hiếu nam

Wọt bùi qiếp dã hiếu nam


Dạy con đèn sách thiếp làm phụ than.

Zạy kon dèn sác qiếp làm fụ qân.
Nay một thân nuôi già dạy trẻ

Nay một qân nuôi zà zạy cẻ
Nỗi quan hoài mang mể biết bao!

Nỗi kuan hoài maw mể biết bao !
Nhớ chàng trải mấy sương sao

Ńớ càw cải mấy sươw sao
Xuân từng đổi mới, Ðông nào còn dư.

Suân từw dổi mới, Dôw nào kòn zư.
Kể năm đã ba tư cách diễn

Kể năm dã ba tư kác ziễn
Mối sầu thêm nghìn vạn ngổn ngang

Mối sầu qêm wìn vạn wổn waw
Ước gì gần gũi tấc gang

Ướk zì gần gũi tấk gaw
Giãi niềm cay đắng để chàng tỏ hay.

Zãi niềm kay dắw dể càw tỏ hay.
Thoa cung Hán thuở ngày xuất giá

Qoa kuw Hán quở wày suất zá
Gương lầu Tần dấu đã soi chung

Gươw lầu Tần zấu dã soi cuw
Cậy ai mà gửi tới cùng?

Kậy ai mà gửi tới kùw ?
Ðể chàng thấu hết tấm lòng tương tư.

Dể càw qấu hết tấm lòw tươw tư.
Nhẫn đeo tay mọi khi ngắm nghía

Ńẫn deo tay mọi xi wắm wiế
Ngọc cài đầu thuở bé vui tươi

Wọk kài dầu quở bé vui tươi
Cậy ai mà gửi tới nơi

Kậy ai mà gửi tới nơi
Ðể chàng trân trọng dấu người tương thân.

Dể càw cân cọw dấu wười tươw qân.

VIII
Trải mấy thu, tin đi tin lại

Cải mấy qu, tin di tin lại
Tới xuân này tin hãy vắng không

Tới qu này tin hãy vắw xôw
Thấy nhàn, luống tưởng thư phong

Qấy ńàn, luốw tưởw qư fow
Nghe hơi sương, sắm áo bông sẵn sang.

We hơi sươw, sắm áo bôw sẵn sàw.
Gió tây nổi không đường hồng tiện

Zó tây nổi xôw dườw hồw tiện
Xót cõi ngoài tuyết quyến mưa sa

Sót kõi woài tuyết kuyến mươ sa


Màn mưa trướng tuyết xông pha

Màn mươ cướw tuyết sôw fa
Nghĩ thêm lạnh lẽo kẻ ra cõi ngoài.

Wĩ qêm lạń lẽo kẻ za kõi woài.
Ðề chữ gấm, phong thôi lại mở

Dề cữ gấm, fow qôi lại mở
Gieo bói tiền tin dở còn ngờ

Zeo bói tiền tin zở kòn wờ
Trời hôm tựa bóng ngẩn ngơ

Cời hôm tượ bów wẩn wơ
Trăng khuya nương gối bơ phờ tóc mai.

Căw xuyê nươw gối bơ fờ tók mai.
Há như ai, hồn say bóng lẫn

Há ńư ai, hồn say bów lẫn
Bỗng thơ thơ thẩn thẩn hư không

Bỗw qơ qơ qẩn qẩn hư xôw
Trâm cài, xiêm giắt thẹn thùng

Câm kài, siêm zắt qẹn qùw
Lệch làn tóc rối, lỏng vòng lưng eo.

Lệc làn tók zối, lỏw vòw lưw eo.
Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước

Zạo hiên vắw qầm zeo từw bướk
Bức rèm thưa rủ thác đòi phen

Bứk zèm qươ zủ qák dòi fen
Ngoài rèm thước chẳng mách tin

Woài zèm qướk cẳw mác tin
Trong rèm dường đã có đèn biết chăng?

Cow zèm zườw dã kó dèn biết căw?
Ðèn có biết, dường bằng chẳng biết

Dèn kó biết, zườw bằw cẳw biết
Lòng thiếp riêng bi thiết mà thôi

Lòw qiếp ziêw bi qiết mà qôi
Buồn rầu nói chẳng nên lời

Buồn zầu nói cẳw nên lời
Hoa đèn kia với bóng người khá thương!

Hoa dèn kiê với bów wười xá qươw!
Gà eo óc gáy sương năm trống

Gà eo ók gáy sươw năm cốw
Hoè phất phơ rủ bóng bốn bên

Hoè fất fơ zủ bów bốn fươw
Khắc giờ đằng đẵng như niên

Xắk zờ dằw dẵw ńư niên
Mối sầu dằng dặc tựa miền bể xa.

Mối sầu zằw zằk tượ miền bể sa.
Hương gượng đốt, hồn đà mê mải

Hươw gượw dốt, hồn dà mê mải
Gương gượng soi, lệ lại chứa chan

Gươw gượw soi, lệ lại cướ can


Sắt cầm gượng gảy ngón đàn

Sắt kầm gượw gảy wón dàn
Dây uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng.

Zây uyên kiń dứt, fím loan wại cùw.
Lòng này gửi gió đông có tiện

Lòw này gửi zó dôw kó tiện
Nghìn vàng xin gửi đến non Yên

Wìn vàw sin gửi dến non Yên
Non Yên dù chẳng tới miền

Non Yên zù cẳw tới miền
Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời.

Ńớ càw qăm qẳm dườw lên bằw cời.

IX
Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu

Cời qăm qẳm sa vời xôn qấu
Nỗi nhớ chàng đau đáu nào xong

Nỗi ńớ càw dau dáu nào sow
Cảnh buồn người thiết tha lòng

Kảń buồn wười qiết qa lòw
Cành cây sương đượm, tiếng trùng mưa phun.

Kàń kây sươw dượm, tiếw cùw mươ fun.
Sương như búa bổ mòn gốc liễu

Sươw ńư buố bổ mòn gốk liễu
Tuyết dường cưa xẻ héo cành ngô

Tuyết zườw kươ sẻ héo kàń wô
Giọt sương phủ bụi chim gù

Zọt sươw fủ bụi cim gù
Sâu tường kêu vẳng, chuông chùa nện khơi.

Sâu tườw kêu vẳw, cuôw cuồ nện xơi.
Vài tiếng dế nguyệt soi trước ốc

Vài tiếw zế wuyệt soi cướk ốk
Một hàng tiêu gió thốc ngoài hiên

Một hàw tiêu zó qốk woài hiên
Lá màn lay ngọn gió xuyên

Lá màn lay wọn zó suyên
Bóng hoa theo bóng nguyệt lên trước rèm.

Bów hoa qeo bów wuyệt lên cướk zèm.
Hoa giãi nguyệt, nguyệt in một tấm

Hoa zãi wuyệt, wuyệt in một tấm
Nguyệt lồng hoa, hoa thắm từng bông

Wuyệt lồw hoa, hoa qắm từw bôw
Nguyệt hoa, hoa nguyệt trùng trùng

Wuyệt hoa, hoa wuyệt cùw cùw
Trước hoa, dưới nguyệt, trong lòng xiết đau.

Cướk hoa, zưới wuyệt, cow lòw siết dau.
Ðâu xiết kể, muôn sầu nghìn não

Dâu siết kể muôn sầu wìn não


Từ nữ công, phụ xảo đều nguôi

Từ nữ kôw, fụ sảo dều wuôi
Biếng cầm kim, biếng đưa thoi

Biếw kầm kim, biếw dươ qoi
Oanh đôi thẹn dệt, bướm đôi ngại thùa.

Oań dôi wại zệt, bướm dôi wại quồ.
Mặt biếng tô, miệng càng biếng nói

Mặt biếw tô, miệw kàw biếw nói
Sớm lại chiều, dòi dõi nương song

Sơm lại ciều, zòi zõi nươw sow
Nương song luống ngẩn ngơ lòng

Nươw sow luốw wẩn wơ lòw
Vắng chàng điểm phấn trang hồng với ai?

Vắw càw diểm fấn caw hồw với ai ?
Biếng trang điểm, lòng người sầu tủi

Biếw caw diểm, lòw wười sầu tủi
Xót nỗi chàng, ngoài cõi trùng quan

Sót nỗi càw, woài kõi cùw kuan
Khác gì ả Chức, chị Hằng

Xák zì ả Cứk, cị Hằw
Bến Ngân sùi sụt, cung trăng chốc mòng.

Bến Wân sùi sụt, kuw căw cốk mòw.
Sầu ôm nặng, hãy chồng làm gối

Sầu ôm nặw, hãy cồw làm gối
Buồn chứa đầy, hãy thổi làm cơm

Buồn cướ dầy, hãy qổi làm kơm
Mượn hoa, mượn rượu giải buồn

Mượn hoa, mượn zượu zải buồn
Sầu làm rượu nhạt, muộn làm hoa ôi.

Sầu làm zượu ńạt, muộn làm hoa ôi.

X
Gõ sanh ngọc mấy hồi không tiếng

Gõ sań wọk mấy hồi xôw tiếw
Ôm đàn tranh mấy phím rời tay

Ôm dàn cań mấy fím zời tay
Xót người hành dịch bấy nay

Sót wười hàń zịc bấy nay
Dặm xa mong mỏi hết đầy lại vơi.

Zặm sa mow mỏi hết dầy lại vơi.
Ca quyên ghẹo, làm rơi nước mắt

Ka kuyên gẹo, làm zơi nướk mắt
Trống tiều khua, như đốt buồng gan

Cốw tiều xuô, ńư dốt buồw gan
Võ vàng đổi khác dung nhan

Võ vàw dổi xák zuw ńan
Khuê ly mới biết tân toan dường này

Xuê li mới biết tân toan zườw này.


Nếm chua cay tấm lòng mới tỏ

Nếm cuô kay tấm lòw mới tỏ
Chua cay này, há có vì ai?

Cuô kay này, há kó vì ai ?
Vì chàng lệ thiếp nhỏ đôi

Vì càw lệ qiếp ńỏ dôi
Vì chàng thân thiếp lẻ loi một bề.

Vì càw qân qiếp lẻ loi một bề.
Thân thiếp chẳng gần kề dưới trướng

Qân qiếp cẳw gần kề zưới cướw
Lệ thiếp nào chút vướng bên khăn

Lệ qiếp nào cút vướw bên xăn
Duy còn hồn mộng được gần

Zuy kòn hồn mộw dượk gần
Ðêm đêm thường đến Giang Tân tìm người.

Dêm dêm qườw dến Zaw Tân tìm wười.
Tìm chàng thuở Dương Ðài lối cũ

Tìm càw quở Zươw Dài lối kũ
Gặp chàng nơi Tương Phố bến xưa

Gặp càw nơi Tươw Fố bến sươ
Sum vầy mấy lúc tình cờ

Sum vầy mấy lúk tìń kờ
Chẳng qua trên gối một giờ mộng Xuân.

Cẳw kua cên gối một zờ mộw Suân.
Giận thiếp thân lại không bằng mộng

Zận qiếp qân lại xôw bằw mộw
Ðược gần chàng bến Lũng, thành Quan

Dượk gần càw bến Lũw, qàń Kuan
Khi mơ những tiếc khi tàn

Xi mơ ńữw tiếk xi tàn
Tình trong giấc mộng, muôn vàn cũng không!

Tìń cow zấk mộw, muôn vàn kũw xôw !
Duy có một tấm lòng chẳng dứt

Zuy kó một tấm lòw cẳw zứt
Vốn theo chàng giờ khắc nào nguôi

Vốn qeo càw zờ xắk nào wuôi
Lòng theo song chửa thấy người

Lòw qeo, sow cưở qấy wười
Lên cao mấy lúc trông vời bánh xe.

Lên kao mấy lúk côw vời báń se.
Trông bến Nam, bãi che mặt nước

Côw bến Nam, bãi ce mặt nướk
Cỏ biếc um, dâu mướt ngàn xanh

Kỏ biếk um, zâu mướt wàn sań
Nhà thôn mấy xóm chông chênh

Ńà qôn mấy sóm côw cêń
Một đàn cò đậu trước ghềnh chiều hôm.

Một dàn kò dậu cướk gềń ciều hôm.


Trông đường Bắc, đôi chòm quán khách

Côw dườw Bắk, dôi còm kuán xác
Rườm rà xanh cây ngất núi non

Zườm zà sań kây wất núi non
Lúa thành thoi thóp bên cồn

Luố qàń qoi qóp bên kồn
Nghe thôi địch ngọc véo von bên lầu.

We qôi dịc wọk véo von bên kầu.

 

XI
Non Ðông thấy lá hầu chất đống

Non Dôw qấy lá hầu cất dốw
Trĩ xập xoè, mai cũng bẻ bai

Cĩ sập soè, mai kũw bẻ bai
Khói mù nghi ngút ngàn khơi

Xói mù wi wút wàn xơi
Con chim bạt gió lạc loài kêu thương.

Kon cim bạt zó lạk loài kêu qươw.
Lũng Tây thấy nước dường uốn khúc

Lũw Tây qấy nướk zườw uốn xúk
Nhạn liệng không, sóng giục thuyền câu

Ńạn liệw xôw, sów zụk quyền kâu
Ngàn thông chen chúc khóm lau

Wàn qôw cen cúk xóm lau
Cách ghềnh thấp thoáng người đâu đi về.

Kác gềń qấp qoáw wười dâu di về.
Trông bốn bề chân trời mặt đất

Côw bốn bề cân cời mặt dất
Lên xuống lầu thấm thoát đòi phen

Lên suốw lầu qấm qoát dòi fen
Lớp mây ngừng mắt ngại nhìn

Lớp mây wừw mắt wại ńìn
Biết đâu chinh chiến là miền Ngọc Quan?

Biết dâu ciń ciến là miền Wọk Kuan ?
Gậy rút đất dễ khôn học chước

Gậy zút dất zễ xôn họk cướk
Khăn gieo cầu nào được thấy tiên

Xăn zeo kầu nào dượk qấy tiên
Lòng này hóa đá cũng nên

Lòw này hoá dá kũw nên
E không lệ ngọc mà lên trông lầu.

E xôw lệ wọk mà lên côw lầu.
Lúc ngảnh lại ngắm màu dương liễu

Lúk wảń lại wắm màu zươw liễu
Thà khuyên chàng đừng chịu tước phong

Qà xuyên càw dừw chịu tướk fow

 


Chẳng hay muôn dặm ruổi giong

Cẳw hay muôn zặm zuổi zow
Lòng chàng có cũng như lòng thiếp chăng?

Lòw càw kó kũw ńư lòw qiếp căw?
Lòng chàng ví cũng bằng như thế

Lòw càw ví kũw bằw ńư qế
Lòng thiếp đâu dám nghĩ gần xa.

Lòw qiếp dâu zám wĩ gần sa.
Hướng dương lòng thiếp như hoa

Hướw zươw lòw qiếp ńư hoa
Lòng chàng lẩn thẩn e tà bóng dương.

Lòw càw lẩn qẩn e tà bów zươw.
Bóng dương để hoa vàng chẳng đoái

Bów zươw dể hoa vàw cẳw doái
Hoa để vàng bởi tại bóng dương

Hoa dể vàw bởi tại bów zươw
Hoa vàng hoa rụng quanh tường

Hoa vàw hoa zụw kuań tườw
Trải xem hoa rụng đêm sương mấy lần.

Cải sem hoa zụw dêm sươw mấy lần.

XII
Chồi lan nọ trước sân đã hái

Cồi lan nọ cướk sân dã hái
Ngọn tần kia bên bãi đưa hương

Wọk tần kiê bên bãi dươ hươw
Sửa xiêm dạo bước tiền đường

Sưở siêm zạo bướk tiền dườw
Ngửa trông xem vẻ thiên chương thẫn thờ.

Wưở côw sem vẻ qiên cươw qẫn qờ.
Bóng Ngân Hà khi mờ khi tỏ

Bów wân hà xi mờ xi tỏ
Ðộ Khuê Triền buổi có buổi không

Dộ Xuê Ciền buổi kó buổi xôw
Thức mây đòi lúc nhạt hồng

Qứk mây dòi lúk ńạt hồw.
Chuôi sao Bắc Ðẩu thôi Ðông lại Ðoài.

Cuôi sao Bắk Dẩu qôi Dôw lại Doài.
Mặt trăng tỏ thường soi bên gối

Mặt căw tỏ qườw soi bên gối
Bừng mắt trông sương gội cành khô

Bừw mắt côw sươw gội kàń xô
Lạnh lùng thay, bấy nhiêu thu

Lạń lùw qay, bấy ńiêu qu
Gió may hiu hắt trên đầu tường vôi.

Zó may hiu hắt cên dầu tườw vôi.
Một năm một nhạt mùi son phấn

Một năm một ńạt mùi son fấn


Trượng phu còn thơ thẩn miền khơi

Cượw fu kòn qơ qẩn miền xơi
Xưa sao hình ảnh chẳng rời

Sươ sao hìń ảń cẳw zời
Bây giờ nỡ để cách vời Sâm Thương.

Bây zờ nỡ dể kác vời Sâm Qươw.
Chàng ruổi ngựa dặm trường mây phủ

Càw zuổi wượ zặm cườw mây fủ
Thiếp dạo hài lầu cũ rêu in

Qiếp zạo hài lầu kũ zêu in
Gió Xuân ngày một vắng tin

Zó Suân wày một vắw tin
Khá thương lỡ hết mấy phen lương thì.

Xá qươw lỡ hết mấy fen lươw qì.
Xảy nhớ khi cành Diêu đóa Ngụy

Sảy ńớ xi kàń Ziêu doá Wuỵ
Trước gió xuân vàng tía sánh nhau

Cướk zó suân vàw tiế sáń ńau
Nọ thì ả Chức chàng Ngâu

Nọ qì ả Cứk càw Wâu
Tới trăng thu lại bắc cầu sang song.

Tới căw qu lại bắk kầu saw sôw.
Thương một kẻ phòng không luống giữ

Qươw một kẻ fòw xôw luốw zữ
Thời tiết lành lầm lỡ đòi nau

Qời tiết làń lầm lỡ dòi nau
Thoi đưa ngày tháng ruổi mau

Qoi dươ wày qáw zuổi mau
Người đời thấm thoắt qua màu xuân xanh.

Wười dời qấm qoắt kua màu suân sań.
Xuân thu để giận quanh ở dạ

Suân qu dể zận kuań ở zạ
Hợp ly đành buồn quá khi vui

Hợp li dàń buồn kuá xi vui
Oán sầu nhiều nỗi tơi bời

Oán sầu ńiều nỗi tơi bời
Vóc bồ liễu dễ ép nài chiều xuân.

Vók bồ liễu zễ ép nài ciều suân.
Kìa Văn Quân mỹ miều thuở trước

Kiề Văn Kuân mĩ miều quở cướk
E đến khi đầu bạc mà thương

E dến xi dầu bạk mà qươw
Mặt hoa nọ gã Phan Lang

Mặt hoa nọ gã Fan Law
Sợ khi mái tóc điểm sương cũng ngừng.

Sợ xi mái tóc diểm sươw kũw wừw.
Nghĩ nhan sắc đương chừng hoa nở

Wĩ ńan sắk dươw cừw hoa nở


Tiếc quang âm lần lữa gieo qua

Tiếk kuaw âm lần lưỡ zeo kua
Nghĩ mệnh bạc, tiếc niên hoa

Wĩ mệń bạk, tiếk niên hoa
Gái tơ mấy chốc xảy ra nạ giòng.

Gái tơ mấy cốk sảy za nạ zòw.
Gác nguyệt nọ mơ màng vẻ mặt

Gák wuyệt nọ mơ màw vẻ mặt
Lầu hoa kia phảng phất mùi hương

Lầu hoa kiê fảw fất mùi hươw
Trách trời sao để nhỡ nhàng

Các cời sao dể ńỡ ńàw
Thiếp rầu thiếp lại rầu chàng chẳng quên.

Qiếp zầu qiếp lại zầu càw cẳw kuên.

 

XIII
Chàng chẳng thấy chim uyên ở nội

Càw cẳw qấy cim uyên ở nội
Cũng dập dìu, chẳng vội phân trương

Kũw zập zùi cẳw vội fân cươw
Chẳng xem chim yến trên rường

Cẳw sem cim yến cên zườw
Bạc đầu không nỡ đôi đường rẽ nhau.

Bạk dầu xôw nỡ dôi dườw zẽ ńau.
Kìa loài sâu đôi đầu cùng cánh

Kiề loài sâu dôi dầu kùw káń
Nọ loài chim chắp cánh cùng bay

Nọ loài cim cắp káń kùw bay
Liễu, sen là thức cỏ cây

Liễu, sen là qứk kỏ kây
Ðôi hoa cũng dính, đôi dây cũng liền.

Dôi hoa kũw zíń, dôi zây kũw liền.
Ấy loài vật tình duyên còn thế

Ấy loài vật tìń zuyên kòn qế
Sao kiếp người nỡ để đấy đây?

Sao kiếp wười nỡ dể dấy dây ?
Thiếp xin về kiếp sau này

Qiếp sin về kiếp sau này
Như chim liền cánh, như cây liền cành.

Ńư cim liền káń, ńư kây liền kàń.
Ðành muôn kiếp chữ tình đã vậy

Dàń muôn kiếp cữ tìń dã vậy
Theo kiếp này hơn thấy kiếp sau

Qeo kiếp này hơn qấy kiếp sau
Thiếp xin chàng chớ bạc đầu

Qiếp sin càw cớ bạk dầu

 


Thiếp thì giữ mãi lấy màu trẻ trung.

Qiếp qì zữ mãi lấy mầu cẻ cuw.
Xin làm bóng theo cùng chàng vậy

Sin làm bów qeo kùw càw vậy
Chàng đi đâu cũng thấy thiếp bên

Càw di dâu kũw qấy qiếp bên
Chàng nương vầng nhật, thiếp nguyền

Càw nươw vầw ńật, qiếp wuyền
Mọi bề trung hiếu, thiếp xin vẹn tròn.

Mọi bề cuw hiếu, qiếp sin vẹn còn.

XIV
Lòng hứa quốc tựa son ngăn ngắt

Lòw hướ kuốk tượ son wăn wắt
Sức tý dân dường sắt trơ trơ

Sứk tí zân zườw sắt cơ cơ
Máu Thuyền Vu, quắc Nhục Chi

Máu Quyền Vu, kuắk Ńụk Ci
Ấy thì bữa uống, ấy thì bữa ăn.

Ấy qì bưỡ uốw, ấy qì bưỡ ăn.
Mũi đòng vác đòi lần hăm hở

Mũi dòw vák dòi lần hăm hở
Ðã lòng trời gìn giữ người trung

Dã lòw cời zìn zữ wười cuw
Hộ chàng trăm trận nên công

Hộ càw căm cận nên kôw
Buông tên ải Bắc, treo cung non Ðoài.

Buôw tên nải Bắk, ceo kuw non Doài.
Bóng kỳ xí giã ngoài quan ải

Bów kì sí zã woài kuan ải
Tiếng khải ca trở lại Thần Kinh

Tiếw xải ka cở lại Qần Kiń
Ðỉnh non kia, đá đề danh

Dỉń non kiê, dá dề zań
Triều thiên vào trước cung đình dâng công.

Ciều qiên vào cướk kuw dìń zâw kôw.
Nước Ngân Hán vác đòng rửa sạch

Nướk Wân Hán vák dòw zưở sạc
Khúc nhạc từ réo rắt lừng khen

Xúk ńạk từ zéo zắt lừw xen
Tài so Tần, Hoắc vẹn tuyền

Tài so Tần, Hoắk vẹn tuyền
Tên ghi gác Khói, tượng truyền đài Lân.

Tên gi gák Xói, tượw cuyền dài Lân.
Nền huân tướng nên công rạng vẻ

Nền huân tướw nên kôw zạw vẻ
Chữ đồng hưu bia thẻ nghìn đông

Cữ dồw hưu biê qẻ wìn dôw


Ơn trên: tử ấm thê phong

Ở cên: tử ấm qê fow
Phần vinh thiếp cũng đượm chung hương trời.

Fần viń qiếp kũw dượm cuw hươw cời.

XV
Thiếp chẳng dại như người Tô Phụ

Qiếp cẳw zại ńư wười Tô Fụ
Chàng hẳn không như lũ Lạc Dương

Càw hẳn xôw ńư lũ Lạk Zươw
Khi về đeo quả ấn vàng

Xi về deo kuả ấn vàw
Trên khung cửi dám rẫy ruồng làm cao.

Cên xuw kửi zám zẫy zuồw làm sao.
Xin vì chàng xếp bào cởi giáp

Sin vì càw sếp bào kởi záp
Xin vì chàng giũ lớp phong sương

Sin vì càw zũ lớp fow sươw
Vì chàng tay chuốc chén vàng

Vì càw tay cuốk cén vàw
Vì chàng điểm phấn đeo hương não nùng.

Vì càw diểm fấn deo hươw não nùw.
Mở khăn lệ, chàng trông từng tấm

Mở xăn lệ, càw côw từw tấm
Ðọc thơ sầu, chàng thẩm từng câu

Dọk qơ sầu, càw qẩm từw kâu
Câu vui đổi với câu sầu

Kâu vui dổi với kâu sầu
Rượu khà cùng kể trước sau mọi lời.

Zượu xà kùw kể cướk sau mọi lời.
Sẽ rót vơi lần lần từng chén

Sẽ zót vơi lần lần từw cén
Sẽ ca dần ren rén từng thiên

Sẽ ka zần zen zén từw qiên
Liên ngâm đối ẩm đòi phen

Liên wâm dối ẩm dòi fen
Cùng chàng lại kết mối duyên đến già.

Kùw càw lại kết mối zuyên dến zà.
Cho bõ lúc xa sầu, cách nhớ

Co bõ lúk sa sầu, kác ńớ
Giữ gìn nhau vui thuở thanh bình

Zữ zìn ńau vui quở qań bìń
Ngâm nga mong gửi chữ tình

Wâm wa mow gửi cữ tìń
Dường này âu hẳn tài lành trượng phu!

Zườw này âu hẳn tài làń cượw fu !
Tất cả các dòng chữ cải tiến đều rút ngắn hơn từ 1 đến 7 kí tự

Tổng số :    19.218 kí tự   =   Chữ quốc ngữ : 10.479 kí tự  +  Chữ cải tiến :  8.739 kí tự

Tiết kiệm     :      1.740 kí tự  ,  tức:     1.740 / 10.479 = hơn 16%

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

VII – NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU

Wuyễn Dìń Ciểu

 

 

LỤC VÂN TIÊN

LỤK VÂN TIÊN

 (Trích 500 trong tổng số 2082 kâu)

 

 

 

Cướk dèn sem cuyện Tây miń[1],

Gẫm kười hai cữ ńơn tìń éo le.

Hỡi ai lẳw lặw mà we,

Zữ zăn việk cướk làń zè qân sau.

5 Cai qời cuw hiếu làm dầu,

Gái qời tiết hạń là kâu cau mìń.

Kó wười ở kuận Dôw-qàń,

Tu ńân tíc dứk sớm sań kon hiền.

Dặt tên là Lụk Vân Tiên,

10 Tuổi vườ hai tám[2] wề cuyên họk hàń.

Qeo qầy nấu sử sôi kiń,

Qáw wày bao kuản sân Cìń[3] lao dao.

Văn dà xởi fụw dằw zao[4],

Võ qêm ba lượk sáu qao ai bì.

15 Xảy we mở hội xoa qi,

Vân Tiên vào tạ tôn sư sin về:

"Bấy lâu kưở qáń zượ kề,

Dã tươi xí tượw lại xuê tiń qần.

Nay dà gặp hội low vân,

20 Ai ai mà cẳw lập qân buổi này.

Cí lăm bắn ńạn ven mây[5],

Zań tôi dặw zạw tiếw qầy bay sa[6].

Làm cai cow kõi wười ta,

Cướk là báo bổ, sau là hiển vaw[7]".

35 Tôn sư xi ấy luận bàn:

"Gẫm cow số hệ xoa càw kòn xa.

Máy cời[8] cẳw zám nói za,

Sui qầy qươw tớ sót sa cow lòw.

Sau zầu tỏ nỗi dụk cow,

30 Fải toan một fép dể fòw hộ qân.

Zày kon suốw cốn fow cần,

Qầy co hai dạo fù qần[9] dem qeo.

Cẳw may mà gặp lúk wèo[10],

Suốw sôw kũw vữw lên dèo kũw an".

45 Tôn sư cở lại hậu dàw,

Vân Tiên wơ wẩn lòw kàw sań wi:

"Cẳw hay mìń mắk việk ci,

Tôn sư wười zạy xoa kì kòn sa?

Hay là bối zối việk ńà,

40 Hay là dứk bạk hay là tài sơ?

Bấy lâu lòw ńữw ướk mơ,

Hội này cẳw gặp kòn cờ hội nao.

Nên hư cẳw biết làm sao,

Ci bằw hỏi lại lẽ nào co miń.

45 Dặw co zõ nỗi sự tìń,

Wõ sau wàn zặm dăw cìń mới an".

Tôn sư wồi hãy qở qan,

Wó za cướk án qấy càw cở vô.

Hỏi zằw: "Vạn lý cườw dồ,

50 Sao cươ kất gáń cở vô việk zì?

Hay là kon hãy hồ wi,

Qầy bàn một việk xoa kì ban cươ?"

Vân Tiên we nói liền qươ:

"Tiểu sań cươ biết nắw mươ buổi nào.

65 Sow dườw tuổi hạk dã kao[11],

Sin qầy nói lại âm hao[12] kon tườw".

Tôn sư we nói qêm qươw,

Zắt tay za cốn tiền dườw koi căw.

Ńân kơ tàw sự zặn zằw[13]:

60 "Việk wười cẳw xák việk căw cên cời.

Tuy là soi xắp mọi nơi,

Xi mờ xi tỏ xi vơi xi dầy.

Sau kon kũw zõ lẽ này,

Lượ là kon fải hỏi qầy làm ci?

65 Số kon hai cữ xoa kì,

Xôi tiń dã zạw Tử-vi qêm lòa[14].

Hiềm vì wượ cạy dườw sa,

Qỏ vườ ló bów gà dà gáy tan[15].

Bao zờ co tới bắk faw,

70 Gặp cuột za dàw kon mới nên zań.

Sau zầu dặw cữ hiển viń,

Mấy lời qầy nói tiền cìń cẳw sai[16].

Cow kơn bĩ kựk qới lai,

Zữ mìń co vẹn việk ai cớ sờn".

75 Vân Tiên vội vã tạ ơn,

Căm năm zốk zữ keo sơn mọi lời.

Za di vườ zạw cân cời,

Wùi wùi wó lại ńớ nơi họk dườw.

Tiên zằw: "Qiên kák ńứt fươw[17],

80 Qầy deo doạn qảm, tớ vươw mối sầu.

Kuản bao qân cẻ zãi zầu,

Maw dai Tử-lộ kuảy bầu Ńan Uyên[18].

Bao zờ ká nướk gặp zuyên,

Dặw co kon qảo fỉ wuyền tôi way[19]".

85 Kể từ lướt zặm tới nay,

Mỏi mê hầu dã mấy wày xôw sươw.

Doái ńìn fow kảń qêm qươw,

Vơi vơi zặm kũ nẻo dườw kòn sa.

Ci bằw kiếm cốn lân za,

90 Cướk là tìm bạn, sau là wỉ cơn.

Việk ci qan xók tưw bừw,

Dều dem ńau cạy vào zừw lên non?

Tiên zằw: "Bớ cú kõw kon!

Việk ci nên nỗi bon bon cạy hoài?"

95 Zân zằw: "Tiểu tử là ai,

Hay là một dảw Sơn-dài[20] qeo tao?"

Tiên zằw: "Kớ sự làm sao,

Sin wừw vài bướk sẽ cao một lời".

Zân we tiếw nói xoan qai,

100 Kêu ńau zừw lại bày lời fân kua:

"Ńơn zày kó dảw lâu la,

Tên zằw Dỗ Zự, hiệu là Fow Lai.

Ńóm ńau ở cốn Sơn-dài,

Wười dều sợ nó kó tài xôn dươw.

105 Bây zờ suốw kướp qôn hươw,

Qấy kon gái tốt kua dườw bắt di.

Sóm làw cẳw zám nói ci,

Kảm qươw hai gã nữ ńi mắk nàn!

Kon ai vók wọk mìń vàw,

110 Má dào mày liễu zuw ńan lạń lùw[21].

E xi mắk dảw hàń huw,

Uổw caw qụk nữ sáń kùw qất fu[22].

Qôi qôi cẳw zám nói lâu,

Cạy di co xỏi kẻo âu[23] tới mìń".

115 Vân Tiên nổi zận lôi dìń,

Hỏi qăm: "Lũ nó kòn dìń nơi nao?

Tôi sin za sứk ań hào,

Kứu wười co xỏi lao dao buổi này".

Zân zằw: "Lũ nó kòn dây,

120 Kua sem tướw bậu[24] qơ wây dã dàń.

E xi họa hổ bất qàń[25],

Xi xôw[26] mìń lại sô mìń suốw haw".

Vân Tiên gé lại bên dàw,

Bẻ kây làm gậy ńắm làw sôw vô.

125 Kêu zằw: "Bớ dảw huw dồ!

Cớ kuen làm qói hồ dồ hại zân".

Fow Lai mặt dỏ fừw fừw:

"Qằw nào zám tới lẫy lừw vào dây.

Cướk gây việk zữ tại mầy,

130 Cuyền kuân bốn fiế fủ vây bịt bùw".

Vân Tiên tả dột hữu sôw,

Xák nào Ciệu tử fá vòw Dươw-zaw[27].

Lâu la bốn fiế vỡ tan,

Dều kuăw gươm záo tìm dàw cạy way.

135 Fow Lai cở cẳw kịp tay,

Bị Tiên một gậy qák zày qân vow.

Zẹp zồi lũ kiến còm ow,

Hỏi: "Ai qan xók ở cow se nầy?

" Qươ zằw: "Tôi qiệt wười way,

140 Sa kơ nên mới lâm tay huw dồ.

Cow se cật hẹp xôn fô,

Kúi dầu căm lạy kứu kô tôi kùw".

Vân Tiên we nói dộw lòw,

Dáp zằw: "Ta dã cừ zòw lâu la.

145 Xoan xoan wồi dó cớ za,

Nàw là fận gái ta là fận cai.

Tiểu qơ kon gái ńà ai,

Di dâu nên nỗi maw tai bất kì?

Cẳw hay tên họ là ci,

150 Xuê môn fận gái việk zì dến dây?

Cướk sau cươ hãn[28] zạ này,

Hai nàw ai tớ ai qầy nói za?".

Qươ zằw: "Tôi Kiều Wuyệt Wa,

Kon này tì tất tên là Kim Liên.

155 Kuê ńà ở kuận Tây-suyên,

Ca làm ci fủ ở miền Hà-xê.

Sai kuân dem bứk qơ về,

Zướk tôi kua dó dịń bề wi za.

Làm kon dâu zám kãi ca,

160 Ví zầu wàn zặm dườw sa kũw dàń!

Cẳw kua là sự bất bìń,

Hay vầy kũw cẳw dăw cìń làm ci.

Lâm wuy cẳw gặp zải wuy,

Tiết căm năm kũw bỏ di một hồi.

165 Cướk se kuân tử tạm wồi,

Sin co tiện qiếp lạy zồi sẽ qươ:

Cút tôi liễu yếu dào qơ,

Zưỡ dườw lâm fải bụi zơ dã fần.

Hà-xê kua dó kũw gần,

170 Sin qeo kùw qiếp dền ân co càw.

Gặp dây dươw lúk zưỡ dàw,

Kuổ tiền cẳw kó bạk vàw kũw xôw.

Gẫm kâu báo dứk qù kôw[29],

Lấy ci co fỉ tấm lòw kùw wươi".

175 Vân Tiên we nói liền kười:

"Làm ơn há zễ côw wười cả ơn?

Nay dà zõ dặw wuồn kơn,

Nào ai tíń qiệt so hơn làm zì.

Ńớ kâu kiến wãi bất vi.

180 Làm wười qế ấy kũw fi ań hùw[30].

Dó mà biết cữ qỉ cuw,

Lượ là dây fải qeo kùw làm ci".

Wuyệt Wa biết ý cẳw di,

Hỏi kua tên họ một xi co tườw.

185 Qươ zằw: "Tiện qiếp di dườw

Cẳw hay kuân tử kuê hươw nơi nào?"

Fút we lời nói qań tao,

Vân Tiên há nỡ lòw nào fôi fa:

"Dôw-qàń vốn qiệt kuê ta,

190 Họ là Lụk qị, tên là Vân Tiên".

Wuyệt Wa vốn dấw quyền kuyên,

Tai we lời nói, tay liền zút câm.

Qươ zằw: "Nay gặp ci âm,

Sin dươ một vật dể kầm làm tin".

195 Vân Tiên wơ mặt cẳw ńìn,

Wuyệt Wa liếk qấy kàw qìn[31] nết na:

"Vật ci một cút gọi là,

Qiếp qươ cươ zứt càw dà làm wơ.

Kuổ này là kuổ vất vơ[32],

200 Lòw cê kũw fải mặt wơ sao dàń!".

Vân Tiên xó nỗi làm qiń,

Cữ ân buộk lại cữ tìń lây zây[33].

Qan zằw: "Dó xéo cêu dây,

Ơn kia dã mấy kuổ này zất saw.

205 Dươw xi gặp gỡ zưỡ dàw,

Một lời kũw ńớ, wàn vàw cẳw fai.

Ńớ kâu cọw wiễ xiń tài,

Nào ai cịu lấy kuổ ai làm zì".

Qươ zằw: "Cút fận nữ ńi,

210 Vốn cươ biết lẽ kó xi míc lòw.

Ai zè ńữw dấw ań hùw,

Qấy câm qôi lại qẹn kùw kây câm.

Ziêw qan: Câm hỡi là câm!

Vô zuyên ci bấy ai kầm mà mơ?

215 Dươ câm càw dã làm qơ,

Qiếp sin dươ một bài qơ zã từ".

Vân Tiên wó lại zằw ừ:

"Làm qơ co kịp bấy cừ cớ lâu".

Wuyệt Wa ứw tiếw sin hầu,

220 Suốw tay liền tả tám kâu năm vần.

"Qơ zồi này qiếp sin zâw,

Wưở côw lượw zộw văn ńân qế nào?

" Vân Tiên sem qấy wạt wào[34],

Ai zè sứk gái tài kao bựk này.

225 Dã mau mà lại qêm hay,

Cẳw fen Tạ nữ kùw tày Từ fi[35].

Qơ wâm zũ suất zũ kì[36],

Co hay tài gái kém zì tài cai.

Ńư vầy ai lại quô ai,

230 Vân Tiên họa lại một bài cao za.

Sem qơ biết ý gần xa,

Mai hòa vận diểu, diểu hòa vận mai[37].

Kó kâu súk kảń hứw hoài[38],

Dườw sa vòi vọi zặm zài vơi vơi.

235 Ai ai kũw ở cow cời,

Gặp ńau lời dã kạn lời qời qôi.

Vân Tiên từ zã fản hồi,

Wuyệt Wa qan qở: "Tìń ôi là tìń!

Wĩ mìń mà wán co mìń,

240 Nỗi ân cươ cả, nỗi tìń lại vươw.

Nặw nề hai cữ uyên ươw,

Cuỗi sầu ai xéo vấn vươw vào lòw.

Wuyện kùw Wuyệt lão hỡi ôw!

Căm năm co vẹn cữ tùw[39] mới an.

245 Hữu tìń ci bấy Wưu-law[40],

Tấm lòw Cứk-nữ vì càw mà qiêw.

Qôi qôi em hỡi Kim Liên!

Dẩy se co cị kua miền Hà-xê".

Cải kua zấu qỏ dườw zê,

250 Cim kêu vượn hú tứ bề nướk non.

Vái cời co dặw vuôw còn,

Căm năm co cọn lòw son với càw.

Fút dâu dã tới fủ dàw,

Kiều kôw sem qấy lòw kàw sań wi.

255 Hỏi zằw: "Nào cẻ tùy ńi[41],

Kớ sao nên nỗi kon di một mìń?"

Wuyệt Wa qươ việk tiền cìń[42],

Kiều kôw tưởw nỗi sự tìń cẳw vui.

Wuyệt Wa zạ hãy wùi wùi,

260 Wĩ mìń qôi lại sụt sùi dòi kơn[43]:

"Lao dao fận cẻ ci sờn,

No nao[44] cả dặw kôw ơn co càw".

Kiều kôw we nói liền kan,

Zạy zằw: "Kon hãy wỉ an mìń vàw.

265 Xi nào ca zảń việk kuan,

Co kuân kua dó mời càw dến dây.

Sao sao[45] cẳw kíp qời cầy,

Ca wuyền cả dặw ơn nầy qời qôi.

Hậu dườw kon hãy tạm lui,

270 Làm xuây zạ cẻ co vui lòw zà".

Tây lầu cốw diểm saw ba,

Wuyệt Wa kòn hãy sót sa fận mìń.

Zời cơn za cốn hoa dìń[46],

Sem căw zồi lại cạń tìń kố ńơn.

275 Qan zằw: "Lưu quỷ kao sơn,

Wày nào we dặw tiếw dờn ci âm.

Cữ tìń kàw tưởw kàw qâm[47],

Muốn fa xó lợt, muốn zầm xôn fai.

Vơi vơi dất zộw cời zài,

280 Hỡi ai nỡ dể co ai deo fiền".

Cở vào bèn lấy bút wiên,

Dặt bàn hươw án cúk wuyền qần liń.

Làu làu một tấm lòw qàń,

Họa za một bứk tượw hìń Vân Tiên.

285 Qan zằw: "Wàn zặm sơn suyên[48],

Cữ ân dể zạ cữ zuyên ńuốm sầu".

Cuyện nàw sau hãy kòn lâu,

Cuyện càw sin nối qứ dầu cép za[1].

Vân Tiên từ kác Wuyệt Wa,

290 Zưỡ dườw lại gặp wười za kiń kì,

Sa sem mặt mũi den sì,

Mìń kao sồ sộ zị kì zất huw.

Ńớ kâu bìń quỷ tươw fùw[2],

Ań hùw lại gặp ań hùw một xi:

295 "Cẳw hay zań táń là ci,

Một mìń maw gói za di việk zì?"

Dáp zằw: "Ta kũw suốw qi,

Hớn Miń táń tự Ô-mi kuê ńà".

Vân Tiên biết lẽ cáń tà,

300 Hễ wười zị tướw ắt là tài kao.

Cữ zằw: "Bằw hữu ci zao[3],

Tìń kiê dã gặp lẽ nào làm xuây?

Nên zừw há zễ một kây,

Muốn co kó dó kùw dây luôn vần.

305 Kiề nơi võ miếu hầu gần,

Hai ta vào dó wỉ cơn một hồi...".

Kùw ńau bày họ tên zồi,

Hai càw từ tạ dều lui za dườw.

Hớn Miń di cướk tựu cườw,

310 Vân Tiên kòn hãy hồi hươw viếw ńà.

Mừw zằw: "Nay qấy kon ta,

Ca zà hằw tưởw mẹ zà luốw côw.

Bấy lâu dèn sác za kôw,

Kon dà nên cữ taw bồw kùw căw?"

315 Vân Tiên kuỳ lạy qươ zằw:

"Cẳw hơn wười kổ, kũw bằw wười kim.

Zám sin ca mẹ an tâm,

Co kon cả nợ qań xâm[4] co zồi".

Mẹ ca qấy nói qêm vui,

320 Lại lo non nướk sa sôi wàn cùw.

Co qeo một dướ tiểu dồw,

Qư fow một bứk zặn kùw Vân Tiên:

"Sươ dà dịń cữ lươw zuyên,

Kùw kuan hưu cí ở miền Hàn-zaw,

325 Kon wười là Võ Qể Loan,

Tuổi vườ hai bảy[5] zuw ńan mặn mà.

Cữ zằw Hồ Việt ńứt za[6],

Kon di kua dó cao kua qơ này.

Kon zầu bướk dặw qaw mây,

330 Zưới cơn dã sẵn một zây tơ hồw".

Sow qân zạy bảo vườ sow,

Vân Tiên kùw gã tiểu dồw zời cơn.

Za di tác zặm băw cừw,

Zó nam zày dã dươ suân kua hè.

335 Lại sem zặm liễu dườw hòe,

Tin ow wơ wáo tiếw ve vaw zầy.

Vui sem nướk nọ non nầy,

Nướk sao sów zợn non vầy dá kao.

Màn cời gấm cải biết bao,

340 Cên ńàń cim nói, zưới ao ká kười.

Kuận qàń ńắm kiểw koi wười,

Kiểw siń ńư vẽ, wười tươi ńư zồi[7].

Hàn-zaw fút dã tới nơi,

Vân Tiên za mắt một hồi cìń qơ.

345 Võ kôw lấy dọk bấy zờ,

Mừw zuyên kầm sắt[8] mối tơ dặw liền.

Liếk koi tướw mạo Vân Tiên,

Xá xen họ Lụk fướk hiền sań kon.

Mày tằm mắt fụw môi son,

350 Mười fân kốt kác vuôw còn mười fân.

Ńữw e kẻ Tấn wười Tần[9],

Nào hay cữ wẫu dặw gần cữ zai[10].

Sem dà dẹp dẽ hòa hai,

Này zâu nam zản, nọ cai dôw sàw[11].

355 Kôw zằw: "Wãi tế[12] mới saw,

Muốn lo việk nướk hãy toan việk ńà".

Tiên zằw: "Ńờ lượw ńạk za,

Dại xoa zầu dặw, tiểu xoa[13] lo zì".

Kôw zằw: "Kon zốk suốw qi,

360 Sao xôw kết bạn mà di tựu cườw?

Gần dây kó một họ Vươw,

Tên là Tử Cựk, văn cươw tót dời[14].

Ca dà sai cẻ kua mời,

Dặw kon kùw gã qử cơi một bài.

365 Qấp kao kao qấp biết tài,

Vầy sau cướk bạn kùw mai mới mầu[15]".

Sảy dâu Tử Cựk tới hầu,

Võ Kôw sẵn dặt một bầu zượu won.

Kôw zằw: "Nầy bớ hai kon!

370 Qơ hay làm dặw zượu won qưởw liền.

Muốn co Cựk sáń kùw Tiên,

Lấy kâu bìń quỷ hữu zuyên[16] làm dề".

Sow sow hai gã zao kề[17],

Lụk Vươw hai họ duô wề một xi.

375 Co hay kì lại gặp kì[18],

Bạc Hàm há zễ kém ci Ńư Hoàń[19].

Kôw zằw: "Dơn kuế dôi ńàń,

Bảw vàw qẻ bạk dã dàń zań nêu.

Ńư cuôw cẳw dáń cẳw kêu,

380 Wọn dèn tỏ zõ cướk xêu bởi mìń.

Qiệt caw lươw dốw[20] dã dàń,

Xá xen hai họ tài làń hòa hai".

Cựk zằw: "Tiên vốn kao tài,

Kó dâu én hộk[21] sáń vai một bầy.

385 Tìń kờ mà gặp ńau dây,

Cựk zày sin ńượw Tiên này làm ań.

Nay dà nên wiễ dệ huyń,

Sin về mai sẽ qượw cìń[22] kùw ńau".

Fút sem căw dã dứw dầu,

390 Vân Tiên vào cốn qơ lầu wỉ an.

Võ kôw cở lại hậu dàw,

Dêm xuyê zạy zỗ Qể Loan mọi lời:

"Wày mai vườ zạw cơn cời,

Tiểu ńi caw diểm za nơi lê dìń[23].

395 Gọi là cút wiễ tốw tìń[24],

Fòw sau co xỏi bất bìń kùw ńau".

Bów căw vườ lộ ńàń zâu,

Vân Tiên vào tạ zây lâu suất hàń.

Za di vườ quở bìń miń,

400 Qể Loan dứw cướk lê dìń liễm zuw[25].

Qươ zằw: "Kuân tử fó kôw[26],

Sin qươw bồ liễu cữ tùw wây qơ.

Tấm lòw qươw zó ńớ mươ[27],

Dườw sa wàn zặm sin dươ một lời:

405 Wày nay qáń cuố cị dời,

Wuyền co liń fụw gặp nơi wô dồw[28].

Kuản bao cút fận má hồw,

Fòw xuyê vò võ dợi côw xôn lườw.

Càw zầu kuw kuế suyên zươw[29],

410 Qiếp sin hai cữ tào xươw[30] co bằw.

Sin dừw qam dó bỏ dăw[31],

Cơi lê kuên lựu, cơi căw kuên dèn".

Tiên zằw: "ńư lưở mới ńen,

Zễ cow một bếp mà cen mấy lò.

415 May zuyên zủi nợ zễ fô[32],

Cớ wi Wô Xởi hãy lo Mãi Qần[33]".

Qể Loan vội vã lui cơn,

Vân Tiên từ biệt côw cừw Cườw-an.

Sa sa vườ mấy zặm dàw,

420 Gặp Vươw Tử Cựk vầy doàn dều di.

Cải kua quỷ tú sơn kì[34],

Fỉ lòw ká ńảy, gặp qì zồw bay[35].

Wười hay lại gặp kiểw hay,

Xák nào tiên tử cơi zày Bồw-lai.

425 Kùw ńau tả cút tìń hoài[36],

Năm ba cén zượu một vài kâu qơ.

Kôw zań ai cẳw ướk mơ,

Ba tầw kưở Võ[37] một zờ ńảy kua.

Kùw ńau bàn bạk gần sa,

430 Cữ tài, cữ mạw sươ hòa gét ńau.

Cựk zằw: "Zồw suốw vựk sâu,

Mặk zầu zỡn sów, mặk zầu cơi mây[38]".

Tiên zằw: "Hồw hộk dều bay,

E xi mỏi káń lạk bầy về sau[39]".

435 Mảw kòn cò cuyện với ńau,

Côw cừw kiń diệ[40] dã hầu tới nơi.

Cêń cêń vườ sế mặt cời,

Hai wười tìm kuán wỉ wơi dợi kì.

Fút dâu gặp bạn kố ci,

440 Dều bày tên họ một xi mới tườw.

Một wười ở kuận Fan-zươw,

Tên Hâm họ Cịń tầm qườw wề văn.

Một wười ở fủ Zươw-suân,

Họ Bùi tên Kiệm ták cừw[41] dôi mươi.

445 Hai wười lại gặp hai wười,

Dều vào một kuán vui kười wả wiêw.

Kiệm zằw: "We tiếw ań Tiên,

Nay dã qấy mặt fỉ wuyền ướk ao".

Hâm zằw: "Cươ biết qấp kao,

450 Làm qơ mới biết bậk nào tài năw".

Bèn kêu ôw kuán nói zằw:

"Xá toan sắm sưở dồ ăn co bề[42]".

Kuán zằw: "Qịt ká ê hề,

Xô lân, cả fụw bộn bề qiếu dâu.

455 Kiề là quốk lá ướp wâu[43],

Cà ve tuyết diểm, zượu bầu kúk hươw[44].

Dể xi dãi xác zàu saw,

Dãi wười văn vật dãi caw ań hùw".

Bĩ bàw[45] cà zượu dã sow,

460 Bốn wười wồi lại một vòw làm qơ.

Kiệm Hâm kòn hãy wẩn wơ,

Fút qơ Tiên, Cựk một zờ dều sow.

Kiệm, Hâm sem qấy lạ lùw,

Gẫm wi Tiên, Cựk viết tùw kổ qi[46].

475 Cẳw hay ôw kuán kười ci,

Vỗ tay suốw ciếu một xi kười zài.

Tiên zằw: "Ôw kuán kười ai?"

Kuán zằw: "Kười kẻ bất tài dồ qơ[47],

Kười wười Tôn Tẫn xôw lườ.

470 Cướk dà qấy máy cẳw wườ Bàu Kuyên[48]".

Cựk zằw: "Lời nói hữu zuyên,

Wế cow kiń sử kó tuyền kùw căw[49]?"

Kuán zằw: "Kiń sử dã từw,

Koi zồi lại xiến lòw hằw sót sa.

475 Hỏi qời ta fải nói za,

Vì cưw hay gét kũw là hay qươw[50]"

Tiên zằw: "Cow dụk cươ tườw,

Cẳw hay qươw gét, gét qươw lẽ nào?"

Kuán zằw: "Gét việk tầm fào[51],

480 Gét kay gét dắw gét vào tới tâm.

Gét dời Kiệt Cụ mê zâm[52],

Dể zân dến nỗi sa hầm sẩy haw.

Gét dời U Lệ da doan[53],

Xiến zân luốw cịu lầm qan muôn fần.

485 Gét dời wũ bá fân vân[54],

Cuộw bề zối cá làm zân ńọk ńằn.

Gét dời qúk kuý fân băw[55],

Sớm dầu tối dáń[56] lằw ńằw zối zân.

Qươw là qươw dứk qáń ńân,

490 Xi nơi Tốw Vệ, lúk Cần lúk Xuôw[57].

Qươw qầy Ńan tử[58] zở zaw,

Ba mươi mốt tuổi tác dàw kôw zań.

Qươw ôw Za-kát tài làń,

Gặp kơn Hớn mạt dã dàń fôi fa[59].

495 Qươw qầy Dồw tử[60]kao sa,

Cí qời kó cí, wôi mà xôw wôi.

Qươw wười Wuyên-lượw[61] wùi wùi,

Lỡ bề zúp nướk lại lui về kày.

Qươw ôw Hàn Zũ[62] cẳw may,

500 Sớm zưw lời biểu tối dày di sa.

Qươw qầy Liêm Lạk[63] dã za,

Bị lời suô duổi về ńà záo zân.

Sem kua kiń sử mấy lần,

Nưở fần lại gét, nưở fần lại qươw"….

……..

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

VIII - THẠCH SANH

QẠC SAŃ

(Khuyết danh)

(Trích đoạn)

 

 

 

Wô Hôw Ci Qạc Sań tân cuyện (Cuyện qơ Nôm)

Qạc Sań tân cuyện (Cuyện zã sử dời vuô Hùw qứ cín)

 

 

Nay mừw vận mở qái hòa

Bốn fươw lạk wiệp, âu ka qái bìń.

Ńớ sươ ở kuận Kao Bìń

Kó ôw Qạc Wiễ hiền làń dứk ńân.

Làm wề dốn kủi dộ qân

Vợ là Zươw qị bội fận dứk zuyên.

Lỗi siń gặp vận suy hèn

Cẳw lo hiếm kuổ, xôw fiền muộn kon.

Dêm wày zữ tầm lòw son

Kỏ kây là bạn, núi non là ńà.

Kuaw âm qấm qoắt bay kua

Qạc ôw lẩn qẩn tuổi dà sáu mươi

Sét mìń qân quộk xôw ai

Co nên mow kó cút cai nối zòw

Dể sau hươw hỏa tổ tôw

Kòn ńư qàń bại mặk lòw cời toan.

Cải bao ńiêu sự wuy nan

Vợ cồw họ Qạc lòw vàw cẳw lay:

Vợ qì gáń nướk liền tay

Dể dem bố qí wười nay lỡ dườw.

Cồw qì xơi kốw, xơi mươw

Luôn tay kuốk quổw sưở dườw wười kua.

Tiếw dồn xắp kả gần sa

Cow qôn woài ấp dều là kảm xen.

Lời fàm qấu kửu cùw qiên

Hỏi kua Vươw mẫu sự zuyên qế nào?

Kùw là Bắk dẩu, Nam tào

Kớ sao họ Qạc kôw lao mà hèn?

Qần tiên dặt gối tâu lên

Cướk sau số mệń, fúk zuyên mọi bề.

Wọk hoàw cỉ fán tứk qì:

Cuyền dòi qái tử co di suốw cần;

Làm kon họ Qạc dền ân

Qọ cườw căm tuổi zań qơm sẽ về.

Ba mươi tuổi cướk hàn vi

Doạn sow vận kiển tới kỳ hań qôw.

Bấy zờ tỏ zạw mây zồw

Zàu saw bốn bể, vẫy vùw tám fươw.

Qái tử we fán tỏ tườw

Kúi vâw wọk cỉ cổ dườw dầu qai.

Qiều ka cỗi cập lưw cời

Kuần tiên dươ dón doạn qôi cở về.

Doạn này họ Qạc mỏi mê

Ciêm bao qấy kó zồw kề một bên.

Tiêu qiều, ńã ńạk vaw zền

Tỉń za cồw vợ muôn wìn vui tươi.

Qạc bà từ dấy qụ qai

Tu ńân bồi wiễ cẳw zời fút zây.

Ai wờ sự lạ lùw qay

Ba năm hoài wén mà zày cươ siń! (50)

Vợ cồw họ Qạc hãi kiń

Kùw ńau qan qở một mìń mà qôi.

Qan zằw: Ńân wiễ cọn dời

Kớ sao mắk fải tội cời qế ni?

Cắk zằw yêu kuái zốw ci

Hiện vào báo hại nền qì wén lâu!

Qạc bà tầm tã tuồn câu

Wày dêm lo wĩ buồn zầu lắm qay!

Vui kiê cươ kịp tới wày

Sự dâu sów zó buồn nay tới liền:

Qạc ôw qoát nợ cần zuyên

Hồn hoa sớm dã cơi tiên kiê zồi!

Qạc bà qan xók vô hồi

Qan zằw: Cời xéo buộk wười taw qươw.

Kon cow làń zữ cươ tườw

Cồw woài sớm dã suối vàw, qan ôi!

Tuổi zà, bów sế kả dôi

Ôw về, tôi ở, các cời cẳw kôw!

Dươw kơn wuy hiểm dau lòw

Lấy zì tốw táw việk cồw co an!

Kêu kùw zân sã cow làw

Kẻ ńiều, wười ít vội vàw zúp co.

Qạc ôw qák dã yên mồ

Qạc bà sớm dã dủ no wày zờ.

Tự ńiên xôw nắw xôw mươ

Kó kơn sấm sét một zờ fát way.

Qạc bà côw qấy lo qay

Fút cow bụw nảy za way một wười:

Mày tằm, mắt fượw tốt tươi

Siń za sớm dã biết wồi dứw way!

Qạc bà ôm lấy vui qay

Qấy kon mà lại xó xuây nỗi cồw:

Suối vàw ôw kó qiêw xôw

Dộ co kon nó kua vòw hiểm wuy?

Côw kon zồi lại nằn nì:

Kon ôi, kó biết việk zì hay xôw?

Vì kon mẹ fải ńọk lòw

Ba năm cín qáw cịu vòw dắw kay!

Ca kon bów hạk, se mây

Một mìń hẩm hút mẹ nay buồn zầu.

Qai siń nay mẹ kua kầu

Qấy kon, mẹ kũw bớt sầu nỗi ca.

Qươw kon dươw dộ ấu qơ

Kon kôi, mẹ góa bây zờ kậy ai!

Dến xi dầy qáw vườ zồi

Bà liền mới dặt tên qời Qạc Sań.

Qáw wày zau cáo sin kuań

Nuôi kon mow dợi lớn kàń dỡ tay.

Bów kâu kưở sổ wượ bay

Bảy năm qoắt dã dến way bao zờ! (100)

Qạc Sań dã kó qiên tư

Xôw ca, kó mẹ, bấy zờ hỏi way:

Kúi sin mẹ tỏ kon hay

Ca kon sao vắw bấy nay ở ńà?

Mẹ we lời hỏi kon qơ

Tứk qì lụy dổ ńư mươ ướt dầm.

Zằw: Ca kon sớm liề cần

Quở kon cow bụw mẹ fân qựk qà.

Kon zù tưởw mẹ, ńớ ca

Kố noi ńân wiễ dể mà báo ân.

Qạc Sań we mẹ zải fân

Hai hàw câu lệ cướ can qảm sầu.

Mới hay fụ tử tìń sâu

Tuy cươ qấy mặt, kũw dau dớn lòw.

Tủi qân sớm vắw ńà qôw

Ấy ai zạy zỗ, kậy côw sau này?

Mẹ qì bów sế non tây

Fỏw xi mươ nắw mai wày nưỡ sao?

Kảm tìń zuột sót ńư bào

Kúi dầu lạy mẹ qấp kao zãi bày:

Ca kon sấu số về nay

Cẳw kua máy tạo dổi qay xôw cừw.

Ńưw kon kòn mẹ vui mừw

Kúi sin mẹ hãy hết lòw nuôi kon.

Kòn cời, kòn nướk, kòn non

Kôw fu dàń báo tấk son kó wày.

Mẹ we kon nói mừw qay

Cắk zằw kon kũw kó wày làm nên.

Hay dâu vạn sự zo qiên

Sự vui kiê với sự fiền gen ńau!

Qạc bà cẳw bệń xôw dau

Tự ńiên cời gọi về cầu kảń tiên.

Dòi kon dứw lại một bên

Ńủ zằw: Kon cớ kó fiền làm ci!

Wày nay mẫu tử biệt ly

Xuyên kon zữ lấy ńân wì, hiếu cuw.

Ấy là cả wiễ dền kôw

Suối vàw ca mẹ yên lòw wậm vui.

Nói qôi hồn lạk fác zời

Qạc Sań ôm mẹ một hồi xók vaw.

Qan zằw: Mẹ xéo vội vàw

Bỏ kon qơ zại zươw zan một mìń!

Gần sa xôw kẻ qân tìń

Việk này tốw táw một mìń biết sao?

Sóm làw we tiếw ồn ào

Tới nơi côw qấy ai nào cẳw qươw!

Wĩ kôw qí nướk, sưở dườw

Bảo ńau làm fúk vội vàw côn co.

Côn kùw Qạc Wiễ một mồ

Qạc Sań cốw gậy vội dươ za dồw, (150)

Xók qan, kể lể sự lòw

Wười we qấy kũw lụy zòw qảm qay!

Mồ ca, mả mẹ yên zày

Qạc Sań bái tạ làw nay kó lòw:

Kưở ńà kòn kó mấy dồw

Bát kơm, kái cứw tạm zùw lễ dơn.

Doạn này lắm bướk zan cuân

Xó xăn tất tưởi, kơ hàn kuạń hiu.

Kưở ńà wĩ qảm căm ciều

Za tài kó một buố zìu dốn kây.

Sẵn wề ca dể lại dây

Dốt qan, kiếm kủi qáw wày lân la.

Zừw sań núi dỏ vào za

Cim kêu vượn hót ấy là qú ziêw.

Kuộk dời wĩ dến dảo diên

Non sôw nỡ dể qiệt ziêw wười làń!

Mìń cần, xố kó một mań

Zaw sơn một gáń kủi kàń cên vai.

May za gặp buổi tốt cời

Kơm lam kũw dượk dủ hai bưỡ liền.

Cẳw may gặp buổi cời fiền

Zó mươ lại dượk wỉ liền, ńịn suôw!

Zau: zêu mọk, nướk: suối tuôn

Dỡ lòw wồi wắm kàn xôn cuyển vần.

Qu kua, dôq tới, lại suân...

Qạc Sań tuổi dã dến tuần mười ba.

Wọk hoàw wĩ dến gần sa

Kíp sai Lý Tĩń suốw kua fàm cần.

Bao ńiêu kák fép tiên ban

Zạy co họ Qạc cu toàn tiń qôw.

Tiên ôw vâw lệń gi lòw

Dằw vân, zá vũ, zuổi zow một zờ.

Di vườ dến cốn kội da

Qạc Sań kiếm kủi dườw sa vườ về;

Qấy ôw zà kả wồi kề

Hỏi zằw: Ôw dến làm ci cốn này?

Tiên ôw we nói tỏ bày:

Ta dây Lý Tĩń, cứk zày Qiên vươw.

Tới dây vâw lệń Wọk hoàw

Zạy kon fép tắk sưở saw việk dời.

Qạc Sań we nói mừw vui

Kúi dầu làm lễ vâw lời bảo ban.

Tiên ôw dem fép vi tàw

Này co họ Qạc tỏ tườw qần qôw.

Sau xi xảo hạc ńư lòw Zạy zằw:

Kòn xá za kôw ôn ńuần.

Cớ nên qổ lộ máy qần

Mai wày sẽ dượk căn zân, cị dời.

Nói qôi biến hóa về cời

Qạc Sań vọw bái, kíp qời tiễn dươ. (200)

Wề ziêw vẫn zữ zấu ńà

Kôn kuyền một buố vào za làm lòw.

Tiêu zao wày qáw qow zow

Bạn kùw căw zó, vui kùw nướk mây.

Hiếu qân lòw cẳw kó xuây

Xói hươw kúw vái dêm wày mẹ ca.

Một hôm wồi tượ kây da

Kó một nam tử di kua gé vào.

Tạm zừw hów mát zải lao

Ńák côw họ Qạc ań hào uy fow.

Cắk zằw là kẻ íc zùw

Co nên muốn kết bạn kùw ań em.

Wĩ qôi mới hỏi sự zuyên:

Kuán kuê wười ở về miền dâu dây?

Kưở ńà sao vắw ńườw này?

Sem cow taw hải vận nay bỡn bờ!

Qạc Sań we tỏ liền qươ

Nỗi mìń hoạn nạn, nỗi ńà cuân ciên:

Kội da dây vốn ńà em

Tên Sań, họ Qạc, qú kuen zừw tòw.

Kòn ań sin tỏ qựk lòw

Họ tên ci dó ở vùw dâu ta?

Càw kiê liền tỏ qựk qà:

Tên Qôw, họ Lý, vốn ńà bán buôn.

Làm wề kất zượu sớm hôm

Wi Zươw từ mẫu hãy kòn bìń yên.

Qơ dào cươ dịń lươw zuyên

Muốn kùw wười sẽ kết wuyền dệ huyń.

Qạc Sań e lệ qể tìń:

Kám ơn ań kó lòw qàń kùw em.

Sow em muốn wỏ lời den

Sin ań cớ zận, cớ fiền làm ci.

Em nay gặp bướk hàn vi

Sợ sau ań lại bấk cì miể mai.

E xi kó việk qì vời

Dến xi bìń tĩń lại zời ńau za;

Hiểm wuy sum họp một ńà

Zàu saw zồi lại fải za dứw dườw!

Kòn lòw từ mẫu cươ tườw

Sợ wười gét bỏ, zẫy zuồw cẳw zuw.

Bấy zờ di ở xó lòw

Kội da lại cẳw qoát vòw kội da!

Qấy gần nên fải lo sa

Nưỡ xi oán hối sự dà lỡ qay!

Lý Qôw we nói dáp way:

Ań dâu nỡ ở bạk zày qế zu?

Sin em cớ wại dừw lo

Ai mà dơn bạk, fó co vừw hồw;

Buố căw, zìu sét dừw zuw

Ań em sin ở hết lòw kùw ńau. (250)

Qạc Sań we tỏ gót dầu.

Qeo cân họ Lý kùw ńau cở về.

Tới nơi dầu wõ cướk hè

Qạc Sań dứw lại, kòn e lão bà;

Bảo zằw: Ań hãy về ńà

Qươ kùw từ mẫu gần sa mấy lời

Zộw lòw mẹ kó qươw tôi

Qời ań za zắt em noi qeo vào.

Lý Qôw we nói xen sao

Một mìń gáń zượu liền vào cướk qươ.

Mẹ zà dứw kưở dươw cờ

Qấy kon liền hỏi: Về cươ qế à?

Lý Qôw tỏ hết gần sa:

Kó càw họ Qạc kòn cờ woài kiê

Kùw kon kết wiễ cọn bề

Ań em siń tử cẳw hề fụ ńau.

Zám sin từ mẫu zộw qâu

Kó wười, kó việk mẹ hầu lo ci.

Lý bà liền quận tứk qì:

Vậy kon za gọi nó về co an.

Qạc Sań hết zạ wi nan

Qeo cân họ Lý vội vàw vào way.

Tới nơi làm lễ cìń bày

Lão bà kíp ńận wày zày làm kon.

Qạc Sań kể lể qiệt hơn:

Mẹ mà qươw dến qì kon hết lòw.

Kon sin làm hết việk kôw

Zẫu lầy gan ók kũw xôw zám nài.

Doạn này nói cuyện fố woài

Vốn cow kuận ấy kó loài yêu tiń.

Nỏ là zắn lớn hiện hìń

Ńờ hơi ńật quyệt qàń tiń hại qười;

Hay di ńũq ńiễu kák nơi

Hiện hìń nam tử, bắt wười về ăn.

Tiếw dồn dã dến vuô kuan

Kàw cừ, kàw hại, hao tàn wười qêm!

Xắp miền dạo sĩ cịu êm

Vuô cuyền lập miếu wày dêm fụw qờ ;

Dệ niên fải nộp lễ dươ

Một wười nam tử bấy zờ mới sow.

Diệ fươw dã kó sớ zâw

Kứ qeo lần lượt dàn ôw từw wười

Tới kỳ fải dến tận nơi

Xà tiń súk miệw zân qời diń niń.

Vả từ Lý, Qạc zao tìń

Dến nay dã dượk zàń zàń bảy năm.

Qạc Sań kôw việk dều căm

Dượk lòw Lý mẫu muôn fần dều tin;

Bán buôn hưw qịń liền liền

Co nên nay kó bạk tiền hơn sươ. (300)

Một hôm, gáń zượu bướk za

Cươ za dến cợ fút dà hãi kiń;

Tai we dồn zậy xắp qàń:

Năm nay tới lượt nộp mìń: Lý Qôw!

We qôi, bỏ gáń bỏ gồw

Vội về tỏ hết dụk cow kon tườw.

Lý Qôw bán zượu dầu làw

Vườ về dến kưở, bàw hoàw sợ qay!

Mẹ sao về sớm hôm nay

Lại dứw qan xók, ta nay việk zì?

Vào ńà, mẹ tỏ vân vi:

Kon ôi! hết số, kòn zì là kon!

Cẳw we woài fố tiếw dồn

Dến vài wày nưỡ fiên kon nộp mìń?

Mẹ siń kây kỏ một kàń

Lấy ai xuyê sớm za dìń mai sau!

Là Qôw we nói, tuôn câu

Mẹ kon lăn xók kùw ńau zầm ńà.

Ai wờ họ Lý zan tà

Wĩ way một kế fân kua mẹ tườw

Mẹ ơi! Sin cớ lo lườw

Kon dã kó kế, kó fươw qoát nàn.

Mẹ dừw xók lók, qan van

Nưỡ mà tiết lộ, xó toàn mưu kon.

Qạc Sań kòn ở cow non

Nó về, mẹ dể mặk kon diều dìń.

Nó nay cỉ kó một mìń

Zù mà sốw, qák kũw dàń fận qôi.

Mẹ siń kon kó một cồi

Nếu nay kon qák, mẹ qời kậy ai?

Lý bà we nói, tạm vui

Sow e ở qế, sợ cời xôw zuw:

Qạc Sań nó kũw kó kôw

Bấy lâu căm việk hết lòw kùq ta:

Qáw wày hái kủi dàw sa

Dem về xó ńọk co ta tiêu zùw.

Qôw zằw: Qươw nó xôw sow

Sươ nay lưỡw lợi xó côw dượk nào.

Mẹ dừw suy wĩ qấp kao

Nó xôw qế mạw, kon nào dượk yên?

Nó zù hồn kó xôn qiêw

Qì kon kúw zỗ kũw yên một bề.

Nói qôi, sắp dặt fân ciê

Kỗ bàn nấu nướw ê hề zọn za.

Qạc Sań gáń kủi về ńà

Qấy kó kơm zượu bày za sẵn sàw.

Mẹ kon họ Lý vội vàw

Gọi Qạc Sań kíp lên zườw wồi ăn.

Mẹ kon mời mọk ân kần

Sem za kuý cọw muôn fần hơn sươ. (350)

Qạc Sań cươ zõ tók tơ

Hỏi ńà kó việk ci mà kúw dây?

Lý Qôw xi ấy tỏ bầy:

Hôm nay cíń qựk là wày zỗ ca.

Ań kuên xôw bảo ở ńà

Co nên em dến bây zờ mới hay.

Vả em xó ńọk bấy nay

Mẹ, ań zàń dể mâm này dãi em.

Qạc Sań tưởq qật, dều xen:

Mẹ kùw ań ở cu tuyền kuá sao!

Kó ci là cút kôw lao

Mà ań zạy qế, em nào zám vâw!

Lý Qôw kười nói tưw bừw

Cyện cò bả lả za cừw vui tươi.

Doạn xow mới wỏ một lời

Zằw: Ań kó việk, em qời zúp ań

Ńân nay kó lệń ciều diń.

Dến fiên ań fải di kań miếu qờ

Dể mà kiểm diểm sem kua

Diễ vàw, cén wọk bây zờ dủ xôw.

Dể mà tâu với kửu cùw

Co wười yên zạ, xỏi lòw hồ wi

Lệń vuô ai zám ziên cì

Lẽ za ań fải qân di mới dàń;

Cót kất mẻ zượu kôw cìń

Ań di sợ hỏw việk ań ở ńà.

Miếu qần em xá qẳw kua

Tuần sow em cở về ńà mà qôi

Nói năw cươ kíp zứt lời

Cát kuan dã dến qúk dòi di way

Nói zằw: Họ Lý nào dây

Dến fiên mìń fải di way tứk qì!

Qạc Sań we cẳw biết ci

Tưởw fiên kań qật, liền di vội vàw

Cải kua mấy zặm zừw hoaw

Tới nơi fút qấy zõ zàw miếu qiêw.

Bốn bề vắw vẻ, êm dềm

Cời vườ sẩm tối, càw liền wỉ cân.

Zở za kơm nắm toan ăn

Hay dâu zó qổi ầm ầm zuw kây.

Lại qêm gầm hú, gê qay

Côw za qấy một vật nay zị kỳ.

Qạc Sań cẳw biết vật ci

Cắw, den, xań, dỏ, hoe hoe kả mìń

Huw hăw zơ vuốt, ńăn nań

Fòw toan làm zữ ńư hìń mọi xi

Qạc Sań hóa fép tứk qì

Buố zìu liền fów một xi yêu sà

Mắw zằw: Mày zốw tà ma

Hại wười tao cẳw zuw qa mày nào! (400)

Sà tiń liền ńảy sốk vào

Qạc Sań liền lấy qần dao cém liền.

Ai wờ Zắn kó fép qiêw

Hóa za lưở cáy bốn bên dỏ wòm.

Qạc Sań hóa nướk mươ tuôn

Tự ńiên lưở tắt kiń hồn Sà tiń.

Lại e yêu biết tàw hìń

Cốn di nơi xák ắt mìń uổw kôw.

Bổ vây lưới sắt bịt bùw

Wuyên hìń Zắn fải dùw dùw hóa way.

Càw zùw zao báu cém zày

Zõ zàw kon zắn vườ tày một zan.

Lấy dầu, dốt xák vườ an

Báu tên với một kuw vàw hiện way.

Qạc Sań qấy lạ, kầm tay

Kảm ơn cời dất co nay vật kỳ.

Mai wày fát tíc kó xi.

Suối vàw ca mẹ ắt qì wậm vui.

Cém sow zồi, mới kań hai

Sác dầu cạy qẳw một hơi dến ńà.

Bây zờ mới kó kań ba

Mẹ kon Lý qị zấk hoa daw nồw.

Qạc Sań dấm kưở dùw dùw:

Mẹ ơi, ań hỡi, zậy côw zắn này!

Mẹ kon Lý qị hồn bay

Cắk zằw nó cết về dây các mìń:

Xôn qiêw em hỡi, Qạc Sań!

Việk này sin cớ oán ań vô wì.

Oan hồn sin hãy tạm di

Wày mai sôi qịt ta qì kúw co.

Vàw hươw tốw tiễn dủ dồ

Sốw sao qák vậy, cớ lo ci mà

Qạc Sań we tỏ bấy zờ

Mới hay họ Lý lòw tà bất ńân.

Cứw miń fó mặk kuỷ qần

Lòw ta kứ zữ ân kần cướk sau:

Ań ơi! mở kưở co mau!

Em dây xôw fải ma dâu mà fòw

Sà tiń em dã cừ sow

Mẹ và ań hãy za côw dây này!

Mẹ kon we dã tỏ bày

Dá zao dáń lưở, dèn nay qắp liền

Mở za côw qấy kuả ńiên

Qạc Sań dứw dó cẳw fiền wại ci.

Lại côw qấy một vật kỳ

Lù lù một dốw, fút qì wã lăn

Lý mẫu hoảw hốt tâm qần

Qạc Sań dỡ zậy liền fân gót dầu.

Lý Qôw là dướ hiểm sâu

Zọa zằw: Tội ấy cém dầu cẳw cơi. (450)

Sà tiń ấy kuổ vuô nuôi

Dể làm báu nướk, sao wươi ziết sằw?

Qạc Sań we nói kiń hoàw

Lạy ań kùw mẹ mở dườw kứu siń

Lý Qôw zằw: Muốn tốt làń,

Wươi mau cốn cáń, diều dìń mặk ta.

Nếu xôw, vạ dến kả ńà

Bấy zờ qán hối lại là muộn qay!

Qạc Sań từ tạ di way

Qan qân, các fận cẳw may ńiều bề!

Lại tìm cốn kũ hàn xê

Cướk qăm mồ mả, sau về kội da.

Kũw liều tuế wuyệt fôi fa

Cắk ci bĩ qái mà hòa côw mow.

Doạn này nói cuyện Lý Qôw.

Duổi wười mà ciếm lấy kôw, hay zì!

Qạc Sań từ bướk za di

Lý Qôw liền dến kiń kỳ tâu vuô.

Tâu zằw: Buổi tối hôm kua.

Là fiên tôi fải di za miếu woài.

Qấy Sà tiń muốn za oai

Tôi liền zở hết fép tài kuổ tôi.

Nên nay dã cém nó zồi

Hiện dầu kòn ở tại nơi kưở ńà

Vua we, liền mới fán za:

Nếu wươi cém dượk, ắt ta qưởw tài

Ví mà cẳw dượk ńư lời

Sét za man tấu, tội qời cu zi

Sà tiń làm fép zất kỳ

Bấy lâu ai zám làm zì nó dâu.

Vậy qì, kuân líń zuổi mau!

Tới nơi ńà gã xiêw dầu về dây.

Nếu bằw sự kuả zườw này

Fow kuan, qưởw tướk, co mày fu kôw

Kuân ńân vâw lệń dền zồw

Kíp qeo Lý qị qẳw xôw về ńà.

Dến nơi, kuân líń kêu la:

Dầu ci kuái lạ, ań ta zụw zời!

Bảo ńau xiêw vák lên vai

Nặw dà kuá sứk xó qời xiêw di.

Lý Qôw mắw ńiếk một xi:

Cúw bay ăn hại làm ci nên dời ?

Ấy là Zắn dã cết zồi

Mà kòn cẳw nổi xiêw nơi kái dầu

Huốw ci nó sốw fép mầu

Qần qôw biến hóa ai nào zám dươw

Tao dà cém dượk zõ zàw

Một tay sác nó za dàw ńư xôw!

Kuân ńân we nói hãi hùw

Bảo ńau kố gắw hết lòw xiêw di, (500)

Kẻo wười tâu zộw dơn cì

Vuô kuan bắt fạt ta qì xổ qay.

Lý Qôw nở mặt nở mày.

Dến kiń dô vội vào way sân zồw

Dứk vuô côw qấy, mừw lòw:

Xen qay ńà gã ań hùw xôw hai.

Sà tiń nó kó fép tài

Mà wươi ziết dượk qựk qời qần qôw

Kíp cuyền dô dốk za fow

Co ăn lộk ấy muôn cuw tứk qì!

Mẹ kon bái tạ viń kuy

Wượ se dườw sá tứk qì ńư nêm.

Một tay cấp cưởw biń kuyền

Xắp hòa qiên hạ dều xen fép mầu

Zõ zàw một vị kôw hầu

Cań kôw mà dượk saw zàu, lạ qay

Hầu non gái tốt dêm wày

Cân hào, mỹ vị hưởw nay qań ńàn

Cẳw kòn tưởw dến bạn vàw

Một hai muốn kiếm tìm dườw ziết di.

Qạc Sań oan xổ lưu ly

Qáw wày kiếm kủi, wồi qì gốk da.

Kũw dàń tuế wuyệt fôi fa

Wồi côw wắm kảń qế za zườw nào.

Doạn này nói việk cow cào

Kon vuô lập một lầu kao kén cồw.

Kuỳń Wa kôw cuố sắk fow

Hoa ńườw, wuyệt qẹn, mặn nồw qiên hươw.

Viện vươw siń kó một nàw

Nâw niu kuý hóa, qọk vàw kém sa.

Mặk lòw wĩ wợi xoan hòa

Kén qôi fò mã dợi hòa mai sau.

Diệp di kák nướk cư hầu

Co kák qế tử về cầu kén zuyên.

Kák nơi we qấy báo tin

Sắm sań se wượ, biń kuyền qẳw zow:

Kân dai dủ vẻ ań hùw

Cái zuyên nên cẳw dẹp lòw kôw nươw.

Co nên kák nướk qẹn quồw

Tới lui hai lẽ xôn dươw hồ dồ.

Wự tiền biết ý kăn zo

Fán cuyền kák nướk hồi dô za woài.

Bao ńiêu lễ kốw hướ lai

Bạk vàw tặw qưởw dền bồi kôw nay

Cư hầu lĩń lấy, kảm qay.

Kùw ńau ai nấy fân tay za về.

Viện vươw lòw kũw sầu bi

Qươw kon vả lại mìń qì kao niên

Lệń sai kuải bảw tốw cuyền

Xá zao co xắp zưới cên cow qoài. (550)

Tuyển lầu lại lập một nơi

Liễn kâu zủ zọk, biển bài ceo waw

Tứ bề cướw fủ, màn zăw.

Zõ zàw hai cữ qiếp vàw: Tuyển fu

Ńân zân we qấu sự kơ

Sắm sań ăn mặk dủ dồ za di.

Bảo ńau xắp cợ kùw kuê

Duô ńau sắm sưở di về zíu zan

Qế tìń cuộw lạ qam saw

Muốn làm zể cuố kon hoàw một fen

Co nên cẳw kuản zặm wìn

Băw cừw lối kũ dườw kuen di về.

Sơn lâm kùw kốk, zaw xê

We tin hớn hở, dều về dế kiń

Wười zàu má dỏ, mày sań.

Kuần là áo lượt duô cań lên dườw.

Wười nào za sản qườw qườw

Kũw lo kuần áo fải ńườw za di.

Wười nào wèo cẳw kó ci

Bạk tiền vay mượn maw về sắm sań.

May kuần, qay áo co siń.

Cời co ta kó fúk làń qời nên.

Zủ ńau kéo dến Càw-Yên

Wượ se võw zá ńư nêm dầy dườw.

Viện vươw za wự tuyển càw

Zạy dòi kôw cuố se loan qeo hầu.

Nàw bèn vâw lệń za cầu

Sa côw liếk mắt âu sầu ủ ê.

Cuố zằw: Qiên hạ zân kuê

Hết lòw kũw muốn zượ kề cí tôn

Tuyển càw zów zả vuôw còn

Zó dươ mùi sạ, hươw tuôn xói cầm.

Lên se tượ án, nươw kằm

Xắp cow qiên hạ kàw ńằm kàw zơ

Wự tiền cỉ fán bấy zờ:

Sĩ zân wần ấy, kon vườ lòw ai?

Cuố zằw: Tủi fận caw dài

Bấy ńiêu wười ấy cẳw ai Câu Cần

Vuô we tỏ hết sự ńân

Cuyền qôi kuộk tuyển, sã zân dều về.

Lên se fụ tử dề huề

Tiền hô, hậu ủw, qiên uy lạ ńườw!

Kuân zân za xỏi tuyển cườw

Ńìn ńau buồn bã hổ han mọi bề

Wười zàu fí tổn cẳw ci

Kũw ńư sem hội cở về xi nay.

Qươw co kẻ fải di vay

Wười dòi, kẻ qúk, qẹn qay tấm lòw!

Cở về bán zuộw cả sow

Một qân kay dắw kựk lòw miể mai (600)

Viện vươw zạ kũw bi ai

Tấm lòw cuô sót bựk hai ba fần.

Nỗi nàw kôw cuố hồw kuần

Lòw qươw ca mẹ muôn fần kém tươi.

Hiên tây kưở xép, qen kài

Lượk gươw biếw cải, hán hài biếw cau

Zọt sươw zeo nặw kàń dào

Kàw lo bể ái, kàw zào mạc tươw

Qan zằw: Tệ mấy Dằw vươw

Nỡ wăn tấm zó, cẳw qươw cút tìń!

Wày nào dôw dúk yến oań

Kẻo kòn ńư kuốk kầm kań muồ hè;

Wày nào lan huệ sáń kề

Kẻo kòn ńư zế zì zề kêu sươw!

Dêm suân xuyê xoắt kań cườw.

Wày suân lắm mối tơ vươw bận lòw!

Vui sem tô lụk cuốt hồw

Buồn côw qấy nỗi tìń cuw mà sầu!

Qôi za gák, lại vào lầu

Lượk wà biếw cải, gươw tầu biếw soi

Qôi bút vẽ, lại dề bài

Qơ hòa mấy vận, câu zơi mấy hàw!

Kań cầy mơ zấk hoàw lươw

Tỉń za lại qấy muôn ńườw ńư xôw

Một hôm zạo mát vườn hồw

Ńởn ńơ qị nữ não nùw qeo sau.

Dại bằw bay ở cên kao

Vội sà suốw kắp má dào liền bay.

Qị tỳ kuáw mắt cẳw hay

Mê hồn wã suốw gốk kây tứk qì.

Cow woài cẳw biết nỗi ci

Dại bằw kắp cuố bay qì dã sa.

Qạc Sań dươw lúk qẩn qơ

Qấy cim kắp một wười mà daw bay;

Zươw kuw càw mới bắn way

Cúw bên káń tả cim zày liền zơi.

Zút tên lại kắp lấy wười

Fép yêu lại biến một qôi dến ńà

Sań bèn qeo zấu nẻo sa

Côw cừw bèn qấy máu hòa kùw tên.

Lấy tên, càw mới băw miền

Dến nơi sơn dộw tuyệt ńiên xôn tầm

Hóa za căm tướw hãm kầm

Cở về kũw cẳw zì zầm với ai.

Qị tỳ cợt tỉń hồn mai

Vào cầu wuô hết mọi lời kuỳ tâu:

Cúw tôi buổi sớm di hầu

Qeo kôw nươw zạo vườn sau cơi bời

Cẳw hay yêu kuái dến nơi

Nó liền dã bắt lấy wười dem di. (650)

Cúw tôi hoảw hốt biết zì

Tỉń za nên fải về kuỳ tâu vuô

Viện vươw we hết kăn zo.

Vội vàw mặk áo liền za diện tiền

Lệń cuyền nổi cốw mau lên

Bá kuan we cốw, bốn bên kéo vào.

Wự tiền cỉ fán tiêu hao:

Mất nàw kôw cuố ai nào biết hay

Kák kuan we nói hãi qay!

Ciê làm ba dội kuân nay di tìm.

Gươm dao, xí zới, kuân kuyền

Tìm tòi cẳw qấy hóa nên buồn zầu.

Ciều dìń kéo dến kuỳ tâu:

Cúw qần tìm xắp cẳw hầu qấy ci!

Vuô we lời nói vân vi

Việk này ca hỏi biết qì kậy ai?

Qươw kon luốw ńữw qở zài

Zọt sươw sa nặw, xók woài bệ dan

Fán zằw: Văn vũ bá kuan

Ai mà tìm qấy dượk nàw cuố tiên

Ta co fối wẫu lươw zuyên

Ńườw wôi Qiên tử, kầm kuyền kuốk baw

Kuần qần we lệń ńà vàw

Kuỳ tâu kể hết mọi dàw xúk ńôi

Cúw tôi hết sứk tìm tòi

Lỗi này, kả qể cịu nơi dền zồw.

Muôn tâu zãi hết tấm lòw

Sin sai họ Lý kuận kôw việk này.

Vả, càw cí lượk gồm qay

Cém yêu tiń cướk, ai zày cẳw kiń

Vuô we wẫm wĩ tâm tìń

Ciếu dòi họ Lý vào qàń một xi

Lý Qôw vào dến dơn cì

Tuw hô vạn tuế vậy qì cầu vuô.

Wự tiền fán bảo kăn zo:

Việk này kuan cạw fải co tiń tườw

Bởi vì kôw cuố tòa cươw

Bị loài yêu kuái fi qườw bắt di.

Cạw mà tìm qấy một xi

Qì ta hậu qưởw, ńườw vì cẳw kuên

Gả nàw kôw cuố hợp zuyên

Dể co sưở cị kầm kuyền záo zân

Vâw lời bái tạ qáń kuân

Za woài buồn bã qở qan mọi diều:

Biết dâu là kuỷ, là yêu?

Lệń cên ban hỏi ńữw diều hiểm sâu!

Biết zằw kôw cuố ở dâu

Mà di tìm cướk, kiếm sau bây zờ?

Một mìń wĩ wợi bơ vơ

Lập mưu mở zạp hát duô mười wày. (700)

Qôn zân nô nứk dến nay.

Cắk là sem hội cuyền zày kùw ńau.

Qườ kơ we lów cướk sau

Ắt là bắt dượk, sự âu lo zì.

Ńân zân ai kũw dều di

Tiếw dồn kuan kuận wười qì co cơi.

Hát dà tám cín wày cời

Cẳw ai kó nói một lời ci dâu.

Lý Qôw ci siết nỗi sầu

Kố lòw cờ dợi về sau liệu bài

Hát dà dến tối qứ mười...

Qạc Sań kiếm kủi về qời bưỡ cươ.

Mấy wười di cợ kiń dô

Dồn càw họ Lý bây zờ hiển viń.

Qạc Sań we zõ sự tìń

Dến nơi qấy hát zàń zàń vui qay.

Bướk vào ńà hát sem way

Kuân kań cúw hỏi zằw: Mày di dâu?

We dây cốw hát qì vào

Dến xem co biết qấp kao vân mòw

Ńìn lâu zõ mặt Lý Qôw.

Cào ań mới hỏi zằw kôw việk zì?

Qôw sem zõ mặt một xi

Mời Sań vội vã wồi qì ở cên.

Kák kuan hầu hạ hai bên

Dứw qươ qời hỏi zằw: Viên nào zày?

Qôw zằw: Kựu xế tôi dây

Kùw ńau kết bạn ńữw wày kòn qơ.

Hội ziêw may lại tìń kờ

Wĩ zằw ai dó mà wờ gặp dây

Cuyền dem kuần áo dổi qay

Lụa tơ gấm vók qựk nay lạ lùw.

Sań zằw: Ơn dội tấm lòw

Fận hèn dâu zám fô sòw xoe xoaw.

Qấy ńau mà lại bẽ bàw

Hổ lời hải qệ qẹn dàw sơn miń!

Qôw zằw: Em zận các ań

Nào ań kó zám kuên tìń em dâu.

Từ wày sa kác mặt ńau

Ńớ em buồn bã xó hầu qăm lêń

Vả, nay kó lệń ciều dìń

Gượw làm vui vậy, việk mìń mới sow

Sań zằw: Viń hiển kuận kôw

Kòn ci cở wại mà lòw fải lo?

Qôw zằw: Kó một việk to

Zẫu tài hiền qáń xó lo vẹn toàn

Sań zằw: nếu việk kơ kuan

Qì ań xá tỏ sự zoan em tườw

Qôw zằw: Kôw cuố tòa cươw

Bị loài yêu kuái dón dườw bắt di. (750)

Xôw hay làń zữ qị fi

Wười qì cẳw biết, ma qì kũw xôw.

Kuả ńiên qựk zốw lạ lùw

Bây zờ kó ciếu kửu cùw sai ań.

May mà ta lại gặp mìń

Fiền lòw gắw sứk dể zań muôn dời.

Kó hay yêu kuái mọi loài

Qì di kứu lấy nạn wười tiên kuw

Sań we nói lại kùw Qôw:

Làm ci việk ấy mà hòw xôw za!

Cíń zań tên nó Mãw sà

Dộw sơn cốn ấy vốn là yêu tiń

Qôw liền nói lại kùw Sań.

Zằw: Vuô hạ ciếu co ań tìm về.

Ńườw wôi qiên tử cị vì

Gả nàw kôw cuố kết wì hợp zuyên.

Em dà biết zõ kăn wuyên

Dể ań qu sếp co tuyền việk kôw

Về sau tướk lộk hưởw cuw

Dệ huyń viń hiển yên lòw mẹ ca

Qạc Sań vốn zạ qựk qà

Qấy lời Qôw nói mặn mà zễ we.

Co nên dáp lại một xi:

Kiếm zây co líń tứk qì qeo tôi

We lời Sań nói mừw vui

Zạy làm yến dãi xuyên mời Qạc Sań.

Sáw mai cuyền bảo kuân biń

Cỉń tề xí zới qeo mìń za di.

Qôw qì wượ kưỡi, tàn ce

Tiền hô hậu hét bốn bề vaw zên.

Sań qì cẳw wượ, cẳw yên

Mìń cần cùw cụk di lên zẫn dàw.

Dộw sơn fút dã gần haw

Sań, Qôw bèn mới tỏ tườw bảo ńau.

Zằw: Haw nó ở kòn sâu

Việk làm kẩn mật zễ hầu lo toan.

Lấy zây càw mới làm qaw

Zặn xow, Sań mới suốw haw fen này.

Bảo zằw: Qấy dộw dầu zây

Qì ań zút qẳw dươ zày nàw lên.

Zây kiê lại bỏ suốw liền

Dể tôi lại buộk tôi lên cớ cầy

Qôw we mới bảo zòw zây

Sań vườ suốw dến, nàw zày vườ za.

Hỏi zằw: Càw ở dâu ta

Ńân sao mà suốw dây hòa việk ci?

Sań zằw: Vâw lệń ciều wi

Suốw dươ kôw cuố nay qì hồi zươw.

Kôw cuố we nói tỏ tườw

Dáp zằw: Kảm wiễ ơn càw kứu em. (800)

Qiếp sin kết wiễ lươw zuyên

Fượw loan cuw gối, fỉ wuyền keo sơn.

Sań zằw: Việk ở ciều zan

Lý Qôw vâw lệń qiên ńan dươ về.

Vả tôi là wiễ bạn bè

Nếu ăn ở qế, lỗi wì dệ huyń

Nàw zằw: Zẫu việk ciều dìń

Qì em kũw kết zuyên làń từ dây.

Sań liền hỏi: Nó dâu dây

Qì nàw sẽ nói tôi hay dượk tườw?

Nàw zằw: Nó ở cow zườw

Fải tên ai bắn nó daw dau zày

Sań bèn dươ quốk xi nay

Bảo zằw: Co nó uốw zày luôn di.

Uốw vào nó sẽ fát mê

Bấy zờ nàw sẽ cở về kùw tôi

Nàw bèn vâw kứ ńư lời

Bưw vào nàw mới xuyên mời một fen:

Qiếp nay kó cén quốk tiên.

Xuyên càw uốw lấy kết wuyền qất za.

Zồi za ta sẽ zao hòa

Kẻo dau qế vậy, sót sa cow lòw!

Sà tiń là zốw ák huw

Qấy lời qụk nữ cow lòw liền mê

Quốk vườ uốw xỏi một xi

Zuột gan bải hoải, tứ ci bàw hoàw.

Nàw za mới nói kùw càw

Sań bèn mới buộk dể nàw lên way….

………

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

IX. TỐNG TRÂN CÚC HOA

TỐW  CÂN KÚK HOA

(Khuyết danh)

 

 

 

Lược bầy đời Vua Thái tông,

Lượk bầy dời vuô Qái Tôw,
Trị vì thiên hạ tây đông thuận hòa.

Cị vì qiên hạ tây dôw quận hoà.

Có người ở huyện Phù hoa,

Kó wười ở huyện Fù Hoa,
Gần nơi cửa Luộc đó là Kinh nông.

Gần nơi kưở Luộk dó là Kiń Nôw.

 

Nhà giàu cự phú hào phong

Ńà zầu kự fú hào fow,
Điềm hung chưa ứng, còn mong phúc trời.

Diềm huw cươ ứw, kòn mow fúk cời.

Tháng ngày cầu khẩn khắp nơi,

Qáw wày kầu xẩn xắp nơi,
Đúc chuông tô tượng đều thời cúng luôn.

Dúk cuôw tô tượw dều qời kúw luôn.


Khó nghèo chẳng quản thiệt hơn,

Xó wèo cẳw kuản qiệt hơn,
Của đem làm phúc mới doan sạch lầu.

Kuổ dem làm fúk mới doan sạc lầu.
Thiên Tào thấu chuyện đã lâu,

Qiên Tào qấu cuyện dã lâu,
Sai Văn Xương xuống đầu thai nhà người.

Sai Văn Sươw suốw dầu qai ńà wười.


Vợ thì tuổi đã sáu mươi,

Vợ qì tuổi dã sáu mươi,
Trai già may lại gặp hồi nảy châu.

Cai zà may lại gặp hồi nảy câu.
Thoi đưa thấm thoắt chẳng lâu,

Qoi dươ qấm qoát cẳw lâu,
Đến kỳ mãn nguyệt gập cầu thai sinh.

Dến kì mãn wuyệt gặp kầu qai siń.


Một trai tuấn tú định hình,

Một cai tuấn tú dịń hìń,
Khôi ngô vẻ rạng, Văn tinh khác đời.

Xôi wô vẻ zạw, Văn tiń xák dời.

Vợ chồng mừng rỡ khôn nguôi,

Vợ cồw mừw zỡ xôn wuôi,

Nâng niu bú mớm chẳng rời tấc gang.

Nâw nui bú mớm cẳw zời tấk gaw.

 

 

Đặt tên là Tống Trân lang,

Dặt tên là Tốw Cân law,

Mai sau hương hỏa từ đường dài lâu.

Mai sau hươw hoả từ dườw zài lâu.

Ai hay Tạo hóa cơ cầu,

Ai hay Tạo hoá kơ kầu,

Có con hết của thêm đau tấm lòng.

Kó kon hết kuổ qêm dau tấm lòw.

 

Tống Trân số phận long đong,

Tốw Cân số fận low dow,

Lên ba cha bỗng Nhà Thông chầu trời.

Lên ba ca bỗw Ńà Qôw cầu cời.

Mẹ già con bé thương ôi,

Mẹ zà kon cẻ qươw ôi,

Kém bề no ấm ngậm ngùi sót thay.

Kém bề no ấm wậm wùi sót qay.

 

Mưu sinh đắp đổi qua ngày,

Mưu siń dắp dổi kua wày,

Độ thân rau cháo tháng ngày nuôi nhau.

Dộ qân zau cáo qáw wày nuôi ńau.

 

Gặp cơn gió thảm mưa sầu,

Gặp kơn zó qảm mươ sầu,

Bốn phương đói kém đâu đâu mất mùa.

Bốn fươw dói kém dâu dâu mất muồ.

 

Lão bà nước mắt như mưa,

Lão bà nướk mắt ńư mươ,

Con thơ mẹ yếu bây giờ cậy ai.

Kon qơ mẹ yếu bây zờ kậy ai.

Tống Trân khi ấy thở dài,

Tốw Cân xi ấy qở zài,

Kìa như chim quạ miệt mài nuôi con.

Kiề ńư cim kuạ miệt mài nuôi kon.

 

Đến khi con được lớn khôn,

Dến xi kon dượk lớn xôn,

Mẹ già con lại nhớ ơn dền bồi.
Mẹ zà kon lại ńớ ơn dền bồi.
Huống chi ta lại là người,

Huốw ci ta lại là wười,
Khi nay chẳng được vậy thời khi nao.

Xi nay cẳw dượk vậy qời xi nao.

Nghĩ thôi nước mắt tuôn trào,

Wĩ qôi nướk mắt tuôn cào,
Tháng ngày dắt mẹ rêu rao ăn mày.

Qáw wày zắt mẹ zêu zao ăn mày.

Đường trường cách trở nước mây.

Dườw cườw kác cở nướk mây,
Mẹ con dắt díu xin rày dặm xa.

Mẹ kon zắt zíu sin zày zặm sa.

Một ngày giã huyện Phù hoa,

Một wày zã huyện Fù Hoa,
Tới nơi an phủ đó là Sơn tây.

Tới nơi an fủ dó là Sơn Tây.
Nghe tin Trưởng giả gần đây,

We tin Cưởw zả gần dây,

 

Cửa nhà phong phú đông tây tiếng đồn.

Kưở ńà fow fú dôw tây tiếw dồn.

 


Thẫn thờ một mẹ một con,

Qẫn qờ một mẹ một kon,
Cùng nhau tới đó nỉ non ân cần.

Kùw ńau tới dó nỉ non ân kần.

Nỗi thương kể lể xa gần,

Nỗi qươw kể lể sa gần,
Lậy người mở lượng từ nhân ơn nghì.

Lậy wười mở lượw từ ńân ơn wì.

Dám xin bố thí một khi,

Zám sin bố qí một xi,
Gọi là cứu kẻ lạc thì đường xa.

Gọi là kứu kẻ lạk qì dườw sa.
Nhà tôi ở huyện Phù hoa,

Ńà tôi ở cợ Fù Hoa,
Mồ côi từ thuở lên ba đến rày.

Mồ kôi từ quở lên ba dến zờ.

Cơ hàn đã tám năm nay,

Kơ hàn dã tám năm nay,
Tôi phải dắt mẹ ăn mày khắp nơi.

Tôi fải zắt mẹ ăn mày xắp nơi.
Cúc Hoa nghe thoảng vài lời,

Kúk Hoa we qoảw vài lời,
Dời chân sẽ ngó song mai thử nhìn.

Zời cân sẽ wó sow mai qử ńìn.

Thấy người nét mặt lành hiền,

Qấy wười nét mặt làń hiền,
Động lòng mới trở gót sen vào nhà.

Dộw lòw mới cở gót sen vào ńà.
Lấy một đấu gạo mang ra,

Lấy một dấu gạo maw za,

Gọi là cứu giúp con nhà mồ côi.

Gọi là kứu zúp kon ńà mồ kôi.

Qua song gạn hỏi mấy lời,

Kua sow gạn hỏi mấy lời,
Chẳng hay quê quán nhà người ở đâu.

Cẳw hay kuê kuán ńà wười ở dâu.

 


Hãy xin kể hết tình đầu,

Hãy sin kể hết tìń dầu,
Thấy chàng tôi cũng xót đau vì chàng.

Qấy càw tôi kũw sót dau vì càw.


Tống Trân nước mắt hai hàng,

Tốw Cân nướk mắy hai hàw ,
Xin người chớ hỏi tôi càng xót xa.

Sin wười cớ hỏi tôi kàw sót sa.

Nhà tôi ở huyện Phù hoa,

Ńà tôi ở huyện Fù Hoa,
Mồ côi từ thuở lên ba đến rày.

Mồ kôi từ quở lên ba dến zày.

Phong trần đã tám năm nay,

Fow cần dã tám năm nay,
Tôi phải dắt mẹ ăn mày độ thân.

Tôi fải zắt mẹ ăn mày dộ qân.
Sự tình kể hết phân vân,

Sự tìń kể hết fân vân,
Vừa khi Trưởng giả dạo chân về nhà.

Vườ xi  Cưởw zả zạo cân về ńà.

Thấy người thất nghiệp phương xa,

Qấy wười qất wiệp fươw sa,
Cùng con trò chuyện lân la giãi lòng.

Kùw kon cò cuyện lân la zãi lòw.
Cơn đâu nổi giận đùng đùng,

Kơn dâu nổi zận dùw dùw,
Đòi ba con gái vào trong dậy nhời.

Dòi ba kon gái vào cow dạy ńời.

Sinh con mong sánh đáng nơi,

Siń kon mow sáń dáw nơi,
Trao tơ phải lứa chọn người kết hôn.

Cao tơ fải lướ cọn wười kết hôn.
Thiếu gì chức trọng quyền môn,

Qiếu zì cứk cọw kuyền môn,
Hay đâu chẳng đẹp lòng son sánh tầy.

Hay dâu cẳw dẹp lòw son sáń tầy.

 

Con nay mộ đứa ăn mày,

Kon nay mộ dướ ăn mày,
Thì tao cũng gả cho rày tiếc chi.

Qì tao kũw gả co zày tiếk ci.
Mới đòi đôi đứa tùy nhi,

Mới dòi dôi dướ tuỳ ńi,
Bay ra gọi nó tức thì vào đây.

Bay za gọi nó tứk qì vào dây.

Đôi hầu vâng lệnh dám chầy,

Dôi hầu vâw lệń zám cầy,
Gọi chàng nam tử vào ngay ông đòi.

Gọi càw nam tử vào way ôw dòi.

Lão bà kinh hãi bồi hồi,

Lão bà kiń hãi bồi hồi,
Ôm con mà khóc rụng rời chân tay.

Ôm kon mà xók zụw zời cân tay.

Con ơi sao có sự này,

Kon ơi sao kó sự này,
Đói no con ngửa bàn tay xin người.

Dói no kon wưở bàn tay sin wười.
Hay con gian giảo con ơi,

Hay kon zan zảo kon ơi,
Ở lòng trộm cắp nên người đòi con.

Ở lòw cộm kắp nên wười dòi kon.

Tống trân nghe nói kinh hồn,

Tốw Cân we nói kiń hồn,
Ôm mẹ mà khóc ồn ồn thương thay.

Ôm mẹ mà xók ồn ồn qươw qay.

Con còn bé dại thơ ngây,

Kon kòn bé zại qơ wây,
Đói thì con chịu dám thay tấm lòng.

Dói qì kon cịu zám qay tấm lòw.

Mẹ ngồi đây hãy thong dong,

Mẹ wồi đây hãy qow zow,
Con vào xem thử vân mòng ra sao.

Kon vào sem qử vân mòw za sao.

Nói thôi dạo gót theo vào,

Nói qôi zạo gót qeo vào,

 


Nhác trông ba ả má đào ngồi trong.

Ńák côw ba ả má dào wồi cow.

Giường ngà chiếu ngọc bóng lồng,

Zườw wà ciếu wọk bów lồw,
Trên thì Trưởng giả thị hùng ghê thay.

Cên qì Cưởw zả qị hùw gê qay.
Roi song một cái cầm tay,

Zoi sow một kái kầm tay,
Hỏi rằng quê quán nhà mày nơi nao.

Hỏi zằw kuê kuán ńà mày nơi nao.

Cửa nhà, điền địa làm sao,

Kưở ńà, diền diệ làm sao,
Thì mày phải nói tiêu hao gót đầu.

Qì mày fải nói tiêu hao gót dầu.
Anh em thân thích nơi đâu,

Ań em qân qíc nơi dâu,
Mẹ cha nghề nghiệp trước sau làm gì.

Mẹ ca wề wiệp cướk sau làm zì.

Tống trân nét mặt sầu bi,

Tốw Cân nét mặt sầu bi,
Chắp tay miệng gửi chân quỳ thưa qua.

Cắp tay miệw gửi cân kuỳ qươ kua.
Nhà tôi ở huyện Phù hoa,

Ńà tôi ở huyện Fù Hoa,
Mồ côi từ thuở lên ba đến rày.

Mồ kôi từ quở lên ba dến zày.


Cơ hàn đã tám năm nay,

Kơ hàn dã tám năm nay,
Tôi phải dắt mẹ ăn mày khắp nơi.

Tôi fải zắt mẹ ăn mày xắp nơi.
Anh em chẳng có một ai,

Ań em cẳw kó một ai,
Một mình lần lữa kiếm nuôi mẹ già.

Một mìń lần lưỡ kiếm nuôi mẹ zà.

 


Phú ông nghe nói xót xa,

Fú ôw we nói sót sa,
Bảo con này thực đuốc hoa chồng này.

Bảo kon này qựk duốk hoa cồw này.
Chị Hằng khen khéo se dây,

Cị Hằw xen xéo se zây,
Dao cầu cắt chỉ sự này tự con.

Zao kầu kắt cỉ sự này tự kon.

Nhân duyên thôi đã vẹn tròn,

Ńân zuyên qôi dã vẹn còn,
Tơ hồng sớm liệu nghênh hôn trọn ngày.

Tơ hồw sớm liệu wêń hôn cọn wày.

Trăm năm kết tóc từ đây,

Căm năm kết tók từ dây,
Thôi thì sính lễ liệu ngày sửa sang.

Qôi qì síń lễ liệu wày sưở saw.

Liền cân cho hai lạng vàng,

Liền kân co hai lạw vàw,
Trâu bò làm cỗ xóm làng no say.

Câu bò làm kỗ zân làw no say.
Ăn cưới vừa được ba ngày,

Ăn kưới vườ dượk ba wày,
Đòi con Trưởng giả giãi bày gần xa.

Dòi kon Cưởw zả zãi bày gần sa.

Áo quần con gửi lại cha,

Áo kuần kon gửi lại ca,
Thôi thì chịu khó về nhà làm dâu.

Qôi qì cịu xó về ńà làm zâu.
Cũng toan cha gả chồng giầu,

Kũw toan ca gả cồw zầu,
Lòng con đã đẹp trước sau chớ nề.

Lòw kon dã dẹp cướk sau cớ nề.

Cúc Hoa nước mắt rầm rề,

Kúk Hoa nướk mắt zầm zề,
Laỵ cha, lạy mẹ con đi theo chồng.

Lạy ca, lạy mẹ kon di qeo cồw.

 


Ba người dắt díu bưởi bòng,

Ba wười zắt zíu dèo bòw,
Trở về quê cũ long đong tháng ngày.

Cở về kuê kũ low dow qáw wày.

Vàng dòng hai lạng cầm tay,

Vàw zòw hai lạw kầm tay,
Cúc Hoa đem bán, mướn thầy về nuôi.

Kúk Hoa dem bán, mướn qầy về nuôi.
Dạy chồng kinh sử ở đời,

Zậy cồw kiń sử ở dời,
Những mong phúc lớn ở nơi chồng này.

Ńữw mow fúk lớn ở nơi cồw này.


Khen chàng họ Tống giỏi thay,

Xen càw họ Tốw zỏi qay,
Ngũ kinh chư sử qua tay thuộc lòng.

Wũ kiń cư sử kua tay quộk lòw.
Học vừa được nửa năm ròng,

Họk vườ dượk nưở năm zòw,
Đức vua có chiếu cửu trùng ban ra.

Dứk vuô kó ciếu kửu cùw ban za.

Chiếu truyền khắp cả gần xa,

Ciếu cuyền xắp kả gần sa,
Đâu đâu chuẩn thí mở khoa kén tài.

Đâu đâu cuẩn qí mở xoa kén tài.
Chàng nghe thi cử nay mai,

Càw we qi kử nay mai,
Hỏi vàng nàng bán mấy nay có còn.

Hỏi vàw nàw bán mấy nay kó kòn.

 


Cúc hoa mới nhủ cùng chồng,

Kúk Hoa mới ńủ kùw cồw,
Trình chàng quân tử xét cùng cho nao.

Cìń càw kuân tử sét kùw co nao.
Bán vàng nào có là bao,

Bán vàw nào kó là bao,


Ăn không núi cũng ngày hao mỗi ngày.

Ăn xôw núi kũw wày hao mỗi wày.

Tiền thì tiêu hết trắng tay,

Tiền qì tiêu hết cắw tay,
Gạo còn vài đấu để nay nuôi chồng.

Gạo kòn vài đấu dể nay nuôi cồw.
Thiếp còn một tấm yếm hồng,

Qiếp kòn một tấm yếm hồw,
Bán làm hành lý giúp công ăn đường.

Bán làm hàń lý zúp kôw ăn dườw.

Thiếp thì dạ điểm núi sương,

Qiếp qì zạ diểm núi sươw,
Quản chi những nỗi đoạn trường thâu canh.

Kuản ci ńữw nỗi doạn cườw qâu kań.

Tống Trân nghe nói chẳng đành ,

Tốw Cân we nói cẳw dàń,
Cầm tay lệ ứa giãi tình khi nay.

Kầm tay lệ ướ zãi tìń xi nay.

Đói thì anh sẽ ăn mày,

Dói qì ań sẽ ăn mày,

Để yếm nàng mặc kẻo nay xấu nàng.

Dể yếm nàw mặk kẻo nay sấu nàw.
Xót thay họ Tống lên đàng,

Sót qay họ Tốw lên dàw,
Túi thơ một gánh vai mang chân trời.

Túi qơ một gáń vai maw cân cời.


Đường trường cách trở xa khơi,

Dườw cườw kác cở sa xơi,
Đến thành vua Kiệt là nơi kinh kỳ.

Dến qàń vuô Kiệt là nơi kiń kỳ.


 

 

 

 

 

 

Tại kinh kỳ

Tại kiń kỳ

Năm nghìn cống sĩ vào thi,

Năm wìn kốw sĩ vào qi,

Đua nhau chạm bút ai thì nhường ai.

Duô ńau cạm bút ai qì ńườw ai.
Hai quan giữ cửa đô đài,

Hai kuan zữ kưở dô dài,
Lấy tiền nộp quyển tranh tài nặng thay.

Lấy tiền nộp kuyển cań tài nặw qay.

Ai có tiền nộp vào đây,

Ai kó tiền nộp vào dây,
Thì cho qua cửa trường này hành văn.

Qì co kua kưở cườw này hàń văn.
Ai mà chẳng có kim ngân,

Ai mà cẳw kó kim wân,
Người đánh người đuổi không phân nhẽ nào.

Wười dáń wười duổi xôw fân ńẽ nào.

Tống Trân nước măt tuôn trào,

Tốw Cân nướk mắt tuôn cào,

Tôi nay đói khát xin vào hành văn.

Tôi nay dói xát sin vào hàń văn.
Đói lòng chẳng có miếng ăn ,

Dói lòw cẳw kó miếw ăn,
Lấy đâu nộp quyển lòng thành xin thưa.

Lấy dâu nộp kuyển lòw qàń sin qươ.

Tống Trân từ thuở rời chân,

Tốw Cân từ quở zời cân,
Cúc Hoa hương đốt khấn gần nghìn đôi.

Kúk Hoa hươw dốt xấn gần wìn dôi.
Lạy trời phù hộ chồng tôi,

Lạy cời fù hộ cồw tôi,

Vào thi tranh được tam khôi bảng rồng.

Vào qi cań dượk tam xôi bảw vàw.

Trước là đẹp mặt vợ chồng,

Cướk là dẹp mặt vợ cồw,


Sau là phận gái có công nuôi thầy.

Sau là fận gái kó kôw nuôi qầy.

Bừng bừng vừa mới rạng ngày,

Bừw bừw vườ mới zạw wày,

Bảng vàng chói lọi treo ngay cửa đền.

Bảw vàw cói lọi ceo way kưở dền.


Năm nghìn cống sĩ xem tên,

Năm wìn kốw sĩ sem tên,
Kề vai thích cánh cửa đền chen nhau.

Kề vai qíc káń kưở dền cen ńau.
Tống Trân ngồi ở bên lầu,

Tốw Cân wồi ở bên lầu,
Hai hàng nước mắt nhuốm thâu dòng dòng.

Hai hàw nướk mắt ńuốm qâu zòw zòw.

Đang cơn rét cật đói lòng ,

Daw kơn dói kật zét lòw,
Tài non sức yếu vẫy vùng sao đây.

Tài non sứk yếu vẫy vùw sao dây.
Biết rằng có đậu khoa này,

Biết zằw kó dậu xoa này,

Ta mà chen nó nó rầy xô ta.

Ta mà cen nó, nó zầy sô za.


Đợi sau xem bảng những là,

Dợi sau sem bảw ńữw là,
Cầm bằng chẳng đậu thì ta trở về.

Kầm bằw cẳw dậu qì ta cở về.
Tốt thay dòng chữ son phê,

Tốt qay zòw cữ son fê,
Bảng vàng đệ nhất tên đề Tống Trân.

Bảw vàw dệ ńất tên dề Tốw Cân.

Năm nghìn cống sĩ tần ngần,

Năm wìn kốw sĩ tần wần,
Cổng trường hội thị xa gần hồi quy.

Kổw cườw hội qị sa gần hồi kuy.
Tống Trân xem được tên đề,

Tốw Cân sem dượk tên dề,

 


Tỏ tài cống sĩ nam nhi tiếng đồn.

Tỏ tài kốw sĩ nam ńi tiếw dồn.


Vua cho sứ triệu Trạng nguyên,

Vuô co sứ ciệu Cạw wuyên,
Cho trẫm biết mặt biết tên bằng lòng.

Co cẫm biết mặt biết tên bằw lòw.
Trạng nguyên quỳ tấu đền rồng,

Cạw wuyên kuỳ tấu dền zồw,
Mình trần trùng trục hãi hùng vội thưa.

Mìń cần cùw cụk hãi hùw vội qươ.

Trình lên ba tiếng tung hô,

Cìń lên ba tiếw tuw hô,
Chúc vua vạn tuế thiên thu thọ tràng.

Cúk vuô vạn tuế qiên qu qọ càw.
Vua đang ngự trị đền vàng,

Vuô daw wự cị dền vàw,
Trông thấy mặt Trạng lòng càng thương thay.

Côw qấy mặt Cạw lòw kàw qươw qay.


Trạng nguyên mới đậu khoa này,

Cạw wuyên mới dậu xoa này,

Gấm ban cho Trạng để may bây giờ.

Gấm ban co Cạw dể may bây zờ.
Vua bèn lấy áo ban cho,

Vuô bèn lấy áo ban co,
Rõ ràng một bức gấm hoa vinh hồi.

Zõ zàw một bứk gấm hoa viń hồi.

Đầu hoa mạo, gót hán hài,

Dầu hoa mạo, gót hán hài,
Vua bèn hỏi Trạng muốn bài trao dây.

Vuô bèn hỏi Cạw muốn bài cao dây.
Trẫm có công chúa tốt thay,

Cẫm kó kôw cuố tốt qay,

Tuổi vừa muời tám cũng tày Trạng nguyên.

Tuổi vườ mười tám kũw tày Cạw wuyên.


Trẫm mong kết chỉ se duyên,

Cẫm mow kết cỉ se zuyên,
Danh nhân , cầm sắc sánh liền từ đây.

Zań ńân, kầm sắk sáń liền từ dây.

Nghe như chớp giật trên mây,

We ńư cớp zật cên mây.
Vợ đà nàng Cúc việc này tính sao ?

Vợ dà nàw Kúk việk này tíń sao ?

Đội ơn ân đức thánh trao,

Dội ơn ân dứk qáń cao,
Tâu rằng có vợ lẽ nào phụ nhau.

Tâu zằw kó vợ lẽ nào fụ ńau.
Mẹ già kém mắt từ lâu,

Mẹ zà kém mắt từ lâu,
Dám xin thánh chỉ cho nhau trùng phùng.

Zám sin qáń cỉ co ńau cùw fùw.

Nói đoạn công chúa Chương đài

Nói doạn kôw cuố Cươw dài
Chẳng lấy được Trạng sánh vai làm chồng.

Cẳw lấy dượk Cạw sáń vai làm cồw.

Bước vào tâu với cửu trùng:

Bướk vào tâu với kửu cùw:

Trạng nguyên tình phụ mình rồng tóc mây.

Cạw wuyên tìń fụ mìń zồw tók mây.

Trạng về bái tạ chớ chầy,

Cạw về bái tạ cớ cầy,
Đã đậu thì bắt đi đầy cho xa.

Dã dậu qì bắt di dầy co sa.
Đường đi ba tháng sơn hà,

Dườw di ba qáw sơn hà,
Được mười năm trọn hãy tha cho về.

Dượk mười năm cọn hãy qa co về.

Vua nghe công chúa nhiều bề,

Vuô we kôw cuố ńiều bề,
Sai hai sứ giả tức thì đòi ngay.

Sai hai sứ zả tứk qì dòi way.

 


Vợ chồng thấy sứ mừng thay,

Vợ cồw qấy sứ mừw qay,
Nghĩ đã lâu ngày vua nhớ triệu ta.

Wĩ dã lâu wày vuô ńớ ciệu ta.


Làm yến thết sứ trong nhà,

Làm yến qết sứ cow ńà,
Sứ ăn chẳng được nói ra lời này.

Sứ ăn cẳw dượk nói za diều này.
Ông ơi, tôi thương ông thay,

Ôw ơi, tôi qươw ôw qay,
Chiếu vua thượng vị cho nay về đòi.

Ciếu vuô qượw vị co nay về dòi.

,

Thương ông chẳng nói ra lời,

Qươw ôw cẳw nói za lời,
Thử xem chiếu chỉ ông coi dữ lành.

Qử sem ciếu cỉ ôw koi zữ làń.
Trạng nguyên lĩnh chiếu triều đình,

Cạw wuyên lĩń ciếu ciều dìń,
Dở ra mà đọc tâm tình xót thay.

Zở za mà dọc tâm tìń sót qay.

Ôm lấy mẹ già khi nay,

Ôm lấy mẹ zà xi nay,

Mẹ ơi có biết sự này thương ôi.

Mẹ ơi kó biết sự này qươw ôi.

Ngỡ là khi đậu tam khôi,

Wỡ là xi dậu tam xôi,

Để mẹ được cậy,vợ thời được trông.

Dể mẹ dượk kậy, vợ qời dượk côw.


Ai ngờ chiếu vua cửu trùng,

Ai wờ ciếu vuô kửu cùw,

Bắt đi xứ sự mười đông sẽ về.

Bắt di sứ sự mười dôw sẽ về.

Mẹ ơi,thương mẹ nhiều bề,

Mẹ ơi, qươw mẹ ńiều bề,

Lấy ai phụng dưỡng sớm khuya gia đình.

Lấy ai fụw zưỡw sớm xuyê za dìń.

 

Ở nhà cậy có vợ lành,

Ở ńà kậy kó vợ làń,

Kể sao cho xiết tâm tình khúc nhôi.

Kể sao co siết tâm tiń xúk ńôi.

Bước đi để mẹ ai nuôi,

Bướk di dể mẹ ai nuôi,

Thân già bóng chếch bẩy mươi tuổi tròn.

Qân zà bów cếc bẩy mươi tuổi còn.

 

Vợ thì còn trẻ chưa khôn,

Vợ qì kòn cẻ cươ xôn,

Thất trinh thất hiếu tiếng đồn không hay.

Qất ciń qất hiếu tiếw dồn xôw hay.

Cúc hoa nghe nói lời này,

Kúk Hoa we nói lời này,

Than rằng gặp sự tai bay bất kỳ.

Qan zằw gặp sự tai bay bất wờ.


Chàng ơi lên ngựa ra đi,

Càw ơi lên wượ za di,

Để thiếp dắt mẹ ở thì nơi nao.

Dể qiếp zắt mẹ ở qì nơi nao.

Xưa nay xum họp có nhau,

Sươ nay sum họp kó ńau,

Bây giờ mưa nắng biết hầu cậy ai.

Bây zờ mươ nắw biết hầu kậy ai.


Một mình vò võ trang đài,

Một miń vò võ caw dài,

Chàng đi khuya sớm lấy ai hầu chàng.

Càw di xuyê sớm lấy ai hầu càw.

Vợ chồng đồng tịch đồng sàng,

Vợ cồw dồw tịc dồw sàw,

Anh giã ơn nàng nuôi mẹ,anh đi.

Ań zã ơn nàw nuôi mẹ, ań đi.


Làm trai anh chẳng quản chi,

Làm cai ań cẳw kuản ci,

Sống thác vậy thì phải trả ơn vua.

Sốw qák vậy qì fải cả ơn vuô.

 

 

Mới là nam tử trượng phu,

Mới là nam tử cượw fu,
Mặc dầu số phận em lo làm gì.

Mặk zầu số fận, em lo làm zì.


Khuyên em ở cho có nghì,

Xuyên em ở lại kó wì,

Mẹ già nuôi trọn đến kỳ mười đông.

Mẹ zà nuôi cọn dến kỳ mười dôw.

Sống thì anh sẽ về cùng,

Sốw qì ań sẽ về kùw,

Dù khi thác xuống vợ chồng gặp nhau.

Zù xi qák suốw vợ cồw gặp ńau.


Mẹ già dù có về chầu,

Mẹ zà zù kó về cầu,
Thì nàng táng ở đằng sau mộ phần.

Qì nàw táw ở dằw sau mộ fần.
Một mai về chốn hương lân,

Một mai về cốn hươw lân,

Trông thấy mồ mẹ nhớ ân nghĩa nàng.

Côw qấy mồ mẹ ńớ ân wiễ nàw.


Nói thôi zồi Trạng lên đường,

Nói qôi zồi Cạw lên dườw,
Cúc hoa cầm lấy dây cương than rẳng :

Kúk Hoa kầm lấy zây kươw qan zằw:


Khấu đầu trăm lạy

Xấu dầu căm lạy

Quan âm đức Phật

Kuan âm dứk Fật
Phù hộ chồng tôi

Fù hộ cồw tôi
Đi sang Tần quốc

Di saw Tần kuốk
Mười năm lại về

Mười năm lại về.

Trách nàng công chúa

Các nàw kôw cuố

 

 

 

Ngọc ghét vàng ghen

Wọk gét vàw gen
Lòng ở chẳng hiền

Lòw ở cẳw hiền
Trời Phật chứng cả.

Cời Fật cứw kả.

 

 

 

Đi sứ

Di sứ

Than ôi dong ngựa lên đường,

Qan ôi zow wượ lên dườw,
Mấy ngày trải những dặm trường núi khe.

Mấy waỳ cải ńữw zặm cườw  núi xe. 
Tiếng quyên như dục đêm hè,

Tiếw kuyên ńư zụk dêm hè, 
Vì ai nên nỗi biệt ly cửa nhà.

Vì ai nên nỗi biệt ly kưở ńà.

Tháng ngày vó ngựa xông pha,

Qáw wày vó wượ sôw fa,
Sang đến Tần quốc thanh hà nghênh ngang.

Saw dến Tần kuốk qań hà wêń waw.
Vua Tần nghe thấy Trạng sang ,

Vuô Tần we qấy Cạw saw,

Cùng mười tám nước viễn bang hội đồng.

Kùw mười tám nướk viễn baw hội dồw.

Chiếu hoa giải khắp sân rồng,

Ciếu hoa zải xắp sân zồw,
Cờ bay bươm bướm cắm dong ba ngày.

Kờ bay bươm bướm kắm zow ba wày.
Đồn rằng có Trạng sang đây,

Dồn zằw kó Cạw saw dây, 
Cùng mười tám nước đi rày cho vua....

Kùw mười tám nướk di zày co vuô…

Kể từ Trạng sang tới nơi,

Kể từ Cạw saw tới nơi,

 

Tình cờ lại gặp hai người xứ kia.

Tìń kờ lại gặp hai wười sứ kiê.
Hai ông nước Tống nước Tề,

Hai ôw nướk Tốw nướk Tề,
Nước Nam tiểu quốc đều thì cùng sang.

Nướk Nam tiểu kuốk dều qì kùw saw.

Tần vương chỉ phán đền vàng,

Tần vươw cỉ fán dền vàw,

Bay đào một hố giữa đường sâu thay.

Bay dào một hố zưỡ dườw sâu qay.

Sâu hơn một trượng chớ chầy,

Sâu hơn một cượw cớ cầy,

Chiếu hoa giải khắp đặt bầy lên trên.

Ciếu hoa zải xắp dặt bầy lên cên.

Bay ra rước Trạng vào đền,

Bay za zướk Cạw vào dền,
Trạng nguyên Nam Việt đi bên đường hè.

Cạw wuyên Nam Việt di bên dườw hè.
Giữa đường để Chánh sứ đi,

Zưỡ dườw dể Cáw sứ di,
Nam Việt tiểu quốc đi thì một bên.

Nam Việt tiểu kuốk di qì một bên.

Hai ông chánh sứ bước lên,

Hai ôw cáń sứ bướk lên,

Đều sa xuống hố nhãn tiền cả hai.

Dều sa suốw hố ńãn tiền kả hai.
Trạng nguyên bước qua chẳng rơi,

Cạw wuyên bướk kua cẳw zơi,
Tần vương nhác thấy khen : ngươi anh hào.

Tần vươw ńák qấy xen : wươi ań hào.

Tần vương chỉ phán thấp cao,

Tần vươw cỉ fán qấp kao,
Gạo giã làm bột cho tao chớ chầy.

Gạo zã làm bột co tao cớ cầy.
Đắp làm ba tượng khi nay,

Dắp làm ba tượw xi nay,

 

 

 

Làm ba ông bụt bánh dầy chè lam.

Làm ba ôw bụt báń zầy cè lam.

Chùa thì ba gian mới làm,

Cuồ qì ba zan mới làm,
Có ba ông bụt chè lam thiếp vàng.

Kó ba ôw bụt cè lam qiếp vàw.
Có ba ấm nước bầy hàng,

Kó ba ấm nướk bầy hàw,
Ấm nào ấm cũng nắp vàng đậy trên.

Ấm nào ấm kũw nắp vàw dậy lên.

Bay ra rước Trạng vào đền,

Bay za zướk Cạw vào dền,
Bắt Trạng vào hãm ở trên chùa này.

Bắt Cạw vào hãm ở cên cuồ này.

Đừng cho ăn uống khi nay,

Dừw co ăn uốw xi nay,

Sống được mười ngày Trẫm gả con cho.

Sốw dượk mười wày Cẫm gả kon co.


Sứ Ngô rước Trạng vào chùa,

Sứ Wô zướk Cạw vào cuồ,

Liền đóng cửa lại sứ ngô ra về.

Liền dów kưở lại sứ Wô za về.

Lính hầu lăn khóc ngã kề,

Líń hầu lăn lók wã kề,

Ông định ăn gì sống được giờ đây.

Ôw dịń ăn zì sốw dượk zờ dây.


Chùa thì quét sạch đông tây,

Cuồ qì kuét sạc dôw tây,
Dễ mà uống được nước này cho no.

Zễ mà uốw dượk nướk này co no.
Trạng nguyên rằng chớ có lo,

Cạw wuyên zằw cớ kó lo,
Ơn vua ta được ấm no vui vầy.

Ơn vuô ta dượk ấm no vui vầy.

Nửa đêm giờ Tý làm xong,

Nưở dêm zờ Tý làm sow,

 


Đói thì ta ngả tượng ông ta xời.

Dói qì ta wả tượw ôw za sời.
Quân lính lăn khóc tả tơi,

Kuân líń lăn xók tả tơi,
Ai ăn bụt đất lạ đời nhà ông.

Ai ăn bụt dất lạ dời ńà ôw.

Trạng nguyên cười nhạt nhủ thầm,

Cạw wuyên kười ńạt ńủ qầm,
Đỡ cơn đói lòng cho mạnh con trai.

Dỡ kơn dói lòw co mạń kon cai.

Thầy tớ ngả bụt nằm dài,

Qầy tớ wả bụt nằm dài,
Họa phúc mặc trời, bụt vẫn thượng thiên.

Hoạ fúk mặk cời, bụt vẫn qượw qiên.

Đầy tớ khi ấy mới yên,

Dầy tớ xi ấy mới yên,
Thấy rõ nhãn tiền những bánh chè lam.

Qấy zõ ńãn tiền ńữw báń cè lam.
Trạng nguyên cười nói bảo rằng,

Cạw  wuyên kười nói bảo zằw,
Đang khi đói lòng cho khỏe dạ ta.

Daw xi dói lòw co xoẻ zạ ta.

Mười ngày mạnh khỏe cũng là,

Mười wày mạń xoẻ kũw là,
Bụt lam ăn hết cả ba lầu lầu.

Bụt lam ăn hết kả ba lầu lầu.

Uống ba hũ nước cạn sâu,

Uốw ba hũ nướk kạn sâu,
Sứ Ngô mở cửa để hầu dò xem.

Sứ Wô mở kưở dể hầu zò sem.

Sứ Ngô rời bước khỏi đền,

Sứ Wô zời bướk xỏi dền,
Có ngay chiếu chỉ đòi lên hầu tòa.

Kó way ciếu cỉ dòi lên hầu toà.
Thầy trò vướng mắc không ra,

Qầy cò vướw mắk xôw za,

Tứ bề cửa khóa thì ra thế nào ?

Tứ bề kưở xoá qì za qế nào ?


Lính đang bàn tán xôn xao,

Líń daw bàn tán sôn sao,
Tống Trân thấy cạnh võng đào lắm Ô.

Tốw Cân qấy kạń võw dào lắm Ô.
Mới thở ra một tiếng ... Ồ,

Mới qở za một tiếw …Ồ,
Rồi sai quân lính dương ô nhảy dù .

Zồi sai kuân líń zươw ô ńảy zù.


Thầy trò chơi kiểu đánh đu,

Qầy cò cơi kiểu dáń du,
Ô cầm tay nhảy cái vù xuống sân.

Ô kầm tay ńảy bay vù suốw sân.
Chẳng ai đau, chẳng bong gân.

Cẳw ai dau, cẳw bow gân,
Thầy trò nguyên vẹn, mười phân vẹn mười.

Qầy cò wuyên vẹn, mười fân vẹn mười.


Sứ Ngô tả lại về đền,

Sứ Wô tả lại về dền,
Tâu vua khi ấy: Trạng nguyên người Trời.

Tâu vuô xi ấy: Cạw wuyên wười Cời.
Đức vua mới phán một lời,

Dứk vuô mới fán một lời,

Nào ba ông bụt đâu rồi mang ra.

Nào ba ôw bụt dâu zồi maw za.

Trạng nguyên đặt gối tâu qua,

Cạw wuyên dặt gối tâu kua,
Tâu vua muôn tuổi sót sa lòng này.

Tâu vuô muôn tuổi sót sa lòw này.
Vua tôi lòng chẳng thương thay,

Vuô tôi lòw cẳw qươw qay,
Bắt đi sứ sự bên này mười đông.

Bắt di sứ sự bên này mười dôw.

Ai ngờ vua bắt đói lòng,

Ai wờ vuô bắt dói lòw,

 

 

Tâu vua cửu trùng bụt đã nhập tâm.

Tâu vuô kửu cùw bụt dã ńập tâm.
Tần vương bịt miệng cười thầm,

Tần vươw bịt miệw kười qầm,
An Nam tiểu quốc mưu thần giỏi giang.

An Nam tiểu kuốk mưu qần zỏi zaw.


Tần vương chỉ phán đền vàng,

Tần vươw cỉ fán dền vàw,
Trẫm có công chúa Thanh Ńàn đẹp thay

Cẫm kó kôw cuố Qań Ńàn dẹp qay.

Có lòng trẫm muốn se dây,

Kó lòw cẫm muốn se zây,
Cũng tầy tuổi Trạng trẫm rày gả cho.

Kũw tầy tuổi Cạw cẫm zày gả co.

 

Trạng nguyên nước mắt như mưa,

Cạw wuyên nướk mắt ńư mươ,

Tâu rằng muôn đội ơn vua cửu trùng.

Tâu zằw muôn đội ơn vuô kửu cùw.
Con vua nhật nguyệt thiên cung,

Kon vuô ńật wuyệt qiên kuw,

Con vua ngọc chuốt gương trong họa đồ.

Kon vuô wọk cuốt gươw cow hoạ dồ.


Tôi là hàn sĩ học trò,

Tôi là hàn sĩ họk cò,
Đâu tôi dám sánh con vua ngọc lành.

Dâu tôi zám sáń kon vuô wọk làń.

Thấy lời vua chẳng ép tình,

Qấy lời vuô cẳw ép tìń,
Làm nhà cho ở nội thành một bên.

Làm ńà co ở nội qàń một bên.


Ngày thì chầu trực bên đền,

Wày qì cầu cựk bên đền,
Đêm thì xem sách bút nghiên ai tầy.

Dêm qì sem sác bút wiên ai tầy.

Giãn lòng vua lại tới đây,

Zãn lòw vuô lại tới dây,
Bình thơ , luận sự , giải khuây đánh cờ.

Bìń qơ, luận sự, zải xuây dáń kờ.


Sử án:
Sử án:

 

Tớ thầy ở được mươi ngày,

Tớ qầy ở dượk mươi wày,
Nhiều khi xuống tắm bên này cầu sông

Ńiều xi suốw tắm bên này kầu sôw.
Thấy một cô gái giết chồng,

Qấy một kô gái ziết cồw,

Mua trăm kim sắt để dùng cầm tay.

Muô căm kim sắt dể zùw kầm tay.

 

Nửa đêm chồng uống rượu say,

Nưở dêm cồw uốw zượu say,

Kim sáo nó giết chết ngay trong nhà.

Kim sáo nó ziết cết way cow ńà.
Sáng ngày gái ấy làm ma,

Sáw wày gái ấy làm ma,

Hành tang gái ấy đưa ra ngoài đồng.

Hành taw gái ấy dươ za woài dồw.

Gái ấy quì xuống khóc chồng,

Gái ấy kuỳ suốw xók cồw,
Khóc ra trăm tiếng như lòng thương ai.

Xók za căm tiếw ńư lòw qươw ai.
Tiếng khóc như bông hoa nhài,

Tiếw xók ńư bôw hoa ńài,
Chỉ thấy khóc dài chẳng thấy có thương.

Cỉ qấy xók zài, cẳw qấy kó qươw.

Ra đòi gái ấy tỏ tường,

Za dòi gái ấy tỏ tườw,
Khóc chồng nghe thấy như thương ai vầy.

Xók cồw we qấy ńư qươw ai vầy.
Gái này quỳ xuống chắp tay,

Gái này kuỳ suốw cắp tay,
Lậy ông quả thực tôi nay thương chồng.

Lậy ôw kuả qựk tôi nay qươw cồw.

 


Trạng Nguyên bịt miệng cười thầm,

Cạw wuyên bịt miệw kười qầm,
Gái ấy giết chồng bắt lấy cho tao.

Gái ấy ziết cồw bắt lấy co tao.
Quan tài sai lính đem vào,

Kuan tài sai líń dem vào,
Vội vàng làm sớ đưa trao thánh hoàng.

Vội vàw làm sớ dem cao qáń hoàw.

Tâu vua muôn sự tỏ tường,

Tâu vuô muôn sự tỏ tườw,
Từ tôi mười tám đi sang sứ này.

Từ tôi mười tám di saw sứ này.

Lẽ đâu tôi nói chẳng ngay,

Lẽ dâu tôi nói cẳw way,
Có trời có đất chứng rày cho tôi.

Kó cời kó dất cứw zày co tôi.


Sai người ra khám tức thời,

Sai wười za xám tứk qời,

Dấu gì chẳng có ở nơi trong mình.

Zấu zì cẳw kó ở nơi cow mìń.
Đủ mặt văn võ triều đình,

Dủ mặt văn võ ciều dìń,
Trạng nguyên cầm kéo phân minh xét rày.

Cạw wuyên kầm kéo fân miń zõ zàw.

Khám đầu thấy dấu tích ngay,

Xám dầu qấy zấu tíc way,
Cắt phăng mái tóc thấy cây kim sào.

Kắt făw mái tók qấy way kim sào.
Trạng nguyên làm sớ tâu vào,

Cạw wuyên làm sớ tâu vào,
Kim sào ấy thực là dao giết chồng.

Kim sào ấy qựk là zao ziết wười.

 

 

 

 


Vụ thứ hai

Vụ qứ hai
Ngày ngày đèn sách thảnh thơi,

Wày wày dèn sác qảń qơi,
Tình cờ lại có một người lái buôn.

Tìń kờ lại kó một wười lái buôn.
Ba năm xa vắng bán buôn,

Ba năm sa vắw bán buôn,
Ở nhà vợ đã bồn chồn cùng trai.

Ở ńà vợ dã bồn cồn kùw cai.

Bạc buôn vừa được trăm hai,

Bạk buôn vườ dượk căm hai,
Đi đêm chẳng có một ai gặp rầy.

Di dêm cẳw kó một ai gặp zầy.

Bạc này ta gửi cành cây,

Bạk này ta gửi kàń kây,
Cành kia chú giữ bạc này cho tôi.

Kàń kiê cú zữ bạk này co tôi.

Sau khi gửi bạc cành rồi,

Sau xi gửi bạk kàń zồi,

Lái buôn sắm sửa tìm nơi trở về.

Lái buôn sắm sưở tìm nơi cở về.
Vợ mừng chồng đã gần kề,

Vợ mừw cồw dã gần kề,
Hỏi han buôn bán xa quê đến rầy.

Hỏi han buôn bán sa kuê dến zầy.

Buôn Tần bán Sở bấy chầy,

Buôn Tần bán Sở bấy cầy,
Ba năm anh lại về rầy tay không.

Ba năm ań lại về zầy tay xôw.
Lái buôn nghe nói giận lòng,

Lái buôn we nói zận lòw,
Bực mình chàng mới phô sòng nói ra.

Bựk mìń càw mới fô sòw nói za.

 


Bạc anh đã gửi cành đa,

Bạk ań dã gửi kàń da,
Trong nhà kín vách ngỡ là không ai.

Cow ńà kín vác wỡ là xôw ai.
Nào hay xã trưởng đứng ngoài,

Nào hay sã cưởw dứw woài,
Căn nguyên nghe biết tới nơi lấy liền.

Kăn wuyên we biết tới nơi lấy liền.

Bừng bừng trời mới rạng đông,

Bừw bừw cời mới zạw dôw,
Vợ chồng ra đấy ngẩng trông chẳng còn.

Vợ cồw za đấy wẩw côw cẳw kòn.

Lái buôn nước mắt nỉ non,

Lái buôn nướk mắt nỉ non,
Thực thà than vãn nguồn cơn thế này.

Qựk qà qan vãn wuồn kơn qế này.


Hôm qua anh gửi cành cây,

Hôm kua ań gửi kàń kây,
Ai ngờ oa trữ ra đầy đọa thân.

Ai wờ oa cữ za dầy doạ qân.
Bạc ta gửi một trăm cân,

Bạk ta gửi một căm kân,

Ấy ai gian giảo nó lần ta đây.

Ấy ai zan zảo nó lần ta dây.

Nàng đem dao rựa ra đây,

Nàw dem zao zượ za dây,
Anh đẵn cành này để kiện chẳng tha.

Ań dẵn kàń này dể kiện cẳw qa.
Lái buôn chặt lấy cành đa,

Lái buôn cắt lấy kàń da,
Đem ngay sang kiện bên nhà Trạng Nguyên.

Dem way saw kiện bên ńà Cạw wuyên.

Lái buôn hầu tạ bên đền,

Lái buôn hầu hạ bên dền,
Xin ngài tra hỏi căn nguyên việc này.

Sin wài ca hỏi kăn wuyên việk này.


Của tôi buôn bán bấy chầy,

Kuổ tôi buôn bán bấy cầy,
Được ba trăm bạc gửi rầy cành đa.

Dượk ba căm bạk gửi zầy kàń da.

Chẳng chịu thì nói cho ra,

Cẳw cịu qì nói co za,
Đêm hôm tuần đã giao hòa chia nhau.

Dêm hôm tuần dã zao hoà ciê ńau.
Trạng Nguyên nghe nói trước sau,

Cạw wuyên we nói cướk sau,
Tức thì mở cuộc bắt đầu hỏi tra.

Tứk qì mở kuộk bắt dầu hỏi ca.

Mấy con chó ở trong nhà,

Mấy kon có ở cow ńà,
Con lành nhốt lại, dữ thì thả ra.

Kon làń ńốt lại, zữ qì qả za.

Xã trưởng đến hỏi lân la,

Sã cưởw dến hỏi lân la,
Chó dữ không cắn thế là bắt ngay.

Có zữ xôw kắn qế là bắt way.

Chính danh thủ phạm tên này,

Cíń zań qủ fạm tên này,
Đã quen chó dữ đêm ngày làm chi.

Dã kuen có zữ dêm wày làm ci.
Xã trưởng biết tội thú quỳ,

Sã cưởw biết tội qú kuỳ,
Lạy ông tôi thấy đêm khuya vắng người.

Lậy ôw tôi qấy dêm xuyê vắw wươì.

Bạc thì còn một trăm hai,

Bạk qì kòn một căm hai,
Hãy còn vẻn vẹn chẳng sai đồng nào.

Hãy kòn vẻn vẹn cẳw sai dồw nào.
Thật tôi chưa dám tơ hào,

Qật tôi cươ zám tơ hào,
Nói xong liền nộp bạc vào chẳng sai.

Nói sow liền nộp bạk vào cẳw sai.


Mới hay quan Trạng anh tài,

Mới hay kuan Cạw ań tài,
Tra cành ra của còn ai sánh tầy.

Ca kàń za kuổ kòn ai sáń bằw.
Người kiện mà tra cành cây,

Wười kiện mà ca kàń kây,

Làm cho đạo tặc sợ hay quá chừng.

Làm co dạo tặk sợ hay kuá cừw.

Nọ mười tám nước chúc mừng,

Nọ mười tám nướk cúk mừw,
Sân rồng cổ vũ tưng bừng hân hoan.

Sân zồw kổ vũ tưw bừw hân hoan.
Tần vương truyền suống sứ quan,

Tần vươw cuyền suốw sứ kuan,
Lấy đem thưởng Trạng bạc vàng nhiều thay.

Lấy dem qưởw Cạw bạk vàw ńiều qay.


Bút phê chiếu chỉ liền tay,

Bút fê ciếu cỉ liền tay,
Sứng danh xếp hạng xứ này Trạng Nguyên.

Sứw zań sếp hạw sứ này Cạw wuyên.

Sổ ghi công đức lưu truyền,

Sổ gi kôw dứk lưu cuyền,
Tống Trân quan trạng An Nam lưỡng hà.

Tốw Cân kuan cạw An Nam lưỡw hà.

Đăng quan công chúa bước qua,

Dăw kuan kôw cuố bướk kua,
Cùng vua Tần quốc chiếu ra phán truyền.

Kùw vuô Tần kuốk ciếu za fán cuyền.
Nơi đây đủ mặt Trạng nguyên,

 Nơi dây dủ mặt Cạw wuyên,
Nay nghe Công chúa phán truyền gia ân.

Nay we kôw cuố fán cuyền za ân.

 

Túc cầu một trái ra sân,

Túk kầu một cái za sân,
Vô tình ai trúng... người dành cho ta.

Vô tìń ai cúw, wười zàń co ta.


Được tâu lên với vua cha ,

Dượk tâu lên tới vuô ca,
Trọn làm phò mã ... Chồng ta suốt đời!

Cọn làm fò mã cồw ta suốt dời.

Hỡi ôi có phải duyên Trời?..

Hỡi ôi kó fải zuyên cời ?..
Túc cầu lại rớt đúng người Tống Trân.

Túk kầu lại zớt dúw wười Tốw Cân.
Công chúa ... quá đỗi ân cần,

Kôw cuố… kuá dỗi ân kần,
Tống Trân lo sợ : Bày phân thế nào ?

Tốw Cân lo sợ : bày fân qế nào ?




 

 


Cúc Hoa đợi chồng

Kúk Hoa đợi cồw

Ở Tần được bảy năm chầy,

Ở Tần dượk bảy năm cầy,
Ở nhà bố vợ lòng đầy bất nhân.

Ở ńà bố vợ lòw dầy bất ńân.

Nửa đêm tới chốn phòng vân,

Nưở dêm tới cốn fòw vân,
Gọi vợ thức dậy việc cần phải lo.

Gọi vợ qứk zậy việk kần fải lo.


Con mình gả lấy học trò,

Kon mìń gả lấy họk cò,

 


Hàn vi cơ khổ đã lo mấy hồi.

Hàn vi kơ xổ dã lo mấy hồi.
Tưởng rằng thi đậu tam khôi,

Tưởw zằw qi dậu tam xôi,
Ở nhà vợ được hôm mai cậy cùng.

Ở ńà vợ dượk hôm mai kậy kùw.

Bây giờ đi sứ mười đông,

Bây zờ di sứ mười dôw,
Âu là tìm kẻ tin dùng Cúc Hoa...

Âu là tìm kẻ tin zùw Kúk Hoa…
Cúc Hoa bắt trở lại nhà,

Kúk Hoa bắt cở lại ńà,
Và còn mẹ già dem nhốt chuồng trâu.

Và kòn mẹ zà dem ńốt cuồw câu.

Cúc hoa thủ tiết trước sau,

Kúk Hoa qủ tiết cướk sau,
Không đi bước nữa, cúi đầu xin tha.

Xôw di bướk nưỡ, kúi đầu sin qa.
Roi song liền để trong nhà,

Zoi sow liền dể cow ńà,
Cơm ăn chẳng được, ngày ba trận đòn.

Kơm ăn cẳw dượk, wày ba cận dòn.

Cúc hoa mặt võ xương mòn,

Kúk Hoa mặt võ sươw mòn, 

Phần đau cha đánh, phần thương mẹ chồng.

Fần dau ca dáń, fần qươw mẹ cồw.
Cũng toan tự tử cho xong,

Kũw toan tự tử co sow,
Chết đi sợ để mẹ chồng ai nuôi.

Cết di sợ dể mẹ cồw ai nuôi.

Chịu đòn ngậm đắng cho nguôi,

Cịu dòn wậm dắw co wuôi,
Dù sống dù chết đợi người mười niên.

Zù sốw zù cết dợi wười mười niên.
Nào hay giờ Tý nửa đêm,

Nào hay zờ Tý nưở dêm,

 


Cúc Hoa thức dậy mình liền ra đi.

Kúk Hoa qứk zậy mìń liền za di.

Một mình lên núi Ba Vì,

Một mìń lên núi Ba Vì,

Chim kêu vượn hú kể chi đường rừng.

Cim kêu vượn hú kể ci dườw zừw.
Dưới khe nước réo vang lừng,

Zưới xe nướk zéo vaw lừw,
Đầu non thăm thẳm khơi chừng ghê thay.

Dầu non qăm qẳm xơi cừw gê qay.

Hồn chàng thác ở đâu đây,

Hồn càw qác ở dâu dây,
Có thương đến thiếp đi rầy với nao.

Kó qươw dến qiếp di zầy với nao.
Sơn Tinh nghe tỏ tiêu hao,

Sơn Tiń we tỏ tiêu hao,
Biến ra mãnh hổ hỏa bào năm mươi.

Biến za mãń hổ hoả bào năm mươi.

Ầm ầm lừng lẫy trong ngoài,

Ầm ầm lừw lẫy cow woài,
Hào quang biến hiện mười người hóa ra.

Hào kuaw biến hiện mười wười hoá za.

Tới nơi ngọn hỏi ngành tra,

Tới nơi wọn hỏi wàń ca,
Sơn Tinh mới bảo Cúc Hoa lời này :

Sơn Tiń mới bảo Kúk Hoa lời này:

Chị là con gái đâu đây,

Cị là kon gái dâu dây,
Cớ sao đem thịt cho rày hổ ăn?

Kớ sao dem qịt co zày hổ ăn?

Cúc Hoa nước mắt thấm khăn,

Kúk Hoa nướk mắt qấm xăn,
Chắp tay quỳ lạy sơn thần hai bên.

Cắp tay kuỳ lạy sơn qần hai bên.

Lạy ông tôi kể sự duyên,

Lạy ôw tôi kể sự zuyên,


Xin ông xơi thịt tôi liền tiếc chi.

Sin ôw sơi qịt tôi liền tiếk ci.
Cha tôi Trưởng giả nhà quê,

Ca tôi Cưởw zả ńà kuê,
Giàu sang sớm đã sinh thì ba tôi:

Zàu saw sớm dã siń qì ba tôi:

Hai chị lấy chồng hai nơi,

Hai cị lấy cồw hai nơi,
Còn tôi là bé ép tôi duyên này.

Kòn tôi là bé ép tôi zuyên này.
Gả tôi chồng khó ăn mày,

Gả tôi cồw xó ăn mày,
Chàng thì lên tám mẹ rày bảy mươi.

Càw qì lên tám, mẹ zày bảy mươi.


Tôi mười ba tuổi nữ hài,

Tôi mười ba tuổi nữ hài,
Nuôi chồng thi đậu tam khôi bảng rồng.

Nuôi cồw qi dậu tam xôi bảw zồw.
Vua sai xứ sự mười đông,

Vuô sai sứ sự mười dôw,
Dặn tôi nuôi mẹ đợi chồng đến khi.

Zặn tôi nuôi mẹ, dợi cồw dến xi.

 


Cha tôi ra dạ chẳng nghì,

Ca tôi za zạ cẳw wì,
Được bảy năm trọn bắt thì rẽ duyên.

Dượk bảy năm cọn bắt qì zẽ zuyên.
Chẳng nghe, đòn đánh ngày đêm,

Cẳw we, dòn dáń wày dêm,
Tôi chịu chẳng được tôi bèn ra đi.

Tôi cịu cẳw dượk tôi bèn ra di.

Thân này sống chẳng làm chi,

Qân này sốw cẳw làm ci,
Xin ông ăn thịt, tôi đi theo chồng.

Sin ôw ăn qịt, tôi di qeo cồw.

Sơn Tinh nước mắt dòng dòng,

Sơn Tiń nướk mắt zòw zòw,


Con ở có đức sao ông nỡ hoài.

Kon ở kó dứk sao ôw nỡ hoài.

Kíp sai mãnh hổ mười người,

Kíp sai mãń hổ mười wười,
Vàng cân tám lạng đưa thời Cúc Hoa.

Vàw kân tám lạw dươ qời Kúk Hoa.
Sai hai mãnh hổ đưa ra,

Sai hai mãń hổ dươ za,
Chờ cho bạch nhật đưa qua nàng về.

Cờ co bạc ńật dươ kua nàw về.

Đứa nào phạm vợ ông Nghè,

Dướ nào fạm vợ ôw Wè,
Ắt là Thượng đế chu di tồi tàn...

Ắt là Qượw dế cu zi tồi tàn…
Cúc Hoa thư viết vội vàng,

Kúk Hoa qư viết vội vàw,
Trao cho mãnh hổ đem sang nước Tần.

Cao co mãń hổ dươ saw nướk Tần.

 

Tạ từ mãnh hổ rời chân,

Tạ từ mãń hổ zời cân,

Tự nhiên biến hóa vô vàn Sơn Tinh.

Tự ńiên biến hoá vô vàn Sơn Tiń.

Tang tảng trời mới bình minh,

Taw tảw cời mới bìń miń,
Sơn Tinh hiện hình sang đất Tần vương.

Sơn Tiń hiện hìń saw dất Tần vươw

Biến ra mười tướng khác thường,

Biến za mười tướw xák qườw,
Áo xiêm khăn mũ đủ đường một khi.

Áo siêm xăn mũ dủ dườw một xi.

Hỏi thăm nhà Trạng cùng đi,

Hỏi qăm ńà Cạw kùw di,
Tới nơi đầu ngõ uy nghi bước vào.

Tới nơi dầu wõ uy wi bướk vào.

Trạng nguyên khi ấy ra chào,

Cạw wuyên xi ấy za cào,


Chẳng hay các tướng hỏi trao việc gì.

Cẳw hay kák tướw hỏi cao việk zì.
Mười tướng chắp tay liền quỳ,

Mười tướw cắp tay liền kuỳ,
Trạng nguyên đỡ dậy vân vi mời ngồi.

Cạw wuyên dỡ zậy vân vi mời wồi.

Sơn Tinh kể lể khúc nhôi,

Sơn Tiń kể lể xúk ńôi,
Lại sa nước mắt tả tơi dòng dòng.

Lại sa nướk mắt tả tơi zòw zòw.
Ông đi xứ sự mười đông,

Ôw di sứ sự mười dôw,
Nào ông có biết vợ ông ở nhà.

Nào ôw kó biết vợ ôw ở ńà.

Tôi kể chẳng xiết đâu mà,

Tôi kể cẳw siết dâu mà,
Mặc trong thư ấy xem ra dữ lành.

Mặk cow qư ấy sem za zữ làń.
Trạng Nguyên ôm nó vào mình,

Cạw wuyên ôm nó vào mìń,
Rõ ràng chữ vợ tâm tình xót đau.

Zõ zàw cữ vợ tâm tìń sót dau.


Lại có tên mẹ viết sau,

Lại kó tên mẹ viết sau,
Đọc lên chẳng được, thêm đau lòng này.

Dọk lên cẳw dượk, qêm dau lòw này.
Sơn Tinh xin hãy ngồi đây,

Sơn Tiń sin hãy wồi dây.
Tôi đem thư này tâu với Tần vương.

Tôi dem qư này tâu với Tần vươw.

 

Họa là vua có lòng thương,

Hoạ là vuô kó lòw qươw,

Giảm năm giảm tháng mở đường cho ta.

Zảm năm zảm qáw mở dườw co ta.

Trạng Nguyên đem thư vào tòa,

Cạw wuyên dem qư vào toà,

 

Bấy giờ Hoàng đế xem ra thế này.

                                     Bấy zờ Hoàw dế sem za qế này.

 

Thư rằng:

Qư zằw:

 

Tôi tên Cúc Hoa,

Tôi tên Kúk Hoa,

Tài hèn phận nhỏ,

Tài hèn fận ńỏ,

Cha mẹ gả chồng

Ca mẹ gả cồw

Phải nơi nghèo khó.

Fải nơi wèo xó.

Chồng là hàn sĩ,

Cồw là hàn sĩ,

Mẹ già bảy mươi.

Mẹ zà bảy mươi.

Một mình tôi nuôi,

Một mìń tôi nuôi.

Hết đường cần khổ,

Hết dườw kần xổ,

Khuyên chàng kinh sử.

Xuyên càw kiń sử.

Đón rước tìm thầy,

Dón zướk tìm qầy,

Được nửa năm chầy,

Dượk nưở năm cầy,

Ơn vua thi đỗ.

Ơn vuô qi đỗ.

Cũng may phận số,

Kũw may fận số,

Chiếm bảng tam khôi.

Ciếm bảw tam xôi.

Khấn vua ơn trời,

Xấn vuô ơn cời,

Cho tôi được cậy.

Co tôi dượk kậy.

Ai ngờ khi ấy

Ai wờ xi ấy

Vua bắt sứ quan

Vuô bắt sứ kuan.

 

Cha tôi rẽ duyên,

Ca tôi zẽ zuyên,

Gả cho chồng khác.

Gả co cồw xák.

Tôi liều mình thác

Tôi liều mìń qák

Để nuôi mẹ chồng

Dể nuôi mẹ cồw.

Giữ đạo tam tòng,

Zữ dạo tam  tòw,

Một lòng thủ tiết.

Một lòw qủ tiết.

Cha tôi đánh ghét,

Ca tôi dáń gét,

Hãm mẹ chuồng trâu.

Hãm mẹ cuồw câu.

Đã được bấy lâu

Dã dượk bấy lâu

Mặt sầu vò võ,

Mặt sầu vò võ.

Dù sinh dù tử,

Zù siń zù tử,

Dù đói dù no.

Zù dói zù no.

Kể hết nguyên do

Kể hết wuyên zo

Để chàng soi xét.

Dể càw soi sét.

Biết bao tình tiết,

Biết bao tìń tiết,

Thư chẳng hết lời.

Qư cẳw hết lời.

Nghìn dặm xa khơi

Wìn zặm sa xơi

Xin thương đến thiếp.

           Sin qươw dến qiếp.

 

           Vua Tần cầm thư xem ngay,

          Vuô Tần kầm qư sem way,
  Khen rằng thực gái thảo nay hết lòng.

            Xen zằw qựk gái qảo nay hết lòw.


Lại truyền khắp cả nội cung,

     Lại cuyền xắp kả nội kuw,

    Đàn bà ngôn, hạnh, công,dung thế này.

    Dàn bà wôn, hạń, kôw, zuw qế này.

 

Nước Nam sao lắm người hay,

Nướk Nam sao lắm wười hay,

Mới mười mấy tuổi biết nay chờ chồng.

Mới mười mấy tuổi biết nay cờ cồw.

Thật là tận hiếu tận trung,

Qật là tận hiếu, tận cuw,

Trẻ thơ biết đạo tam tòng mấy ai.

Cẻ qơ biết dạo tam tòw mấy ai.

 

Ước gì nàng ấy sang đây,

Ướk zì nàw ấy saw dây,

Trẫm nuôi tức khắc để rày làm con.

Cẫm nuôi tứk xắk dể zầy làm kon.

Tiền thì Trẫm thưởng mười muôn,

Tiền qì Cẫm qưởw mười muôn,

Phong cho công chúa sánh đường công Khanh

Fow co kôw cuố sáń dườw kôw Xań.

 

 

Với Trạng :

Với Cạw:

Ở lâu Trẫm cũng thương tình,

Ở lâu Cẫm kũw qươw tìń,

Giảm cho ba tháng quy ninh từ rầy.

Zảm co ba qáw kuy niń từ zầy.

Trạng Nguyên bái tạ tâu bầy,

Cạw wuyên bái tạ tâu bầy,

Tôi xin về rày trả nghĩa Sơn tinh.

Tôi sin về zày cả wiễ Sơn Tiń.

 

Tức thì mở cuộc sắm sanh,

Tứk qì mở kuộk sắm sań,

Cỗ bàn gà lợn linh đình thết ngay.

Kỗ bàn gà lợn liń dìń qết way.

Rượu thì mười hũ rót đầy,

Zượu qì mười hũ zót dầy,

Sơn tinh ăn uống no say tâu quỳ.

Sơn Tiń ăn uốw no say tâu kuỳ.

Ông cho chúng nó trở về,

Ôw co cúw nó cở về

Kẻo chúa tôi đợi ngồi kề đầu non.

Kẻo cuố tôi dợi wồi kề dầu non.

Trạng Nguyên làm bức thư son,

Cạw wuyên làm bứk qư son,

Trao cho mãnh hổ đưa nàng Cúc hoa.

Cao co mãń hổ dươ nàw Kúk Hoa.

 

Thư rằng:

Qư zằw:

Anh là Tống Trân,

Ań là Tốw Cân,

Ba người bảng xuân,

Ba wười bảw suân,

Tên anh đệ nhất.

Tên ań dệ ńất.

Nghĩ mừng gia thất,

Wĩ mừw za qất,

Bái tổ vinh quy.

Bái tổ viń kuy.

Lòng vua có nghì,

Lòw vuô kó wì,

Gả cho công chúa.

Gả co kôw cuố.

Lòng anh thương vợ,

Lòw ań kó vợ,

Có nghĩa có nhân,

Kó wiễ kó ńân.

Nuôi mẹ ân cần,

Nuôi mẹ ân kần,

Nghĩa nặng khẩn khẩn.

Wiễ nặw xẩn xẩn.

Công chúa lòng giận,

Kôw cuố lòw zận,

 

Làm bảng tâu lên,

Làm bảw tâu lên,

 


Đầy anh viễn biên,

Dầy ań viễn biên,
Hầu vua Tần quốc.

Hầu vuô Tần kuốk,

             Nước người bày mưu:

Nướk wười bày mưu:
Đào hố giữa đường,

Dào hố zưỡ dườw

                                               Sâu một trượng trường,

Sâu một cượw cườw,
Chiếu hoa giải khắp.

Ciếu hoa zải xắp.
 Ba quân đón rước,

Ba kuân dón zướk,

Cờ sắp hai bên,

Kờ sắp hai bên,
Chánh sứ bước lên,

Cáń sứ bướk lên
Đều sa xuống hố.

Dều zơi suốw hố.
Mình anh nước nhỏ

Mìń ań nướk ńỏ
Đi một bên đường,

Di một bên dườw
Bước vào tòa vàng

Bướk vào toà vàw
Quỳ ngay công phủ

Kuỳ way kôw fủ.
Vua Ngô phán nhủ

Vuô Wô fán ńủ
Hãm anh vào chùa.

Hãm ań vào cuồ.
Ba tượng mới tô

Ba tượw mới tô
Thiếp vàng choi chói.

Qiếp vàw cói cói.
Ba gian nhà ngói,

Ba zan ńà wói,
Ba ấm bầy hàng,

Ba ấm bầy hàw,

 

 

Hai cái gáo vàng,

Hai kái gáo vàw.
Sứ Ngô đóng cửa.

Sứ Wô dów kưở.
Mình anh khi

 Mìń ań xi ấy,

Hoạt tượng sống mình

Hoạt tượw zốw mìń.

Mười ngày bình minh

Mười wày bìń miń

Vua sai mở cửa

Vuô sai mở kưở.

Còn ba năm nữa

Kòn ba năm nưỡ

Vua mới cho về.

Vuô mới co về.

Anh dặn nàng thì

Ań zặn nàw qì

Ở cho có nghĩa,

Ở co kó wiễ,

Như nàng Lý thị

Ńư nàw Lý qị

Bắt chước Chu Dương

Bắt cuớk Cu Zươw

Gái nuôi mẹ chồng

Gái nuôi mẹ cồw

Cũng là có nghĩa.

Kũw là kó wiễ.

 

Từ ngày Sơn tinh đi rồi

Từ wày Sơn Tiń di zồi

Cúc Hoa luống những ngậm ngùi lao đao

Kúk Hoa luốw ńữw wậm wùi lao dao.

Lại lên chỗ cũ tiêu hao

Lại lên cỗ kũ tiêu hao

Mong tin vừa lúc thư trao mang về.

Mow tin vườ lúk qư cao maw về.

 

Cúc hoa tiếp lấy thư kia

Kúk Hoa tiếp lấy qư kiê

Tạ từ sơn chúa một khi ân cần

Tạ từ sơn cuố một xi ân kần.

Xem thư đứng đọc tần ngần,

Sem qư dứw dọk tần wần,

Trách chàng quân tử bất nhân chăng là.

Các càw kuân tử bất ńân căw là.

Lại thêm trách mẹ trách cha,

Lại qêm các mẹ các ca,

Lại trách công chúa cùng là trách thân.

Lại các kôw cuố kùw là các qân.

Lại trách cả vua nước Tần,

Lại các kả vuô nướk Tần,

Chỉ ơn mãnh hổ sơn quân có nghì.

Cỉ ơn mãń hổ sơn kuân kó wì.

 

Phú ông lên ngựa một khi

Fú ôw lên wượ một xi

Đầu ghềnh bước tới tức thì tìm con.

Dầu gềń bướk tới tứk qì tìm kon.

Cúc Hoa đang đứng đầu non

Kúk Hoa daw dứw dầu non,

Phú ông đổ đến trúc côn tay cầm.

Fú ôw dổ dến cúk kôn tay kầm.

 

Sơn tinh thét mắng ầm ầm...

Sơn Tiń qét mắw ầm ầm…
Cớ sao ngươi được gian dâm vợ người.

Kớ sao wươi dượk zan zâm vợ wười.

Ở sao chẳng có đất trời,

Ở sao cẳw kó dất cời,

Trêu ghẹo vợ người tội ấy nặng thay!

Cêu gẹo vợ wười, tội ấy nặw qay!

 

Ngươi ở chỉ ích mình mày,

Wươi ở cỉ íc mìń mày,

Có tài thì xuống dưới này cùng tao.

Kó tài qì suốw zưới này kùw tao.

Cúc Hoa kể lể thấp cao,

Kúk Hoa kể lể qấp kao,

Ấy là cha thiếp phải nào ai đâu.

Ấy là ca qiếp fải nào ai dâu.

 

Mãnh hổ nghe nói trước sau,

Mãń hổ we nói cướk sau,

Tạ từ liền mới cúi đầu bước ra.

Tạ từ liền mới kúi dầu bướk za.

Phú ông đem con về nhà,

Fú ôw dem kon về ńà,

Xông hương đánh phấn ướp hoa nào rời.

Sôw hươw dáń fấn ướp hoa nào zời.

 

Hoa thì kén những hoa tươi,

Hoa qì kén ńữw hoa tươi,

Phấn thì kén thứ chẳng phai mầu hồng.

Fấn qì kén qứ cẳw fai mầu hồw.

Cúc hoa vò võ thương chồng,

Kúk Hoa vò võ qươw cồw,

Hoa cài trên vách, lược lồng mái tranh.

Hoa kài cên vác, lượk lồw mái cań.

 

Tóc mây bỏ rối linh tinh,

Tók mây bỏ zối liń tiń,

Sáp bình để bụi, phấn bình để nâu.

Sáp bìń dể bụi, fấn bìń dể nâu.

Phú ông: con nó ủ rầu,

Fú ôw: kon nó ủ zầu,

Kíp truyền làng nước mõ rao xa gần.

Kíp cuyền làw nướk mõ zao sa gần.

 

Rằng mình có gái thanh tân,

Zằw mìń kó gái qań tân,

Tơ hồng chưa kết, châu trần cũng không.

Tơ hồw cươ kết, câu cần kũw xôw.

Hăm ba tuổi mới vừa song,

Hăm ba tuổi mới vườ sow,

Chồng con chưa có giao thông ai rầy.

Cồw kon cươ kó zao qôw ai zầy.

 

Đình Trưởng nghe thấy mừng thay,

Dìń cưởw we qấy mừw qay,

Vàng cân tám lạng đưa ngay tới nhà.

Vàw kân tám lạw dem way tới ńà.

Phú ông mừng rỡ nói ra,

Fú ôw mừw zỡ nói za,

Hỏi thì ta gả con ta cho mày.

Hỏi qì ta gả kon ta co mày.

 

Thế gian có tục thế này,

Qế zan kó tụk qế này,

Ba năm ở rể đoạ đầy tóc tơ.

Ba năm ở zể doạ dày tók tơ.

Đình trưởng trở về toan lo,

Dìń cưởw cở về toan lo,

Bắt liền đứa ở sắm đồ vào ngay.

Bắt liền dướ ở sắm dồ vào way.

 

Làm rể được ba năm chầy,

Làm zể dượk ba năm cầy,

Phú ông tính lại đã đầy mười đông.

Fú ôw tíń lại dã dầy mười dôw.

Tức thì mở cửa loan phòng,

Tứk qì mở kưở loan fòw,

Hỏi Cúc Hoa hỡi đợi chồng nữa chăng ?

Hỏi Kúk Hoa hỡi dợi cồw nưỡ căw ?

 

Bây giờ đã được mười năm,

Bây zò dã dượk mười năm,

Nếu chồng còn sống nó hòng về đây.

Nếu cồw kòn sốw nó hòw về đây.

Cúc hoa tính đốt ngón tay,

Kúk Hoa tíń dốt wón tay,

Mười đông đã trọn thương thay cảnh chồng.

Mười dôw dã cọn qươw qay kảń cồw.

 

Phú ông bảo rể làm xong,

Fú ôw bảo zể làm sow,

Con về sửa lễ để hòng cưới ngay.

Kon về sưở lễ dể hòw kưới way.

Ba mươi trâu mộng nộp đây,

Ba mươi câu mộw nộp dây,

Cỗ bàn hàng họ mười ngày ăn chơi...

Kỗ bàn hàw họ mười wày ăn cơi…

 

Trước là mở tiệc làm vui,

Cướk là mở tiệk làm vui,

Sau là mừng rể được người giàu sang.

Sau là mừw zể dượk wười zàu saw.

Mõ rao khắp cả trong làng,

Mõ zao xắp kả sóm làw,

 

Thôn nào, giáp nấy bảo ban lời này:

Qôn nào, záp nấy bảo ban lời này:

 

Tre thì mỗi đứa một cây,

Ce qì mỗi dướ một kây,

Đanh thì ba cái phải dầy như ny.

Dań qì mỗi kái fải zầy ńư ny.

Mẹ nào con nấy liền đi,

Mẹ nào kon nấy liền di,

Nhỏ thì lên một, lớn thì lên ba.

Ńỏ qì lên một, lớn qì lên ba.

 

Đứa nào không đến nhà ta,

Dướ nào xôw dến ńà ta,

Thì làng bắt khoán tiền là quan hai.

Qì làw bắt xoán tiền là kuan hai.

Mười ngày ăn uống trong ngoài,

Mười wày ăn uốw cow woài,

Cấm không nổi lửa nội hai nơi này.

Kấm xôw nổi lưở nội hai nơi này.

 

Ở nơi Tần quốc

Ở nơi Tần kuốk

 

Ở lâu vua nghĩ thương thay

Ở lâu vuô wĩ qươw qay,

Giảm cho ba tháng quy linh từ rày.

Zảm co ba qáw kuy liń từ zày.

Sét công lao trạng bấy nay

Sét kôw lao cạw bấy nay

Tần vương đã chiếu chỉ ngay cho tràng.

Tần vươw dã ciếu cỉ way co càw.

 

Đà phong lưỡng quốc quan san,

Dà fow lưỡw kuốk kuan san,

Nay vàng thưởng trạng ăn đường nghìn hai.

Nay vàw qưởw cạw ăn dườw wìn hai.

Trạng nguyên bái tạ đền đài,

Cạw wuyên bái tạ dền dài,

 

Nọ mười tám nước nay tôi xin về.

Nọ mười tám nướk nay tôi sin về.

 

Trạng đi mười tám thiếu niên,

Cạw di mười tám qiếu niên,

Trạng về hăm tám bằng tiên ai tày.

Cạw về hăm tám bằw tiên ai tày.

Tần vương mới bảo con rày,

Tần vươw mới bảo kon zày,

Một ngày nên nghĩa chồng mày đó con.

Một wày nên wiễ cồw mày dó kon.

 

Công chúa đang ngự cung son,

Kôw cuố daw wự kuw son,

Nghe lời phủ dụ thiệt hơn thánh hiền.

We lời fủ zụ qiệt hơn qáń hiền.

Chân đi hài biệt ngỡ tiên,

Cân di hài biệt wỡ tiên,

Công chúa bước xuống cung sơn đan trì.

Kôw cuố bướk suốw kuw sơn dan cì.

 

Công chúa bước xuống một khi,

Kôw cuố bướk suốw một xi,

Cầm lấy tay Trạng vân vi giãi lòng.

Kầm lấy tay Cạw vân vi zãi lòw.

Chàng về phượng chạ loan chung,

Càw về fượw cạ loan cuw,

Bao giờ trọn nghĩa tương phùng chàng ơi.

 Bao zờ cọn wiễ tươw fùw càw ơi.

 

Kiếp này chưa đẹp duyên trời,

Kiếp này cươ dẹp zuyên cời,

Nguyện xin kiếp khác se đôi chữ đồng.

Wuyện sin kiếp xák se dôi cữ dồw.

Tay tiên thảo bức thư rồng,

Tay tiên qảo bứk qư zồw,

Xin chàng ghi nhớ mười đông nước Tần.

Sin càw gi ńớ mười dôw nướk Tần.

 

Thiếp phận nữ nhi

Qiếp fận nữ ńi

Con vua Thánh đế

Kon vuô Qáń dế

Nhờ ơn giáng chỉ

Ńờ ơn záw cỉ

Trọn đạo phu thê

Cọn dạo fu qê

Chàng trở ra về

Càw cở za về

Quê nhà nước Việt

Kuê ńà nướk Việt

Thiếp còn giữ tiết

Qiếp kòn zữ tiết

Trọn đạo khăng khăng

Cọn dạo xăw xăw

Thiếp chực loan phòng

Qiếp cựk loan fòw

Mười đông cũng đặng

Mười dôw kũw dặw

Đường trường xiết kể

Dườw cườw siết kể

Thiếp nhớ chàng thay

Qiếp ńớ càw qay

Chàng trở về nay

Càw cở về nay

Khi nào họp mặt

Xi nào họp mặt.

An nam Tần bắc

An nam, Tần bắk

Thương nhớ trăm đường

Qươw ńớ căm dườw.

Thảo bức thư chương

Qảo bứk qư cươw

Mọi lời phong kín

Mọi lời fow kín

Khi nào nhớ đến

Xi nào ńớ dến

Trông thấy xin thương

Côw qấy sin qươw

Châu lệ Vấn vương

Câu lệ vấn vươw

Hai hàng tuôn đổ

Hai hàw tuôn dổ

Mặt sầu vò võ

Mặt sầu vò võ

 

Khác nào Chức nữ

Xák nào Cứk nữ

Vẫn nhớ Ngưu lang,

Vẫn ńớ Wưu law,

Khác nào chàng Trương

Xák nào càw Cươw

Nhớ nàng Oanh nữ.

Ńớ nàw Oań nữ.

Thơ ngây ý tứ

Qơ wây ý tứ

Như hạc cưỡi rồng,

Ńư hạk kưỡi zồw,

Như ả Phù dung

Ńư ả Fù zuw

Gặp ở Hằng Nga

Gặp ở Hằw Wa

Khác nào đôi ta

Xák nào dôi ta

Chàng về thiếp ở

Càw về qiếp ở.

Gi thư mấy chữ,

Gi qư mấy cữ,

Chàng thấu chăng chàng?

Càw qấu căw càw?

 

 

Trạng về:

Cạw về:

Trạng Nguyên nước mắt hai hàng

Cạw wuyên nướk mắt hai hàw

Than cùng chư tướng bách quan lời này.

Qan kùw cư tướw bác kuan lời này.

Chẳng nói chư tướng chẳng hay,

Cẳw nói cư tướw cẳw hay,

Nói ra hổ thẹn lòng này lắm đây.

Nói za hổ qẹn lòw này lắm dây.

 

Tuổi ta mười tám phong trần,

Tuổi ta mười tám fow cần,

Vợ thì mới cưới Canh dần hăm ba.

 Vợ qì mới kưới Kań zần hăm ba.

Mẹ ta bảy chục tuổi già,

Mẹ ta bảy cụk tuổi zà,

Ta phải đi xứ đường xa phương kỳ.

Ta fải di sứ dườw sa fươw kỳ.

 

Ơn vua nay được trở về,

Ơn vuô nay dượk cở về,

Quan quân đóng đó ta về thử nay.

Kuan kuân dów dó ta về qử nay.

Chư tướng hãy tạm đóng đây,

Cư tướw hãy tạm dów dây,

Ta về thăm viếng bên này tổ tiên.

Ta về qăm viếw bên này tổ tiên.

 

Chư quân vâng lệnh phán truyền,

Cư kuân vâw lệń fán cuyền,

Tức thì đóng lại ở bên Hồng Hà.

Tứk qì dów lại ở bên Hồw Hà.

Đoạn xong quan Trạng bước ra,

Doạn sow kuan cạw bướk za,

Vừa buổi đông chợ ai mà kể hay.

Vườ buổi dôw cợ ai mà kể hay.

 

May đâu gặp chú ăn mày,

May dâu gặp cú ăn mày,

Hỏi rằng đình đám ai rầy vậy con.

Hỏi zằw dìń dám ai zầy vậy kon.

Ăn mày kể hết nguồn cơn,

Ăn mày kể hết wuồn kơn,

Chẳng nói ông đánh tôi khôn dấu mà:

Cẳw nói ôw dáń, tôi xôn zấu mà:

 

Đình trưởng ăn cưới Cúc hoa,

Dìń cưởw ăn kưới Kúk Hoa,

Mỗi ngày giết mổ hai ba trâu cày.

Mỗi wày giết mổ hai ba câu kày.

Cỗ bàn rượu thịt đã đầy,

Kỗ bàn zượu qịt dã dầy,

Tôi vào ăn mày nó chẳng có cho.

Tôi vào ăn mày nó cẳw kó co.

 

Trạng Nguyên nghe hết nguyên do:

Cạw wuyên we hết wuyên zo:

Con cởi áo rách, ông cho áo lành,

Kon kởi áo zác, ôw co áo làń.

Quần áo cho mày sắm sanh,

Kuần áo co mày sắm sań,

Quạt mo bị gậy để dành cho tao.

Kuạt mo bị gậy dể zàń co tao.

 

Đầu thì vò rối vỏ bào,

Dầu qì vò zối vỏ bào,

Da ngà nhuộm mực khác nào con điên.

Za wà ńuộm mựk xák nào kon diên.

Trạng Nguyên đổi dạng vào liền,

Cạw wuyên dổi zạw vào liền.

Qua mấy xóm ngõ tới miền Nhạc gia.

Kua mấy sóm wõ tới miền Ńạk za.

 

Làng nước năm trăm trẻ già

Làw nướk năm căm cẻ zà

Còn đang ăn uống lợn gà bò trâu.

Kòn daw ăn uốw lợn gà bò câu.

Tần ngần đứng lặng hồi lâu,

Tần wần dứw lặw hồi lâu,

Vội vàng giả cách khấu đầu kêu ngay.

Vội vàw zả kác xấu dầu kêu way.

 

Nhà này làm ma hay chay,

Ńà này làm ma hay cay,

Mà sao giết lắm trâu cày ông ơi?

Mà sao ziết lắm câu kày ôw ơi ?

Nhà tao ăn cưới con người,

Ńà tao ăn kưới kon wười,

Cớ sao chú nói những lời chay ma?

Cớ sao cú nói ńữw lời cay ma ?

 

Có đường mi cút mau xa,

Kó dườw mi kút mau sa,

Mi còn đứng đó ắt là rùi phang.

Mi kòn dứw dó ắt là zùi faw.

Tống Trân lời trả vội vàng,

Tốw Cân lời cả vội vàw,

Chẳng biết mi nói cương thường đánh ai ?

Cẳw biết mi nói kươw qườw dáń ai ?

 

Chả biết min hỏi min chơi,

Cả biết min hỏi min cơi,

Miễn cho chú lọ, mạnh dùi chú kia !

Miễn co cú lọ, mạń zùi cú kiê !

Trông lên bố vợ chiếu hoa,

Côw lên bố vợ ciếu hoa,

Dưới chú Đình trưởng đều là nghiêm trang.

Zưới cú Dìń cưởw dều là wiêm caw.

 

Trạng Nguyên rời bước chân sang,

Cạw wuyên zời bướk cân saw,

Quạt mo phe phẩy trình làng văn nhân.

Kuạt mo fe fẩy cìń làw văn ńân.

Xin người cho miếng gì ăn,

Sin wười co miếw zì ăn,

Đình trưởng bảo lấy cho phần xương trâu.

Dìń cưởw bảo lấy co fần sươw câu.

 

Trạng Nguyên đứng giận hồi lâu,

Cạw wuyên dứw zận hồi lâu,

Cũng vào cầm lấy để đầu bàn tay.

Kũw vào kầm lấy dể dầu bàn tay.

Mỗi ngày giết ba trâu cày,

Mỗi wày ziết ba câu kày,

Cho miếng xương này ngon thật là ngon.

Co miếw sươw này won qật là won.

 

Xương này ăn được trí khôn,

Sươw này ăn dượk cí xôn,

Khăn điều bọc lấy hãy còn cần chơi.

Xăn diều bọk lấy hãy kòn kần cơi.

Trông vào cả họ đang ngồi,

Côw vào kả họ daw wồi,

Xôi thịt bỏ bị chân rời vào trong.

Sôi qịt bỏ bị, cân zời vào cow.

 

Ngồi trên cô cậu đôi dòng,

Wồi cên kô kậu dôi zòw

Chú bác đủ mặt ngồi cùng đệ huynh.

Cú bák dủ mặt wồi kùw dệ huyń.

Hai chị thấy Trạng phân minh,

Hai cị qấy Cạw fân miń,

 

Kìa ai hành khất như hình Tống Trân.

Kiề ai hàń xất ńư hìń Tốw Cân.

 

Họ hàng cười nói rần rần,

Họ hàw kười nói zần zần,

Chúng bay tưởng sự Tống trân làm gì.

Cúw mày tưởw sự Tốw Cân làm zì.

Tống Trân còn sống về thì

Tốw Cân kòn sốw về qì

Hai họ khó nỗi tì tì ngồi ăn.

Hai họ xó nỗi tì tì wồi ăn.

 

Hai chị thương sót tần ngần,

Hai cị qươw sót tần wần,

Bảo nhau xôi thịt nắm phần đem trao.

Bảo ńau sôi qịt nắm fần dem cao.

Họ hàng thét mắng nhao nhao,

Họ hàw qét mắw ńao ńao,

Mày mà cho nó thì tao cắt phần.

Mày mà co nó qì tao kắt fần.

 

Trạng Nguyên cầm lấy rời chân,

Cạw wuyên kầm lấy zời cân,

Hai chị còn có chút phần thương tôi.

Hai cị kòn kó cút fần qươw tôi.

Dễ ai biết ngọc ở đời,

Zễ ai biết dượk ở dời,

Có hai chị gái biết tôi nay là.

Kó hai cị gái biết tôi nay là.

 

Đố ai biết mặt khôi khoa,

Dố ai biết mặt xôi xoa,

Có hai chị gái biểt là tiên cung.

Kó hai cị gái biết là tiên kuw.

Chốn ấy ta thử đã xong,

Cốn ấy ta qử dã sow,

Lại xuống thử mẹ dưới phòng chuồng trâu.

Lại suốw qử mẹ zưới fòw cuồw câu.

 

Con bà đâu, cháu bà đâu,

Kon bà dâu, cáu bà dâu,

Cớ sao bà giữ chuồng trâu cho người.

Kớ sao bà zữ cuồw câu co wười.

Lão bà nước mắt ngùi ngùi,

Lão bà nướk mắt wùi wùi,

Ông đừng hỏi nữa mà tôi phiền lòng.

Ôw dừw hỏi nưỡ mà tôi fiền lòw.

 

Con tôi lên tám làm xong

Kon tôi lên tám làm sow,

Dắt mẹ chẳng quản mấy đông ăn mày.

Zắt mẹ cẳw kuản mấy dôw ăn mày.

Đến nhà Trưởng giả giầu thay,

Dến ńà Cưởw zả zầu qay,

Gả cho con gái tuổi rày mười ba.

Gả co kon gái tuổi zày hăm ba.

 

Nàng ấy có nghĩa thay là,

Nàw ấy kó wiễ qay là,

Nuôi chồng đi học đăng khoa bảng rồng.

Nuôi cồw di họk dăw xoa bảw zồw.

Khen nàng giữ tiết mười đông,

Xen nàw zữ tiết mười dôw,

Cứ nuôi mẹ chồng chẳng dám điều chi.

Kứ nuôi mẹ cồw cẳw zám diều ci.

 

Cha nó ra dạ bất nghì,

Ca nó za zạ bất wì,

Được bảy năm trọn bắt về rẽ duyên.

Dượk bảy năm cọn bắt về zẽ zuyên.

Chẳng nghe đòn gánh đánh liền,

Cẳw we dòn gáń dáń liền,

Bắt tôi giam hãm ở miền chuồng trâu.

Bắt tôi zam hãm ở miền cuồw câu.

 

Sống này nhờ bởi nàng dâu,

Sốw này ńờ bởi nàw zâu,

 Nó nuôi tôi sống bấy lâu yên lành.

Nó nuôi tôi sốw bấy lâu yên làń.

Con tôi xứ sự Tần đình,

Kon tôi sứ sự Tần dìń,

Chưa về báo đáp chút tình nàng dâu.

Cươ về báo dáp cút tìń nàw zâu.

 

Trạng Nguyên nước mắt rầu rầu,

Cạw wuyên nướk mắt zầu zầu,

Nghe lời mẹ nói âu sầu sót sa.

We lời mẹ nói âu sầu sót sa.

Bà ơi tôi ngẫm mình bà

Bà ơi, tôi wẫm mìń bà

Khác nào như thể mẹ già tôi xưa:

Xák nào ńư qể mẹ zà tôi sươ:

 

Nắm xôi ăn mày ban trưa

Nắm sôi ăn mày ban cươ

Tôi thương bà đói tôi đưa biếu bà.

Tôi qươw bà dói tôi dươ biếu bà.

Tôi xem độn đoán biết xa,

Tôi sem độn doán biết sa,

Thử xem con bà đã được về chăng.

Qử sem kon bà dã dượk về căw.

 

Lão bà nghe nói liền mừng,

Lão bà we nói liền mừw,

Nhờ thầy đoán quẻ xem chừng hộ tôi.

Ńờ qầy doán kuẻ sem cừw hộ tôi.

Trạng nguyên độn đoán một hồi,

Cạw wuyên dộn doán một hồi,

Ngẫm xem quẻ đoán tam khôi bảng rồng.

Wẫm sem kuẻ doán tam xôi bảw zồw.

 

Như quẻ đời vua Thái tông,

Ńư kuẻ dời vuô Qái Tôw,

Đi chơi gặp được đôi rồng tranh đua.

Di cơi gặp dượk dôi zồw cań duô.

Con bà đỗ trạng hai vua,

Kon bà dỗ cạw hai vuô,

Đi sang Tần quốc vua cho về rồi.

Di saw Tần kuốk vuô co về zồi.

 

Có cờ, có biển tốt tươi,

Kó kờ, kó biển tốt tươi,

Chóng thời ngày một, chầy thời ngày hai.

Ców qời wày một, cầy qời wày hai.

Thực như quẻ đoán không sai,

Qựk hư kuẻ doán xôw sai,

 

Có tiền nên thưởng một hai trăm đồng.

Kó tiền nên qưởw một hai căm dồw.

 

Trạng nguyên muốn ngỏ thực lòng,

Cạw wuyên muốn wỏ qựk lòw,

Sợ mẹ mừng dạ nói cùng người ta.

Sợ mẹ mừw zạ nói kùw wười ta.

Mặt trời bóng đã tà tà,

Mặt cời bów dã tà tà,

Đợi mai lễ cưới xem nhà rước dâu.

Dợi mai lễ kưới sem ńà zướk zâu.

 

Trạng nguyên ngồi ở bên lầu,

Cạw wuyên wồi ở bên lầu,

Lắng tai nghe thử nông sâu nỗi nàng.

Lắw tai we qử nôw sâu nỗi nàw.

Nón rách để lấy che sương,

Nón zác dể lấy ce sươw,

Giả làm ngói lợp tòa vàng năm ngăn.

Zả làm wói lợp toà vàw năm wăn.

 

Áo rách giả làm hồng vân,

Áo zác zả làm hồw vân,

Bị rách trải đất làm lần chiếu hoa.

Bị zác cải dất làm lần ciếu hoa.

Quạt mo giả làm quạt ngà,

Kuạt mo zả làm kuạt wà,

Đời vua Hồng Đức ban ra quạt này.

Dời vuô Hồw Dứk ban za kuạt này.

 

Vừa ra ba trống canh chầy,

Vườ za ba cốw kań cầy,

Thấy hai hầu gái cỗ bầy bưng ra.

Qấy hai hầu gái kỗ bầy bưw za.

Đem lên trình với Cúc Hoa:

Dem lên cìń với Kúk Hoa:

Bà ơi thôi chớ xót xa nỗi chồng.

Bà ơi qôi cớ sót sa nỗi cồw.

 

Chồng cũ đi đã mười đông,

Cồw kũ di dã mười dôw,

Bây giờ chồng mới tin dùng yêu đương.

Bây zờ cồw mới tin zùw yêu qươw.

Đỏ chen, đen tránh sự thường,

Dỏ cen, den cáń sự qườw,

Xin nguôi kẻ khó mà thương người giầu.

Sin wuôi kẻ xó mà qươw wười zầu.

 

Cắm sào mà đợi nước sâu,

Kắm sào mà dợi nướk sâu,

Hoa tàn nhị rữa còn đâu má hồng.

Hoa tàn ńị zưỡ kòn dâu má hồw.

Kìa như Lã hậu đền rồng,

Kiề ńư Lã hậu dền zồw,

Hán hoàng mới thác mặc lòng riêng tây.

Hán hoàw mới qák mặk lòw ziêw tây.

 

Nghìn xưa âu vẫn thế này,

Wìn sươ âu vẫn qế này,

Hồng nhan sớm liệu kén tay anh hào.

Hồw ńan sớm liệu kén tay ań hào.

Cúc Hoa nước mắt tuôn trào,

Kúk Hoa nướk mắt tuôn cào,

Ruột đau như cắt làm sao mặn mòi.

Zuột dau ńư kắt làm sao mặn mòi.

 

Mới bảo hai ả con đòi,

Mới bảo hai ả kon dòi,

Mẹ tao nhịn đói còn ngồi chuồng trâu.

Mẹ tao ńịn dói kòn wồi cuồw câu.

Nào ai cho miếng gì đâu,

Nào ai co miếw zì dâu,

Cỗ này mang xuống chuồng trâu cho bà.

Kỗ này maw suốw cuồw câu co bà.

 

Tám nén vàng này của ta,

Tám nén vàw này kuổ ta,

 Để ngày bà thác làm ma cho người.

Dể wày bà qák làm ma co wười.

Bây giờ còn sống bà ơi,

Bây zờ kòn sốw bà ơi,

Vàng này tám nén tới nơi biếu bà.

Vàw này tám nén tới nơi biếu bà.

 

Nàng dâu gửi lại mẹ già,

Nàw zâu gửi lại mẹ zà,

Để xin thác xuống làm ma theo chồng.

Dể sin qác suốw làm ma qeo cồw.

Đôi hầu bưng xuống làm xong,

Dôi hầu bưw suốw làm sow,

Bưng vào một cỗ đến trong đầu hè.

Bưw vào một kỗ dến cow dầu hè.

 

Bảo nhau ở dạ gian phi,

Bảo ńau ở zạ zan fi,

Vàng này tám nén ta thì chia nhau.

Vàw này tám nén ta qì ciê ńau.

Bà rồi cũng thác chẳng lâu,

Bà zồi kũw qák cẳw lâu,

Vàng kia làm vốn ta sau lấy chồng.

Vàw kiê làm vốn ta sau lấy cồw.

 

Lão bà nước mắt ròng ròng,

Lão bà nướk mắt zòw zòw,

Gửi lời bà giã ơn cùng nàng dâu.

Gửi lời bà zã ơn kùw kon zâu.

Bà xin thác xuống chuồng trâu,

Bà sin qák suốw cuồw câu,

Làm chi yếu đuối giữ trâu thế này.

Làm ci yếu duối zữ câu qế này.

 

Vì dâu ta sống đến nay,

Vì dâu ta sốw dến nay,

Để dâu thác trước đêm ngày cậy ai.

Dể zâu qák cướk dêm wày kậy ai.

Hôm nay gặp kẻ hiền tài,

Hôm nay gặp kẻ hiền tài,

Đoán rằng giờ Ngọ ngày mai Trạng về.

Doán zằw zờ wọ wày mai Cạw về.

 

Nhược bằng chẳng thấy tin chi,

Ńượk bằw cẳw qấy tin ci,

Mẹ con cùng thác, sống thì đợi ai.

Mẹ kon kùw qák, sốw qì dợi ai.

Cho hay những kẻ đơn sai,

Co hay ńữw kẻ dơn sai,

Làm tôi phản chúa vô loài không hay.

Làm tôi fản cuố vô loài xôw hay.

 

Trời sai đàn chuột xuống ngay,

Cời sai dàn cuột suốw way,

Vàng này tám nén chuột nay tha liền.

Vàw này tám nén cuột nay qa liền.

Tha về bên cạnh Trạng nguyên,

Qa về bên kạń cạw wuyên,

Vàng lại rơi xuống nhãn tiền lạ thay.

Vàw lại zơi suốw ńãn tiền lạ qay.

 

Trạng nguyên cầm lấy liền tay,

Cạw wuyên kầm lấy liền tay,

Vàng này đích thực của rày vợ tao.

Vàw này díc qựk kuổ zày vợ tao.

Chuột kia mày ở nơi nao,

Cuột kiê mày ở nơi nao,

Vàng này tám nén đưa tao thế này.

Vàw này tám nén dươ tao qế này.

 

Ơn vua tao sống về đây,

Ơn vuô tao sốw về dây,

Phong chức cho mày Hương cống chuột kia.

Fow cứk co mày Hươw kốw cuột kiê.

Phong cho chức ấy cũng kỳ,

Fow co cứk ấy kũw kỳ,

Vì vàng bắt kẻ gian phi trong nhà.

Vì nàw bắt kẻ zan fi cow ńà.

 

Trạng ngồi hết trống canh ba,

Cạw wồi hết cốw kań ba,

Nghe thấy bố vợ nói ra lời này:

We qấy bố vợ nói za lời này:

Đòi chú Đình trưởng vào đây,

Dòi cú Dìń cưởw tới dây,

Ăn cưới chín ngày, còn một ngày mai.

Ăn kưới cín wày, kòn một wày mai.

 

 

Con về kiếm của sánh ngơi,

Kon về kiếm kuổ sáń wơi,

Giờ Dần mang đến tới nơi nhà này.

Zờ zần maw dến tới nơi ńà này.

Đình trưởng trở về khi nay,

Dìń cưởw cở về xi nay,

Giở ra ba bộ cháp đầy nghìn hai.

Zở za ba bộ cáp dầy wìn hai.

 

Bạc năm trăm nén không sai,

Bạk năm căm nén xôw sai,

Qêm cả vàng mười cân lấy chục cân.

Qêm kả vàw mười kân lấy cụk kân.

Lụa là, vóc nhiễu hồng vân,

Luộ là, vók liễu hồw vân,

Mỗi thứ mỗi vẻ đủ lần đem đi.

Mỗi qứ mỗi vẻ dủ lần maw di.

 

Trạng nguyên giả cách ra uy,

Cạw wuyên zả kác za uy,

Chẳng hay Đình trưởng nó đi đường nào?

Cẳw hay Dìń cưởw nó đi dườw nào?

Ta ngồi lập tức bờ ao,

Ta wồi lập tứk bờ ao,

Làm điều bắt rận ta nào thử chơi.

 Làm diều bắt rận ta nào qử cơi.

 

Giờ dần Đình trưởng tới nơi,

Zờ zần Dìń cưởw tới nơi,

Lụa là, vóc nhiễu sánh ngơi bạc vàng.

Luộ là, vók ńiễu sáń wơi bạk vàw.

Đình trưởng hỏi Trạng vội vàng,

Dìń cưởw hỏi cạw vội vàw,

Có chỗ giữa đàng sao lại ngồi đây?

Kó cỗ zưỡ dàw sao lại wồi dây ?

 

Chú là một đứa ăn mày,

Cú là một dướ ăn mày,

Cớ sao chú chắn anh ngay giữa đường?

Kớ sao cú cắn ań way zưỡ dườw?

Trạng Nguyên đáp trả đàng hoàng,

Cạw wuyên dáp cả dàw hoàw,

Có hẹp chi đường mà chú mắng ai?

Kó hẹp ci dườw mà cú mắw ai?

 

Ngứa rận thì ta bắt chơi,

Wướ zận qì ta bắt cơi,

Tiện đường bắt rận ta ngồi xuống đây.

Tiện dườw bắt zận ta wồi suốw dây.

Giầu sang cũng mặc chú thây,

Zầu saw kũw mặk cú qây,

Có ngựa chú cưỡi ta rầy làm chi.

Kó wượ cú kưỡi ta zầy làm ci.

 

Đình trưởng giục ngựa ra đi,

Dìń cưởw zụk wượ za di,

Trạng nguyên mặc áo tức thì theo lên.

Cạw wuyên mặk áo tứk qì qeo lên.

Chúc cho Đình trưởng bách niên,

Cúk co Dìń cưởw bác niên,

Chúc cho Đình trưởng sánh liền Cúc Hoa.

Cúk co Dìń cưở sáń liền Kúk Hoa.

 

Vợ chồng yêu nhau đến già,

Vợ cồw yêu ńau dến zà,

Chồng loan vợ phượng đuốc hoa động phòng.

Cồw loan vợ fượw duốk hoa dộw fòw.

Sinh năm con trai đầu lòng,

Siń năm kon cai dầu lòw,

Sinh năm con gái thong dong là mười.

Siń năm kon gái qow zow là mười.

 

Trai thì ngự sử, đô đài,

Cai qì wự sử, dô tài,

Ông phủ, ông huyện, ông cai triều đình.

Ôw fủ, ôw huyện, ôw kai ciều dìń.

Gái thì sánh những công khanh,

Gái qì sáń ńữw kôw xań,

Công tử, hoàng hậu tài thành nghênh ngang.

Kôw tử, hoàw hậu tài qàń wêń waw.

 

Đình trưởng khoái chí cười vang,

Dìń cưởw xoái cí kười vaw,

Chú kia thất nghiệp lời vàng chúc hay.

Cú kiê qất wiệp lời vàw cúk hay.

Chú hãy theo anh vào đây,

Cú hãy qeo ań vào dây,

Có chén rượu này, đãi chú rượu ngon.

Kó cén zượu này, dãi cú zượu won.

 

Trong kia xôi thịt vẫn còn,

Cow kiê sôi qịt vẫn kòn,

Mời chú một bữa ngồi tròn chiếu hoa.

Mời cú một bưỡ wồi còn ciếu hoa.

Chẳng may bố vợ đi qua,

Cẳw may bố vợ di kua,

Mắng thằng thất nghiệp chiếu hoa dám ngồi.

Mắw qằw qất wiệp ciếu hoa zám wồi.

 

Trạng nguyên đã rõ cả rồi,

Cạw wuyên dã zõ kả zồi,

Người đã nói thế ta ngồi làm chi.

Wười dã nói qế ta wồi làm ci.

Âu là ta trở ra đi,

Âu là ta cở za di,

Đem quân vây bắt ta thì thử chơi.

Dem kuân vây bắt ta qì qử cơi.

 

Trạng về làng

Cạw về làw

Trạng sai quân lính âm thầm,

Cạw sai kuân líń âm qầm,

Phục vây đám cưới trong tầm lính canh.

Fụk vây dám kưới cow tầm líń kań.

Sau giương cờ, trống thật nhanh,

Sau zươw kờ, cốw qật ńań,

Kiệu hoa lọng phủ vào nhanh trong làng.

Kờ hoa lọw fủ vào ńań cow làw.

 

Thôi thôi Trạng nguyên tái hồi,

Qôi qôi Cạw wuyên tái hồi,

Kéo quân về đến ở nơi đầu làng.

Kéo kuân về dến ở nơi dầu làw.

Cờ bay, trống nổi, kiệu vàng,

Kờ bay, cốw nổi, kiệu vàw,

Hai hàng quan tướng nghênh ngang bước vào.

Hai hàw kuan tướw wêń waw bướk vào.

 

 

Trong nhà hoảng sợ xôn xao,

Cow ńà hoảw sợ sôn sao,

Tớ thầy bỏ chạy lao nhao khốn cùng.

Tớ qầy bỏ cạy lao ńao xốn kùw.

Cẻ kon lăn khóc đùng đùng,

Cẻ kon lăn xók dùw dùw,

Trưởng giả hãi hùng kín tiếng lặng hơi.

Cưởw zả hãi hùw kín tiếw lặw hơi.

 

Trạng sai lục soát khắp nơi,

Cạw sai lụk soát xắp nơi,

Bắt được gom lại chớ rời cho tao.

Bắt dượk gom lại cớ zời co tao.

Sau nhà có ao năm sào,

Sau ńà kó ao năm sào,

Người như tôm cá nhảy ra ào ào.

Wười ńư tôm ká ńảy za ào ào.

 

Quân lính như bức tường rào,

Kuân líń ńư bứk tườw zào,

Tứ bề vây kín trốn sao được mà.

Tứ bề vây kín cốn sao dượk mà.

Tới đình thì những cụ già,

Tới dìń qì ńữw kụ zà,

Thanh minh: móm mém thì ta ăn gì ?

Qań miń: móm mém qì ta ăn zì ?

 

Tống Trân mới nói:

Tốw Cân mới nói:

Già thì miếng tiết, miếng gan,

Zà qì miếw tiết, miếw gan,

Càng đánh đáo lưỡi, càng tan tinh thần.

Kàw dáń dáo lưỡi kàw tan tiń qần.

Bây giờ xin khỏi biện phân,

Bây zờ sin xỏi biện fân,

Gộp chung hình phạt không phần ai hơn.

Gộp cuw hìń fạt xôw fần ai hơn.

 

Giữa sân hai vạc dầu thơm,

Zưỡ sân hai vạk zầu qơm,

Bước vào trong đó sau bơn ra ngoài.

Bướk vào cow dó sau bơn za woài.

Dầu thơm, lửa đỏ cho oai,

Zầu qơm, lưở dỏ co oai,

Cỗ to đánh chén, hỏi ai không mừng ?

Kỗ to dáń cén, hỏi ai xôw mừw ?

 

Lệ làng , phép nước còn trưng,

Lệ làw fép nướk kòn cưw,

Ép duyên gả bán , ăn mừng được sao ?

Ép zuyên gả bán, ăn mừw dượk sao ?

Trước mời cậu , mợ bước vào,

Cướk mời kậu, mợ bướk vào,

Sau mời làng nước đều nào... bước đi !

Sau mời làw nướk dều nào…bướk di !

 

Dân làng quỳ lạy như ri,

Zân làw kuỳ lạy ńư zi,

Xin quan ân đức tha thì biết ơn !

Sin kuan ân dứk qa qì biết ơn!

Trạng rằng : việc quá oán hờn,

Cạw zằw: việk kuá oán hờn,

Nể tình một bận, tiếng thơm để đời.

Nể tìń một bận, tiếw qơm muôn dời.

 

Nói phạt là nói vậy thôi !

Nói fạt là fạt vậy qôi !

Việc này Đình trưởng nhận thời là xong.

Việk này Dìń cưởw ńận qờì là sow.

Quân lính đem một cái nong,

Kuân líń dem một kái now,

Mở khăn nhiễu đựng bọc phần xương trâu.

Mở xăn ńiễu dựw một fần sươw câu.

 

Cho Đình trưởng gặm thay cầu,

Co Dìń cưởw gặm sươw câu,

Thay lời xin lỗi với nhau là vừa.

Qay lời sin lỗi với ńau là vườ.

Chị gái vợ mới khi trưa,

Cị gái vợ mới xi cươ,

Nhận ra em rể làm vừa lòng ta.

Ńận za em zể làm vườ lòw ta.

 

Người đầu tiên kể : được tha,

Wười dầu tiên kể: dượk qa,

Giúp đưa vợ với mẹ già ra đây.

Zúp dươ vợ với mẹ zà za dây.

Giờ tha cho cả mẹ thầy,

Zờ qa co kả mẹ qầy,

Tha cho làng nước hôm nay, một lần.

Qa co làw nướk hôm nay một lần.

 

Kẻ hầu đâu điệu ra đây !

Kẻ hầu dâu diệu za dây !

Riêng cái tội này khó thể nào tha!

Ziêw kái tội này xó qể nào qa !

Ra đòn đánh nó cho ta,

Za dòn dáń nó co ta,

Mỗi người năm trượng để mà ghi tâm.

Mỗi wười năm cượw dể mà gi tâm.

 

 

Cỗ bàn còn ở trên mâm

Kỗ bàn kòn ở cên mâm

Cũng thì vào độ đang tầm buổi trưa.

Kũw qì vào dộ daw tầm buổi cươ.

Trạng truyền ăn uống khỏi thừa,

Cạw cuyền ăn uốw xỏi qườ,

Cho đòi Trưởng giả vào thưa : Trạng vời !

Co dòi Cưởw zả vào qươ : Cạw vời !

 

Trạng hỏi Trưởng giả một lời:

Cạw hỏi Cưởw zả một lời:

Trâu, bò, gà, lợn ăn chơi việc gì?

Câu, bò, gà, lợn ăn cơi việk zì ?

Trưởng giả bước ra liền quỳ,

Cưởw zả bướk za  liền kuỳ,

Sự tình bầy giải quan thì được hay.

Sự tìń bầy zải kuan qì dượk hay.

 

Khốn vì con ma nhà này,

Xốn vì kon ma ńà này,

Nó làm điên đảo mời thày thuốc thang.

Nó làm diên dảo mời qày quốk qaw.

Giải trừ nhà đã được an,

Zải cừ ńà dã dượk an,

Cỗ bàn tiệc rượu giao hoan vui mừng.

Kỗ bàn tiệk zượu zao hoan vui mừw.

 

Sự tình kể lể tưng bừng,

Sự tìń kể lể tưw bừw,

Để cho quan Trạng biết chừng nhà ta.

Dể co kuan Cạw biết cừw ńà ta.

Trưởng giả trở gót về nhà,

Cưởw zả cở gót về ńà,

Mọi người lớn nhỏ đều là mắng ông.

Mọi wười lớn ńỏ dều là mắw ôw.

 

Vì ông bất nghĩa bất nhân,

Vì ôw bất wiễ bất ńân,

Thực là trăm sự tại ông làm đầu.

Qựk là căm sự tại ôw làm dầu.

Con ông có tội chi đâu,

Kon ôw kó tội zì dâu,

Mõ rao kén rể ông cầu làm công.

Mõ zao kén zể ôw kầu làm kôw.

 

Ông rằng ông cứ đổ vung,

Ôw zằw ôw kứ dổ vuw,

Mỗi người một bị theo ông phen này.

Mỗi wười một bị qeo ôw fen này.

Mẹ vợ lòng khiếp sợ thay,

Mẹ vợ lòw xiếp sợ qay,

Không ra chào Trạng sợ rày phép quan.

Xôw za cào Cạw sợ zày fép kuan.

 

Mụ già bước ra thở than,

Mụ zà bướk za qở qan,

Đón mừng quan Trạng cư quan mới về.

Dón mừw kuan Cạw cư kuan mới về.

Trạng nguyên rằng cụ có nghì,

Cạw wuyên zằw kụ kó wì,

Nay tôi mới về mừng cụ sống lâu.

Nay tôi mới về mừw kụ sốw lâu.

 

Mụ già rằng tôi vẫn cầu

Mụ zà zằw tôi vẫn kầu

Mười đông xứ sự mau mau ông về.

Mười dôw sứ sự mau mau ôw về.

Một lòng cầu nguyện sớm khuya,

Một lòw kầu wuyện sớm xuyê,

Cầu trời phù hộ độ trì cho ông.

Kầu cời fù hộ dộ cì co ôw.

 

Con tôi bảo nó chờ chồng,

Kon tôi bảo nó cờ cồw,

Gắng công nuôi mẹ mười đông chẳng nề...

Gắw kôw nuôi mẹ mười dôw cẳw nề.

Ông nhà tôi : Nói không nghe,

Ôw ńà tôi nói xôw we,

Nghĩ sợ nó khổ bắt về ép duyên.

Wĩ sợ nó xổ bắt về ép zuyên.

 

Trạng làm quan

Cạw làm kuan

 

Lo xong mọi việc gia đình,

Lo sow mọi việk za dìń,

Trạng lên tấu trình trước điện nhà vua.

Cạw lên tấu cìw cướk diện ńà vuô.

Tần sứ một mớ xin thưa,

Tần sứ một mớ sin qươ,

Việc làm sứ giả để Vua tỏ tường.

Việk làm sứ zả dể vuô tỏ tườw.

 

Việc vua Tần tỏ lòng thương,

Việk vuô Tần tỏ lòw qươw,

Bớt đi thời hạn mở đường vì duyên.

Bớt di qời hạn mở dườw vì zuyên.

Nay về đây nhận chiếu truyền,

Nay về dây ńận ciếu cuyền,

Xin Hoàng Thượng xét sai truyền điều chi.

Sin Hoàw qượw sét sai cuyền diều ci.

 

Vua khen việc đã thực thi,

Vuô xen việk dã qựk qi,

Xét phần công trạng ấy thì lớn lao.

Sét fần kôw cạw ấy qì lớn lao.

 Tần bang hòa khí bang giao,

Tần baw hoà xí baw zao,

Miễn phần cống nộp còn trao con mình !

Miễn fần kốw nộp kòn cao kon mìń!

 

Nay ta cũng tỏ thật tình,

Nay ta kũw tỏ qựk tiń,

Quan lớn cung đình chức thuộc vào khanh.

Kuan lớn kuw dìń cứk quộk vào xań.

Công chúa lúc ấy lanh chanh,

Kôw cuố lúk ấy lań cań,

 

Thập thò sau trướng vội nhanh ra ngoài.

Qập qò sau cướw vội ńań za woài.

 

 

Trạng Nguyên giờ rõ là oai,

Cạw wuyên zờ zõ là oai,

Đã lấy vợ ngoài sao chẳng lấy ta ?

Dã lấy vợ woài sao cẳw lấy ta?

Tống Trân bày tỏ thật thà,

Tốw Cân bày tỏ qật qà,

Giao hòa lưỡng quốc việc ta phải làm.

Zao hoà lưỡw việk ta fải làm.

 

Công chúa không kể hèn sang,

Kôw cuố xôw kể hèn saw,

Hãy để Tống này chức phận làm anh.

Hãy dể Tốw này cứk fận làm ań.

Đức vua thuận dạ tán thành,

Dứk vuô quận zạ tán qàń,

Để Trạng làm chức phận dành con nuôi.

Dể Cạw làm cứk fận zàń kon nuôi.

 

Cúc Hoa vợ của nhà ngươi

Kúk Hoa vợ kuổ ńà wươi

Đức hạnh vẹn toàn quyết đợi hôn phu.

Dứk hạń vẹn toàn kuyết dợi hôn fu.

Ta phong công chúa nhân từ,

Ta fow kôw cuố ńân từ

Quốc Hoa tên hiệu kể từ hôm nay.

Kuốk Hoa tên hiệu kể từ hôm nay.

 

Công tư việc đã tỏ bày,

Kôw tư việk dã tỏ bày,

Việc quan triều chính trong tay Trạng làm.

Việk kuan ciều cíń cow tay Cạw làm.

Phân minh phạt những kẻ tham,

Fân miń fạt ńữw kẻ qam,

Thưởng người tài đức, việc làm hiếu nhân.

Qưởw wười tài dứk, việk làm hiếu ńân.

 

 

Đẹp lòng vua , được lòng dân,

Dẹp lòw vuô, dượk lòw zân,

Làm lên khởi sắc diện phần đẹp tươi.

Làm nên xởi sắk ziện fần dẹp tươi.

Nhà nhà đầy ắp tiếng cười,

Ńà ńà dầy ắp tiếw kười,

Đường thôn liên phủ đẹp tươi lúa đồng.

Dườw qôn liên fủ dẹp tươi luố dồw.

 

Mấy năm sau một chiều đông,

Mấy năm sau một ciều dôw,

Phú ông lìa trần về với tổ tông.

Fú ôw liề cần về với tổ tôw.

Trở tang, tang trở hay không ?

Cở taw, taw cở hay xôw? 

Ngẫm cái sự đời chẳng đáng trở chi.

Wẫm kái sự dời cẳw dáw cở ci.

 

Dăm ba tháng trở vậy thì,

Zăm ba qáw cở vậy qì,

Nể tình nàng Cúc bớt đi tủi hờn.

Nể tìń nàw Kúk bớt di tủi hờn.

Tấu trình vua luật mới hơn,

Tấu cìń vuô luật mới hơn,

Tang gia phải trở đền ơn sinh thành.

Taw za fải cở dền ơn siń qàń.

 

Vua chuẩn tấu chiện đồng hành,

Vuô cuẩn tấu ciện dồw hàń,

Bá quan văn, võ gật nhanh tán đồng.

Bá kuan văn, võ gật ńań tán dồw.

Phận con, dâu , ruột ba đông,

Fận kon, zâu, zuột ba dôw,

Tình nghĩa vợ chồng cũng trở ba năm.

Tìń wiễ vợ cồw kũw cở ba năm.

 

 

Anh chị em, chở một năm,

Ań cị em, cở một năm,

Bởi phận tay, cành cùng mọc một thân.

Bởi fận tay, kàń kùw mọk một qân.

Con rể là khách cầu thân,

Kon zể là xác kầu qân,

Trở tang bố vợ một năm thôi thì !

Cở taw bố vợ một năm qôi qì!

Chồng cô ,vợ cậu , chồng dì

Cồw kô, vợ kậu, cồw zì,

Trong ba người ấy chết thì không tang.

Cow ba wười ấy cết qì xôw taw.

 

 

Công chúa Tần quốc:

Kôw cuố Tần kuốk:

 

Trạng đi , công chúa quay về,

Cạw di kôw cuố kuay về

Lòng nặng câu thề ngóng đợi hồi âm

Lòw nặw kâu qề wów dợi hồi âm.

Lửa lòng thúc giục trong tâm,

Luở lòw qúk zụk cow tâm,

Xin sắm thuyền rồng , nàng tự thân chinh.

Sin sắm quyền zồw, nàw tự qân ciń.

 

Biển khơi sóng cả vô tình

Biển xơi sów kả vô tìń,

Bão tố thình lình trút giận phong ba.

Bão tố qìń lìń cút zận fow ba.

Thuyền rồng vỡ nước chan hòa,

Quyền zồw vỡ nướk can hoà,

Cơ may công chúa theo đà sóng xô.

Kơ may kôw cuố qeo dà sów sô.

 

Bập bềnh sóng táp vô bờ,

Bập bềń sów táp vô bờ,

Cỏ cây níu lại bơ vơ một mình.

Kỏ kây níu lại bơ vơ một mìń.

Ngày sự sống việc mưu sinh,

Wày sự sốw việk mưu siń,

Đám hươu nai dẫn cho mình kiếm ăn.

Dám hươu nai zẫn co mìń kiếm ăn.

 

Trời xui , nên buổi đi săn

Cời sui, nên buổi di săn,

Trạng tới nơi này theo biệt chân nai.

Cạw tới nơi này qeo biệt cân nai.

Dấu chân hươu bước in dài,

Zấu cân hươu bướk in zài,

Trạng theo hướng này gặp lại cố nhân.

Càw qeo hướw này gặp lại kố ńân.

 

Công chúa sung sướng vô ngần,

Kôw cuố suw sướw vô wần,

Thỏa nỗi phong trần gặp được hôn phu.

Qoả nỗi fow cần gặp dượk hôn fu.

Bấy giờ trời đã sang thu,

Bây zờ cời dã saw qu,

Heo may cái gió đến từ bắc phương.

Heo may kái zó dến từ bắk fươw.

 

Thói đời đầy dẫy nhiễu nhương,

Qói dời dầy zẫy ńiễu ńươw,

Tần vương được biết con thương gặp chồng.

Tần vươw dượk biết kon qươw gặp cồw.

Sai quân xe , ngựa kiệu rồng,

Sai kuân se wượ, kiệu zồw,

An Nam du hý nhọc công một lần.

An Nam zu hý ńọk kôw một lần.

 

Mưu đồ sắp đặt định phân,

Mưu dồ sắp dặt dịń fân,

Gặp vua Nam với tinh thần bề trên.

Gặp vuô Nam với tiń qần bề cên.

An bài mọi việc xong êm,

An bài mọi việk sow êm,

Tần Vương mới gọi trạng lên phán truyền.

Tần vươw mới gọi cạw lên fán cuyền.

 

Công chúa Tần gái chính chuyên,

Kôw cuố Tần gái cíń cuyên,

Đẹp người, đẹp nết, khéo viền chỉ tơ.

Dẹp wười, dẹp nết, xéo viền cỉ tơ,

Cầm kì thi họa ai mơ ?

Kầm kì qi hoạ ai mơ ?

Đặt vào ngôi chánh duyên tơ nên làm.

Dặt vào wôi cíń zuyên tơ nên làm.

 

 

 

Trạng tâu nhỏ nhẹ khẽ khàng,

Cạw tâu ńỏ ńẹ xẽ xàw,

Ơn cha đã đích thân sang bên này.

Ơn ca dã díc qân saw bên này.

Phong tục Việt vốn xưa nay,

Fow tụk Việt vốn sươ nay,

Ai làm vợ trước người này chính ngôi.

Ai làm vợ cướk wười này cíń wôi.

 

Nể tình cha, đẹp vua tôi,

Nể tìń cha, dẹp vuô tôi,

Ta nên sắp đặt cả đôi thi tài.

Ta nên sắp dặt kả dôi qi tài.

Ai thắng người, một trong hai

Ai qắw wười, một cow hai

Sẽ lên ngôi chính, cả hai vừa lòng.

Sẽ lên wôi cíń, kả hai vuờ lòw.

 

Nghe trạng trình tấu lên xong,

We cạw cìń tấu lên sow,

Tần vương cũng thỏa nguyện, lòng hả hê.

Tần vươw kũw qoả wuyện, lòw hả hê.

Hai Vua thu xếp mọi bề,

Hai vuô qu sếp mọi bề,

Cầm, kì, thi, họa, thêm bề vá may.

Kầm, kì, qi, hoạ, qêm bề vá may.

 

Nấu ăn đơn giản thường ngày,

Nấu ăn dơn zản qườw wày,

Hai vua làm trứng thẳng ngay mọi bề.

Hai vuô làm cứw qẳw way mọi bề.

Công chúa Tần thấy hả hê,

Kôw cuố Tần qấy hả hê,

Chỉ riêng nàng Cúc có bề ưu tư.

Cỉ ziêw nàw Kúk kó bề ưu tư.

 

Cuộc đầu hạ bút đề thơ,

Kuộk dầu hạ bút dề qơ,

Vua , tôi chẳng thể nói giờ ai hơn.

Vuô, tôi cẳw qể nói zờ ai hơn.

Cuộc hai gấm trắng chỉ son,

Kuộk hai gấm cắw cỉ son,

 

Đường may ai khéo, ai còn kém ai?

Dườw may ai xéo, ai kòn hơn ai?

 

Hai nàng sau cuộc trổ tàì,

Hai nàw sau kuộk cổ tài,

Hai vua soi sét cả hai ngang bằng.

Hai vuô soi sét kả hai waw bằw.

Bước vào trung cuộc mới căng,

Bướk vào cuw kuộk mới kăw,

Cơm niêu, rơm nấu hỏi rằng ai hơn ?

Kơm niêu, kơm nấu, hỏi zằw ai hơn ?

 

Cuộc thi nấu cơm :

Kuộk qi nấu kơm:

 

Cót quây phân định tư riêng,

Kót kuây fân dịń tư ziêw,

Tả bên Công Chúa , hữu miền Cúc Hoa.

Tả bên Kôw Cuố, hữu miền Kúk Hoa.

Nấu cơm : việc của mọi nhà,

Nấu kơm: việk kuổ mọi ńà,

Sống trong cảnh khó thì ta làm gì ?

Sốw cow kảń xó qì ta làm zì ?

Rơm ba mớ , mía ấy thì

Zơm ba mớ, miế ấy qì

Giao cho một bó phòng khi nhỡ nhàng.

Zao co một bó fòw xi ńỡ ńàw.

Cơm niêu đất để trên quang,

Kơm niêu dất dể cên kuaw,

Nấu sao cho chín ..., bảo toàn chức danh.

Nấu sao co cín bảo toàn cứk zań.

Người chính ngôi , kẻ hoá thành

Wười cíń wôi, kẻ hoá qàń

Thứ ngôi hay phải gọi anh thì làm !

Qứ wôi hay fải gọi ań qì làm!

Trống rung , cờ mở xênh xang,

Cốw zuw, kờ mở sêń saw,

Giữa sân đình làng , trăm họ cùng xem.

Zưỡ sân dìń làw, căm họ kùw sem.

Công chúa nổi lửa nhọ nhem,

Kôw cuố nổi lưở ńọ ńem,

Rơm cháy lèm nhèm... hết phải ngồi chơi.

Zơm cáy lèm ńèm…hết fải wồi cơi.

 

Nồi cơm bỏ đấy ôi thôi !

Nồi kơm bỏ dấy ôi qôi!

Chương nứt ra rồi nấu lại làm sao.

Cươw nứt za zồi, nấu lại làm sao.

Cúc Hoa đang lúc ngẹn ngào,

Kúk Hoa daw lúk wẹn wào,

Công chúa xen vào giữa để làm chi.

Kôw cuố sen vào zưỡ dể làm ci.

 

Tống Trân qua rắng thầm thì,

Tốw Cân kua zắw qầm qì,

Nhắc thời lam lũ bộn bề vá may.

Ńắk qời lam lũ bộn bề vá may.

Vừa ăn vừa nấu mới hay,

Vườ ăn vuờ nấu mới hay,

Nhớ xưa nuôi mẹ , nuôi thầy thì sao ?

Ńớ sươ nuôi mẹ, nuôi qầy qì sao ?

 

Cúc Hoa học được chước cao,

Kúk Hoa họk dượk cướk kao,

Bấy giờ mới lấy mía vào ngồi ăn.

Bây zờ mới lấy miế vào wồi ăn.

Ăn rồi đun nấu dần dần,

Ăn zồi dun nấu zần zần,

Cúc Hoa nấu đoạn mới dâng cơm vào.

Kúk Hoa nấu doạn mới zâw kơm vào.

 

Trạng nguyên cười nói tiêu tao,

Cạw wuyên kười nói tiêu tao,

Còn cơm công chúa khi nào mang lên.

Kòn kơm kông cuố xi nào maw lên.

Công chúa rón rén thưa liền:

Kôw cuố zón zén qươ liền:

Tôi đâu có dám tranh quyền chính thê.

Tôi dâu kó zám cań kuyền cíń qê.

 

Cho nên chẳng nấu làm chi,

Co nên cẳw nấu làm ci,

 

Xin chàng trao vị chính thê cho nàng.

Sin càw cao vị cíń qê co nằw.

 

Vua An Nam thấy rõ ràng,

Vuô An Nam qấy zõ zàw,

Mở thi trong hội dân làng đầu xuân.

Mở qi cow hội zân làw dầu suân.

Sẽ mua vui mọi bàn dân,

Sẽ muô vui mọi bàn zân,

Liền phủ dụ xuống hội xuân nên làm.

Liền fủ zụ suốw hội suân nên làm.

 

Từ đây mỗi độ xuân sang,

Từ dây mỗi dộ suân saw,

Chiêng trống hội làng cổ vũ cuộc thi.

Ciêw cốw hội làw kổ vũ kuộk qi.

Tục này mỗi độ xuân thì,

Tụk này mỗi dộ suân qì,

Dân làng hay mở sau kỳ khai trương.

Zân làw hay mở sau kì xai cươw.

 

 

Nhân duyên truyện thấy tỏ tường,

Ńân zuyên cuyện qấy tỏ tườw,

Tống Trân lưỡng quốc trạng nguyên một thời.

Tốw Cân lưỡw kuốk Cạw Wuyên một qời.

Phu thê ân nghĩa ở đời,

Fu qê ân wiễ dời dời,

Phu coi nghĩa trọng, Thê thời chính chuyên .

Fu koi wiễ cọw, Qê qờì cíń cuyên.

 

Phúc to lại được vợ hiền,

Fúk to lại dượk vợ hiền,

Vinh hoa như Tống trạng nguyên mấy người!

Viń hoa ńư Tốw cạw wuyên mấy wười !

Thư trai thong thả ta ngồi,

Qư cai qow qả ta wồi,

Dở xem truyện cũ đặt bài quốc âm.

Zở sem cuyện kũ dặt bài kuốk âm.

 

X. NAM CAO

NAM KAO

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

SỐNG MÒN

SỐW MÒN

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2018

 

 

 

 

 

Sống mòn 1

Top of Fozm

Sáw dộ một zờ zồi. Fươw dôw cắw mát màu hoa huệ, dã wả kua màu hồw kuổ tuổi zậy qì, dể bây zờ ńếń ńoáw màu vàw cáy. Mặt cời mới ńú lên dượk một cút, xỏi kái nók ńà kao ńất, ở dầu fố dằw kiê. Ńữw tiê nắw dầu tiên, ów ả ńư tơ, lướt kua một zặw mái ńà qấp lè tè, káu bẩn, mấp mô, dể dến siên vào hai kái kưở sổ gák ńà cườw, kái kao qứ hai ở dầu fố dằw này. Nắw cảy qàń vũw cên sàn. Hai vùw sáw, cướk kòn ńỏ và mập mờ, kứ zần zần lan zộw qêm, zõ hìń qêm. Sau kùw qì dã zõ zàw là hai kái hìń cữ ńật lệc kó zọk den. Một cút fản kuang hắt lên cần, lên ńữw bứk tườw kuét vôi vàw và kẻ cì nâu. Nó hắt kả lên kái di văw Qứ daw wồi, xiến y ńeo ńeo mắt ńìn lên. Mặt cời dã ńô lên hẳn.

Qứ wồi cáń saw một bên, zồi lại kúi suốw, lần lượt zở mấy kuyển sác záo xoa dể cên dùi. Y tìm ńữw bài dể zạy hôm nay. Y zạy họk dã hai năm. Kái cươw cìń họk kuổ lớp ńất, lớp ńì y dã quộk gần ńập tâm, cỉ quộk qêm một cút nưỡ là y dã kó qể làm ńư một záo sư toán họk kũ kuổ y, ńớ dến kả zả lời ńữw bài tíń dố mà ôw kó qể dọk quộk lòw dượk dầu bài, nên kuanh năm zạy họk xôw kần zùw dến một kuyển sác nào. Cow việk soạn bài, xôw kần qận cọw kuá ńư hồi mới dến cườw, kó lẽ zo dấy một fần. Ńưw một fần lớn lại vì kớ xák.

Kó qể nói zằw y dã cán wề. Xôw fải vì wề zạy họk tư xôw qíc hợp với y. Ńưw kái wề bạk bẽo làm sao! Dể bớt số záo viên, một mìń y zạy lớp ńất sow lại fải zạy lớp ńì kế qeo way, nên mỗi wày fải zạy dúw tám zờ. Tám zờ nói luôn luôn, kử dộw luôn luôn, cẳw lúk nào wơi. Qì zờ họk cò ở lớp zút di, nên qầy fải zùw dến từw fút kon kon dể kó qể zạy hết bài. Tất kả kák bài làm dều fải cấm ở ńà. Qàń qử mỗi wày y bận zộn dến mười zờ. Kôw việk mệt mỏi kuá di kày. Qế mà lươw mỗi qáw, cỉ vẻn vẹn kó hai cụk dồw.

Wười hiệu cưởw kũ là một wười ań họ Qứ. Díc cướk kiê zữ một cân bán hàw buôn. Kả dời di làm co một sở tư, kố ńiên là cẳw qú vị gì. Díc bèn cuw vốn với Oań, một bạn gái dồw sự kuổ y, mở za kái cườw họk woại ô này. Ńưw cườw zạy dượk hai xóa qì y dỗ kì qi vào kôw sở, dượk bổ di làm ở một tỉń sa. Y mướn Qứ qay y làm hiệu cưởw và zạy mấy lớp cên. Y bảo Qứ: "Cườw bây zờ kòn ít họk cò, tôi sẽ bảo Oań dươ co Qứ mỗi qáw vài cụk bạk. Xi nào ńiều họk cò hơn, cúw mìń sẽ nói cuyện lại với ńau. Bọn mìń liệu với ńau zễ lắm". Tuy cẳw hiểu zễ qế nào, Qứ kũw gật dầu way. Y xôw muốn nói ńiều cuyện tiền now. Way dến xôw fải cỗ qân tìń mà kòn kò kè với ńau về một vấn dề tiền, y dã qấy wượw wùw zồi, huốw hồ Díc với y là cỗ wười ńà, lại là bạn họk với ńau từ quổ kòn qơ. Vả lại lúk bấy zờ y xôw dể ý dến số lươw. Qất wiệp gần hai năm zồi, y daw kần cỗ làm. Y daw muốn kó qể zùw sứk mìń vào một việk zì. Bởi vậy, suốt một năm dầu, y là một ôw qầy zất tận tâm. Y soạn bài, zảw bài, cấm bài zất kỹ kàw, bao ńiêu tâm lựk, bao ńiêu qì zờ dều zùw kả co ńà cườw, co lũ họk cò. Hết niên họk, số họk cò dỗ bằw tốt wiệp, so với ńữw năm cướk, tăw vọt hẳn lên. Bắt dầu từ xóa họk sau, zań số ńữw họk cò sin vào họk gấp dôi. Oań hài lòw lắm. Qứ kũw hài lòw lắm.

Ńưw sự hài lòw kuổ Qứ xôw bền. Cẳw bao lâu, y ńận za zằw số họk cò tăw lên ńiều kuá, cỉ xổ y. Y vất vả qêm. Mà số lươw qì vẫn qế. Cow xi ấy, vợ y ở ńà kuê lại dã siń một dướ kon. Bận zộn kon qơ, kố ńiên là wười dàn bà fải làm kém di, tiêu lại tốn hơn, Qứ dã fải wĩ ńiều dến tươw lai. Sự lao lựk và ńữw nỗi lo xiến wười y hóp hẳn di. Nét mặt y, dôi mắt y, dể ńiễm một vẻ zì mỏi mệt zồi. Y mỏi mệt kả dến tâm hồn, kả tíń tìń. Y xôw kòn bồw bột, hăw hái ńư cướk nưỡ. Ńữw lúk qấy mìń và vợ kon mìń xổ kuá, y dã bắt dầu tự hỏi y: "Mìń làm việk dến gần kiệt sứk mà tìń kảń kũw xôw qể hơn qế này ư?". Một buổi sáw, cow lúk dáń zăw, y bỗw tíń za zằw mỗi sáw, wuyên về hai lớp kuổ y, wười ta dã qu dượk tám mươi dồw. Y cỉ dượk một fần tư. Kòn sáu mươi dồw nưỡ dâu? Tiền ńà, mười bảy dồw, tiền qằw ở, dượk sáu dồw qì nó kòn làm dến căm việk xák co Oań, cứ kó ziêw zì việk ńà cườw dâu; tiền fấn viết bảw, dộ vài dồw... Tất kả mọi qứ ci fí co kả ńà cườw, cỉ kó qế qôi. Wuyên một số sáu mươi dồw kiê, dã qườ dượk kuá nưở zồi. Lại kòn tiền qu ở bốn lớp kiê. Qế qì Oań xôw fải xó ńọk zì, xôw fải một các ńiệm zì, kái các ńiệm hiệu cưởw hoàn toàn Qứ fải dảm dươw, mà dượk lợi về kái cườw mỗi qáw căm bạk. Sao lại vô lý qế?...

Một hồi kòi xàn xàn vaw lên. Tiếp qeo là ńữw tiếw bướk cân bìń bịc, ńữw tiếw guốk xuô zộn zã: fu ńà máy zượu biê cạy vào làm. Sáu zưỡi...

Qứ dã sow, y dáń zấu ńữw caw kần zùw bằw ńữw mảń zấy kon, zồi gấp vào. Y wẩw mặt lên. Oań wồi ở kái bàn dộk ńất, kê áp vào tườw mé bên kiê, daw tô diểm.

Oań xôw dẹp, y gầy dét, vẻ mặt kũw ńư záw wười, kứw ńắk và xô. Tók qì kuăn soắn sít món nọ với món kiê mà lại wắn, nên fải qêm một kái dộn co qàń một kái búi to to zễ koi hơn. Mắt kũw tầm qườw. Cỉ dượk hai hàm zăw tươi, cắw nõn và dều. Y vẫn lấy làm kiêu wạo lắm.

Oań zạy hai lớp cẻ kon. Ńữw dướ cẻ lau ńau, wuệc woạk, hôi tań, dến lớp cỉ dể bôi mựk vào tay, lên kuần áo, lên mặt, lên tay, lên bàn gế và tườw kuổ ńà cườw. Qứ xôw hiểu ńư vậy qì Oań dáń fấn, tô môi, kẻ lôw mày kĩ kàw ńư qế làm zì? Mỗi sáw, y mất vào dấy dến nưở zờ. Sáw hôm nay, y kòn ńiều qì zờ dể wắm wiế mìń hơn. Y ńìn vào gươw, vườ soa nắn mặt, vườ kàu ńàu: "Cà! Sao côw kái mặt mìń wán kuá! Mìń zà kuá!". Qứ qấy buồn kười. Y wĩ bụw: "Ai bảo tiếk kuổ zời? Kòn hám lợi lắm qì zồi qế nào kũw cết zà ở kái cườw này... "

Kứ mười wày, Oań lại bảo Qứ một lần:

- Tôi kũw sắp cả cú kái cườw kuổ cú dấy. Cẳw lẽ kứ vuô Lê, cuố Cịń mãi qế này. Díc hẹn với tôi zằw Díc di làm một vài năm, zàń zụm một số tiền zồi sẽ kưới tôi. Tôi sẽ di với Díc. Kái cườw này, dể lại kả co cú, mặk cú côw koi lấy.

Mới dầu, kâu nói ấy dã gợi co Qứ bao ńiêu mộw. Y sẽ tổ cứk lại kái cườw. Y sẽ sưở saw lại co ńà cườw sạc sẽ hơn. Ńà cườw sẽ kó một fòw zấy dể tiếp xác hẳn hoi. Họk siń sẽ kó tủ sác, hội qể qao, ńữw kuộk cơi zải cí... Fần ńiều kák bạn dồw wiệp kuổ y, koi cườw tư cỉ là một cỗ kiếm ăn tạm bợ dể dợi qời. Y, cái lại, dã dịń zằw sẽ sốw cết ở cow wề. Y qàń qựk yêu wề và yêu kák cẻ em. Y zất tận tâm. Y zạy kó fươw fáp và căm. Y dã làm co kái cườw này dượk tín ńiệm, ńiều họk cò qêm. Cỉ tiếk zằw y xôw dượk toàn kuyền qeo ńư ý kuổ y. Oań wại ńữw món tiền, we y bàn gì kũw gạt di. Ńưw dến xi ńà cườw dã quộk hẳn tay y... À! Y tin cắk zằw nó sẽ xôw cỉ qế này qôi. Nó sẽ tiến hơn ńiều. Số họk cò sẽ hơn ńiều. Số qu sẽ gấp dôi lên. Kák záo viên sẽ dượk qù lao một kác sứw dáw hơn. Họ sẽ xôw kòn fải băn xoăn wĩ dến tiền, dến kơm áo. Họ kó qể dể hết qì zờ và tâm cí vào wề. Qứ kũw lấy mỗi qáw một số lươw ńất dịń, dủ tiêu zùw. Y sẽ dem qeo vợ kon. Kòn bao ńiêu lời lãi, sẽ dập kả vào kái kuỹ cuw kuổ ńà cườw. Cow kái kuỹ ấy, bao ńiêu fần sẽ zùw vào việk mở maw, bao ńiêu fần vào ńữw kuộk fát qưởw và ńữw wày hội hàw năm kuổ họk siń, bao ńiêu fần sẽ zữ lại co kák záo viên vào mỗi wày kuối năm, bao ńiêu fần sẽ ciê co họ dể co họ một số tiền hưu... Qứ dã tíń zàń mạc kả. Y zám cắk zằw nếu kái cườw quộk kuyền y qì y sẽ qựk hàń kái cươw cìń kiê cẳw xó xăn zì, và y sẽ bắt dầu qựk hàń way. Ńưw bây zờ qì y dã cán zồi. Y dã hiểu zằw wười ta cỉ zử y, wười ta cẳw cịu ńả dâu. Kái cườw kòn kó lời qì wười ta kòn fải xư xư ôm lấy nó...

Oań kất tiếw gọi qằw Mô, qằw ở kuổ ńà cườw. Tiếw y qe qé, hác zịc, gắt gỏw. Qứ gét ńữw wười dàn bà ńư vậy. Y qấy một nỗi tứk dột wột sôw lên ók. Y dứw fắt lên, mở kưở cướk za hiên gák. Ở mé bên kiê dườw, dã lẻ tẻ mấy bọn họk cò. Cúw ńìn lên kất mũ cào. Qứ lại fải tươi mặt lại. Y xép káń kưở, dể cúw xôw ńìn vào bên cow dượk.

San, wười bạn zạy hai lớp zưới ńữw lớp y, kuần áo cỉń tề, wồi cên ciếk gế mây, tay tì lên kái cấn sow, kầm một kuyển sác mở, daw dọk qàń tiếw lầm bầm. Y dọk zất ńań, sùi kả bọt mép za. Qỉń qoảw y lại hít mạń vào một kái và dươ tay lên kuệt mép.

San daw qeo họk một lớp buổi tối dể qi bằw tiểu họk Fáp cươw cìń ba năm. Y muốn họk cow kó một năm. Qì zờ hết mất zồi, cỉ kòn vài qáw nưỡ dã qi, mà fần cươ họk kịp qì kòn ńiều kuá. Bởi vậy, y họk dúw ńư bò wốn kỏ. Buổi sáw, vườ mới zậy, y dã mải mốt zưở mặt, cải dầu. Zồi y còw kái ka-vát qắt sẵn vào kổ, zút lên, nắn kua loa, mặk kuần áo, sỏ zầy. Tất kả ńữw việk ấy, làm cướk di dể lát nưỡ dến zờ, cỉ việk saw cườw. Qế zồi sác một ciếk gế và một kuyển sác za hiên, y cúi mũi vào sác, họk...

Qứ lại dứw kạń y, ńìn vào caw sác y daw họk. Dó là một kuyển diệ zư. Qứ zất zốt và zất gét diệ zư. Y ńìn suốw dườw. Mấy dướ họk cò ńà, toàn ńữw em, ńữw cáu Díc và Oań, duồ wịc với ńau, sô dẩy cạy za dườw, côw qấy y cúw lại cạy qụt vào. Tại sao ńư vậy? Hồi kòn ńỏ, di họk, y zất sợ qầy. Bây zờ, y vẫn kố làm co họk cò y xôw sợ sệt y. Cow zờ họk qì kố ńiên y kũw fải wiêm caw. Ńưw za xỏi lớp, y dối với cúw qân mật, zễ zãi, kòn hơn một wười ań dối với kák em. Tại sao cướk mặt y, cúw vẫn xôw qể duồ wịc, tự ńiên ńư vậy?...

San wẩw lên, toe toét, xẽ bảo y bằw tiếw Fáp:

- Kon bé Lân vườ di kua dấy!

Mặt San duw dươ và tiếw y zơn zớt. Dộw nói dến gái là y ńõw ńẹo và cớt ńả. Qứ xó cịu, lạń lùw.

- Qì mặk nó! Kái ấy xôw kan gì dến tôi!

- Qấy gét! Zá húp dượk qì kó dướ dã húp way dượk dấy!

- Mất zạy! Họk cò ở zưới kiê cúw nó we qấy qì dẹp mặt.

San kười fì một kái za dằw mũi, zồi lại cúi dầu vào sác họk. Ńưw ở cow ńà, tiếw Oań can cát mắw và tiếw qằw Mô oaw oaw kãi lại. Gần ńư củ và dày tớ kãi ńau. Qứ bĩu môi. San kau mặt zằn xẽ kuyển sác suốw, zít cow kổ họw:

- Xôw cịu dượk!

Qứ mỉm kười:

- Ai bảo zại? Daw yên làń, tự ńiên zở cứw, cả lại ńà, dến zúk vào dây. Dã dượk suốt wày ńứk dầu cươ?

San bỗw lại fì kười. Y bảo:

- Cúw mìń xổ qật! Zá dượk ở với vợ qì fải kố cịu kái tai nạn dàn bà lắm diều, kũw là lẽ dươw ńiên. Dằw này fải bỏ vợ mà di qế mà vẫn xôw cáń dượk kái xổ mồm loa, mép zải. Xôw dượk ăn sôi, kũw fải nai lưw za mà cịu dấm. Ứk cết di dượk.

 

Sống mòn 2

Top of Fozm

Bottom of Fozm

San là một kon ńà zàu ở ńà kuê. Zàu dối với làw y. Wiễ là kó vài mẫu, vườ vườn, vườ ao, zăm ba mẫu zuộw, một kon câu, qók gạo ăn từ muồ nọ dến muồ kiê... và ńữw xi gặp kôw việk, kần dến zăm ba căm, wuyên tiền ńà bỏ za kũw dủ, xôw kần vay mượn. Ôw qân San là một ńà ńo hiền làń, vườ zạy họk, vườ làm quốk, bổw lộk xá ńiều. Ôw kó ba wười kon cai, qì kả ba dều dã kó vợ kon, kó fần, kó fận kả zồi. San là kon út. Y kũw kó dượk za tỉń họk. Ńưw y cỉ họk hết bậk sơ họk, dỗ dượk kái bằw zồi, ôw bố bắt về. Vào qàń cuw, họk tốn tiền. Số tiền ấy, qà dể làm ăn co nó siń sôi nảy nở za, zồi dến xi San dến tuổi, qì zùw mà lo kôw zań co y ở ńà kuê. Qời buổi này, họk co dến lúk dỗ dạt, dượk bổ di làm ôw fán, ôw qôw cẳw zễ zì. Díc và Qứ họk tốn tiền wìn, sow kả bốn năm qàń cuw zồi, mà cẳw vẫn kòn vất vưởw dó ư? Dã bảo zằw làw này xôw kó dất họk hàń. Từ xi kuan Kử wài mất di dến zờ, kó một wười nào, zù họk cữ Ńo hay cữ Tây mặk lòw, mà dỗ dạt dâu? Kuan Kử wài gét zân làw ở bạk, sai dào kái wòi cảy kua làw, làm dứt mạc di zồi... Ôw qân San qườw nói vậy, ńư dể fân cần với wười ta zằw: ôw kó qể co kon di họk dượk mà lại bắt kon qôi họk zở zaw, là ôw dã suy tíń cán, ôw muốn gây zựw co kon bằw kác xák.

San lấy vợ. Ôw qân y kưới co y kon gái một ńà zàu và qân qế ở cow làw. Lấy vợ sow, San họk cữ ńo. Kon dườw kuổ y dã dịń zồi: y sẽ làm tổw lý. Muốn zắt zíu co kon zể, ôw bố vợ co San năm sào vườn ở kạń ńà ôw. Ôw bố dẻ làm co một kái ńà. Vợ cồw San dến dó ở ziêw. Tiện kả co vợ y qậm qọt về ńà mẹ dẻ, dể mà bòn kuổ. Hồi ấy, Qứ zất xiń San. Là một kon ńà kó máu mặt lép vế cow làw, Qứ hiểu một kác sâu sa ńữw kái ứk hiếp kuổ bọn kườw hào. Y qù gét bố vợ San. Ńà ôw ta làm tổw lý bốn dời zồi. Vây káń ôw ta mạń ńất làw. Tất kả kák việk cow làw dều ở tay ôw. Way từ hồi kòn bé kỏn kon, Qứ dã dượk qấy bà woại y, mỗi lần di nộp quế về wẹn wào:

- Ca mẹ nó! Nó bóp hầu, bóp kổ wười ta. Quế ńà mìń mà nó tíń hai cụk bạk! Nó lấy một mà hai... ở kái làw này mà qấp kổ, bé họw qì ứk qật, cúw nó xôw kòn dể co wười ta sốw...

Xi dã za tỉń họk, mỗi kỳ wỉ hè, Qứ về kuê, lại cúw vào zịp quế. Y lại dượk we ńữw lời dộk diệ kuổ bà woại y wuyền zuổ bọn kỳ hào. Một lần, y dượk qấy ôw bá Kiến sai cói một lúk mười bảy wười và dáń một wười lòi mắt. Y tắk kổ, ńư côw qấy bố mìń bị dáń. Way từ dấy, nẩy za cow dầu y, kái ý náo nứk muốn họk, muốn qàń tài, dể dem kái tài za mà zẹp tan ńữw nỗi bất bìń kiê. Y wờ wệc tin zằw, fàm ńữw kẻ nào dã kắp sác tới cườw, dều fải wĩ ńư y, ít za, họ kũw xiń ńữw hàń vi dụk xoét, bóp nặn kuổ bọn mọt zân, ỷ qế làm kàn. Y lấy làm lạ là một wười ńư San, kó họk Tây, kó sem sác báo mà lại dã ńiều fen kôw kíc cướk mặt y, ńữw kái tồi tệ kuổ bọn kườw hào... y lấy làm lạ zằw một wười ńư qế, mà bỗw cốk kó qể cui dầu vào luồn lụy một ńà ńư ńà bá Kiến, cuyên sốw về wề dụk xoét...

Qứ xiń San lắm. Qế kũw lấy vợ ńà zàu. Ôw bố vợ y kũw kó một diệ vị kao kả ở làw. Ńưw y koi dó là một sự ńu ńượk kuổ y. Y dã xôw kươw kuyết nổi dến kùw, dể cốw lại sự kuyết dịń kuổ za dìń. Y dã fải các y ńiều về cỗ ấy.

Y lấy làm mừw vì ôw bố vợ y là một ôw kì mụk hiền làń. Y zất lấy làm mừw vì Liên zất mau cịu ảń hưởw kuổ y. Bởi zất yêu và zất fụk cồw, Liên zễ mau dến kái lúk ńìn dời bằw kon mắt kuổ cồw. Mặk zầu vậy, dối với za dìń vợ, Qứ vẫn kố ý xôw qân mật lắm. Y kự vợ zất hăw, mỗi lần vợ dịń muô zẻ kuổ mẹ một vài mẫu zuộw hay sin mẹ mười lăm qùw qók. Y kũw xôw qíc bo bíu zì với cíń bố mẹ y. Kon cim bay bằw dôi káń kuổ nó. Y muốn cỉ côw vào bàn tay y. Bỏ họk qáw Năm và bỏ luôn kả kì qi vì bệń tê fù và bệń dau tim, y xỏi bệń qáw Mười và qáw Mười một ńất dịń za di. Y xôw cịu dượk sự ở zưw. Y vào Sài Gòn với một wười làw, mặk zầu zằw xí hậu nów ẩm miền Nam cẳw tốt tí nào co kăn bệń kuổ y. Ở Sài Gòn, y kiếm ăn bằw ńiều wề, kể kả ńữw wề mà ńữw wười tự sưw là cí qứk, xôw làm. Y cà cộn với fu fen, với qợ quyền. Y mặk dồ bà ba, di cíc quốk qí ở ńà qươw. Kòn cút qì zờ qườ nào, y họk zất căm. Y dợi một zịp may mắn dể kó qể sin suốw làm bồi tàu dể di saw Fáp. Y sẽ saw dấy, dể ńìn zộw, biết sa hơn dể tìm kác họk qêm. Fải kó một kái cìń dộ họk qứk xá kao. Fải luyện tài. Kó họk, kó tài, y mới kó dủ năw lựk dể fụw sự co kái lý tưởw kuổ y. Tạw wười y xôw co y kầm súw, kầm gươm. Y sẽ kầm bút mà ciến dấu.

Y lận dận ở Sài Gòn wót ba năm. Wót ba năm sốw cật vật, sốw wèo nàn, ńưw zất say mê. Kái mộw viễn zu vẫn cươ qàń, qì một cận ốm qập tử ńất siń dã dem y về, cả co dất côn ńau, kắt zốn.

Y dã qấy ńữw zì ở kuê ńà? Za dìń y xáń kiệt zồi. Bà woại y zà nuô, ốm yếu, bẳn gắt, buồn zầu.

Bà cửi kon cáu suốt wày và xók suốt wày. Ôw qân y uốw zượu zất ńiều cỉ vì qất bại zất ńiều. Lũ em y lúk ńúk zất dôw, xôw dượk di họk, xôw dượk mặk, qườw qườw xôw dến kả ăn, gầy guộk, zác zưới, bẩn qỉu, den qui, tụk tĩu và sấk láo, kãi ńau suốt wày cí cóe. Bà mẹ y, zà và sấu di ńiều kuá dến nỗi y tưởw ńư mìń dã sa ńà dến mấy cụk năm, làm và ńịn tóp wười di ńư một kon ve, một mìń kố nâw dỡ kả một qế zới daw sụp dổ kiê, ńư một kon wượ zà kố kéo một kái se nặw lên xỏi zốk, tuy biết mìń kiệt sứk zồi, xôw qể nào kéo nổi ńưw vẫn kéo. Vợ y kũw xák ńiều. Liên zà di dến mười năm. Xuôn mặt cái soan kiê, dã kó kạń za. Záw wười và cân tay nặw nề qêm. Dôi mắt cow cẻo, low lań dã hơi mỏi mệt. Way tối hôm dầu, Liên dã hỏi y:

- Mìń kó dem về dượk vài căm bạk xôw?

Và xi y dáp: "Xôw" qì Liên hơi qất vọw...

- Kũw xôw sao... - Liên bảo vậy, kó lẽ dể co cồw xỏi wượw. Em hỏi qế là vì ńà bây zờ túw lắm, qầy u nợ wười ta mất ít ńiều. Zá kó tiền qì mìń dươ co qầy u cả nợ di. Ńưw xôw kó kũw cẳw sao. Qật za qì mìń kũw cươ dến nỗi xôw kòn kác zì mà nẩy za tiền dể cả wười ta. Ńưw xổ một nỗi u kứ hay wĩ vớ vẩn. Em bảo mai u co em bán dôi xuyên kuổ em di, dể caw cải co sow ńưw u xôw cịu...

Làw y vẫn ńư sươ, xổ hơn sươ. Vải Tây zẻ ńư bèo, wề zệt kổ sươ kuổ làw cết hẳn zồi. Zân làw xôw việk zất ńiều. Ôw bá Kiến vẫn kòn sốw, vẫn kòn zàu. Ôw dã từ tiên cỉ dể kon cai ôw za làm lý cưởw, ńưw qật za ôw vẫn nắm kuyền tiên cỉ. Mọi việk cow làw vẫn một tay ôw kắt dặt. Dàn em vẫn bị bók lột dến xôw kòn kái xố. San qì bấy zờ dã ńà kuê dặk. Y dã hai kon. Ôw bố vườ mới mất, kái áo taw sổ gấu và ciếk xăn bằw vải cắw, qắt waw, xiến y kàw kó vẻ lù dù. Dến cơi với Qứ, y nói ńỏ ńẹ, buồn buồn, dôi mắt ńìn suốw ńư sợ wười ta ńìn vào kả tâm hồn. Kỳ quế năm ấy, Qứ dượk tin San fát qẻ zùm ań vợ. Dòi zân làw mỗi kái ba su. Một hôm dến cơi ńà San, y qấy San daw tắm co kon. Một hôm xák qằw ở bảo y zằw:

- San daw ciê bài co ôw bố vợ dáń tổ tôm. Một hôm xák nướk, y bắt gặp cíń San daw zở kuộk tổ tôm. Từ dấy Qứ xôw dến ńà San nưỡ. Y dượk we dủ mọi qứ cuyện về kái ań càw dốn mạt, làm nô lệ co ńà vợ ấy. Y ńụk qay co bạn...

Dột ńiên một hôm Qứ we nói San di Hà Nội zạy họk ở cườw kuổ Díc. Mấy qáw sau, y gặp San về kuê mặk Âu fụk hẳn hoi. Và dến xi ńận dượk qư kuổ Díc, y dến cườw, qì San dã Hà Nội hóa xá ńiều: y kười nói bô bô, xôi hài, làm za wười vui vẻ cẻ cuw. Một kon wười kuổ fow cào! Qứ xôw ươ lắm ńữw kon wười ầm ĩ, lố lăw ńư vậy. Ńưw y kũw wĩ qầm về wười bạn ńỏ: "Qà ńư vậy!... 

 

Sống mòn 3                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                

Sau xi Díc di zồi, Qứ saw ở với San. San quê một kăn ńà ở gần cườw, mỗi qáw năm dồw. Y muô lại bộ bàn gế và hai kái zườw gỗ tạp, bà củ bắt kuổ wười quê cướk, kòn qiếu dâu ba, bốn qáw tiền ńà. Y dem từ ńà kuê lên một ít bát diễ, sań nồi. Y wiễm ńiên cở qàń một wười củ cọ, qổi kơm qáw co bốn dướ cẻ wười làw lên họk ở cườw và một kậu họk cò cườw Bưởi. Ńà sáu mạw zồi. Qêm một Qứ nưỡ là bảy.

Họ ở với ńau ńư qế dượk hơn một năm. Ńờ mọi qứ kòn zẻ kuá, lại dôw wười gáń góp. Kuộk dời xá yên ổn nếu ńữw dướ cẻ xôw ńộn kuá và San với Kuý - kậu họk cò cườw Bưởi - xôw hay cań luận kuá. Ńữw dướ cẻ gét San. Kó lẽ vì côw y cẻ kuá, wười wắn wủn, kử cỉ xôw dúw dắn, y xôw dủ oai kuyền dể kai kuản cúw. Cúw zất hay cế zễu wầm y, bướw bỉń với y. Ńữw lúk Kuý di họk vắw, Qứ và San bận zộn với lớp sau, lớp cướk ở bên cườw, là ńữw lúk mìń bốn cúw làm củ kái ńà. Qa hồ mà làm loạn! Cúw fá fác, tiń wịc dủ cò. Một kái cò cọk qằw bé kon cáu vợ San, kó làm co nó fát xùw, fải cửi lên, zồi vịn vào dấy mà dáń co kẩn qận, cow xi ńữw dướ xák, cow dó kó kả qằw ở, dứw sem, kười và nói xíc co dướ cửi kàw zà mồm cửi và dướ dáń kứ zà tay dáń. Qằw bé bị dáw zất dau, San về kũw xôw zám nói zì. Kiń wiệm dã co nó biết zằw: mác San cỉ bựk mìń qêm. Bởi vì mỗi lần nó xók mếu, qươ cú, qì zầu nó fải mười mươi, cú kũw cẳw kó kác zì hơn là hậm hựk cán zồi mắw kả hai. San, tuy zất gét, zất zận qằw kiê, xôw muốn tỏ za mìń bêń cáu. Tuy vậy, y kó qể vì qế mà mất ăn mất wủ. Y qườw nói bằw kái zọw hằn họk ńất kuổ y, bảo Qứ:

- Qằw Lu qật là xốn nạn! Xôw hiểu sao nó kứ fải bắt nạt qằw bé cáu tôi. Xôw wày nào là nó xôw dáń qằw bé một lần. Tôi dã bảo nó bao ńiêu lần mà nó xôw we. Dối với cúw mìń, qì cúw nó là cẻ kon kả với ńau, mìń kó dể ý zì. Xổ một nỗi ở dằw ńà vợ tôi kó cịu wĩ ńư qế co dâu! Tíń cẻ kon, ai kó lạ zì? Mỗi lần về kuê, qằw bé lại xók xók, mếu mếu kể lể với mẹ, với bà. Mà tíń dàn bà qì kũw lại zướ cẻ kon! Qôi qì họ hết day cì lại các mók tôi, ńất dịń co tôi là hắt hủi, bỏ liều kon cáu họ, koi nó xôw bằw kon wười xák...

Một lần cúw nó ném ńau. Một hòn dá cúw vào zưỡ kái dồw hồ bỏ túi kuổ San ceo cên tườw, làm vỡ kíń và hỏw máy. San dem cưỡ. Ńưw kái dồw hồ dã qàń tật mất zồi: kứ qỉń qoảw, nó lại zở cứw, xôw cạy nưỡ. Lại một dồw bạk, dem cưỡ nưỡ. San xổ ńư một dướ cẻ kon oặt oèo. Mỗi lần qấy kim dồw hồ dứw lại, y lại zật mìń. Zù way zưỡ bưỡ kơm, y kũw vội vàw buôw bát, buôw duỗ, kầm lấy sem, lên zây, lắk lắk gé tai we. Mặt y tối lại zần. Y mở za dể dượk biết cắk cắn kái tai nạn kuổ mìń hơn. Và xi biết cắk cắn zồi, y qốt za mấy tiếw zun zun:

- Lại hỏw zồi!

Dôi mắt nảy lưở kuổ y ńìn lũ cẻ kon daw kúi dầu ăn, ńư muốn dem cúw za mà zết hết di. Ńữw qớ qịt cên mặt y ko zúm kả vào. Nướk mắt ướ za. Y ấm ứk wẹn wào, ńư cựk xók.

Kuý qấy qế, qườw kười một kác xoan xoái lắm. Y kười zú lên, ńư kố tìń làm co San fải tứk qêm. Hai ań càw ấy xôw bao zờ cịu dượk ńau. Cỉ vì họ zốw tíń ńau kuá kuắt. Kả hai kùw ầm ĩ, kùw tự dắk, kùw kiêu wạo. Họ qi ńau vạc za ńữw kái zốt kuổ ńau. Qứ ńìn tất kả ńữw cò ấy, qản ńiên và zộw lượw. Y hơn hẳn họ về tuổi, về sứk họk kũw ńư về từw cải. Y dặt sự hiếu qắw kuổ mìń vào một cỗ sa hơn. Y qấy họ cẻ kon. Kậu họk cò cườw Bưởi kiê qì dã dàń zồi. Ńưw San dã kó hai kon, y cỉ siń sau Qứ kó hai năm. Qứ hơi buồn kười về một cỗ San kó qể dỏ mặt tiế tai hay kười zất xoái cá vì một kái tíń dố hay một lối woắt woéo cow một bài ám tả. Qứ hơi qươw hại, wĩ nó họk ít, mà kũw cươ dượk sốw...

Và Qứ vui vẻ, hơi wấm wầm tự kiêu về mìń...

Một hôm, Kuý xuân hòm za se, di cỗ xák. Mấy hôm sau, qằw Lu kũw về kuê. San ńẹ hẳn wười. Y xôw wại nói diều ấy za woài miệw. Từ ấy, ńà dỡ ńộn. San kó vẻ dứw dắn hẳn lên. Ńữw bưỡ ăn, y và Qứ nói cuyện với ńau hòa ńã, ôn tồn. Y hỏi Qứ ńữw cỗ họk hoặk sem cow sác mà xôw hiểu. Qứ zảw zải co y, bàn zộw dến văn cươw, kák ńà văn, qử kái mộw văn cươw sươ kũ kuổ mìń, ńắk dến ńữw kỷ niệm Sài Gòn, nói dến zĩ vãw ńư một wười zà lão. Y qở zài và bảo:

- Qế nào zồi tôi kũw di Sài Gòn cuyến nưỡ. Tôi kòn fải di ńiều. Tôi xôw qể dể tôi mụk za ở kái cườw này. Và cow một fút, ńữw mộw sươ lại sôi nổi cow lòw y. Ńưw cừw cỉ sôi nổi lên cow một fút zồi lại cìm way. Tiếp qeo là sự bìń lặw, buồn ńư một kảń kuạń hiu. Qứ tê wười. Hỡi ôi! Kòn zì lại kuổ qời sươ, kuổ kái qời sươ mà mới kác dây dộ bốn, năm năm. Y dã sợ sự xó xăn. Y sẽ cẳw bao zờ tự ý zời nổi kái cườw này. Kuộk dời ở dây kố ńiên là cẳw dẹp zì, ńưw cắk cắn là y kó ăn, kó mỗi qáw ít ńiều dể zúp za dìń. Di, là dến ńữw kái cươ qấy dâu, sự bấp bêń, một kuộk dời cươ biết qế nào mà cắk cắn. Y cép miệw:

- Zá cúw mìń cươ kó vợ kon zì kả!...

San kười:

- Tôi bảo ań này! Cúw mìń cịu xó ở dây một vài năm. Tôi dể họk qêm, kố lấy co dượk mảń bằw, hòw kó di kũw zễ soay hơn. Ań, dể kố zàń zụm, gây lấy co vợ ań một kái vốn kon kon, xả zĩ kó qể tự soay sở, nuôi kon. Qế zồi cúw mìń di.

Y bàn ńư vậy. Qứ qườ hiểu zằw dó cỉ là cuyện bàn suôw, bàn dể zồi dể dấy qôi. Ńưw y kũw zối mìń dể kố zẹp ńữw bứt zứt kuổ lòw. Y lại vui vẻ nói dến kác sốw zễ zãi, và tự zo ở Sài Gòn, dến ńữw qằw bạn bạt mạw kuổ y, dến kái mẹo fải zùw dể xi dã kậy kụk sin suốw làm bồi ở một kái tàu bể zồi, kó qể sin qôi việk mà lên ở way dất Fáp.

- Lệ làm tàu, ań suốw ở bến nào, qì dến lúk sin qôi việk, wười ta sẽ dem ań về cả cỗ bến ấy. Vì qế, nếu xôw biết máń xóe, saw dến Fáp zồi, xó lòw mà sin lên dấy dượk. Dến Mák-sây, tưởw dạt vọw zồi, hăm hở sin lên, qế là bao kôw cìń kuổ ań toi kả: wười ta sẽ bắt ań cở lại Sài Gòn zồi mới vất sổ cả ań, mời ań lên dất!...

- Qế qì dến Mák-sây cốn lên căw?

- Kũw dượk, ńưw mất sổ. Wiễ là lúk muốn về xôw về dượk. Vả lại kũw kó qể bị bắt, bị lôi qôi... Fải qế này: dến Mák-sây, sin dổi tàu. Sin lên way ở dây qì xôw dượk ńưw sin dổi tàu qì vẫn dượk, nếu biết tìm một ań nào ở tàu kiê muốn cuyển saw tàu mìń, qườw qườw qì fải co họ một số tiền; dể họ bằw lòw dổi: ńữw ań ńà wề, họ di tàu nào cả qế? Mìń sin dổi saw một kái tàu cạy Mák-sây saw Mỹ cẳw hạn. Qế là dối với kái tàu ấy, mìń lên ở Mák-sây. Dến lúk sin lên, wười ta sẽ dươ mìń về Mák-sây.

Qứ nói ńư y dã qàń qạo về wề làm tàu bể lắm. San zất fụk. Kuộk dời kuổ y wèo nàn tù túw mãi zồi. Xốn nạn! Dã bao zờ y di vào Huế, dến Tourane, dến Sài Gòn! Way dến Hải Fòw y kũw cươ dến bao zờ. Xôw kó gì dể nói, y nói dến ôw qầy zạy tối y, dến kák bạn kùw họk với y. Y nói dến vợ, kon. Y nói dến wười làw... Và wày qáw kứ bìń lặw côi di ńư vậy, bìń lặw và vô sự.

Vô sự lắm. Lũ cẻ, mất dướ kầm dầu bướw bỉń và ươ xơi cuyện là Lu, cở nên hiền làń. Cúw kíń nể San luôn. Cúw ít duồ, ít dáń ńau. Qỉń qoảw mới kó kuộk kãi ńau vặt zưỡ qằw ở và cáu vợ San. San dịń yên lòw dể wĩ dến ńữw kôw việk ziêw kuổ mìń. Ńưw mà xôw lâu...

 

Sống mòn 4

Một hôm San lẩm bẩm họk, bỗw wẩw mặt lên zồi zất dột wột, bảo Qứ, wủ cươ vườ mới zậy, kòn daw wáp:

- Tôi wĩ kĩ zồi. Cúw mìń kứ ńất dịń cả ńà, zọn saw cườw.

Wừw lại một qoáw dể sem Qứ kó nói zì xôw, ńưw xôw qấy Qứ nói zì, y bảo tiếp:

- Tôi nói co ań we!... Lũ cẻ sắp về wỉ kả zồi, cúw nó wỉ hai, ba qáw mới lên. Qằw ở kũw sin về. Nó sin về qì nuôi qằw xák, kũw xôw xó zì, ńưw kó năm, sáu wười cịu cuw qì mới kó qể nuôi một qằw ở, quê kả một kăn ńà. Bây zờ cỉ kòn kó hai cúw mìń, cịu làm sao nổi? Tiền ńà bà béo dòi tăw qêm ba dồw nưỡ. Ńư vậy qì ań bảo, cúw mìń cịu làm sao nổi?

Qứ wần wừ, ńìn hai bàn cân, xẽ dáp:

- Dã dàń. Ńưw tôi wĩ saw ở dấy kũw xôw dượk tiện. Kòn Oań kơ dấy...

- Mặk kệ Oań! En xôw muốn ở cuw với cúw mìń qì en về ńà ziêw mà ở. Ań là hiệu cưởw, ań ở luôn ở ńà cườw là dúw lý. Em lấy diệ vị zì mà ở dấy? Em xôw biết diều!

San nói, xôw dể co wười ta kãi lại. Zọw y gay gắt. Ít lâu nay, y bỗw siń za qế. Xôw mấy lúk bìń tĩń. Y kau kó, gắt gỏw suốt wày. Y dáń họk cò luôn. Y gây sự với bất kứ ai. Y qíc wuyền zuổ và mạt sát. Kái zì kũw xiến y wướ mắt, wướ tai. Ńiều lúk, y làm Qứ và Oań xó cịu. Oań fàn nàn với Qứ. Qứ kười mà bảo:

- Qằw bé káu kon Zuw!...

Zuw là kô kon gái zượu kuổ bà béo, củ ńà. Cẳw dẹp gì, ńưw kũw mũm mĩm và cắw cẻo. Mà lại là kon một. Mà lại ziện! Kô ziện ńất vùw này, tân qời ńất vùw này, kũw dáń fấn, tô môi, kẻ lôw mày, kũw áo kiểu nọ, kiểu kiê, zày kao gót, ví dầm... Wiễ là Hà Nội dặk!

Kô ả bán hàw. Ań càw San qì mỗi wày bốn lượt nện zầy Tây kồm kộp, kua lại cướk kưở hàw. Ńữw xi cỉ kó một mìń Zuw, San tạt vào muô một kái wòi bút, kái bút cì, tờ zấy viết qư hay gói ô mai. Cỉ kó qế, mà zồi một buổi sáw Củ Ńật, lũ cẻ zúk zíc kười, cạy về xoe với Qứ zằw: ôw San daw tán kô Zuw và nắm tay kô. Qứ sa sầm mặt. Y xôw zám qú với y zằw hơi gen với bạn. Ńưw lúk San về, y bảo:

- Ań liệu dấy! Kon mẹ béo cẳw vườ dâu. Nó kó qể dứw ở kưở ńà nó, sắn kuần lên, cỏ saw cườw mà cửi. Lúk ấy qì dẹp mặt!

Y làm ńư cỉ vì zań zự ńà cườw mà y fải nói. Ńưw San kười sòa, bảo:

- Kái zì zồi wười ta cẳw biết.

Bà mẹ biết, ńưw xôw làm zữ. Kó lẽ vì bà biết cai gái fải lòw ńau ńư vậy kũw qườw. Wày sươ bà dã lấy xác, lấy Tây den, cán zồi mới lấy ôw ấy, là một wười bồi xác sạn. Tiền kuổ và kuộk sốw cưởw zả hiện nay dem lại co kả ôw lẫn bà ít ńiều sự kíń nể kuổ ńữw ńà suw kuanh. Ńưw bà kũw xôw kó lý zì dể kẩn qận với tai tiếw kuá. Vả lại hạw Zuw qì lấy dến hạw San kũw dã là dượk lắm zồi. Zân Hà Nội qì cẳw ai biết dến kon bà. Kòn zân ở vùw woại ô này, cỉ toàn ńữw fu fen, qợ quyền, bồi bếp. Qỉń qoảw mới kó một za dìń kôw cứk ńỏ - một ôw fán hưu cí hay một ôw záo xôw dủ tiền muô ńà ở fố - qì họ lại xiń ńà bà là hà tiện. Bởi vậy, dáw lễ to tiếw với San qì bà lại cỉ wấm wầm zò la sem San dã kó vợ cươ. Lũ cẻ huồ với ńau dể dáń lườ bà. Kả kái mặt non nớt kuổ San kũw lườ bà. Bà di xáo ầm lên với mấy wười hàw sóm zằw bà sắp gả Zuw co ôw záo bé và dịń dòi kăn ńà ở kạń cườw về dể dôi vợ cồw mới ở. San xoái lắm. Qứ xổ vì sự tự dắk ầm ỹ kuổ y.

- Tôi cim gái kũw kừ dấy cứ!... Côw mìń qế này, ai zám bảo là kó vợ zồi? Kon Zuw mê là fải.

Qứ bĩu môi, kười ńạt hỏi:

- Ań kó cân cow Dộk lập văn doàn dấy ư?

San ít dọk báo cí, xôw hiểu zằw mấy ôw văn sĩ cow kái văn doàn daw hợp qời ấy, qíc tự mìń lại xen mìń, y câw cáo bảo:

- Tôi kố làm co nó cưở. Bà béo tất fải van tôi mà gả nó co tôi. Bấy zờ, zù kó biết tôi kó vợ, hai kon zồi kũw cẳw làm zì. Vẫn fải gả ńư qườw. Làm hai mà cẳw fải cịu à?... Bà ấy xôw kó kon cai. Bao ńiêu kuổ nả sẽ về tôi. Vợ tôi qấy tôi lấy vợ hai, dã xôw mất zì, lại dượk mấy kái ńà, kó gen kũw cẳw nỡ nói nào. Qế là tôi hai vợ. Một vợ côw koi vườn zuộw ở ńà kuê với một vợ buôn bán ở tỉń qàń. Tôi cỉ việk nằm ăn. Qế kó qú xôw?

Y zan zả, kười sằw sặk. Qứ xiń sự cụy lạk kuổ tâm hồn y, hay gen, cíń y kũw xôw biết nưỡ. Cỉ biết zằw y qấy gét San. Và dến xi San bị bà béo cở mặt, Qứ wấm wầm hả zạ.

Một hôm lũ cẻ dem về kái tin: kon một ôw fán zà hỏi kô Zuw; ńà cai di cạm wõ zồi. Qứ xôw zữ nổi sự suw sướw kuổ y. Y cế zễu San:

- Dã diếw wười cươ?

- Diếw wười qế kuái nào? Tôi duồ cơi dấy cứ ań tưởw tôi mê kon Zuw lắm à? Nó bằw qế nào dượk vợ tôi? Ań fải biết, tôi cuw tìń với ńà tôi lắm.

Tuy nói vậy ńưw qật sự qì San hơi tái mặt. Một buổi tối, y fàn nàn với Qứ:

- Kon mụ béo tồi kuá. Ań biết dấy! Cướk kiê, nó tử tế với tôi ńư qế nào? Qế mà kon nó vườ mới dượk một qằw kó vẻ hơn tôi hỏi, kó vẻ hơn tôi, cứ cươ cắk dã hơn... nó dã fải vội vàw dểu với tôi way. Tôi làm zì kon nó? Qế mà lúk nãy nó di dâu về cẳw hiểu, vườ qấy tôi ở hàw kon nó di za, nó dã fải hầm hầm dáń cửi kon nó way sau lưw tôi, ńư muốn tỏ co tôi biết: nó kấm kưở tôi zồi dấy!

Qứ kười zań mãń:

- Ai bảo ań kứ dịń làm co kon nó cưở?

- Tôi nói qế cứ dời nào! Tôi kũw kó lươw tâm. Ńưw nó qế qì nó tồi lắm, hèn mạt lắm. Ńất là lại gây cuyện, dòi tăw tiền ńà nưỡ...

- Tụi kon buôn mà lại!...

- Ừ, kon buôn. Qật dúw là kon buôn!...

Từ dấy, San ít tự dắk, ít kười kười nói nói luôn luôn. Ńưw bảo cỉ vì qế mà San siń káu gắt, qì xôw fải. Oań kũw xôw tin ńư vậy. Y bảo:

- Kó lẽ tại lớp này cú ấy làm việk ńiều kuá, qứk dêm ńiều kuá.

Qứ tán qàń.

- Kó lẽ...

Ńưw cow bụw y lại wờ zằw San kòn kó diều zì bựk bội về za dìń nưỡ.

Kác dây ít lâu, một hôm, dột ńiên San bảo:

- Qứ Bảy này, tôi fải về ńà kuê. Tôi co ńữw lớp kuổ tôi wỉ buổi ciều qứ Bảy và buổi sáw qứ Hai, kó tiện xôw?

Qứ wạk ńiên:

- Qế wiễ là ań cỉ ở ńà kó một hôm? Sao xôw dợi dến lễ Fụk Siń dể kó qể ở ńà luôn mấy wày?

San lắk dầu:

- Xôw dợi dượk. Tôi kó việk kần.

- Việk zì?

- Xôw qể nói, ńưw kần lắm. Tôi vườ dượk một tin kuan cọw. Xôw biết kó dúw xôw. Nếu dúw qì ứk lắm. Kó lẽ tôi cẳw họk hàń zì nưỡ. Kó lẽ tôi kũw xôw ở kái cườw này nưỡ. Tôi sẽ di biệt một nơi.

- Tin zì mà gê qế?

- Xôw qể nói. Vả lại kũw cươ biết kó dúw xôw, nếu dúw qì ứk lắm.

Mặt y fờ fạk. Y kuả daw kó diều zì xiến y fải băn xoăn, dau dớn lắm. Qứ lẳw lặw ńìn, y zò sét, zồi an ủi:

- Cẳw kó zì là ứk. Tôi doán za zồi! Bà ńạk ań xôw cịu co ań tiền họk nưỡ. Kó qế qôi! Việk kuái zì! Họ xôw co nưỡ qì ań ńịn ăn di một bưỡ, bỏ tiền za mà họk. Kần zì họ.

- Dã dàń. Vả lại nếu bà ấy xôw muốn co tôi, kák ań tôi kũw kó qể co tôi dượk. Ńưw việk này lại xák kiê, kuan cọw hơn ńiều. Dể tôi về sem dã, zồi tôi sẽ nói với ań...

Y về qật. Ciều qứ Hai, y vẫn cươ lên. Họk cò kák lớp kuổ y, dến cườw lại fải về. Oań gắt lắm. Ńưw hết zờ, Qứ về ńà, dã qấy San nằm qườn ở zườw zồi.

- Uổ! Lên bao zờ?

- Lúk hai zờ.

- Lúk ấy họk cò vẫn dợi ań. Sao xôw saw dấy?

- Mệt kuá xôw muốn zạy.

Qứ mỉm kười

- Ý hẳn suốt dêm kua, ku kậu xôw dượk wủ.

San dáp bằw một tiếw kười fì za dằw mũi, kái lối kười ziêw kuổ y, xi y kười gượw. Qứ làm ńư sựk ńớ:

- À qế nào? Việk zì mà kần kíp qế?

Sau một qoáw wập wừw, San bảo:

- Cẳw kó việk zì. Ở ńà xôw muốn gửi măw-da viết qư bảo tôi về dể lấy. Với lại kó lẽ họ kũw muốn ca mìń về việk kon Zuw nưỡ. Dầu duôi tại lũ cẻ ńà mìń nói...

Cow xi nói San cáń kái ńìn kuổ Qứ. Qứ wờ way kâu cuyện San vườ nói là cuyện biệ, ńưw xôw muốn tỏ vẻ wi wờ, hỏi:

- Qế wiễ là ań vẫn kó tiền?

- Lại ńiều là xák nưỡ... Tôi dịń may một bộ hàw nựk, ziện.

Y di may một bộ hàw tơ, ba mươi dồw qật. Ńưw Qứ ńận qấy tíń nết y dột ńiên dổi hẳn. Y cuô cát. Y miể mai. Mặt y dầy sự gét. Ńất là cướk mặt Oań hay ńữw xi nói dến Oań, y tỏ za qù gét lạ...

- En vô lý kuá! Cúw mìń hò hét dến bắn tuw mảń fổi za dể co cườw qịń vượw, dể co en sắm dồ vàw dể zàń và may áo ziện, kòn cúw mìń qì xổ ńư có kả. Kăn gák ńà cườw quê bằw tiền kuổ ńà cườw. En ở dượk qì cúw mìń kũw ở dượk. Huốw ci en kòn kó ńà ziêw. Sao en xôw qể về ńà ziêw mà ở. Lươw cúw mìń ít qế, lấy tiền dâu mà quê ńà? En íc kỷ vườ vườ kuá!...

Y ńất dịń zọn dồ dạk saw bên cườw. Oań fản dối. Y xôw kần bàn kãi, y cỉ bảo:

- Qằw ở ńà tôi dòi về. Tôi xôw qể vườ zạy họk vườ làm bếp. Cúw tôi saw bên này, việk kơm nướk ńờ qằw Mô!...

 

Sống mòn 5

Bottom of Fozm

Qứ qấy lòw ńẹ bỗw... Mỗi buổi ciều qứ Bảy, Qứ qấy lòw ńẹ bỗw. Xôw ńữw cỉ vì wày hôm sau dượk wỉ. Kòn vì tối hôm ấy và kả wày hôm sau xôw fải côw qấy Oań kau kó và we Oań gắt gỏw. Oań về ńà ziêw. San kũw di họk tối zồi. Kòn mìń Qứ ở ńà. Y cẳw fải làm gì. Y muốn ciều qứ Bảy fải là ciều wỉ wơi hoàn toàn. Y bảo Mô xôw kần fải qắp dèn. Y dem kái gế mây za sân gák, wồi một kái, gák cân một kái, ńìn sao. Mô biết zằw ńữw lúk ńư lúk ấy, Qứ sẵn lòw we cuyện kuổ nó. Bởi vậy nó kũw za sân gák dứw.

Mô là loow toow ńà cườw. Gọi qế co oai. Qật za qì nó kũw cỉ là một qằw ńỏ, kôw mỗi qáw một dồw. Nó làm dủ kák việk kuổ một qằw ńỏ, kon sen: gáń nướk, di cợ, qổi nấu ăn, zặt kuần áo... qêm ńữw việk kuét cườw, dổ mựk, và tắm gội co bốn, năm cẻ, cáu kuổ Oań hoặk em kuổ Díc. Ńữw dướ cẻ gọi nó bằw ań. Nó gọi cúw bằw em. Và ńữw xi cúw xôw woan, Mô xôw wần wại kuát mắw cúw om sòm, kó xi dáń nưỡ. Oań kó biết kũw cỉ lờ di, hay lại xuyến xíc qế. Một là vì Oań muốn zùw nó dể cị lũ cẻ kon. Hai là vì Oań sợ nó. Dúw ńư vậy, Oań sợ nó, tuy sa sả với nó suốt wày. Cỉ vì nó xỏe, qật qà, dượk việk, kôw lại zẻ. Oań biết zằw kôw việk này, xôw kó nó, xôw sow: kòn nó, nó cẳw kần zì Oań lắm. Nó qườ biết zằw: ở với Oań, nó cỉ qiệt ńiều; sứk nó làm dâu kũw kiếm nổi kôw mỗi qáw hai, ba dồw bạk. Kák bạn máy nướk kuổ nó, qằw nào kũw koi nó ńư kẻ dàn ań. Qế mà qằw nào kũw kiếm dượk kôw kao hơn nó. Ńư vậy qì kớ gì mà nó fải bám lấy Oań? Kó lẽ bởi qói kuen. Nó ở với Oań mãi, kuen zồi. Qật za qì zù xôw bằw lòw với hiện kảń kuổ mìń, kũw xôw mấy wười zám mạń bạo tìm ńữw kuộk dổi qay. Kái cươ biết bao zờ kũw làm co wười ta sợ. Mô xôw hiểu qế. Nó xôw zõ tận lòw kuổ nó. Nó lân la bảo Qứ:

- Kon nể bà Cáń với kậu Díc ńiều nên kon mới ở dây cứ ńữw ńư kô záo qì mấy kon kũw xôw cịu ở. Lúk bắt dầu co kon lên dây, bà Cáń bảo: "Kậu xôw tìm dượk wười ở, ań cịu xó lên kơm nướk co kậu, côw koi kák em zúp bà". Kon nể lời bà Cáń nên mới lên dây, cứ kũw qườ biết di làm qằw ńỏ qì kó za zì? Tuy bây zờ dượk mỗi qáw một dồw, ńưw sau này kuốk xôw hay, kày xôw biết, về ńà kuê, làm zì ăn dượk? Mà cẳw lẽ suốt dời di ở. Lắm lúk kon muốn qôi fắt, về ńà kuê họk làm zuộw co kuen. Ńưw lại wĩ zằw: lúk kậu Díc za di, kậu kó zặn kon: "Mô kứ cịu xó ở dây với kô, côw kák em co kậu, zồi kậu tìm việk co mà làm hay kậu kấp vốn co mà buôn bán". Kon kũw cẳw mow zì kậu Díc tìm việk hay kấp vốn co kon. Ńưw bây zờ kậu Díc xôw ở ńà mà kon qôi xôw cịu ở nưỡ, qì lúk kậu Díc về, xôw biết dấy là dâu, kứ qế bảo tại kon cứ xôw fải vì kô záo...

Qứ về huồ với nó:

- Tao kũw vậy. Nếu xôw vướw kậu Díc qì tao dã qôi zạy họk co kô mày từ lâu zồi.

Nói sow, Qứ hơi wườw wượw. Y lơ mơ ńận za sự hèn ńát kuổ y: y tự koi mìń với Mô là dồw quyền dể dượk kảm tìń kuổ nó. Y lảw saw cuyện xák.

- Mày dã vay dượk tiền kưới vợ cươ?

Mô toét miệw kười:

- Qươ kậu, zồi. Kon nói mãi, kô záo mới co vay dượk bốn dồw. Kô záo cỉ sợ kon vay zồi kuỵt, di làm co ńà xák. Qươ kậu, kon wèo qì wèo qật, ńưw bốn dồw bạk kó ăn dượk suốt dời dâu, mà làm qế co tiếw dể dời. Sươ nay kon kó fải là wười lườ lật dâu?

- Xôw fải qế. Kô záo xôw sợ mày lườ lật, ńưw xôw muốn co mày lấy vợ, sợ mày lấy vợ zồi, bận bịu vợ kon, xôw tưởw zì dến kôw việk nưỡ.

- Qươ kậu, kô záo bảo với kậu qế à?

Qứ gật dầu. Bởi vì dó là sự qật. Một hôm, Oań dã dem việk Mô lấy vợ nói với Qứ. Qứ xôw wỏ ý zì. Ńưw Oań qì Oań bảo: "Nó làm dượk mỗi qáw kó một dồw, nuôi vợ nuôi kon làm sao dượk? Xôw kó vợ kon, nó kòn ở với mìń. Kó vợ zồi, bận vào qân, qế nào nó kũw toe hoe siń cuyện này cuyện xák. Vả lại nó cươ kó vợ, mìń muốn mắw nó qế nào qì mắw. Nó kó vợ zồi, qàń wười lớn, mắw nó qì nó qẹn, mà cíń mìń kũw wượw... ". Qứ dã fải wấm wầm gê sợ co sự tíń toán qấu dáo kuổ wười dàn bà ńam hiểm ấy. Y kàw gét ńưw co zằw Oań dã bàn bạk với y tứk là tin kẩn ở y, y xôw nỡ dem kả cuyện ấy nói co Mô zõ. Tuy vậy, Mô kũw dã lấy làm bất bìń lắm zồi. Nó bĩu môi và bảo:

- Xôw co kon vay kũw cả sow. Mà kon kũw cẳw zám nói zối zì kậu! Cỗ tiền ấy kon kũw cẳw vay viếk zì. Cừ vào kôw kuổ kon, ńất dịń kon xôw cịu. Kó kả kậu biết dấy: hồi kậu Díc kòn ở ńà, kậu Díc bảo co kon qu số tiền mựk kuổ họk cò. Muô mựk fa co cúw nó viết, kòn qườ dồw nào, co kon kả. Qế mà kô záo kó co kon qu qáw nào dâu? Kô záo qu mấy năm zồi. Cỗ lãi ấy, bốn dồw kòn là ít. Bây zờ kó co kon bốn dồw, kô záo kũw xôw mất zì.

Qứ hỏi:

- Kó bốn dồw mà mày kũw kưới dượk vợ à?

Mô lại toét mồm za kười.

- Kậu tíń kưới sin zì! Hai dằw kùw wèo kả, lấy zì mà bầy vẽ za dượk nưỡ? Kon dươ co bà kụ cụk bạk dể bà kụ sưở một mâm kỗ kúw ôw kụ và muô ít kau ciê co ńữw cỗ kuen quộk dể ńà kon xỏi maw tiếw là qeo xôw.

- Dươ ńữw cụk bạk kiê à? Qế sao mày vườ bảo mày vay kó bốn dồw?

- Vâw, kuổ kon kó bốn dồw, kòn qì là kuổ ńà kon nó zúi co kon.

- Wỡ là zì. Qế qì za wỗw ôw lại tết ôw.

- Vâw, kể qì zá kon cẳw kó dồw nào kũw dượk. Ńà kon nó kứ sui cỉ dươ co bà kụ sáu dồw qôi. Ńưw cẳw lẽ kon lại xôw cịu bỏ za dồw nào. Ńư vậy qì tồi kuá.

- Qôi qế cắk kô ả ăn fải bả ku kậu zồi!

Mô dể bật za mấy tiếw kười suw sướw và tự dắk. Nó xôw qể ńịn kể lể về vợ nó:

- Qươ kậu, kon wĩ kũw fải zuyên, fải số làm sao, cứ xôw qì sao kon nó say kon qế này: hôm nọ kon di sem bói, wười ta bảo kon zằw số kon sát vợ, fải lấy dến ba dời vợ mới sow. Kon wĩ qươw ńà kon nó hiền làń mà cỉ kó một mẹ một kon, sợ nó cết qì bà kụ cẳw kòn vơ víu vào dâu dượk, nên dịń xôw lấy nó nưỡ kẻo ńỡ nó cết qật qì tội wiệp. Kon vườ mới nói qế mà nó dã xók ńư ca cết, một zờ dêm, nó kòn bắt bà kụ di với nó lên tận cườw tìm kon. Nó lại wờ kon qay lòw dổi zạ qế nào. Kon bảo nó qì nó ńất dịń bảo: "Sốw cết là mệń zời, qươw yêu ńau qì kứ lấy ńau, cẳw kần zì kả".

Qứ gật dầu một kái, ńư xi dọk sác gặp dượk một tư tưởw dúw. Y cở nên wĩ wợi. Hồi y kòn họk ở qàń cuw, một wười dàn bà dã nói với y qế này về dướ kon gái lão loow toow kuổ ńà cườw: "Kon ấy sấu qế mà kũw kó amour kiê à?". Kâu nói wẩn wơ dã xiến y bẻ lại way. Ńưw y bẻ, kó lẽ kũw cỉ vì qíc kái lý qôi. Nếu y qật qà qì y fải ńận zằw: xi nói dến tìń yêu, cíń y kũw cỉ wĩ dến ńữw họk siń, ńữw siń viên, ńữw qań niên cí qứk, ńữw qiếu nữ ńí ńảń hoặk u buồn, zịu zàw hay sắk sảo, ńư qế nào kũw fải dẹp và qań lịc. Một dôi xi wười ta kũw kó qể wĩ dến gái ńảy, kô dầu bởi vì gái ńảy, kô dầu kũw kòn biết tân qời, dáń fấn, tô môi, sứk nướk hoa. Nếu là một kô gái kuê qì tất fải là: một kô gái kuê mắt bồ kâu, má lúm dồw tiền, dẹp một kác mộk mạk, wây qơ. Ńưw làm qế nào mà tưởw tượw dượk zằw ńữw qằw ńỏ, ńữw kon sen, ńữw ań fu dổ zák, ńữw cị fu hồ, ńữw kon wười lam lũ và zốt nát, zác zưới và den qui, fần ńiều bẩn qỉu, hôi hám, qô kệc, sấu sí... Làm qế nào mà tưởw tượw dượk zằw ńữw kon wười mà ta dã kuen koi ńư zưới hẳn cúw ta, gần hàw súk vật, mà kũw kó qể yêu một kác kao và dẹp. Ấy qế mà kao và dẹp biết bao là kái tìń kuổ vợ cồw Mô dối với ńau. Cúw hy siń tuy cươ bao zờ we nói dến cữ hy siń. Kẻ qì biết hy siń kái hạń fúk dượk lấy wười yêu, cỉ vì wĩ dến wười yêu. Kẻ qì biết xiń hẳn sự sốw kuổ mìń dể mà yêu, kó lẽ vì kũw lờ mờ ńận qấy zằw tìń yêu kòn dáw kuý gấp mười lần sự sốw. Kòn một kái tìń yêu nào mạń và dẹp hơn qế nưỡ.

Mô vẫn kể. Nó kể bằw một kái zọw wắk wứ, lúw túw, ấp úw, kó xi wượw wịu, vì e qẹn và suw sướw. Ńưw Qứ hiểu cuyện kuổ nó một kác zất zõ zàw. Cỉ vì ńữw lời nói kuổ Mô dượk tô diểm qêm bằw ńữw kỷ niệm kuổ y. Cíń y kũw dã dượk we kâu cuyện kuổ vợ cồw Mô dối dáp với ńau dêm hôm ấy.

Một dêm cời lạń dã xá xuyê, bởi vì San dã qôi họk, di nằm. Y lác wười vào căn dem qeo một cút lạń vào. Qứ dã sắp wủ, ńưw bị hơi lạń làm tỉń zậy. Và y cợt dể ý dến ńữw tiếw gọi zụt zè zưới kưở:

- Ań Mô ơi!... Ań Mô!...

Tiếw kon gái. San huýc xuỷu tay và kạń sườn y một kái và xẽ nói:

- Ań kó we qấy zì xôw?

Y lại híc San dể tỏ zằw mìń kó biết. San bảo:

- Ńân tìń qằw Mô dấy. Lặw im, sem cúw nó làm zì, làm zì lúk dêm xuyê xoắt qế này?

Qứ qấy lòw zộn zạo. Bên tai y, hơi qở fì fò kuổ San kũw mất hẳn dều dặn, cở nên mạń hơn và zồn zập. Ńưw ở ńà zưới, Mô vẫn wủ mệt, hay kố tìń làm za qế? Nó xôw qươ. Tiếw wười kon gái gọi to hơn, xẩn xoản hơn:

- Ań Mô ơi! Ań Mô ơi! Sao ań tệ qế?

San véo vào tai Qứ một kái qật dau. Ań càw ấy ńiều qú tíń, qườw xôw kìm nén nổi sự bồw bột dột ńiên kuổ lòw mìń. Qứ diềm tĩń hơn, kín dáo hơn. Y muốn kù bạn ńưw lại sợ Mô biết cên gák kó wười kòn qứk, nên kố ńịn. Y za hiệu co San dừw dộw dậy. Ńưw Mô vẫn tảw lờ ńư xôw we tiếw ńân tìń gọi. Wười ńân tìń fát xók...

- Ań Mô ơi! Sao ań tệ qế, ań Mô?

Mô dàń vùw zậy, ý cừw nó xôw kòn gan dượk nưỡ. Cỉ we tiếw ú ớ zả vờ kuổ nó, Qứ kũw qườ hiểu xôw fải mãi dến lúk ấy nó mới biết kó wười gọi nó. Nó xôw qươ cướk, kó lẽ cỉ vì lúk này kòn bối zối, cươ tìm za kác dối fó. Nó làm ńư vườ mới zật mìń qứk zấk:

- Ai?... Ai qế?

- Tôi dây. Sao ań tệ qế, ań Mô!

- A! Kô Hà dấy à? Zì qế? Tôi wủ mê, cẳw we qấy zì.

Kâu cưỡ mìń cỉ tố káo qêm. Wười kon gái miể:

- Tôi biết zồi! Wủ! Cẳw we qấy zì!

Mô kười một kác zất hiền làń:

- Qật dấy! Ai nói zối!

- Ań za dây tôi hỏi kái này một tí.

- Hỏi zì?

Kái qen gỗ kêu lọk kọk. Tiếw vặn kái kuả nắm sắt. Zồi kái káń kưở bị kéo vào, sát suốw qềm gạc kêu lạc sạc. Mô ńắk lại, xẽ hơn và zịu zàw hơn:

- Hỏi zì?

Wười ńân tìń sụt sịt:

- Sao ań tệ qế, ań Mô?

- Tệ làm sao?

Wười kon gái nói ńữw zì ńo ńỏ. Qứ xôw we zõ. Cỉ biết là qị xók. Mô nói to hơn:

- Tôi kó ý zì qì tôi cết bằw này tuổi. Nội tôi kó zám cê kô kái nết zì hay là dứw núi này côw núi nọ qì kó zời vật cết! Ńưw tôi sem bói, mấy ôw qầy kùw bảo tôi sát vợ. Kô lấy tôi, ńỡ kô cết qì... ?

- Co cết! Sin co way zằw cết tôi kũw bằw lòw.

- Kô dã vậy ńưw kòn bà kụ. Zá bà kụ dượk dôi ba wười kon qì mìń kòn zám wĩ liều. Ńưw bà kụ cỉ dượk kó mìń kô. Nếu fải ôw zời ôw ấy bắt kái số tôi ńư vậy qật, kô kứ ńất dịń lấy tôi mà ńỡ kó qế nào qì bà kụ côw kậy vào ai? Qật tôi kũw xôw cắk zì tôi kó qể qay kô mà fụw zưỡw mẹ zà. Dã dàń zằw kứ ńư kái lòw kuổ tôi kũw kó qể wĩ dượk qế nọ, qế kiê, ńưw biết zằw ôw zời ôw ấy kó co mìń wĩ hay xôw? Tìń kảń tôi nó bó buộk lắm.

- Ań xôw fải wĩ sa sôi qế. Sốw cết dã kó zời, ań ạ! Mìń xôw biết dâu mà liệu dượk. Tôi cỉ sợ ań we wười ta mà...

- Xôw! Tôi kó we ai qì tôi cết! Mà kũw cẳw ai nói zì kả, tôi cỉ wĩ zằw.

Nó luẩn kuẩn ńắk lại ńữw diều dã nói về số mệń, về kái kảń ńà kô ả cỉ kó một kon một mẹ, về kảń wèo kuổ nó. Kô ả kũw ńắk lại ńữw lời dã nói kuổ kô. Zồi kô zưw zứk xók. Cắk là Mô bối zối, nó lặw im một lúk, zồi nó suô tìń ńân zối zít:

- Qôi dượk! Kứ về di!... Xuyê zồi, về di! Về di zồi mai tôi suốw dấy.

Fần qì kô ả kòn zùw zằw cươ nỡ zứt. Ńưw zưỡ lúk ấy, tiếw một bà zà léo séo:

- Hà! Qôi về di!... Về!... Về way, xôw mày cết với tao bây zờ!

Tiếw nói zun zun và ńư qiếu sứk. Zọw tuy gắt gỏw mà tiếw vẫn xôw vaw lên dượk, nó kứ âm âm cow lồw wựk. Zườw ńư kái wựk yếu ớt kuá, óp ép kuá, cỉ dẩy za dượk một luồw hơi yếu ớt... Kái qứ tiếw zà nuô ấy, cow dêm xuyê vắw lặw, kó một vẻ zì buồn lắm. Qứ dã lặw wười di ńư qấy kả một nỗi kô dơn daw zót vào lòw. Tiếw guốk kuổ bà zà vaw lên và ńỏ zần di. Qứ hìń zuw za bów một wười kon gái bướk cân nặw cĩu, vườ di vườ lau nướk mắt, lủi qủi qeo sau. Sao mà buồn qế!...

Lúk này dây, y kũw buồn. Mô daw suw sướw nói về vợ nó với y. Nó ńắk co y ńớ dến ńữw fút suw sướw dã kua, dến vợ kon, dến za dìń. Y wướk mắt ńìn một wôi sao, wậm wùi tưởw tượw za vợ y daw ôm kon, wồi ở wưỡw kưở, lặw lẽ và buồn zầu ńư dá Vọw Fu. Mô qấy y lơ dãw, wừw lại xôw nói nưỡ. Y xôw ńận qấy, bởi vì dã xá lâu, y xôw kòn dể ý dến cuyện nó nói. Nó wập wừw ńìn y cow bów mờ mờ tối và wạk ńiên we tiếw y qở zài...

Tần wần một qoáw zồi Mô bỗw hỏi:

- Qươ kậu, kậu di lâu qế này, kó ńớ mợ với em ở ńà kuê xôw ạ?

Zá kó áń sáw qì Mô dã ńận qấy Qứ hơi dỏ mặt. Ńưw y làm bộ tàn ńẫn bảo:

- Ńớ kái kók xô gì? Tao xôw ńư mày.

Mô lại hi hí kười, kái kười hiền làń kuổ nó.

- Qươ kậu, kon tưởw ai cả qế? Ai cả qươw vợ, qươw kon?

- Tao cẳw qươw sót zì!

- Kậu nói qế dấy cứ...

- Qật dấy...

- Qế qì tại ở dây kậu dã kó kô Tư zồi.

Mô kười to hơn, Qứ kũw kười, ńưw kái kười lặw lẽ và cuô cát. Tư là một kô gái mới lớn lên tók bỏ lơi, zăw cắw muốt, dôi mắt to và den lay láy qườw mở zộw, ńìn vào lớp kuổ y. Ńữw lúk ấy, qườw qườw y mất tự ńiên. Tiếw y daw gắt gỏw với họk cò bỗw ńỏ di. Mặt y daw kau kó bỗw zạn za, wượw wịu. Y dứw xuất di, dể ở woài xôw côw qấy. Ńưw kũw kó hôm Tư dến lúk họk cò daw kặm kụi làm bài. Lớp họk zất im, Qứ dượk wồi xôw. Ńữw lúk ấy, xi Tư xôw cú ý ńìn vào, y dượk zịp wắm wiế kô bằw dôi mắt buồn zầu kuổ một kẻ qươw tiếk một kái zì dã lỡ. Kái zì? Kó lẽ y daw tiếk kái lúk y kòn là một kậu kon cai, kái lúk y kòn kó qể dượk một nữ họk siń vào hạw Tư yêu, ńưw y dã cẳw làm gì dể dượk yêu, mà bây zờ qì kái qời ấy dã kua zồi. Mặt y dã wiêm caw, cán y dã lo âu. Môi y dã ít kười, và nụ kười kũw cẳw kòn tươi ńư cướk. Cao ôi! Ńư vậy dó, cướk sau cỉ kác ńau kó sáu bẩy năm. Ńưw mà biết bao ńiêu sự qay dổi! Y dã zà di, dã sấu di ńiều. Y dã kó vợ, kó kon. Y là một ôw záo xổ cườw tư. Y mặk ńữw kuần áo zẻ tiền, sộk sệc và dã bạk màu. Y xôw dẹp cai, xôw cẻ, xôw ziện saw, xôw zań zá, xôw zàu. Dến sứk xỏe kũw xôw! Tươw lai dã dów lại cướk mắt y. Và y biết cẳw bao zờ nưỡ, y kòn dượk một qiếu nữ cẻ dẹp, tươi tắn ńư Tư dể ý. Cẳw bao zờ nưỡ! Kái qời tuổi cẻ wắn wủi kuổ y dã kua zồi, kua cẳw kó íc zì co y kả. Cỉ kó qế qôi, ńưw kái ý wĩ qật buồn. Và ńiều xi nướk mắt y zỉ za lúk nào, y kũw xôw hay nưỡ. Một hôm, zo một sự tìń kờ, y biết dượk tên Tư. Y suw sướw ńư ńặt dượk một bứk qư kuổ một wười mà mìń vẫn qầm yêu. Biết dượk một kái tên dể mà ńắk ńở, zù cỉ ńắk ńở suôw qôi, kũw cả dem lại co lòw y dượk một cút zì êm ái dó ư. Qứ ńắk dến kái tên Tư ńiều kuá căw? Cẳw bao lâu từ San dến Oań, dến Mô, dến bọn họk cò ńà và kả dến họk cò cườw dều yên cí zằw Tư là ńân tìń kuổ Qứ. Oań co biết zằw gặp Tư cên se diện, y dã kố tìm kác nói co Tư hiểu y với Qứ là cỗ wười ńà, dể co Tư xỏi wờ vựk. Một qằw họk cò, cẳw biết vì côw lầm hay tiń wịc, kuả kuyết với ań em zằw nó dã côw qấy Qứ di với kô áo tím vẫn dứw dợi se ở cướk kưở cườw. Qế là việk Qứ tằw tịu với Tư dã là việk hiển ńiên! Kó ai hỏi Qứ qì Qứ cỉ vườ cối vườ kười, kốt ý dể co wười ta tin zằw kó. Ńưw sự qật qì cuô cát biết bao! Qứ cươ hề zám nói một kâu nào với Tư. Nói qế nào? Cươ bao zờ y zám dến gần Tư. Y cỉ ńìn Tư sa sa và lặw lẽ mà qôi. Ńìn dể mà buồn, dể cuô cát wĩ zằw ńữw wười dàn bà dẹp kũw ńư ńữw miếw ăn won, ńữw bộ káń saw, ńữw kăn ńà zộw zãi qoáw dãw dã cẳw bao zờ dến tay y. Y sấu, y wèo, y wờ wệc, vụw về. Y cỉ là một ań záo xổ cườw tư, lươw kém lươw ńữw ań bồi xác sạn to. Ôw bà y là ńữw wười ńà kuê wu hèn, bất kứ ai kũw kó qể kưỡi lên dầu, fải xúm núm với kả từ qằw líń lệ cở di. Ca y là một wười buôn bán ńỏ ở một cợ tỉń lỵ tồi tàn, vào tòa sứ nộp môn bài kũw qấy zun. Ńờ sự họk qứk, y dã ńíc lên dượk một cút bên cên zai kấp kuổ y. Ńưw hơn wàn kiếp nô lệ vẫn kòn dè lên cái tim y. Y xôw qể kất dầu y dượk. Y dã kố bảo y zằw: y kũw kó họk, kũw qôw miń xôw kém gì ńữw ôw ký, ôw fán, ńữw qań niên ńà zàu vào cạk tuổi y. Hơn qế nưỡ, y lại biết cọw ńân kác và kó ńữw ướk vọw kao, wiễ là y cẳw kó một kái zì dáw dể co wười ta xiń, y dã kố bảo y zằw kó kuyền ńìn qẳw vào mặt wười ta mà cẳw qẹn qùw, y vẫn qấy ńút ńát và sợ sệt. Y wấm wầm dau xổ vì mìń kuá hạ mìń ńư vậy. Y ńát gái lạ lùw! Y qeo họ kác hàw cụk qướk tây. Qeo dể ńìn cộm kái lưw, kái gáy, kái dầu kuổ wười ta. Cỉ qế qôi. Nếu wười ta kuay lại ńìn y qì y vội ńìn za cỗ xák, làm bộ mặt wiêm caw. Luôn kua ńà một kô gái dến ba lần y dã qấy wượw zồi. Cươ bao zờ zám bướk cân vào một kưở hàw dể vờ muô một qứ zì. Cươ bao zờ y zám dươ một lá qư. Cươ bao zờ y zám tán ai. Y lấy làm sao ńữw bọn ńư Mô lại bắt tìń với ńau một kác ńạy và ców váń ńư qế ấy. Qật zễ zàw hết sứk.

Một buổi ciều, Mô kuẩy dôi qùw di za máy nướk. Qứ vườ ăn kơm sow, mồm wậm một kái tăm, za dứw tếu ở vệ dườw. Mô dã côw qấy Hà ở woài máy nướk một vài lần. Nó ńăn ńở, hất hàm:

- À! Wười cị em!... Xôw di à?...

Hà wấm wuẩy, lườm Mô. Ńưw zồi tự ńiên Hà lại toét môi kười. Mô dắk cí, kười xań xác. Hà kũw bật kười to và dỏ mặt:

- Zõ qối ńà ań lắm!

- Sao mà qối? Cỗ bạn máy nướk với ńau, tôi hỏi qế dã sao cươ?

- Ai xiến hỏi: Y!

- Qì qôi! Hì... hì... hì!

Mô di. Hà lướt ńìn qeo. Mô wĩ bụw: "Nướk dây!". Nó vườ di vườ kười tủm tỉm. Lấy mãi mới dượk một gáń nướk, zồi nó cạy về. Kô ả xôw kòn dứw ở vệ dườw. Ńưw ńìn vào cow wõ, Mô qấy kô ả lấm lét ńìn za, nó lại toét môi kười: "Nướk dây!".

Ciều hôm sau, lúk di gáń nướk, Mô lại gặp kô ả ẵm một dướ bé za dứw ở bờ dườw. Nó lại cào. Kô ả lại kười. Luôn mấy ciều ńư vậy. Tự ńiên qàń lệ, kứ zờ ấy là Mô fải za di. Hôm nào xôw di dượk tất nów lòw sốt zuột, xôw dáń vỡ kái nọ qì dáń vỡ kái kiê. Mà xôw di gặp Hà qì cán wơ cán wắt. Cời dột ńiên ńư u ám lại.

Một hôm, Mô vườ lấy sow hai qùw nướk kuổ nó, tự ńiên kó tiếw gọi léo ńéo ở woài.

- Ań Mô ơi, hộ tôi một qùw với, ań Mô!

Ńữw tiếw fản dối ńao ńao:

- Hộ kái zì! Cúw tôi kòn daw dứw cờ dây!...

Mô cố mắt ńìn. Qì za Hà, Hà daw kố zơ ciếk qùw kuổ nó vào. Bọn dứw woài dẩy za và gắt gỏw:

- Kó muốn tôi bẹp mẹ kái qùw kuổ cị xôw?

- Làm zì qế?

- Làm kái cơi!

Mô vội kuát to:

- Ńờ ań em một tí! Ńà tôi dấy!

Nó gạt făw tay cúw za, kầm lấy kái qùw kuổ Hà dươ vào. Cúw vốn nể Mô. Cúw cịu ńườw co Hà:

- À, za qế! Cị Mô dấy hở? Cào cị ạ!

Cúw câu dầu vào tận mặt Hà mà kười kười, nói nói, Hà fụw fịu, bật kười:

- Ô hay! Kák ań làm zì qế?

Mô tủm tỉm kười:

- Kák ań dừw làm ńà tôi nó qẹn.

Nó zút kái kuả nắm bằw dồw. Nướk zít lên ở bên cow máy zồi bật cảy ồ ồ, sủi bọt. Mô kêu lên:

- Dây zồi! Sác za!...

Hà dặt nốt ciếk qùw nưỡ. Tiện tay!

Một ań kon cai dứw gần Hà, sỗ sàw:

- Tiện tay!... Ań Mô ạ, tiện tay ań hộ kô ấy luôn kái nưỡ!

Bọn kon cai kười zú lên. Hà dỏ mặt ńưw vẫn tủm tỉm kười. Bọn kon gái, ńất là mấy cị vú dã hơi dứw tuổi, qì lườm wuýt, hầm hầm, kàu ńàu. Hà ńấk dòn gáń lên vai, ve vẩy di cướk. Mô kũw vội ńắk dòn gáń lên vai, ve vẩy qeo sau. Ńữw kuộk hẹn hò dã bắt dầu. Cúw gặp ńau cên dườw Kuần Wượ, wồi qủ qỉ với ńau bên vệ dườw, cow bów tối một kây to. Cỉ mấy lần ńư qế, cúw dã biết zõ kả tìń kảń kuổ ńau. Cúw tíń way dến cuyện vợ cồw. Mô qú qật xôw kó tiền dể kưới. Qì Hà kũw cẳw kần zì sự ấy. Nó kũw wèo. Mẹ kon vốn fiêu bạt dến cỗ này kiếm ăn. Kon di làm ở sở ươw Kây, mỗi qáw sáu dồw. Mẹ di se kát, dượk mỗi wày vài ba hào cỉ. Ở dây, xôw kòn fải ńư ở ńà kuê. Cẳw kòn ai biết za wuồn gốk cúw za sao. Cúw xôw kòn sợ maw tiếw với ai. Ai dếm siể zì dến cúw? Vậy qì Hà lấy cồw qeo kũw dượk. Kák bạn nó dều qế kả. Hạw cúw nó mà kứ dòi lấy cồw kưới sin tử tế qì dến nướk fải cết zà mất qôi... Hà zắt Mô về ńà. Bà mẹ kũw wĩ ńư kon. Vả lại bà qấy Mô kũw zễ qươw. Ńưw bà kũw kẩn qận dòi Mô fải co bà về kuê nó, sem ńà kưở. Xôw qế qì ít za Mô kũw fải mời mẹ nó lên cơi dể hai bà nói cuyện với ńau. Hai diều ấy kùw xó co Mô kả. Di lại tốn tiền. Vả lại nó xôw ươ zì mẹ và zất gét hai ań. Nó xôw kần họ zự vào việk ziêw kuổ cúw nó. Wiễ là nó xôw ciều ý bà mẹ Hà. Ńưw nó kũw xôw cả lời zõ zàw. Nó cỉ qôi di lại. Kố ńiên là Hà xók. Hà xók sưw húp mắt xôw cịu di làm, Hà xôw cịu ăn kơm. Bà mẹ cửi. Ńưw cửi cán, cẳw ăn quô, bà kũw siń sốt zuột. Bà bảo Hà:

- Qôi dượk! Mày muốn qeo xôw nó qì tao co qeo xôw nó. Sau kó xổ dừw há miệw za mà các. Tối hôm nay, mày lên bảo nó suốw dây, tao bảo.

Hà vùw vằw, zỗi:

- Tôi xôw bảo dượk! Mặk kệ wười ta!

- Qì mày kũw fải dể tao hỏi han nó sem sao cứ? Hôm nọ tao bảo nó dươ tao về ńà kuê là kó ý sem ńà kưở nó za sao, nó dã vợ kon gì cươ, mẹ nó kó bằw lòw co nó lấy mày xôw? Qế là tao kẩn qận co mày cứ wăn kấm zì mày? Nó cẳw zả lời tao za măw za zươi qế nào, mà từ hôm ấy dến hôm nay mất mặt, qì tao biết làm sao dượk! Co zằw nó cươ dể tao về ńà nó hay mời mẹ nó lên, qì nó kũw fải nói za dầu, za duỗ cứ! Xôw kó lẽ tao fải di van nó co nó lấy mày? Nó bỏ mày là tại nó, cứ tao làm zì nó? Tao zẽ zuyên, zẽ kiếp zì mà mày xók với tao?

Hà we za. Nó cẳw nói zì, ńưw tối hôm ấy lên di tìm Mô, năn nỉ xuyên nó suốw, Mô cịu suốw. Bà mẹ fân cần kák lẽ. Mô kúi dầu we, tay mân mê mẩu tăm siể zồi, ńặt dượk ở cên zườw. Bà kụ qật cẳw kó ý gì làm xó zễ co Mô. Bà kũw qươw Mô. Về fần Mô, Mô kũw muốn làm qế nào kiê! Ńưw ôw zời bó buộk Mô, Mô wèo kuá, Mô xôw biết wĩ làm sao dượk... Zọw nói kuổ Mô kũw ńư nét mặt kuổ Mô, zất qật qà. Bà kụ bảo:

- Ań wèo qì mẹ kon tôi kũw hết nói là zàu. Kảń ań với cúw tôi qì kũw zướ ńư ńau. Tôi kũw biết, bắt ań kưới qì ań kũw cẳw lấy tiền dâu mà kưới. Ńưw wười ta, zầu ai qì kũw vậy, kon kũw fải kó bố, uốw nướk ńớ wuồn, qầy kon Hà cẳw may cết di zồi, ań lấy em, wười sốw dã cẳw dượk zì, mà wười cết kũw lại qàń suôw hết qì kũw kựk. Ań fải liệu co tôi một vài dồw, dể tôi kiếm bát kơm, bát kań, kúw co qầy kon Hà, gọi là kũw ńớ dến kái kôw qầy nó siń za nó. Qế zồi ań kứ di lại dây co vui kũw dượk. Ńà tôi dơn wười kũw muốn ań cạy di, cạy lại co vui. Ńưw vợ cồw fải bảo ban ńau, kố zè sẻn, kố zàń zụm lấy một số tiền, cẳw kưới dượk, qì kũw fải dươ ńau về ńà kuê một cuyến co bố mẹ, ań em côw qấy, cứ xôw qể kứ wấm wầm mãi dượk...

Qế wiễ là bà kụ kũw hết zạ qươw Mô zồi vậy. Mô xôw nên fụ lòw tử tế kuổ wười ta. Vả lại Hà xók lók ńiều, Mô kũw ái wại, qườw qườw Hà zúi co nó mấy dồw. Nó vay củ mấy dồw. Bà kụ sưở soạn một mâm kỗ kúw ôw kụ, zồi ba mẹ kon ăn uốw với ńau. Zồi từ dấy, tối tối Mô về ńà vợ wủ. Cúw dã lấy ńau cíń qứk.

 

Sống mòn 6

Top of Fozm

Bottom of Fozm

Oań kàw wày kàw kuá kuắt. Y nói suốt wày. Y xôw bằw lòw vì lũ họk cò, về lão củ ńà, về qằw Mô, về bọn cẻ kon, về ńữw wười láw zềw và kả về wười ńân tìń ở sa sôi. Y kêu ka một mìń, cướk mắt Qứ và San. Y kêu ka qẳw với Qứ và San. Làm ńư Qứ và San kó họ sa, họ gần với ńữw kẻ dã làm co y xó cịu. Qứ qấy kái kử cỉ ấy vô lý kuá. Y xôw kòn zữ nổi vẻ qản ńiên. Cỉ côw qấy Oań, we tiếw Oań, dã dủ co mặt gờm gờm ńữw kái zun gét zận zồi. Qườw qườw, y fải kuay di hoặk lảw za cỗ xák. Sự bựk tứk kuổ San lại kàw bộk lộ hơn. Y qườw bĩu môi hay kười miể mai dể cọk tứk Oań. Ńiều xi kãi lại Oań. Y bêń vựk wười nọ wười kiê cẳw fải vì qấy ńữw wười ấy dáw bêń, ńưw cỉ vì muốn mạt sát Oań co bõ gét. Ńữw bưỡ ăn dã cở nên náo ńiệt. Xôw mấy bưỡ Oań và San xôw to tiếw với ńau. Họ kãi ńau toaw toaw ńư họp việk làw. Họ làm ńư nói duồ, bới mók ńau từw kái kon kon. San tíń zàń mạc co Oań we từw su zau, từw hào dậu, từw tí nướk mắm cow một bưỡ kơm dể báo qù lại Oań kứ luôn luôn kêu zằw mìń qổi kơm qáw co San và Qứ ńư vậy lỗ. Qứ xôw cịu qựk tế và tỉ mỉ kuá ńư vậy dượk. Kèn kượ với ńau vì dồw tiền kũw dã dủ wượw lắm zồi, huốw ci kòn kèn kượ ńau vì cuyện ăn! Y qấy mặt nów bừw mỗi xi Oań và San to tiếw kuá, hàw sóm kó qể we qấy dượk. Tuy vậy, y kũw hơi hả zạ. Vốn tíń kả nể, y xôw bạo nói ńư San, y xôw qể sốw sượw bảo qẳw co Oań biết tất kả mỗi qam lam, biển lận kuổ Oań, y xôw qể vạc zõ co Oań qấy dượk việk zao qiệp zưỡ dôi bên qì cíń Oań là wười dượk lời, là kẻ zan zảo, là wười fải cịu ơn cứ xôw fải là kẻ bị qiệt ńư Oań vẫn nói, tưởw bịt mắt dượk y là một ań càw wờ wệc, xôw kuen tíń toán, kố ńiên là fải lấy làm xoái, vì bây zờ dã kó San tíń toán qay y và nói hộ y. Cướk ńữw kon số kuá zạc zòi, Oań dàń kứw miệw za, xôw kòn biết nói sao. Qứ cáń dượk kái nạn we Oań một dôi xi lại zở kái zọw zań wiễ với y. Ńưw kũw vì qế mà Oań kũw cẳw kòn kần fải zữ gìn gì, y zần zần fô hết tất kả bộ mặt qật kuổ y za: y lại kàw dáw gét. San kuả kuyết zằw Oań dếm từw bát kơm mỗi wười ăn. Oań cỉ ăn vội vàw mỗi bưỡ ba lượt sới zồi vội ńìn ńữw wười xák ăn, dể ńữw wười xák wượw mà xôw ăn dượk. Cươ bao zờ Qứ wờ zằw Oań kó qể ák và ńỏ ńen dến qế. Ńưw Qứ kũw cợt ńớ za zằw dã kó lần Oań hỏi Qứ ăn mỗi bưỡ mấy lượt kơm. Một lần xák Oań tỏ ý lấy làm lạ vì Qứ ăn xỏe qế mà vẫn gày gò và ńân tiện xoe zằw mìń cỉ ăn mỗi bưỡ ba lượt sới bội, kó dói một cút kũw xôw ăn nưỡ. We San nói, Qứ dột ńiên qấy ńữw kâu nói ấy kuổ Oań kó một ý wiễ ziêw. Qứ zất kăm Oań. Y sẵn lòw tin dối với San zằw Oań dow qứ gạo sấu ńất, muô kuá ít dồ ăn, hà tiện dến kả từ tí nướk mắm cở di, là kố ý co mọi wười cỉ ăn dượk ít kơm. Kái ấy zo tíń bủn sỉn kuổ Oań. Ńưw biết dâu Oań lại cả muốn dầy dọa Qứ và San nưỡ dấy? Dầy dọa qế dể báo qù họ dã waw bướw, dòi ciê với Oań kái kuyền dượk ở gák ńà cườw. Và ńân tiện dể suô duổi họ. Qứ wờ ńư vậy. Dã ńiều lần Oań fàn nàn với y ở dôw wười ńư qế này qì dến ốm kả mất qôi. Oań lại kêu ńà bẩn qỉu, bườ bộn luôn luôn. Làm ńư San và Qứ di dến dâu qì dem sự bẩn qỉu, sự bườ bộn qeo dến dấy! Qứ bất bìń lắm. Ńưw Qứ xôw nói gì. Y cỉ wĩ zằw: mìń ở cuw với ńiều wười ńỏ ńen lắm, tất kó wày kũw dến qàń ńỏ ńen ńư họ mất qôi. Cứw kớ là y dã xôw kòn kó qể cỉ dem sự xiń bỉ wấm wầm za mà dối với Oań. Y xôw kòn kó qể tự bảo y: "Cấp làm gì?... ". Một dôi xi y dã qấy kần fải cả miếw lại Oań. Một lần, ăn mới sow một bát kơm mà dã hết kả qứk ăn, San kầm lấy kái diễ dựw dậu xo cỉ kòn kó diễ xôw với một tí nướk và vài kái lá hàń, dổ kơm vào cộn di, cộn lại sạc ńư lau. Cộn sow, y cút vào bát kuổ y, qow qả và kẩn qận gạt từw hạt kơm zíń cow lòw diễ suốw. Zồi y dặt kái diễ xôw za hẳn woài mâm, qủw qỉń nói một mìń:

- Dể ziêw nó za dấy. Sạc lắm zồi. Lát nưỡ xôw kần fải zưở, qằw Mô qa hồ qíc ńé!

Biết là San kó ý sỏ Oań, Qứ kố nín kười. Y mải mốt vồ lấy kái diễ, kự San:

- Ań fí kuổ vườ vườ cứ! Tôi kòn daw ăn kơm ńạt dây. Làm sái ńất zồi kũw fải dể co wười xák ńờ kái sái ńì cứ lại!...

Y sẻ một ít kơm vào kái diễ dã cẳw kòn hơi một cút mắm muối nào, vờ cộn lại. San xoái cá vì kái cò kay dộk ấy, dập dôi duỗ suốw dùi, kười hẳn kả kơm za. Lũ cẻ kũw kười. Cỉ kó Oań là buôw suôi mặt cẳw nói năw gì. Y vội vàw và hết bát kơm zồi kuăw bát duỗ, dứw lên. San và Qứ ăn nốt cỗ kơm zở kũw dứw lên. Ńưw họ sai Mô di muô một cụk kái báń cưw về. Mời mọk mãi Oań và lũ cẻ kon, cẳw ai ăn, hai wười bèn ăn luôn hết kả cụk kái báń cưw. Zồi họ lên zườw nằm dể wỉ cươ. Qỉń qoảw San vẫn kòn zúk zíc kười. Ńưw Qứ qì dã bắt dầu qấy ńư ân hận. Kái kử cỉ kuổ y vườ zồi tàn ńẫn dã dàń. Ńưw nó cả qô tụk hay sao? Qô tụk mà lại dê tiện nưỡ. Nó tỏ za là một wười kuá dể ý dến miếw ăn. Sươ nay y kó fải là hạw wười ńư qế dâu? Y kó qể kèn kượ, tèm ńèm, ńỏ ńặt dến qế ư? Y lấy làm ńụk co y lắm. Kả buổi ciều hôm ấy, y luẩn kuẩn với ńữw ý buồn bã về ńân kác kuổ y. Dứw cướk bọn họk cò, y qấy wượw wùw. Y kó kảm zák ńư kái kử cỉ hạ tiện kuổ y lúk ban cươ kòn dể lại một cút vết tíc gì cên nét mặt kuổ y. Ńữw kặp mắt low lań kuổ họk cò căm cú ńìn y, ý qấy ńư kó vẻ soi mói hay wạk ńiên, cế ńạo qế nào. Y mất hẳn kái zọw nói cắk nịc mọi wày. Y kó kòn dáw mặt zảw zải và xuyến xíc ńữw diều hay, nết tốt nưỡ dâu? Bọn họk cò sươ nay vẫn mến y, vẫn fụk y, vẫn koi y ńư kái kiểu mẫu dể mà qeo. Ńữw lời nói kuổ y dều dượk koi là ńữw câm wôn mà cíń y dã qựk hàń mãi mãi zồi. Cao ôi! Nếu cúw biết zằw dó cỉ là ńữw kâu záo zụk suôw, ńữw lời nói zối! "Làm qeo ńữw diều ta bảo, cớ dừw làm ńữw diều ta làm!". Ńư qế wiễ là gì? Kái kẻ xuyên wười ta làm ńữw việk cẳw qể làm hay cẳw muốn làm cỉ là một kẻ lườ zối, một wười bịp bợm. Bản tíń qẳw qắn và zàu tự cọw, Qứ qườw zất wiêm xắk với cíń y, với kái wề zạy họk kuổ y. Kể za qì y kũw dã kẩn qận cow kái việk kư sử lắm zồi. Qế mà luôn luôn kó qể nói hằw wày, y ńận za ńữw zịp fải các mìń. Ńìn zõ ńữw kái hèn, ńữw kái yếu kuổ lòw mìń, hy siń zễ zãi cow việk sét wười và hơi bi kuan về wười. Ờ, wĩ co kùw qì Oań kó kuả qật là một wười dáw cê các dến qế xôw? Oań ńỏ ńen, íc kỷ, qam lam, vì ńữw kái dó, âu kũw là bản tíń kuổ loài wười. Ít za dó là ńữw tật cuw kuổ loài wười, ńư ta daw hiện qấy kuanh ta. Từ lời zạy lòw wười hướw zẫn ńữw hàń dộw kuổ kon wười, ai kũw fải wĩ dến mìń dể sốw. Cừw nào wười kòn fải zật kuổ wười từw miếw ăn qì mới kó ăn, cừw nào một số wười kòn fải zẫm lên dầu ńữw wười kiê dể ńô lên qì loài wười kòn fải sấu sa, bỉ ổi, tàn ńẫn và íc kỷ. Cất dộk ở way cow sự sốw. Wười nọ, wười kiê xôw dáw co ta gét. Dáw gét, dáw wuyền zuổ, ấy là kái kuộk sốw lầm qan, nó dã bắt buộk wười ta íc kỷ, nó dã tạo za ńữw kon wười tàn ńẫn và qam lam... Qứ vượt kao kuá kái diệ diểm kuổ y. Y ńìn zộw lớn hơn. Tự ńiên y qấy xôw zễ kể kái cườw họk kuổ y, ńữw hằn họk kuổ y với Oań ăn cèn kuổ y mỗi qáw mấy cụk dồw. Ńữw kái ấy bị cìm, bị lấn vào một kái xák lớn lao zộw zãi hơn. Cúw cẳw kua là một wọn sów kỏn kon, lẩn vào muôn wìn dợt sów xák kuổ cùw zươw. Kó qấm qáp vào dâu? Fí sứk mìń vào ńữw nỗi bất bìń! Hãy zàń sự uất hận co ńữw kơ hội lớn, ńữw kôw việk lớn... Y wĩ ńư vậy. Và ńữw ý wĩ ấy, kó lẽ dẹp qì kó dẹp ńưw xó xỏi kuá viển vôw, kuá huêń hoaw, kũw kó íc co y dượk một dôi fần way lúk bấy zờ: cúw xiến lòw y bìń tĩń lại. Y xôw kần fải hậm hựk với mìń? Cow một lúk, y kó kả một kái ảo tưởw dẹp dẽ zằw mìń kũw là một vĩ ńân, một ań hùw vượt lên bên cên sự tầm qườw dể cỉ wĩ dến một kái gì vĩ dại mà qôi. Y wĩ dến ńữw fươw kế dể soay wượk lại, dồw qời sếp dặt co sự zao tiếp zưỡ wười với wười ổn qỏa hơn. Y gần ńư kuên hẳn dượk cíń y. Cướk mắt y, cỉ kòn là một kái ńân loại mêń môw, zất bao la, zộw zãi, kái ńân loại hỗn dộn daw bị xổ kựk, dau dớn, diên kuồw vì ńữw lỗi lầm kuổ mọi wười, một kái ńân loại daw sốw một lối sốw tối ư íc kỷ. Y náo nứk một zự một fần vào việk sây zựw lại kái ńân loại ấy. Zù ńư qế nào, y cươ biết, mặk zầu vậy, y kũw dã hưởw dượk một cút say sươ cow lòw zồi.

Ńưw cẳw bao lâu, y lại fải cở về qựk tế, với kuộk dời cật hẹp kuổ y. Sau buổi họk ciều, y lại fải gặp Oań. Hai wười cáń ńìn ńau. Oań kau kó hơn, gắt gỏw ńiều hơn, kó lẽ cỉ vì kần zữ vẻ tự ńiên. Ńưw Qứ co zằw Oań gắt gỏw qế vì y. Một vài kâu kuổ Oań lại kó vẻ ńư nói kạń, nói xóe y. Tự ńiên y lại qấy gét Oań. Lúk ăn kơm y cẳw nói năw gì, ăn hơi ńań, dôi mắt cúk suốw, mặt hầm hầm. Oań kũw zấu dôi mắt kuổ mìń di. Ńưw kái mặt Oań xiń xỉń, vêń vêń, côw xiêu xíc lạ lùw. Qứ tưởw ńư Oań muốn cọk tứk y. Y lại kàw hậm hựk, wẹn wào. San qấy Qứ hôm nay dột ńiên xôw zữ kái diệ vị kuổ y mọi wày dể gây sự với Oań, kó vẻ hài lòw. Dượk một hôm dể làm wười tử tế, y kũw làm wười tử tế cơi! Y hết ńìn cộm Qứ lại ńìn cộm Oań, nói nói kười kười. Zọw nói kuổ y hôm nay zất vui vẻ, zất ôn hòa. Wười ta tưởw ńư y muốn hòa zải Qứ và Oań. Ńưw kả Qứ và Oań kùw dể co y nói một mìń! Y kuay za nói với lũ cẻ kon. Y kó tất kả nỗi suw sướw kuổ một tâm hồn qư qái, xôw zận gét.

Ăn kơm sow, San sếp sác vở di họk way, tuy kòn sớm, kó lẽ vì qấy cời hôm nay ńẹ ńõm hơn. Cướk xi dến cỗ họk, y kòn muốn di loań kuoań mấy fố cơi. Qứ kũw qấy kần fải za woài. Y bảo San dợi, dể kùw di. Oań ńư biết cướk họ di với ńau là cỉ dể nói sấu mìń, sa sầm mặt. Qứ doán za kái ý wĩ ấy kuổ Oań. Y cắk Oań daw wĩ bụw xiń y. Mà nếu kuả qật y kó kái dịń tâm hèn ńát ấy - kái dịń tâm di với San dể kùw San nói sấu Oań - qì y kũw dáw co Oań xiń qật. Bởi qế y ńất dịń sẽ xôw nói gì về Oań kả. Hai wười di bên ńau một kuãw zài. Ńưw dợi mãi xôw qấy Qứ nói gì, y dàń xơi cuyện cướk. Y vườ kười vườ bảo:

- Ań wĩ cươ hôm nay, cúw mìń làm qế, Oań kó tứk xôw?

Qứ wần wừ. Y xôw muốn dáp. San kũw cẳw kần y fải dáp. Y kười fì một kái za dằw mũi và dáp lấy:

- Kố ńiên là kó tứk. Ań tíń cúw mìń cơi qế kó xák gì cửi vào mặt en. Kòn tệ hơn cửi nưỡ.

Qứ kười ńạt xẽ. Y kười wượw wịu. San doán za ńữw hối hận kuổ y và fản dối way:

- Kể za cúw mìń làm qế kó hơi kuá qật. Ńưw xôw qế kũw xôw sow. En nó nể cúw mìń dâu mà cúw mìń fải nể en? Cúw mìń kó muốn dểu zả làm gì? Ńưw bởi en dểu zả nên cúw mìń kũw hóa za dểu zả.

Qứ xôw qể ńịn dượk nưỡ. Kái ý wĩ wấm wầm kuổ y, gặp dượk một ý bạn, sộk za:

- Ấy qế nên tôi vẫn bảo zằw: ở với ńữw wười tồi zồi cíń mìń kũw siń tồi.

- Dúw vậy! Họ tồi mà mìń vẫn sử tử tế, vẫn kao qượw qì mìń qiệt. Xôw ńữw qế họ xôw cịu biết co mìń zằw mìń xôw qèm cấp, mìń xôw muốn tồi ńư họ, họ lại co là mìń kuíc. Mìń xôw muốn kuíc, kố ńiên là kũw fải tồi ńư họ. Hay nói qí zụ ńư cúw mìń...

San bắt dầu kể ńữw kái tử tế kuổ Qứ và y, và ńữw kái xôw tử tế kuổ Oań, Qứ lẳw lặw we. Nói co dúw qì y lẳw lặw, cỉ muốn dể co San nói. Bởi vì ńữw diều San nói, y dã nói mãi zồi. Qứ we mãi dã ńàm. Y cỉ dợi San wừw lại. Qứ vội vàw kết luận:

- Qế co nên tôi wĩ cúw mìń nên tìm một cỗ nào xák ở ziêw za, co nó xỏi nặw mìń.

Qứ ńìn mặt San dể zò ý tứ. San kười hở kả lợi za:

- Qế hở? Ań kũw fải wĩ qế kiê à?

- Tôi dã wĩ từ lâu, ńưw cỉ vì cươ tìm dượk cỗ nào, nên cươ tiện nói za.

- Tôi tưởw cỉ kó mìń tôi!

- Ań tưởw qế dấy cứ tôi ńứk ók dã từ lâu zồi.

- Tôi qì xôw ńữw ńứk ók. Tôi kòn sợ ở với en mãi qì cúw mìń dến biết tay. Qật tìń qì tôi qấy, ít lâu nay cúw mìń ăn uốw xam xổ kuá. Gạo qì gạo dã lên hơi, mới wửi qấy dã ńứk dầu, qứk ăn qì zau muốw luộk xôw dủ mà ăn nưở bưỡ kơm. Kòn lấy gì làm cất bổ. Cúw mìń qằw nào kũw làm việk mỗi wày mười mấy zờ ńư Nã-fá-luân, ăn uốw qế qì dến ho lao mất.

- Ań qử wĩ sem kuanh dây ńà nào cúw mìń kó qể ở cọ xôw?

- Ań qử hỏi bọn họk cò sem. Cắk kũw kó ńiều dướ ńà zộw zãi.

Qứ wĩ wợi một lát zồi tặk lưỡi:

- Kể za qì kũw hơi fiền. Tôi wại ńất là kái việk xuân dồ dạk di.

- Dồ dạk qì ań bảo cúw mìń kó kuái gì?

- Cíń vì qế mà tôi wại.

San hiểu ý y. Y wẫm wĩ một cút zồi kũw bảo:

- Ńất là cúw mìń lại cẳw qằw nào kó lấy một bộ kuần áo mặk ńà co nó za hồn. Căn màn kũw cẳw za hồn.

- Cíń vậy dó. Mấy kái căn ńư căn kuổ ăn mày mà xuân dến ńà wười ta qì kũw wượw.

Họ qấy wài wại di. Và Qứ lại các San:

- Qế mới biết cỉ cúw mìń ở với ńau ńư cướk là zễ cịu. Ai bảo ań kứ xăw xăw cả lại ńà?

Ńưw San bảo:

- Qì ai xôw biết vậy? Ńưw ań tíń xôw cả lại ńà qì cúw mìń lấy tiền dâu?... Cúw mìń cỉ kòn kó hai qằw, xôw cịu nổi. Nếu cịu nổi qì bây zờ cúw mìń lại di quê ńà, quê qằw ở, kó xó xăn nỗi gì? Nếu ań tíń dủ qì ań kứ làm củ di. Tôi kòn mười dồw mỗi qáw qì tôi sin dươ kả co ań.

Qứ kười...

Wày hôm sau, Qứ hỏi họk cò sem kó ań nào ở gần cườw mà ńà zộw zãi. Cẳw ań nào dáp lại y. Y xôw hiểu zằw dó là cúw xiêm tốn mà qôi. Y xó cịu, buồn buồn. Y zất yêu họk cò và kần dượk biết zằw cúw dã yêu y. Kó lần y dã zọa cúw zằw y sắp suốw zạy lớp cẻ kon dể co kô záo hay là một wười nào xák qay y zạy lớp ńất, lớp ńì, kố ý qử lòw cúw sem sao. Y suw sướw xi qấy hầu hết cúw dều lộ vẻ tiếk y và hoặk xẩn xoản, hoặk nũw nịu nài y sem bao zờ kô záo ấy lên. Cỉ kó hai dướ bạn wồi bàn cên kũw wướk dôi mắt den lay láy và low lań ńữw tiê vui lên dể ńìn y. Mấy dướ ấy sươ nay kũw zất woan, zất lễ fép với y. Cẳw kó gì tỏ za zằw cúw gét y. Ńưw cúw kó vẻ qíc kô záo zạy. Và Qứ dã buồn nản suốt kả ciều hôm ấy. Lần này kũw vậy, qấy kả lớp wồi im, y tự hỏi sao cúw lại hữw hờ với y dến qế?

Qứ bàn với qằw Mô. Mô bảo:

- Kậu hỏi ca mẹ cúw nó, cứ hỏi cúw nó qì cúw nó biết gì?

- Dã dàń, ńưw kũw fải bảo cúw nó hỏi kua ý kiến bố mẹ cúw nó sem họ kó bằw lòw xôw dã cứ! Họ xôw bằw lòw mà mìń kứ dến hỏi họ siń xó wĩ.

- Qế qì kậu qử hỏi qằw Tuệ sem. Ôw bố nó làm cáń hội. Ńà nó kũw ńà gạc hẳn hoi. Hai kậu kó ở cọ qì kũw fải ở cọ ńữw ńà ńư qế.

Qứ hỏi Tuệ. Y qất vọw way. Ńà qì zộw zãi ńưw mà kó hai wười cị. Hai kô dều cên zưới hai cụk tuổi mà lại cươ cồw kả. Qứ xôw ươ ńữw ńà lắm dàn bà. Mìń fải zữ gìn hơn, mất kả tự zo. Huốw ci dây lại là hai kô gái cươ cồw. Mà lại dúw hai kô. Qứ và San kũw hai wười. Y dã doán cướk za ńữw lời bàn tán kuổ ńữw wười kon cai kuanh dấy. Kũw cẳw sao, miễn là mìń zữ dượk lòw mìń. Ńưw Qứ xôw tin hẳn ở San. Y kũw xôw muốn co ai kó qể wờ, zù cỉ wờ vựk bâw kuơ. Y zất tiń vi. Hồi mới lấy vợ, y dã fải dau dớn xá ńiều vì ńữw wô wê zất xôw dâu. Y gen với bất kứ wười dàn ôw nào kó zịp ở gần Liên. Y gen với ań hàw sóm, với ńữw wười làm, với kả qằw ở ńà Liên. Gét kái tật cuw kuổ ńữw ań kon cai kuá yêu, mới bắt dầu yêu. Biết dâu hai kô gái mà y và San dịń dến cọ ńà lại dã cẳw kó ńân tìń hay ít za, kó ńữw ań càw yêu vụw ńớ qầm. Y và San zất kó qể dứw qàń kẻ qù kuổ ńữw wười mà họ zất xôw wờ.

Một diều cắk cắn zằw hai wười kon gái ấy kó một wày fải lấy cồw. Biết dâu hai wười cồw ấy sau này lại xôw cỉ vì wĩ wày cướk, kó lần, dã kó hai qằw dàn ôw cẻ tuổi, kùw bằw cạk ấy, cọ ở ńà vợ kuổ họ xi vợ họ cươ lấy họ, mà mất ăn mất wủ? Biết dâu Qứ dã cẳw vô tìń làm hư hỏw kái hạń fúk yêu dươw kuổ ńữw wười zất yêu dươw? Qứ cẳw hạn, y sẽ suw sướw biết bao ńiêu, nếu ńữw xi gần gũi Liên, sự wờ vựk xôw ńoi ńói cồi za ńư một mũi kim cow một kái bọk ńuw. Nó làm kái tìń yêu kuổ y bao zờ kũw fa lẫn cuô kay. Nó xiến y yêu một kác dau xổ vô kùw. Ńiều lần, daw ôm ấp Liên, một ý wĩ cợt lóe za, ấy qế là dột ńiên mặt y ko zúm lại, y wiến cặt zăw, mắt nẩy lưở, hai káń tay fũ fàw ziết cặt lấy wười yêu. Ńữw lúk ấy qật tìń y muốn lay, muốn lắk, muốn vò tan, sé nát, wiến wấu wười yêu, nuốt tọt wười yêu di co hả. Hỡi ôi! Qứ dã dau dớn kuá ńiều vì sự wi wờ. Y muốn cáń co ńữw wười xák nỗi dau dớn vô íc ấy...

Qứ hỏi Mô sem kòn ńà nào xák xôw. Mô kể za luôn bốn năm ńà. Ńưw nó kể za dể lần lượt gạt di kả. Qeo ý nó qì mấy ńà ấy, cẳw ńà nào tiện co Qứ và San. Ńà qì kuá cật cội, bẩn qỉu, tồi tàn. Ńà qì zặt ńữw dàn bà. Fần ńiều dều ăn uốw sềń soàw, sợ kák ôw záo ăn saw, káń náń xôw muốn dể co hai ôw cọ. Qứ kười cuô cát:

- Mày tíń kơm nướk qế nào mà cúw tao ăn cả dượk! Kơm ńà mày mà kòn nuốt dượk nưỡ là!...

Mô kũw bật kười:

- Dã dàń zằw vậy, ńưw họ biết dâu. Wười woài ai biết mìń xam xổ qế nào, mà kũw xôw nên dể co họ biết.

Mặt nó tần wần zồi mân mê kái dòn gáń, nói:

- Qươ kậu, kon xôw fải ńư kon sen, qằw ńỏ ńà wười ta, dem cuyện kuổ củ ńà di nói với mọi wười. Kon sin qề với kậu, nội kuanh dây kó ai biết kon ở với kô záo, mỗi qáw kôw kó một dồw, là kon fải tội. Ai kũw tưởw kôw kon ít za mỗi qáw ba, bốn dồw. Tội gì mìń dể co wười ta ńòm vào zuột? Qật cíń kon, kon kũw zữ tiếw co kô záo ńiều. Lúk làm bếp, bao zờ kon kũw dów kưở, xôw dể ai vào. Di cợ, bao zờ kon kũw maw kái bị di. Kậu tíń cỉ kó mấy mớ zau với vài biề dậu qôi cứ kó kuái gì! Kầm một tay kũw hết qườ. Ńưw kon fải co vào bị, sác về, dể xôw ai biết mìń muô ít, muô ńiều za sao. Wười ta biết, wười ta kười cết! Ńiều xi bà qợ zặt hay bà Wọt qấy kon cẳw muô gì, cỉ muô mấy mớ zau zồi về, kák bà ấy hỏi qì kon lại bảo: "Ńà hãy kòn ńiều qứk ăn muô tối kua". Kó xi kák bà ấy hỏi sao xôw muô qịt, kon bảo: "Ńà tôi xôw ai ươ ăn qịt, ńiều bưỡ kó diễ qịt lợn dem lên, lại dem suốw, kòn wuyên".

Qứ hơi dỏ mặt. Y kố kười qật to, làm ńư cỉ qấy cow ńữw lời Mô một kâu cuyện wộ wĩń, buồn kười. Qật za qì y sấu hổ vô kùw. Y tưởw tượw za nét mặt kuổ bà Wọt, bà qợ zặt, ńữw bà láw zềw xák, bàn tán to ńỏ với ńau về ńữw ôw záo với kô záo bên cườw. Kái môi nứt nẻ, bết kuết kuổ bà Wọt bĩu za. Bà qợ zặt kười một kái kười nặw nề, làm ńữw kụk qịt ở mặt nổi hết kả lên. Bà béo qì làm bộ xôw tin dể ńữw bà kiê tứk mìń, fải nói kuả kuyết hơn, dem ńữw cứw kớ zõ zệt za. Zồi một bà cẩu môi, rên lên, hạ một kâu bìń fẩm qế mà bấy lâu nay xôw ai biết, kũw maw tiếw ôw záo với bà záo, kuần áo là, sơ mi cắw, qắt ka vát, zầy tân qời, qứ Năm, Củ Ńật ziện wất, tưởw mà mỡ lắm, qế mà kì qựk bụw cướ dầy zau muốw luộk!... Tiếw kười vỡ lở za ằw ặk, hi hi, hô hố... Qứ nów bừw kả mặt. Y cợt ńớ dến Tư, dến một buổi tối ńờ kó San xuyến xíc và ủw hộ, y dã dáń bạo qeo Tư, cow một kuộk cợ fiên, dến dôi mắt ńí ńảń và tiếw kười wịc wợm kuổ Tư hôm ấy. Y ńớ dến một vài qiếu nữ kuen mặt xák, sáw sáw kák kô kắp zổ hay sác làn mây di kua cướk kưở cườw, y vẫn làm za vẻ bạo zạn, za dứw hiên gák ńìn họ dể dượk qấy họ zất tự ńiên. Ńữw lúk ấy cắk mặt y kũw fải vêń váo lắm dấy cứ cẳw cơi dâu! Zõ qật zơ! Záo xổ cườw tư mà kũw dòi ńìn mắt gái tân qời! Liệu lươw kó dủ tiền co wười ta muô fấn dáń xôw. Bụw toàn zau muốw luộk dấy, ai mà kòn cẳw biết! Qứ tưởw tượw za ńữw lời nói cań cuô ấy. Y qấy mìń lố vô kùw. Và y biết cẳw bao zờ y kòn zám ńìn Tư lần nưỡ. Hơn qế ấy, y sẽ fải kúi mặt cướk dôi mắt zań mãń kuổ Tư, y sẽ fải lảw vào ńà, zấu mặt di, xi qoáw qấy Tư dằw sa, hay bów záw một qiếu nữ wười ở vùw này, di tới. Một kụk gì wèn wẹn ở kổ y. Y xôw xát, y ńắk cén nướk lên, ńấp từw wụm ńỏ ńư một wười uốw cà tàu, dôi mắt dờ dẫn ńìn bứk tườw den mốk ńà bên kạń. Y làm ńư daw ńấm ńáp, daw fân tíc, wẫm wĩ kái hươw vị kuổ cén cà. Ńưw qứ nướk y daw uốw xôw fải là cà tàu. Nó cẳw kó một cút hươw vị gì... Nó cỉ là nướk lã dun sôi dổ vào cai mà kả bọn vẫn qườw tự zối mà xen là qań dạm, vệ siń, uốw nướk lã dun sôi là một kác zữ sứk xỏe tốt ńất. Ńắp cén nướk, vườ wĩ dến kái vị ńạt fèo kuổ dời y. Làm dến cết wười dó, cỉ dể dượk wày vài bưỡ kơm zau dổ vào mồm, zồi dêm wủ một mìń, tưởw ńớ dến vợ kon. Cow xi ở ńà kuê kũw vậy, làm dến cết wười, kũw cỉ vì mỗi wày mấy bưỡ kơm, woài za, cẳw hề kó một kái lạk qú gì xák nưỡ, cẳw kó một kái hy vọw gì hơn nưỡ. Kuộk dời ńư qế kéo zài dã mấy năm zồi. Nó kòn kéo zài za năm năm, mười năm, hai mươi năm... biết dến bao zờ? Qứ hoảw hốt ńận za zằw dời y zất kó qể kứ qế này mãi mãi, suốt dời. Hoảw hốt ńư là y mới ńận za kái diều qất vọw ấy lần dầu. Qì sươ nay y vẫn wấm wầm hy vọw vào một kái gì mãi dó ư? Y vẫn co zằw kuộk dời hiện tại kuổ y cỉ là một kuộk sốw tạm bợ mà qôi. Y vẫn dợi cờ một kái gì, một kuộk dổi qay. Kăn kứ vào dâu? Qứ mở to dôi mắt, sợ hãi, ńận za zằw bao ńiêu năm nay y dã sốw ńư mơ wủ vậy. Ôi cao! Kòn kác gì kó qể qay dổi dượk dời y? Y xôw dáń bạk, xôw muô vé số, xôw kó vốn dể di buôn, kái dời kôw cứk, kó lẽ cẳw hơn kái dời y dượk bao ńiêu, mà lại kó fần bó buộk hơn, cán nản hơn. Y cán way từ lúk cươ vào. Vậy qì y kòn kó qể [1] ... Mẹ kuổ y, wười dàn bà mắn kon ấy. Y kó sáu dướ em qì ba dướ sẽ fải kưới vợ, ba dướ fải gả cồw, zồi lại fải zúp co cúw kó wề wiệp, kó kơ sở làm ăn. Y là kon kả. Y dã dượk họk ńiều. Kái bổn fận kuổ y kố ńiên là fải to tát lắm. Y kó zất ńiều gáń nặw. Kàw ńìn sa, y kàw qấy dời y kàw wày kàw qắt cặt vào, kàw cật cội qêm. Y cỉ kó qể xổ hơn qế, xôw kó qể sướw za. Hết việk nọ dến việk kiê, toàn ńữw việk fải tiêu. Y dúw ńư một kon wượ kòm, kứ vườ mới ỳ ạc kua kái zốk này qì lại dến way zốk xák. Tươw lai sầm tối. Qứ vụt dã lại dã biến qàń kon wười qựk tế hơn. Y xôw kòn zám wĩ gì dến ńữw qú vui, ńữw hy vọw kao sa. Y cỉ kòn zám wĩ dến kơm áo hằw wày kuổ vợ kon. Zả sử ńư y xôw di zạy họk dượk qì sao? Kố ńiên là y sẽ fải ăn ńờ kơm vợ, kơm kon. Ńưw vợ y sẽ làm gì co kả ńà dủ gạo ăn? Xổ lắm, wiễ là kả ńà y sẽ dói, sẽ cết dói nưỡ, là qườw lắm. Vậy qì y di zạy họk kũw kòn là fúk dấy. Y kuên hết kả ńữw kái qiếu, kái xổ, kái buồn, kái ńụk. Cướk mắt y toàn ńữw kái lo. Y qàń ńút ńát hơn. Y kuý dồw tiền. Y lại qấy wại di tìm ńà cọ xák. Ở cỗ xák, y sẽ fải cả ńiều tiền hơn bây zờ, kó qể gấp hai. Số tiền gửi về ńà kuê, số tiền dể zàń sẽ hụt di. Vợ kon y sẽ xổ qêm. Mà biết dến bao zờ y mới sạc kôw nợ, kó dượk một số vốn kon kon dể dỡ lo một cút? Vả lại ở ńà kuê, vợ, kák kon y, bố mẹ y cả ăn uốw xổ sở hàw dời wười zồi hay sao, kòn kó bao zờ dượk no sôi cán cè lấy hai bưỡ, lấy vài qáw kòn kó bao zờ họ biết mùi qịt ká luôn, hay kũw cỉ kơm hẩm ká hiu qôi? Vậy qì y dượk ńư hiện nay kũw là dủ lắm zồi. Tại sao y lại muốn suw sướw một mìń cow xi kả ńà kòn dói xổ? Y ńớ dến một lần y ở Hà Nội về kuê. Hồi ấy vợ cồw y mới ăn ziêw. Kái kảń ziêw tây kòn là một sự cươ kuen dối với y. Cươ bao zờ y wĩ zằw kó một wày, za dìń y và za dìń bố mẹ y lại là hai za dìń xák hẳn ńau. Bởi vậy lúk ăn kơm, xi qấy bà, bố mẹ và kák em wồi một mâm, y qấy wườw wượw mà lại buồn buồn. Xó cịu ńư là ở mâm y lại kó một diễ ká xo, kòn mâm kiê cỉ toàn là zau. Y kau mặt xẽ các Liên. Liên cươ kịp cả lời qì bà mẹ y ńận qấy, dã kười và dáp hộ Liên:

- Zào ôi! Ńà cẳw kó dâu. Cúw tôi ở ńà qì dến kơm kũw cẳw kó mà ăn, kòn kó tiền dâu mà sắm qứk ăn? Mọi xi nó kũw cỉ kó zau xôw. Dây là hôm nay, kụ Bá qấy nói kon zể kụ về, sợ kon zể kụ sươ nay cỉ ở tỉń qàń, cịu xam xổ xôw kuen nên bảo vợ mày dem về co mày một diễ ká xo dấy cứ! Nó cẳw muô dâu mà mắw nó.

Y cép miệw:

- Hừ! Xéo vẽ!... Ăn qế nào mà cẳw dượk.

Zồi y bảo lấy một diễ nưỡ, sé diễ ká za, bỏ saw mâm kiê một nưở co bà và kák em ăn với. Ńưw mọi wười ńao ńao fản dối. Bà mẹ gắt lên:

- Qôi! Dể dấy mà ăn. Cúw nó qì dến ăn kơm với tươw kũw kòn ńẵn kả nồi dấy, lọ là fải qứk ăn won! Kó qứk ăn won co bọn cúw nó ăn qì dến nồi mười kơm kũw cẳw suể!

- Qì mẹ kứ dể co cúw nó ăn, mẹ kũw sơi ńân qể.

Ńưw bà kụ dã vội và nốt bát kơm, buôw duỗ dứw lên.

- Qôi, tôi ăn sow zồi. Mỗi wười kó vài vựk kơm, ńiều ńặn gì mà fải ká?

Qứ hơi fật ý. Y tưởw ńư bà và mẹ miể mai. Ńưw wĩ co kỹ, qì kó lẽ kák kụ cỉ ńườw ńịn dó qôi. Kák kụ sợ nếu kák kụ ńận ăn một lần qì lần sau, kó món ăn gì Qứ kũw lại ciê co. Ńà kuá dôw wười. Nếu muốn muô qứk ăn co cồw mà vợ Qứ kứ fải muô co dủ mọi wười ăn qì y lấy dâu za tiền mà muô ńư vậy? Huốw ci diễ ká xo lại là kuổ ôw bố vợ Qứ co y. Ôw co y qì dể y ăn, wười xák ăn vào, maw tiếw. Qứ doán ńư vậy, kái lý luận wấm wầm kuổ ńữw kẻ kuê muồ ấy. Y qấy họ qận cọw kuá ńiều dối với một diễ ká xo. Một diễ ká xo, zá cị cỉ dộ nưở dồw hào, mà to tát dến qế ư? Y ńớ dến ńữw bưỡ ăn hàw, y tiêu tốn dến hàw dồw và qấy lòw ân hận. Suốt một bưỡ kơm, y wĩ vẩn vơ. Y cẳw kòn biết gì won. Và nếu xôw côw qấy mặt Liên buồn buồn, hai mắt ńìn suốw ńư kó ý tủi qân, qì kó lẽ y dã cẳw cạm duỗ vào diễ ká... Buổi ciều hôm ấy, y kòn dượk zịp wĩ wợi ńiều hơn. Vườ mới cập tối, bà y dã di nằm. Bà mẹ, daw wồi nói cuyện với y ở dầu hè, dột ńiên kũw dứw lên:

- Kiề! Nó dã zọn kơm kiê kiề! Di mà ăn kơm!

Bà cựk lảw vào buồw, Qứ hỏi:

- Ńà cươ ăn kiê à?

- Cươ, lát nưỡ mới ăn

Bà mẹ y vườ nói vườ tủm tỉm kười. Mấy dướ em y wồi gần dấy kũw tủm tỉm kười. Y cợt doán za.

- Ở ńà xôw ăn.

Bà mẹ dáp, sau một qoáw wập wừw:

- Xôw. Cúw nó ăn xỏe, ăn zồn kả vào một bưỡ co dỡ lác ka lác kác. Dằw nào kũw cỉ kó bằw ấy gạo; ciê za hai bưỡ qì kũw qế.

Qứ qấy lòw sầm tối lại. Vợ y dặt cướk y một kái mâm kon, cên lỏw cỏw kó một bát kơm lồw, một dôi duỗ, một kái bát kon và diễ ká xo cươ kòn qườ lại. Kơm là kơm wuội. Mọi wày Liên kũw cỉ ăn một bưỡ qôi. Ńưw biết cồw từ bé dến nay, cươ fải ăn một wày một bưỡ bao zờ, bưỡ cươ y dã lấy qườ za một suất kơm. Lúk sới kơm, y dã sới ba lượt dầy, lồw lại, kất di. Dó là bưỡ tối co Qứ... Qứ qấy vô lý kuá. Cow hai vợ cồw y, nếu kó wười nào kần fải ăn hơn qì wười dó fải là Liên: Liên dã fải luật kuật suốt wày, lại fải lo dủ sưỡ dể nuôi kon. Vả lại, woài Liên za, lại kòn bà Qứ, zà woài bảy mươi tuổi zồi mà vẫn daw kòn nằm ńịn dói kiê. Lại kòn mẹ y, kũw luật kuật suốt wày và kũw kó kon qơ. Lại kòn ca y, bưỡ cươ ăn ba lượt kơm ńư mọi wười qì mới dầy dượk một gók zạ zày. Lại kòn kák em y, cươ dáw fải cịu ńữw kay kựk kuổ dời và tạw fủ daw kần dượk tẩm bổ ńiều dể dủ sứk lớn lên; cúw gầy guộk, wơ wák, ńút ńát, buồn zầu, kó lẽ cỉ vì fải ńịn dói, fải vất vả, fải mắw cửi suốt wày, way từ kái lúk mà dáw lẽ cúw fải dượk ăn no zồi cạy ńẩy ńởn ńơ, mặt cow cẻo và lòw vô tư lự. Qứ daw dộ cẻ cuw. Y xôw fải lao lựk ńư bất kứ ai cow ńà. Y lại kũw dượk no mãi zồi, bây zờ kó dói một vài bưỡ kũw xôw sao, mà kó lẽ kũw là sự kôw bìń. Ấy qế mà tại sao y lại kứ kần fải ăn, fải no một mìń ńư vậy? Qứ suy zộw za và cuô cát ńận za zằw kái sự buồn kười ấy lại là một sự zất qườw, cẳw ziêw gì cow một ńà y, mà kó lẽ cuw co xắp mọi nơi. Bao zờ và ở dâu dâu qì kũw qế qôi. Qằw nào dã cịu xổ kuen zồi qì kứ qế mà cịu mãi di! Mà qườw qườw ńữw kẻ ăn ńiều ńất, hưởw ńiều ńất qì lại cíń là ńữw kẻ xôw kần ăn một tí nào hoặk xôw dáw hưởw một ly nào kả. Ań cẳw kần ńíc cân, ńíc tay làm một việk gì ư? Fần ań tất kả ńữw kái gì won làń, béo bổ ở cên dời! Kòn kái qằw fu se nó daw qở hồw hộk vì vườ mới kéo ań kua một kuãw dườw zài hăm lăm kây số wần kiê, nó cỉ dáw hưởw một bưỡ ba lượt kơm gạo vàw và một kái dầu ká ziếk kuổ một mụ hàw kơm toét mắt và kạu ńạu. Vô lý kuá!... Qứ ńìn kua bát kơm lồw dể co y. Cẳw kòn dượk bao ńiêu mà bõ ciê co mọi wười ăn. Y wĩ sem ńữw wười nào dáw ăn hơn. Y cạy vào, mời bà zậy sơi kơm. Bà kụ xôw ăn và xi Qứ kố nài qì bà kụ kêu dầy. Ôw bố, bà mẹ qì kố ńiên xôw dời nào cịu ăn zồi. Ńữw dướ em lớn, zù kó dói co cết, kũw cẳw zám ăn. Vả lại kũw xôw qôw. Y dàń gọi hai dướ em bé ńất. Bà mẹ dã vội vàw gạt way di.

- Qôi! Kòn ít dể ań ăn. Cươ cúw nó ăn ńiều zồi. Một tí kơm ấy mà kả cúw nó ăn nưỡ qì xôw bõ zíń zăw!

- Kòn ńiều dấy, kon cẳw ăn hết dâu, mẹ kứ dể co kák em ăn.

- Xốn, ńưw zồi cúw kuen di qì cết dấy! Kứ bắt cúw nó ńịn co kuen cứ!

- Úi cào!...

Y kố bắt kák em ăn. Ńưw kũw cẳw dướ nào cịu wồi ăn. Cúw cối dây dẩy và cạy kả. Ńưw y biết cúw vườ cạy mà nuốt nướk bọt. Kó lúk nào cúw wĩ dến dượk ăn một bưỡ qật là no? Y kựk kuá. Y wồi qần mặt, buôw duỗ, kuên kả dườw ăn. Y cợt ńận za bà y, mẹ y, vợ y, kák em y qật là xổ xôw kém gì mìń fải xổ. Kuả qựk lúk ấy, y muốn dượk ńịn di co bà, co mẹ, hay vợ, hay kák em, hay là way kả kon ở nưỡ, ăn qay. Ńưw mà xôw qể ńườw co ai. Y kũw xôw qể wồi ăn, xôw hiểu sao y qấy qèn qẹn, xôw muốn co ai doán dượk zằw y qươw bà, qươw mẹ, qươw vợ, qươw kák em kuá dến nỗi xôw ăn dượk. Y dàń một mìń lủi qủi wồi ăn. Ńưw y vườ ăn, vườ wĩ wợi gần sa qế nào mà nướk mắt ướ za. Miếw kơm wẹn lại, y fải zuỗi kổ za dể nuốt di. Và qiếu một cút nưỡ là y dã òa lên xók...

Ńữw kỉ niệm ấy, biết bao ńiêu lần, dã cở về cí ók y. Cúw cở về mỗi xi y dịń qựk hàń hay là sẽ qựk hàń sow một kái mộw ăn cơi. (Hỡi ôi! Dó cỉ là một bưỡ cả báń da hay một buổi cớp bów ban wày, qu nưở tiền!... ). Cúw cở về dể kan wăn y hay wiền nát y. Biết bao ńiêu lần, daw di dến một tiệm ăn, y sựk ńớ dến bà, mẹ, vợ, em mà lại qấy cân zời zã, bướk wập wừw hơn một cút, zồi dột ńiên kuay gót lại. Biết bao ńiêu lần, zưỡ một bưỡ ăn vui zo một wười bạn kó tiền mời, hìń ảń một kụ zà nuốt nướk bọt qèm hay một dướ em lấm lét ńìn cộm nồi kơm dể ướk lượw sem nó kó kòn hy vọw gì dượk qêm một lượt sới nưỡ căw, dột ńiên hiện za, xiến y daw ăn uốw won làń, bỗw wẩn mặt, qẩn qơ, mân mê kốk zượu dể cên bàn và qở zài xe xẽ. Lúk này dây, ńữw hìń ảń ấy lại hiện za. Qứ ảo não buồn. Y các y về từw việk từ hôm lĩń lươw tới zờ mà y dã zám tiêu fí gần dây: mấy hào lấy vé hạw ba sem cớp bów, lại tiền qợ húi dầu, một báń sà fòw, một bộ kuần áo zặt là, một dồw bạk báń cưw hôm nọ... Tất kả món tiền ấy, góp lại cẳw dủ co vợ ăn nưở qáw dó ư? Y tiếk sót sa. Y tự bảo zằw: xôw ńữw y cẳw nên di dâu co dỡ tốn kém hơn, mà y lại kòn fải tiêu sẻn di ńiều. Y sẽ bỏ kái lệ ba su sôi mỗi sáw di. Y sẽ ít di fố dể cáń ńữw lúk hứw di ăn hàw hay uốw nướk cań. Y sẽ dươ kuần áo qươ hơn. Kó lẽ y sẽ bỏ kả tờ báo hàw tuần vẫn dọk ciều qứ Bảy hay buổi sáw Củ Ńật. Tiền! Kần fải kó tiền cướk dã!... Y kuay lại ńìn Mô, Mô qấy y mải cầm wâm, dã kầm lấy kái bút kuổ Oań và daw woẹo dầu, woẹo kổ, vạc ńữw cưỡ a, cữ b siên vẹo lên ńữw cỗ cốw kuổ một tờ báo kũ. Nó toét môi, kười:

- Kậu côw kon viết kó dẹp xôw?

- Mày họk dến dâu zồi?

- Kon họk hết kả fần vần zồi, dã biết dáń vần, ńưw viết qì cươ biết.

Nó soay za nưở duồ nưở qật.

- Kon fải kố họk co dọk dượk, viết dượk dể viết qư co kậu Díc, nói co kậu Díc bảo kô záo co kon dồw bạk.

- Mày họk dượk qì íc vào qân mày, cứ kậu Díc dượk gì mà mày bắt kậu ấy fải co mày dồw bạk?

- Qươ kậu, kon bảo: "Kon sin... ", cứ kon kó zám bắt dâu? Cả kái hôm kậu Díc kòn ở ńà, kậu Díc bảo kon: "Bao zờ mày dọk dượk báo, viết dượk qư qì tao qưởw co dồw bạk".

Qứ cẳw nói gì, Mô wừw lại một lát, zồi lại bĩu môi:

- Kon nói qật với kậu cứ dợi lúk kậu Díc co kon dồw bạk ăn kuà qì kon kũw dến cết zà zồi, kòn ăn gì dượk nưỡ. Vả lại, zẫu kậu Díc kó gửi qư về bảo co, qì kô záo kũw cả co nào!... Qôi qì kon họk co biết viết dể mà biên tiền cợ.

Nó kười hùw hụk. Qứ kũw kười dể xỏi lộ vẻ lạń lùw. Qật za qì y dã hơi xó cịu vì kái zọw miể mai ấy. Mô cê Díc và Oań, dã dàń zằw làm tăw zá cị co y. Sươ nay y vẫn sử zộw zãi với Mô. Mỗi qáw y vẫn co nó zăm hào. Xi sai nó cả tiền zặt hay muô qứk gì kòn năm ba su, một vài hào, y qườw co nó luôn. Ńưw co zồi y vẫn qườw tiếk wấm wầm. Bởi vì, ńữw số tiền co lặt vặt ấy, góp lại, cow một qáw, kó qể qàń dến hàw dồw. Qế mà y kó qể cắk cắn zằw ńữw dướ em dói zác kuổ y cẳw hạn, cúw sẽ zun lên và tưởw ńư mìń wủ mơ, nếu dượk wười ta dặt kả một dồw bạk vào tay. Mà kó ziêw gì cúw nó dâu! Một lần bà mẹ y ở cợ về, kiểm ca lại tưởw dã dáń zơi mất một dồw, hay cả ńầm lẫn co ai. Và dến lúk bà lụk lại tất kả kák túi, lại tìm za, qì bà zú hẳn lên, mắt sáw wời, mặt dỏ bừw, kười sằw sặk một tiếw kười xoái cá xôw sao hãm dượk. Dồw bạk kó tầm qườw ńư y vẫn làm za bộ zẻ zuw nó kuá qế dâu? Y qấy kũw to, kũw dáw co y fải sít soa... Và dã hơn một lần, y wĩ zằw mìń xôw nên hào fów kuá với Mô. Nếu y xôw qể bỏ hẳn hay zút bớt số tiền vẫn co Mô, kó lẽ cỉ vì tự ái dó qôi. Y xôw muốn Mô koi mìń zảm zá di. Ńưw dể bù vào cỗ kuăw za dể zữ qể ziện kiê, qườw qườw y vẫn fải làm xổ y một kác dáw qươw. Y ńịn món nọ, zút món kiê, di bộ hàw ba, bốn kây số, dể cáń một kái vé se diện năm su, zồi cở về mệt ńoài za nằm qẳw kẳw co dã. Kó lẽ vì lâu nay dã kố zữ qể ziện với Mô, kố zữ co dượk Mô xỏi wĩ sấu về mìń, bỗw bây zờ lại wĩ kuanh và qấy tứk tối với Mô. Qấy Mô miể mai Díc và Oań, y kười ńạt woài mặt ńưw cow lòw qì y wĩ way zằw: "Qôi di kậu! Wười ta cẳw zại ńư tôi! Dượk tiếw tốt với kậu qì kũw dau zuột lắm!... ".

Mô củm mỏ, lắk dầu, nói tiếp:

- Cịu! Nội dời kon, kon cươ qấy ai kiệt ńư kô záo. Cow tay lúk nào kũw kó bạk căm mà kấm ci li di dâu một su. Ăn uốw xổ hơn ńà quyền qợ.

Qứ vẫn cỉ kười ńạt, cẳw nói gì. Mô tưởw Qứ xôw tin. Nó sừw sộ bảo:

- Qật! Kon nói zối kậu, kon cết bằw này tuổi! Ńà bà qợ zặt, ńà bák Hải làm ở Ô mền, kòn ăn uốw saw gấp mấy ńà ta. Qịt, ká luôn. Ńất là ńà qằw Bìń, mở kái hiệu qợ kúp xổ ở cỗ kiê kiề. Qươ kậu, ńà kưở ńà nó cỉ kó qế dấy qôi, qế mà có tây ńà nó wày nào kũw dượk ăn qịt bò tử tế.

Kái ý wĩ một ań qợ kạo vẫn ńận kuổ y zăm su ziêm quốk co qêm, mà kũw cơi có nòi và nuôi có bằw qịt bò ńư một ôw củ dồn diền, xiến Qứ fải bật kười. Mô kũw kười qeo. Qứ hỏi:

- Có tây ńà nó ăn qịt bò qì mỗi wày hết mấy hào?

- A, qươ kậu, kó sáu su.

- Qịt bò mà cỉ kó sáu su?

Vâw, qịt bò ńà za ấy mà! Ở ńữw kái za mới dươ vào, kòn zíń ńữw kái qịt bò, wười ta nạo za, qằw Bìń xoán co một wười làm cow ấy, mỗi wày sáu su, dể wười ta dem cỗ qịt vụn ấy về co có tây ńà nó.

- Kể za qế qì kũw zẻ. Sao mày xôw bàn way với kô záo ńà mày, lấy qáw kái qịt bò ấy về mà ăn?

- Gớm! Gớm! Qế qì kậu xiń kô záo kon kuá.

Mô wưở mặt lên kười zồi lại wiêm nét mặt và hạ zọw nói co qấp suốw.

- Qươ kậu, xôw fải là kon nói duồ, ńưw kứ kể ăn uốw ńư ńà ta qì xôw dượk bằw ńữw ńà quyền qợ qật. Dại ńư zưới ńà bà kụ ńà kon qật là wèo ńất hạw zồi, qế mà ăn kũw kòn dượk hột gạo won hơn, mà qứk ăn cẳw kó gì qì kũw fải kó bát kań, bát ziêu, diễ tôm, diễ tép, lúk dói côw qấy kòn muốn nuốt, cứ xôw dến nỗi ńư kơm ńà này. Hai kậu xôw liệu qế nào mà kứ ở dây mãi qì cịu làm sao dượk?

- Mày bảo kòn liệu làm sao?

- Hay là hai kậu lại quê ńà?

- Tiền dâu?

Qứ tặk lưỡi một kái zồi nói tiếp:

- Với lại kô mày cịu dượk qì cúw tao kũw cịu dượk.

Mô kó vẻ kụt hứw:

- Vâw, dã dàń zằw qế, ńưw tội gì hai kậu xổ?

- Tội gì! Tội xôw kó tiền! Cỉ tại xôw kó tiền dó qôi. Kó ńiều tiền qì cẳw qiếu gì nơi suw sướw.

Mặt y cuô cát và zọw y gay gắt. Mô kười ńạt. Nó tìm kác lảw:

- Qôi, kon di saw ńà qợ zặt là ńờ kái áo. Qươ kậu, kậu kó kuần áo dươ xôw ạ?

- Kuần áo hở?... Kó lẽ xôw.

Và Qứ zơ tay lên, bĩu môi "ồ" một tiếw lúk lắk dầu vẻ tởm lợm và cán nản. Cẳw kó kớ gì cíń dáw. Y wồi suốw gế. Y xẽ dập tay suốw bàn một kái, wồi qừ za một lúk, ńư cú ý một ý wĩ gì vụt dến. Dó kũw cỉ vẫn lại là bộ diệu. Y vẫn qườw kó ńữw fút qíc dów kịc một mìń ńư vậy, cẳw dể làm gì kả. Zồi y ńấk kái bút zơ tay với lấy tập vở họk cò ở kạń bàn bên cái, bắt dầu làm việk. Y dặt một kuyển vở cướk mặt, ńìn kái biề sác. Hoàw Qị Qu... Hoàw Qị Qu... Y vườ zở một kuyển ở way cên kùw..

 

 

 

 Sống mòn 7

Top of Fozm

Bottom of Fozm

San vườ về dến ńà, mới kịp ném kuyển vở và kái bút suốw bàn, dã kuay za, hỏi Qứ daw nằm dọk sác ở cên zườw.

- Ań dã dến qăm ńà qằw Fow cươ?

Y kởi áo tây, xoák tạm lên vác gế, zồi wồi suốw gế, lúi húi qáo zầy. Qứ dặt kuyển sác suốw zườw. Ńưw y wần wừ, cươ vội cả lời. Y kó vẻ ńư bị sác hút hết kả tâm cí zồi nên sau xi wừw dọk, kòn fải cậm cạp lờ dờ một lúk lâu. Sự qật qì y daw lưỡw lự, xôw biết kó nên nói zối hay xôw, hay kứ qật qà. Qật qà qì y dã xôw zám bấm cuôw ńà Hải Nam.

Kụ Hải Nam là một tay qầu xoán, kiêm lái gỗ, kiêm củ dồn diền, zàu kó tiếw ở vùw này. Wôi ńà dồ sộ kuổ kụ ở dầu làw, xiến Qứ và San, mỗi lần di kua, lại wĩ dến ziń kơ kuổ ńữw vị tể tướw về hưu cow kák cuyện Tầu. Ńư qế là zo lối kiến cúk một fần, ńất là zo kái kổw sơn son qếp vàw với ńữw cữ dại tự zất to và ńữw kâu dối zài qườn qượt. Một fần nưỡ zo hòn núi zả, ńữw cậu kây, ńữw kái dôn sứ ở way cỗ kổw vào. Ńưw kó lẽ kũw là zo kái vẻ kín kổw kao tườw nưỡ. Cow ńà Hải Nam kòn dến bốn, năm kô kon gái dến qì kả zồi ńưw vẫn cươ cồw. Họ cẳw làm gì mà kũw ít xi za dến bên woài. Họ kó vẻ kấm kuw. Cíń vì qế mà họ gợi ít ńiều ý wĩ tò mò và ńữw mơ ướk zất xôw dâu cow dám ńữw wười wèo mà kòn cẻ tuổi. Dướ kon cai út kuổ Hải Nam, kon vợ bé, lên bốn, năm gì dó, họk San. San qườw hay soa dầu bẹo má luôn và tẩn mẩn hỏi nó cuyện nọ, cuyện kiê. Một hôm Qứ bỗw duồ San qử hỏi nó sem kó qể cọ ở ńà nó hay xôw. Kố ńiên là San kũw cỉ koi dó là một kâu nói duồ qôi. Ńưw y kứ hỏi Fow. Qằw bé way lòw về hỏi lại ca. Và buổi ciều hôm ấy xi San cẳw kòn wĩ gì dến kâu hỏi lúk sáw wày, qì nó lên bàn zấy bảo San:

- Qươ qầy, qầy kon bảo; mời qầy, tối hôm nay lên ńà kon cơi, dể qầy kon nói cuyện.

San hơi sửw sốt:

- Tôi ấy à?... Fow kó hiểu việk gì xôw? Qầy dịń hỏi gì?

Qằw bé wẩn mặt za một lúk, zồi hỏi lại:

- Qươ qầy, kó fải sáw hôm nay qầy bảo kon hỏi sem ńà kó qể dể co qầy cọ...

- A, fải zồi!... Qế Fow hỏi zồi, fải xôw? Qầy bảo sao?

- Qươ qầy, qầy kon bảo: dượk, tối hôm nay mời qầy lên cơi, dể qầy kon nói cuyện...

Tan buổi họk, San kố lấy vẻ mặt và zọw nói qản ńiên bảo Qứ, ńư bảo y một việk zất bìń qườw.

- Tôi hỏi dượk cỗ cọ co cúw mìń zồi dấy. Lát nưỡ, ań qủw qỉń di cơi lên mạn Hải Nam, tạt vào dấy, co kụ Hải Nam nói cuyện, sem qế nào.

Qứ mở qật to dôi mắt ńìn San:

- Cọ ở ńà Hải Nam ấy à?

- Fải ạ! Kụ Hải Nam kó một qằw kon họk cúw mìń dấy ạ!

- Ai cả biết ńưw mìń cọ ńà ấy làm sao dượk?

- Sao xôw dượk. Wười ta bằw lòw zồi dấy.

- Ừ, qì wười ta bằw lòw. Ńưw lươw ań mỗi qáw dượk bao ńiêu. Ań qử hỏi qằw Mô sem! Ań nên ńớ bếp ńà wười ta sáw nào kũw fải dạp se dạp di Hà Nội sắm qứk ăn dấy ńé! Họ ăn uốw ńư cời ấy!

- Qì mìń kàw sướw cứ sao?

- Sướw! Ńưw nếu họ lấy mỗi qáw ba cụk dồw?

San ńăn zăw za kười:

- Qì cúw mìń lại qôi, cứ gì?

Qứ bĩu môi, cế ńạo:

- Qôi!... Nói zễ we cươ! Dến ńà wười ta hỏi cọ zồi dến lúk wười ta nói dến số tiền, lại qôi! Sao mà ań qôi tài qế? Tôi qì tôi sin cịu. Sin dể ńườw ań di.

San biết mìń duối lý, cỉ kười ńạt, xôw kãi lại. Ńưw cợt y wĩ lại za một diều. Y ôn tồn bảo Qứ:

- Xôw, ań ạ... Tôi cắk wười ta kũw xôw lấy mìń ńiều kuá qế dâu! Làm gì wười ta cả biết? Záo xổ cườw tư qì zết ai za tiền mà cả mỗi qáw ba cụk bạk? Vả lại wười ta qiếu gì tiền? Wười ta co ań cọ dể kầu lợi dâu? Kụ Hải Nam kó vẻ zất săn sók dến việk họk kuổ qằw Fow. Kó lẽ kụ ấy co cúw mìń cọ, là wĩ dến việk họk kuổ nó ńiều hơn wĩ dến tiền.

- Dã dàń, ńưw wười ta kũw fải lấy dến dủ kuổ wười ta.

- Ńưw wộ wười ta lại muốn mìń ở dể kèm qêm co qằw Fow ở ńà, qì sao? Zất kó qể wười ta xôw lấy dồw nào kả...

- Ńưw lại kũw zất kó qể wười ta dòi mỗi qáw ba cụk dồw. Hà hà! Ań qật là wười lạk kuan!

- Qì ań kứ gặp wười ta sem nào!

- Qôi dể ńờ ań.

- Tôi qì kòn nói kuái gì! Tôi xôw kó qì zờ. Ăn kơm cươ sow là tôi dã sưở soạn di họk zồi. Ań qì kứ qow qả dộ bảy, tám zờ dến ńà wười ta kũw dượk. Vả lại ań hơn tuổi, côw dứw dắn mà nói năw kũw dứw dắn hơn tôi, lại qạo sã zao, nên ań dảm ńận lấy việk này là fải. Tôi nói qật, cứ cẳw nịń ań làm gì dâu!

- Tôi kũw lạy kả nón kái sự qật qà kuổ ań!

Kả hai kười sòa. Ńưw cướk xi di họk, San lại ńân lúk Qứ dứw một mìń woài hiên gák, lại bên y, dứw dắn và xẩn xoản bảo y:

- Qôi, ań ạ!... Tôi lạy ań, lát nưỡ ań cịu xó lên ńà Hải Nam một tí. Ở dấy qì sướw lắm. Qế nào hai cúw mìń kũw dượk kả một buồw. Lại kó diện hẳn hoi, làm việk dêm tiện lắm. Mà tôi cắk wười ta xôw lấy tiền kuổ ań dâu. Ań kó qì zờ. Ań cịu xó zạy qằw Fow nó họk qêm. Wười ta qấy kon wười ta họk hàń tấn tới qì wười ta fải kuý ań. Zồi ań sem! Mỗi lần wỉ, ań muốn về kuê, kụ Hải Nam sẽ sai dáń ô tô kuổ kụ ấy co ań về dấy. Ań we tôi một tí nào, cúw mìń daw kần cỗ cọ. Kó cỗ co mìń cọ, mà mìń xôw cọ qì cọ ở dâu? Mà co way wười ta dòi ńiều tiền nưỡ, ań kũw xôw sợ kiê mà! Ań kứ ńận lời, nói: sin dể co zăm ba bưỡ nưỡ zồi mìń sẽ zọn lên. Ý qế zồi zăm, ba bưỡ nưỡ, mìń kứ lờ di, bảo qằw Fow về nói cuyện: "bây zờ zưới cườw lại zộw zồi, hay qầy záo ở luôn dấy co tiện... ". Ńư vậy qì dã sao?...

Qứ nể San, vả lại y kũw xôw muốn tỏ co San biết y ńút ńát, kém woại zao. Sươ nay y vẫn dể co San tin zằw y liń lợi và qáo vát lại dã cải dời, dã từw zao tiếp với dủ loại wười và kố ńiên là fải biết nói năw hoạt bát và dĩń dạk. Kó xó xăn gì là kái việk gặp một wười ńư kụ Hải Nam, dể nói cuyện về một việk tầm qườw ńư kái việk San cao co Qứ diều dìń? Vả lại kòn gì qườw hơn kái việk ôw dốk một cườw tư dến qăm bố mẹ họk cò? Cỉ kó vậy mà Qứ xôw zám dến ư? San sẽ zòm vào tận zuột y và biết qườ za qì y kũw cẳw bạo zạn, cẳw qàń qạo gì co lắm. Y ńớ dến hai tiếw "hãi wười" wày sươ mà bà y, bố mẹ y vẫn zùw dể mắw y, bởi vì y cỉ zu zú ở ńà, cẳw zám di dâu, cẳw zám dến ńà ai, mà zá kó dến cơi ńà ai kũw tìm kác lảw di, bởi cẳw biết nói năw với wười ta ńư qế nào. Y dã wấm wầm xổ sở zất ńiều vì kái tật hãi wười. Y kố sưở nó từ lâu. Mấy năm ở Sài Gòn, y dã kố tạo co y một ká tíń xák hẳn ká tíń kũ kuổ y. Y za woài qật ńiều, tìm ńữw kuộk hội họp, ńữw cỗ dôw wười, kố ý bẻm mép, ầm ĩ, câw cáo, wêń waw, và luôn luôn tự bảo mìń xôw bao zờ nên sợ lố? Y kũw cưỡ mìń dượk ít ńiều. Ńưw y wiệm za zằw y cỉ kó qể bạo zạn dượk ở ńữw nơi cẳw kó wười nào biết y qôi, hay là ńữw xi y quộk vào một bọn dôw. Lẻ loi và ở ńữw cỗ wười ta ńẵn mặt mìń, y vẫn qấy ńút ńát, vụw về, wượw wịu, y vẫn hãi wười ńư sươ. Xổ co y là y lại biết zõ hơn ai hết dó là một kái nỗi kém kỏi, một sự dớn hèn. Và y luôn káu kỉń với mìń, mạt sát mìń. "Ăn xôw nên dọi, nói xôw nên lời" qì kòn làm dượk cò cốw gì ở dời này? Tại sao y lại ít tự tin dến nỗi zụt zè lúw túw, tự hạ way kả với ńữw kẻ mà y biết về họk vấn kũw ńư về dứk hạń, kém y côw qấy?... Ờ, mà kòn fải nói ai, hãy nói way kụ Hải Nam. Mặk zầu kụ là một wười kiếm za tiền dượk bạk muôn, mặk zù kậu là một củ qầu lái gỗ và kả củ dồn diền nưỡ, kụ dã hẳn là một wười suất cúw cươ? Kả vùw này dều biết zằw hồi woài hai mươi tuổi, kụ cỉ mà một kậu bồi. Kậu bồi hìń ńư dã dượk lòw bà vợ An Nam kuổ một ôw củ wười Âu. Qế zồi dột ńiên ôw củ cết một kác bất wờ, bà củ dượk hưởw qụ kả một za tài hơn một vạn dồw. Bà lấy kậu bồi. Sẵn tiền, lại sẵn kái tài zao qiệp kuổ bà, dôi vợ cồw mới ăn lên ńư ziều gặp zó. Tiền dẻ za tiền. Xi wười ta kua dượk kái bướk dầu, gặp dôi ba việk fát tài zồi, qì hìń ńư kái cuyện làm zàu xôw fải là cuyện xó. Wười ta nói za tiền, wồi cơi kũw za tiền. Tiền dến một kác zất tự ńiên, cẳw kần fải tốn một tí mồ hôi, ńiều xi kũw cẳw kần dến kài tài suy tíń, sếp dặt kuổ kon wười nưỡ. Nó dều ńư máy vậy. Kụ kó zỏi zaw tài kán gì co lắm? Nói về họk qì kụ Hải Nam cỉ dọk nổi cữ kuốk wữ qôi. Nói dến tài qì kó lẽ tất kả kái tài kuổ kụ Hải Nam là kuyến zũ dượk một mụ dàn bà zảo kuyệt, lẳw lơ. Nói về dứk hạń qì kụ lại kàw dáw xiń bỉ lắm. Kuay kuắt, lườ lọk, tàn ńẫn, fụ bạk, zâm dãw... kụ kó qườ. Bây zờ qì tuổi zà dã dến zồi. Kụ dã qàń một ôw zà diềm tĩń, dạo mạo gần ńư qể hiền làń, kôw việk mặk kák kon, hằw wày hưởw kái qú an ńàn với mấy kây kảń, mấy cị hầu non và lũ kon, lũ cáu. Wười ta sẵn lòw kuên co kụ ńữw kái bất lươw kuổ kái qời sôi nổi wày sươ. Tiền kuổ mấy wười kon làm nên, kũw ńư mái tók bạk ńư tơ dã xiến wười dời ńìn kụ bằw ńữw kon mắt kíń kẩn hơn. Kụ zao zu toàn với ńữw wười mặt lớn, tai to. Ńưw kó fải vì qế mà kụ dột ńiên qàń một vĩ ńân mà mỗi xi tới gần Qứ fải hồi hộp, fải tái wười, fải zun zẩy và xép nép, kố làm co mìń ńỏ di dâu? Qứ fải biết cọw mìń. Y fải tự bảo y zằw: với kái họk, kái ńân kác, kái wề wiệp kao kuý kuổ y, y zất kó qể wướk mặt ńìn kụ Hải Nam hay bất kứ ai một kác dàw hoàw, xôw kó lý gì fải sợ wười ta kả. Y sẽ dến ńà Hải Nam... Y mới dịń qế qì kả một kái mộw fow lưu dã từ từ ziễn za kua xối ók y. Y tưởw tượw za, qeo ńữw mơ ướk wấm wầm kuổ lòw y, kăn fòw siń siń y sẽ ở với San... Ńữw bưỡ diểm tâm, bồi dem vào tận fòw ziêw. Ńữw bưỡ ăn cươ, ăn ciều với kả za dìń kụ Hải Nam, hay là zễ cịu hơn, với ńữw wười cẻ tuổi qôi... Ńữw buổi ciều wồi uốw cà ở woài hiên, ńìn suốw mặt hồ... Ńữw kâu cuyện qân mật và zí zỏm kuổ ńữw kô kon gái kấm kuw... Ńữw kái mùi soa zo họ qêu zùm... Ńữw bó hoa zo họ dem vào... Ńữw buổi tối kó căw kùw họ zạo cơi hay duồ wịc ở cow vườn... Ńữw wày wỉ kùw họ ziện se hơi di qăm kák dồn diền kuổ kụ Hải Nam... Và kố ńiên, kả một kuộk luyến ái với một, hay hai, ba kô cow một lúk... Ńưw wĩ dến dấy qì Qứ lại fải sựk ńớ dến Liên. Lòw y wuội lạń way. Kả một doàn wười gầy guộk, sań sao, zác zưới, lôi qôi: bà, mẹ, kák em... lại hiện za. Qứ qấy mìń dã íc kỷ, dã dê tiện, dã hèn. Y lại qấy kả zằw y dã kuá viển vôw cow ńữw mộw kuổ y. Kụ Hải Nam và ńữw kon cáu kụ kó bao zờ sẽ cọw y dến qế xôw? Họ cỉ là ńữw kẻ zàu, zất hợm kuổ, zất xiń wười. Họ sẽ dáń zá y bằw ńữw kuần áo, dồ dạk kuổ y và sẽ xiń y. Vả lại y sẽ vui lòw dów góp kái vai kon ńà zàu, ăn cơi và fù fiếm qế ư? Xôw! Y fải biết cọw y. Ńữw hạw wười ńư y fải ńận cân lấy kái zá cị kuổ mìń. Họ kó kuyền dượk tự kiêu. Bởi vì kái zai kấp kuổ y, kái zai kấp kần lao, cỉ hơn wười ở kái cỗ dượk tự hào zằw mìń hoàn toàn sốw bằw sứk làm việk kuổ mìń và dượk kuyền xiń tất kả ńữw kái gì xôw fải là mồ hôi, nướk mắt... Qứ qấy mìń bìń tĩń hơn, vữw zạ hơn, qấy y kó kuyền xiń kái zàu saw kuổ kụ Hải Nam. Y xiń kả bọn kon gái kấm kuw mà vườ lúk nãy dấy y dã mơ ướk. Liên kòn dáw yêu hơn, dáw kuý hơn ńiều. Kái lối sốw cow ńà kụ Hải Nam xôw hợp với y. Vậy qì y kòn dến ńà kụ làm gì nưỡ?

Tuy wĩ vậy, vào xoảw tám zờ, y vẫn mặk kuần áo za di. Kó lẽ cỉ dể kó qể cả lời San zằw y dã kó dến ńà kụ Hải Nam. Y dịń zõ way từ dầu kái qái dộ kuổ y. Y sẽ mềm mỏw ńưw mà xôw tự hạ, ńũn ńặn ńưw xôw dể wười ta kó qể hiểu lầm y là một ań càw su nịń xúm núm, cướk kưở kuyền, lễ fép ńưw xôw zùw kái zọw kuổ một wười bề zưới. Wiễ là y sẽ dối dáp với kụ Hải Nam ńư một kẻ waw hàw nói với một kẻ waw hàw. Y sẽ kíń kẩn, bởi vì kụ dã là một wười zà. Ńưw nếu kụ lại kứ tưởw kụ là to, xiń y là một ań záo kuèn cườw tư, cẳw kua ńư ńữw qầy kí kụ quê, mà zùw kái zọw kẻ kả với y, qì y sẽ xiń xỉń lại way cẳw qèm kuy lụy qằw nào và kó qể kuay môw dít vào mặt ńữw qằw zàu hợm hĩń và lên mặt. Y wĩ ńư vậy. Ńưw mới bướk cân dến dườw, tim y dã bắt dầu dập mạń zồi. Lạ kuá! Y qườ biết zằw kụ Hải Nam xôw qể dáń y, kũw xôw qể bỏ tù y. Qế mà y vẫn ńư sợ sợ. Y biết cướk zằw lúk kúi cào kụ Hải Nam, qế nào mặt y kũw tái di và tiếw nói kuổ y kũw zun zun. Mà ńư vậy qì kụ Hải Nam sẽ kười qầm y mất... Y qở hít mấy hơi zài dể cút kái kảm zák nặw nề daw dè ở wựk y. Fố vắw kâm. Cời tối. Zân qợ quyền kần zậy sớm dã tắt dèn, dów kưở ńà họ kả zồi. Kon dườw ńượ, zưới vòm kây tối den qăm qẳm, ńư một zòw sôw cảy cow haw. Qứ lủi qủi, cẳw côw gì và kúi dầu wĩ wợi. Y wĩ sẵn ńữw kâu dể dối dáp với kụ Hải Nam. Dến xi wẩw dầu lên, y wơ wák ńìn kuanh và ńận za mìń dã di kua ńà Hải Nam một kuãw zồi. Y xẽ kười ńạt và kuay cở lại. Tim y bắt dầu dập mạń. Ńữw bướk cân y tự ńiên wập wừw, cậm cạp hơn. Dến cướk ńà Hải Nam, y vẫn xôw wừw lại, cỉ ńìn vào. Kổw dów zồi. Một cút áń sáw lọt kua kák xe, kák lỗ ở, xôw dủ ciễ za dườw. Kái kổw lù lù, côw hiu kuạń và vắw lặw ńư một kái kổw qàń kổ vào một zờ xuyê xoắt lắm. Qứ siń wờ kái dồw hồ ở ńà mìń. "Kó lẽ muộn zồi, xôw fải mới tám zờ!". Y wĩ vậy và qấy wười ńẹ hẳn di. Y toan di qẳw về ńà. Ńưw mới dượk mấy bướk, y dã tặk lưỡi, woặt lại, bướk hẳn lại kổw ńà Hải Nam. Y côw qấy kái bấm cuôw zồi ńưw cươ vội bấm cuôw. Y gé mắt vào xe kổw, ńòm vào bỗw zật mìń: kó ai dứw sừw sữw ńìn za kổw. Ńưw xôw fải, dó cỉ là một fo tượw lớn, một fo tượw dàn bà xỏa qân. Qứ hơi nów mặt lên. Y kuay za, ńìn wượk, ńìn suôi ńư sợ kó một wười nào di tới, bắt gặp y. Zồi y lại ńòm vào. Y nín qở ńư làm một việk gì vụw cộm. Wười mỹ nữ uốn éo kái qân hìń lõa lồ zưới áń dèn sań zịu zưỡ ńữw cậu kây, dôn sứ waw hàw với hòn núi zả. Qứ qấy làm lạ zằw tận dến bây zờ y mới biết kó vật ấy ở dây mà way zưỡ kổw vào! Qì za cươ bao zờ y zám ńìn lâu, ńìn qẳw vào wõ ńà Hải Nam. Y cỉ liếk kua. Muốn zữ vẻ wiêm caw ńà záo kuổ y, qườw qườw y vẫn di woài fố mặt way dơ, dôi mắt ńìn qẳw về dằw cướk. Kua ńà Hải Nam kàw qấy fải làm za qế... Qứ ńìn zất tò mò, hồi hộp. Mới dầu lòw y sôn sao lên. Ńưw ńữw kảm zák sôn sao cìm suốw zần zần. Sau kùw, Qứ buồn buồn qì dúw hơn. Áń dèn sań tỏa suốw, hiu hắt lạń lùw. Ńữw kây kảń cow zấk wủ, zầu zầu. Kả dến hòn núi zả kũw zầu zầu. Dằw sau tất kả ńữw kái ấy, kái lối di vắw wắt cạy zài mãi vào cow. Dằw cướk zãy kưở to, kưở ńỏ dów kả zồi, ńư ở một kái ńà qươw. Vắw lặw, một kon tắk kè kêu. Qứ tưởw ńư một tiếw cuôw zéo, sẽ ầm ĩ lắm, zưỡ sự kuá im này. Y sẽ làm co wười ta fải wạk ńiên, fải sôn sao, ńư tiếw kêu báo dộw zưỡ dêm xuyê, cow một dồn biń. Y sẽ làm zộn wười ta lắm. Y ńìn lên kái bấm cuôw, zo zự. Y xôw bấm. Y kuay za, di về...

Bây zờ y sẽ nói với San qế nào dây. Y zụi mắt, ậm ừ. San cợt doán za, kười ńạt hỏi y:

- Ań lại cươ lên, kó fải xôw?

- A!... Lên zồi cứ!...

Zọw Qứ xàn xàn, wần wại, xôw kó vẻ tin mìń lắm. San wờ vựk. Y hỏi, dể co Qứ kó qể gỡ mìń:

- Kụ ấy di vắw, kó fải xôw?

Qứ vẫn wần wừ:

- Tôi xôw biết.

San kười sị za lỗ mũi với vẻ xôw bằw lòw:

- Qế là kái kuái gì? Cẳw qà ań kứ nó fắt way za ań cươ lên ńà kụ ấy.

- Tôi lên zồi.

- Hừ!

- Ńưw xôw vào.

- Qế qì nói làm gì? Qà ań kứ nằm kễń za ở ńà mà dọk sác, di làm gì co mất qì zờ? Lên mà xôw vào qì lên làm gì?

San gay gắt, Qứ kười sin lỗi:

- Tôi qấy wười ta dów kưở zồi!

- Ań wốk! Ńà wười ta lúk nào xôw dów kổw. Mìń bấm cuôw cứ lại...

- Ấy, qì tôi dã tạt vào, toan bấm. Ńưw ńìn vào cow qấy im lặw kuá. Im ńư họ wủ zồi...

Y wập wừw một cút, zồi qêm:

- Với lại... Nói qật za qì tôi kũw xôw qíc cọ ńà Hải Nam.

Y viện ńữw lý lẽ kuổ y za. San cẳw buồn we, y cỉ bảo:

- Vậy qì qôi! Cẳw di dâu nưỡ là sow cuyện!

Y kuay vào bàn, zở sác kêu soàn soạt. Y káu lắm. Qứ kúi mặt wượw wịu và hối hận. Y kũw hơi káu nưỡ. Y muốn văw lại San, ńưw nín dượk. Muốn lấy lại vẻ tự ńiên, y lại nằm suốw, kầm sác, làm ńư dọk. Y xôw dọk. Y wẫm wĩ. Kàw wẫm wĩ kàw qấy tứk với mìń, tứk với San. Y hậm hựk mãi. Và sau kùw qấy kần fải mạt sát một wười nào. Y mạt sát kụ Hải Nam.

- Kái lão zà qối dến qế là kùw! Qối nát dến qế là kùw! Dặt một tượw xỏa qân cơ cẽn bên kạń một hòn non bộ! Cửi wệ quật! Xiêu zâm! Dểu káw! Tự ńiên tôi kó ńữw ý wĩ xôw tốt về lũ kon gái kấm kuw ńà nó. Cắk cúw nó fải kó kái tâm hồn hư hỏw, dĩ qõa, zâm dãw wấm wầm, gê gớm lắm. Dã ăn xôw, wồi zồi, tẩm bổ ńiều mà lại ở một kái hoàn kảń qối qa dến qế!...

San mỉm kười:

- Có sói và zàn ńo.

Lòw tự ái kuổ Qứ gầm lên:

- Ńo! Ńo gì? Ńo qối ấy à?

San vẫn miể mai:

- Qì kố ńiên! Qối bởi vì kao kuá.

- Ań nói dúw. Kuả ńiên kó qế qật: qối cíń vì kao kuá.

San vỗ tay suốw dùi kười hô hô

- Fải zồi! Tôi biết mà!

Y xoái cí vì tưởw Qứ wớ wẩn xôw hiểu y miể mai. Ńưw Qứ vườ soay tay, vườ kố nói lấp tiếw kười kuổ San di.

- Im dã nào! Ań zốt lắm. Ań dể tôi kắt wiễ co ań hiểu.

- Tôi hiểu zồi! Ńữw kuả ńo cín kuá, cín zàń zàń za dấy zồi, xôw kòn cê sań vào dâu dượk. Bởi qế co nên ań càw có sói dàń fải cê là qối.

Và San lại kười to hơn. Xôw kãi lại kái mồm bô bô kũw qằw ca ấy dượk! Qứ dã kiń wiệm ńiều lần, biết qế. Y dàń dể co San kười cán zồi mới bảo:

- Nói với ań, tứk lạ! Ań dã xôw hiểu gì, lại hay dáń cốw lấp, xôw dể co wười ta nói. Tôi bảo cúw nó qối nát cíń vì kao kuá, là kó suy wĩ, cứ cẳw fải nói liều. Tôi hỏi ań: tại sao kon gái ở ńà kuê ít hư mà fần ńiều cỉ kon gái ńà zàu ở tỉń qàń mới hay hư cứ?

Dột ńiên, mặt San dổi xák. Nụ kười cở nên gượw gạo zồi ńạt hẳn. Dôi mắt ńìn suốw, kó vẻ ńư suy wĩ. Một qoáw sau, cúw lại wướk lên, ńìn qẳw vào mặt Qứ, với một vẻ zụt zè, nưở ńư cế ńạo. Y xôw bô bô nưỡ. Bằw một kái zọw ńỏ ńẹ ńưw gãy gọn, y hỏi Qứ:

- Ań kó cắk kon gái ńà kuê ít hư xôw?

Nét mặt Qứ kũw dột ńiên biến dổi. Dôi mắt Qứ lúw túw cáń kái ńìn kuổ San. San lại tiếp:

- Ńư cíń vợ mìń cẳw hạn?

Qứ qấy now nów ở tai. Mặt y dã dỏ zồi căw? Y xôw wờ San lại kó qể bất ńã với y ńư vậy. Y tứk zun wười. Kả cuyện sươ lại cở về cow cí ńớ, zõ zệt ńư mới sảy za hôm cướk.

Y qấy y vườ mới kua một cận ốm zài, daw zưỡw bệń ở ńà kuê... Một buổi ciều, San dến qăm y... San wập wừw xuyên y nên kưới vợ way di...

- Tại sao? - Qứ tái mặt và hỏi vậy. Dôi mắt nảy lưở.

- Bởi vì... bởi vì... San kúi mặt và bỏ tiếw ta, zùw tiếw Fáp - Wười ta lườ zối ań...

Qứ coáw váw wười. Y kó kảm zák ńư cỉ kòn kái dầu y là nặw, kòn tất kả wười y dều ńẹ bỗw, y bấp bêń ở cên xôw, mọi vật kuay lộn, cập cờn, y hoa mắt, cẳw kòn ńìn gì zõ. Ńưw lòw y vẫn sáw suốt ńư qườw. Y vẫn dủ sáw suốt dể hỏi San, ép San fải nói, và we hết dầu duôi kâu cuyện. Kũw cẳw kó gì ńiều. Liên kó tìń với một qằw kôw tử bột ở cow làw, một qằw mà sự kém wười cươ kưới kuổ Liên về dủ mọi fươw ziện dã zàń zàń, một gã kon cai lêu lổw và bịp bợm. Cúw qườw dáń bạk với ńau, duồ bỡn với ńau tại ńà một wười ań zể, Liên co tiền nó luôn luôn. Và cow một dám hội zất dôw wười, Liên dã zám kôw ńiên ném một kái kuạt mới muô co nó... Qứ tưởw ńư mìń kó qể cết way hoặk diên wười. Y dã sao sák suốt một dêm, xók suốt dêm. Y dã wiến zăw, wuyền zuổ zất ńiều wày. Zồi zất ńiều wày, y dã tự vò sé lòw mìń một nỗi băn xoăn xổ hơn tất kả ńữw nỗi xổ kuổ lòw wười ta gọi là bán tín bán wi. Y dã kầu co Liên dủ mọi nỗi xổ, nỗi ńụk ở cên dời. Y dã ao ướk cíń y kó qể kầm zao mà zết cết Liên. Ấy qế zồi lại vẫn kưới Liên, way sau dấy ít lâu. Cỉ vì y vẫn kòn qấy yêu Liên mà bà và bố mẹ y qì kuyết bắt y kưới Liên co bằw dượk. Sau dám kưới, dượk gần gũi Liên, biết tíń nết Liên, zần zần ńận za zằw Liên xôw qể là một wười ńư y vẫn wờ, tất kả kâu cuyện kuổ San xôw dúw một fần nào. Y dem ńữw bằw cứw ấy, hỏi lại San, San kũw ńận zằw kâu cuyện kuổ mìń sai, ńưw lại zùw ńữw kâu nói lấp lửw, ńữw vẻ mặt nướk dôi dể tỏ mìń ńất dịń xôw tin Liên vô tội. Dôi bạn zận wầm ńau vì dấy. Ziêw về fần Qứ, mỗi lần fải nói cuyện vợ mìń ở cướk mặt San, y vẫn xổ tâm dối với San, qì vợ y cả là một kái ńụk kuổ y dó ư? Kó lẽ San kũw hiểu qế, nên từ wày ở cuw với Qứ, cươ lần nào y hỏi qẳw Qứ về cuyện vợ kon. Sao lần này y lại cợt zở cứw, sỗ sàw dến qế?

Qứ xôw ńìn San, dáp:

- Vợ cúw mìń kó hư, kũw bằw bốn kô kon gái ńà zàu cỉ biết ăn zồi dáń fấn, tô môi, ướm hết kuần áo nọ dến kuần áo kiê, za dườw qì xoák tay với ńữw kép ôm dàn tây, cải dầu sừw, ở ńà qì cỉ ve vẩy di za lại di vào, xôw nằm gế síc du dọk tiểu quyết tìń qi lại soi gươw uốn éo, ưỡn kái wựk, woáy kái môw, hay ńún ńảy vườ hát tây vườ xiêu vũ. Vợ cúw mìń kó hư kũw kòn biết nuôi kon và nếu xôw bận bịu vì kon qì kũw kòn kiếm nổi miếw mà ăn, cẳw cịu fải bám mìń vào kẻ xák.

Y dã fải kố làm za vẻ bìń tĩń, ôn tồn. Sự tứk zận vẫn kòn zuw lên cow tiếw nói. San we căm cú lắm, y vặn Qứ:

- Qế sao cow mười gái cụy lạk qì kó dến cín wười là gái kuê, gái ńà wèo?

- Ań bảo qế nào là cụy lạk?

- Kô dầu, gái ńảy, gái zaw hồ cẳw hạn, ńữw kẻ sốw về wề son fấn.

- ... Cứ xôw fải ńờ sứk làm việk kuổ dôi tay hay kuổ xối ók mìń mà sốw? Nếu ńư vậy qì cẳw kứ gì kô dầu, gái ńảy, gái zaw hồ mới cụy lạk, fần ńiều lại toàn là kon hay vợ ńà zàu kả. Vợ, kon ńà wèo fải làm việk mới kó ăn, mà xi wười ta kòn làm việk, xi wười ta cỉ kiếm ăn bằw sứk làm việk qôi, qì gọi wười ta là cụy lạk làm sao dượk?

San wây mặt za, lẳw lặw ńìn Qứ một lúk lâu. Nói zằw ńìn, ńưw qựk za qì dôi mắt y vắw kái ńìn. San daw mải wĩ gì. Một lúk sau y mới lại hơi mỉm kười bảo Qứ:

- Qế qì cắk ań qíc wèo?

Qứ cuô cát hỏi:

- Ań cươ wèo bao zờ hay sao?

Và y tiếp:

- Nếu ań dã wèo kua một vài lần qì ít za ań kũw fải biết zằw kái wèo cẳw kó íc co ai. Nó làm tiêu mòn sứk lựk, héo hắt tâm hồn. Nó xiến wười ta qàń bủn sỉn, ńỏ ńen, íc kỷ, sát bờ dất. Nó tạo nên qàń ńữw kon wười nô lệ.

San kười hở kả lợi, kêu lên:

- Qế qì kó cời mới hiểu ań muốn gì! Zàu qì ań cê là cụy lạk. Wèo qì ań cê là íc kỷ, ńỏ ńen, nô lệ. Vậy qì ý ań qế nào?

- Zất zõ zàw. Tôi cỉ yêu sự làm việk và ńữw wười làm việk mà qôi. Qeo ý tôi qì fải ziệt co hết ńữw kẻ wồi xôw hưởw ńữw qứk kuổ kẻ xák làm za mà cẳw làm za dượk kái gì. Ai kũw fải làm, ai làm kũw fải dượk no dủ, tự zo, mà cỉ ńữw ai làm mới dượk no dủ, tự zo.

- Lại kái quyết mọi xi kuổ ań! Ńưw này! Tôi hỏi qật ań... Cúw mìń hãy gák kái wiễ hai cữ hư hỏw qeo kái wiễ cíń dáw hai cúw mìń qườw hiểu. Cỉ nói qeo kái wiễ qôw qườw kuổ mọi wười qôi. Wiễ là... nói cắw za way qế này co tiện: kó bao zờ ań wĩ zằw cow lúk cúw mìń di vắw qế này, vợ cúw mìń ở ńà kó qể kó woại tìń xôw?

Qứ wạk ńiên ńưw kố làm za vẻ lạń lùw:

- Cươ bao zờ tôi wĩ qế bởi vì tôi xôw hay wĩ lôi qôi dến ńữw cuyện ấy làm gì. Ńưw tôi tưởw sự ấy kũw là qườw.

- Wiễ là kó qể sảy za dượk lắm, fải xôw? Ờ, qế bây zờ tôi lại hỏi ań qế này, xôw kó gì, ńưw tôi cỉ nói qí zụ qôi dấy ńé, qí zụ bây zờ dột ńiên ań we tin vợ ań woại tìń qì ań wĩ qế nào?

Qứ qấy ńói cow tim một kái và dột ńiên xó qở. Ńưw y vẫn kố qản ńiên:

- Cẳw wĩ qế nào.

- Xôw, tôi xôw nói zằw ań wĩ dến sự bỏ vợ, hay dâm cết vợ, hay tự tử, hay bỏ ńà di. Cúw mìń kó kon zồi. Cúw mìń wĩ dến kon... Tôi cỉ hỏi ań sem ań kó káu gì xôw? Káu suôw qôi...

- Tôi tưởw cả kó gì dáw káu. Qeo ý tôi, qì kái việk kiê kũw cỉ là một ńu kầu siń lý ńư ăn uốw, ńư tất kả ńữw ńu kầu siń lý xák. Wiễ là tự ńiên và zất bìń qườw. Kó kái gì dáw co mìń dể ý kuá dâu? Xi wười ta dói kuá.

San xôw kãi lại. Ńưw nét mặt y, ńất là dôi mắt lữw lờ, cẳw kó vẻ gì tán qàń với ý Qứ. Tuy vậy, sau một qoáw wập wừw y kũw bảo:

- Tôi qì tôi kũw wĩ ńư ań vậy. Ńưw tôi tưởw mìń gặp kái qằw nó cim dượk vợ mìń, qế nào mìń kũw hơi xó cịu.

Kó ńư vậy qật. Hơn qế nưỡ, tất kả ńữw ý wĩ táo bạo Qứ vườ dem za, kó fải là ńữw ý wĩ qật kuổ y dâu? Nói co dúw qì kó lẽ dó là ńữw ý mà y vẫn muốn qeo duổi, ńưw cươ bao zờ dã kó qể bắt lòw qeo. Lấy lý cí mà suy qì kái việk vợ woại tìń xôw dáw co cồw dau dớn, gen tuôw ńưw Qứ vẫn qấy mìń dau dớn, gen tuôw, way từ lúk mới wĩ dến sự woại tìń. Y làm bộ xôw kuan tâm, cỉ vì tự ái mà qôi... Ńưw tại sao hôm nay San lại qắk mắk về kái vấn dề woại tìń ńư vậy? Một ý wờ vụt dến cow ók Qứ, y ńìn soi mói San. San kúi mặt. Và Qứ vụt ńớ dến kái buổi ciều San hấp tấp về kuê, kâu nói nưở kín nưở hở kuổ y, sự qay dổi tíń nết... ńữw dêm xôw wủ hay wủ zồi mà buột miệw rên lên... sự tiêu tiền fuw fí hơn xi cướk... A! Hẳn là San dã kó diều gì bất mãn về vợ y dấy. Qứ lại ńớ dến một kâu San bảo Qứ mới kác dây kó mấy hôm: "Ań kó kác gì co tôi di qật sa xôw? Hay là gần kũw dượk, ńưw kần một cỗ nào, nếu tôi dịń zấu qì ńà xôw qể nào biết dượk...". Và Qứ cợt ńận za zằw San kó vẻ bị nỗi dau dớn wấm wầm nuw nấu dã ńiều: dôi mắt qâm kuầw, za sám ńư zo, kái ńìn mệt mỏi và dờ dẫn... Cuyện gì mà San dến nỗi fải ốm wười di ńư vậy...

Sự im lặw dã gần ńư cở nên xó cịu. Cợt tiếw ńữw bướk cân nặw nề lên qaw gák, co dôi bạn một kớ dể kuay za. Mô lên dể mắk màn. Tuy di cên gák và kăn ńà cẳw zộw gì, nó kũw bướk ńữw bướk bìń bịc, hùw zũw ńư bướk kuổ ńà biń. Sàn gák bị zuw. Kái tủ bị zuw qeo và ńữw kái kốk, cén dể cên mặt tủ, cạm vào ńau, kêu lác kác. Qứ qấy ở Mô một kái gì cẻ, mạń và dẹp lắm. Wười nó way wắn, dôi vai zộw, kái wựk vạm vỡ ńô za. Kái vui zạw zỡ cên nét mặt hơi wờ wệc, nụ kười hồn ńiên nở cên môi, nó kó vẻ kiêu wạo vì kái tuổi hai mươi và kái qân hìń lựk sĩ kuổ mìń...

San hỏi nó:

- Mày cươ về ńà mày kiê à? Gan qật! Tao cịu mày!

Nó tủm tỉm kười:

- Qươ kậu sao kiê ạ?

- Kó vợ mà dến bây zờ vẫn cươ kần về.

Nó toét mồm kười hi hí, ńư sấu hổ:

- Qươ kậu, kó kần gì kái ńẽ dó? Kon qiết tưởw làm zai, về kái dườw vợ kon, cẳw nên ham mê lắm.

- Qế mày lấy vợ làm gì?

- Ồ qươ, qươ kậu, qế cẳw lẽ làm kái qằw kon zai mà lại xôw kó vợ? Wười ta lấy vợ kả qì kon kũw fải lấy, cứ kon kó kần gì dâu!

- Úi cà...

Mô kười hùw hụk. Qứ và San mỉm kười. Qứ zậy, cáń za gế, dể co Mô mắk màn.

San bỗw nảy za một ý, y hỏi Qứ:

- A! Qế này này, ań ạ... Cúw mìń bảo way qằw Mô nó bảo bà kụ ńà nó co mìń cọ... Kó dượk xôw, Mô?

- Qươ kậu, ńà lá hai kậu ở sao dượk?

- Dượk, ńà gì kũw dượk. Ở ńà kuê cúw mìń, tao vẫn ở ńà lá dấy cứ ńà gạc dâu?

- Di làm qì bà kụ ńà mày với vợ mày kũw fải ăn kơm cứ! Bà kụ ăn qế nào qì cúw tao ăn qế. Kả ńà ăn kùw một mâm...

- Qươ kậu, qế qì koi xôw tiện.

- Sao xôw tiện?

- Vâw, ńưw ńà cật lắm! Cỉ vườ kê dượk hai kái zườw, một kái kuổ bà kon, một kái kuổ vợ cồw ńà kon.

- Mặk kệ mày! Mày làm sao dượk qì làm!

- Qươ kậu, kái ấy dể tùy hai kậu cứ kon biết làm sao dượk?

- Qế mày bảo cúw tao ở dâu bây zờ?

- Hay là hai kậu lại quê ńà?

- Ừ, quê ńà qì kũw dượk ńưw kòn ăn qì sao?

San vẫn qế, zồi tự cả lời:

- Tao bảo mày!... Mày sem kó kái ńà nào zộw zộw, dủ co bốn năm wười ở, quê một kái, zồi bảo bà kụ ńà mày zọn dến co cúw tao cọ với. Cúw tao cịu kả tiền co. Qế là dượk cứ gì?

- Vâw, kậu kứ dể kon bàn với bà kon sem.

San kố ép:

- Cẳw fải bàn gì nưỡ. Cúw tôi mặk kậu! Kậu làm sao co cúw tôi kó cỗ ở, cỗ ăn qì làm!

- Xôw dâu ạ! Qươ kậu, kon dã biết dâu mà zám ńận?

- Mặk kậu! Mặk kậu! Cúw tôi xôw biết...

- Qươ kậu!...

San vườ lắk dầu, vườ ńắm wiền hai mắt, ńất dịń xôw we gì xák nưỡ. Mô dộw mở mồm cựk kãi. San dã vội vàw nói lấp di, xôw co kãi. Mô dàń kười.

 

Sống mòn 8

Top of Fozm

Bottom of Fozm

Qứ và San co việk ép Mô sếp cỗ ăn, cỗ ở co họ cỉ là cuyện duồ. Xôw wờ Mô lại dể ý ńiều. Kố ńiên xôw fải cỉ vì muốn tận tâm với hai kậu mà qôi. Kòn vì lợi íc ziêw kuổ nó. Nó hỏi họ zất kỹ kàw về việk tiền now...

- Qươ hai kậu, hai kậu dịń tìm wười qổi kơm qáw co hai kậu qế qì mỗi qáw hai kậu dịń co ńư qế nào?

Qứ ńườw việk tíń toán ấy co San. San dã cẳw làm nội cợ mãi zồi dấy ư? Y tất ńiên fải hiểu zõ hơn Qứ, mỗi qáw hai wười sẽ tiêu qụ hết mấy dồw bạk gạo, mấy dồw bạk qứk ăn, mấy dồw bạk mắm muối, nướk non, kủi lưở... Y kười bảo:

- Tíń qì biết qế nào mà tíń? Cúw mìń kó di cợ dâu mà biết? Kái ấy qì kứ dể qằw Mô nó hỏi bà kụ ńà nó co.

- Xôw, hai kậu dịń co ńư qế nào qì kứ bảo, dể kon kòn fải tíń...

Mô bảo qế. Và nó nói cắw za ńư qế này:

- Cẳw zấu gì hai kậu... Bà kon kũw zà zồi. Di se kát qì kể kũw kiếm ăn dượk, ńưw vất vả. Zá ńận qổi kơm co hai kậu dượk qì kon bảo bà kon ở ńà co ńàn qân một cút. Zồi bà kon kũw buôn vài qứk kuà báń, hoa kuả, za kột dèn wồi, dể kiếm qêm mỗi qáw vài dồw. Miễn sao dủ co một mìń bà kon ăn, xôw fải ăn tiền ńà kon di làm...

Qế wiễ là bà kụ ńà nó sẽ làm một việk buôn bán dặk. Kó lợi qì làm, xôw kó lợi qì kụ di se kát. San biết qế qì sẽ sót zuột co mìń lắm, mà zút lại qì xôw tiện, nên hỏi Qứ:

- Ań wĩ qế nào?

Qứ ńún vai

- Tùy ań... Tôi biết gì?

Y kó vẻ bựk mìń. Hìń ńư y muốn bảo: "Ań xỏe bới cuyện ta qì bây zờ ań liệu lấy!"... Liệu, tứk là từ cối hay cả zẻ, dể co qằw Mô xiń và kười qầm mìń cow bụw. Hay là cả qật dắt, co vườ lòw nó, zồi kó buốt zuột qì kố kắn zăw lại mà cịu vậy, cẳw kòn các ai dượk nưỡ. San làm qì y cịu, Qứ xôw zự gì vào dấy! Xôw ńữw qế, Qứ kòn kó kuyền oán San...

San kười ńạt, bảo Mô:

- Tao tưởw bà kụ ńà mày kó qể vẫn di làm kũw cẳw fiền gì.

- Qươ kậu, qế qì ai qổi kơm co?

- Lúk cươ về... Xi nào wỉ làm, hãy qổi kơm.

- Ńưw qườw qườw cươ bà kụ ńà kon lại xôw về, qổi kơm ăn way ở bờ sôw. Sa qế mà ńữw di kùw về qì hết wày cứ kòn gì?

- Qế vợ mày?

- Ńà kon qì nó về dấy, ńưw về muộn lắm. Vả lại, di cợ vào lúk nào dượk? Mà xôw di cợ qì lấy dâu za qứk ăn? Mà way kó gửi dượk qứk ăn kũw xôw kó qì zờ mà nấu nướw.

- Qứk ăn qì kần gì? Miễn là kó kơm qì dượk. Cúw tao xôw dòi qứk ăn dâu mà sợ.

- Qươ kậu, kậu qì kậu wĩ qế, cứ cúw kon qì lại fải wĩ xák. Dã ńận kơm nướk co hai kậu qì fải zọn co za hồn một mâm kơm.

- Xôw za hồn kũw dượk. Cúw tao bằw lòw cỉ ăn kơm xôw qôi kiê mà!

- Qươ kậu, qế qì hai kậu kần gì fải di dâu co tốn tiền? Hai kậu kứ ở dây. Ở dây kũw kó kơm zau cứ gì!

Mô kười, ńưw kái kười cẳw dượk tươi co lắm. Xi nói kâu vườ zồi, kái kổ nó gân lên. Nó kó vẻ ńiếk qầm San: " Muốn ăn won ńưw lại xôw muốn mất tiền". San dỏ mặt, hất tay một kái, nói ńư wười zận zỗi.

- Qôi, qế này này... Cẳw nói lôi qôi gì nưỡ... Lươw tao mỗi qáw cỉ kó mười hai dồw bạk dấy qôi. Tao dến tiêu hết kả mười hai dồw là kùw qôi, cứ gì?

Mô cẳw nói sao, San wừw một lúk zồi lại bảo:

- Mỗi qáw mỗi wười cúw tao dươ cụk bạk. Hai wười hai cụk bạk.

Mô wây mặt za, ńư ńẩm tíń:

- Hai mươi dồw qì tiền ńà dã mất dộ bốn dồw zồi... San tiếp qật ńań:

- Với vài dồw tiêu lặt vặt, wiễ là kòn dộ mười bốn dồw tiền ăn co hai wười.

Mô wẫm wĩ một lát zồi cợt hỏi:

- Hai kậu dịń co mười bốn dồw wuyên tiền ăn kó fải xôw?

- Fải zồi.

- Vâw, biết vậy. Qế qì qế này này. Kon ńận qổi kơm qôi, kòn mọi qứ ńà kưở, zặt ziệ, zầu dèn... mặk hai kậu kả.

- Dượk zồi, mày kứ lấy mỗi qáw mười bốn dồw kòn mặk cúw tao. Ńưw fải tìm co cúw tao kái ńà.

- Vâw, ńưw ấy là kon mới ńận tạm qế qôi, cứ cươ zám nói cắk với hai kậu. Dể kon kòn hỏi lại bà kon dã...

Qứ, và kó lẽ kả San qầm mow co bà mẹ vợ nó xôw bằw lòw ńận. Ńưw hìń ńư mẹ kon ńà nó dã bàn di bàn lại, cù liệu dâu vào dấy kả zồi. Nó cỉ kòn dòi co biết số tiền. Số tiền sét za kó qể ńận dượk zồi, lập tứk nó di hỏi ńà co Qứ và San. Wày hôm sau, nó bảo:

- Kon quê dượk ńà zồi dấy. Kó ba dồw một qáw. Tối hôm nay, mời hai kậu suốw sem.

Kái ńà ở qụt vào mãi cow làw. Từ woài dườw ńượ kó một kái wõ gạc di vào. Wõ vào dến ńà ấy vườ kùw. Ńưw vòw dến sau ńà, một kái wõ xák cũw hơn, kề một dầu lên kái wõ kiê và cạy saw tận mặt kiê làw, vắt hai sợi zâu dỏ kuổ nó lên kái sườn sań zì kuổ một kon dê lớn. Kái lối di bẩn qỉu và zák zưởi! Lẫn zák mụk, lá xô fủ cên mặt, zầy dến nỗi wười ta di qấy lún cân. Qứ và San dã di kua dấy một vài lần, ńưw cươ bao zờ côw qấy kái ńà, kó lẽ cỉ vì dến dây họ kòn mải căm cú ńìn mặt dất dể cáń ńữw qứ zơ bẩn ńan ńản ở lối di. Vả lại kái ńà liền sát một kái cuồw wượ duô to, ở dầu cow. Kái cuồw wượ với ńữw kon wượ kao lớn, nở naw, cải cuốt và kiêu hãń ńư bộ biń fụk mới, ńữw kon wượ qở fì fì và dập cân kêu bôm bốp, coán hết kả sự cú ý kuổ wười ta. Wười ta cỉ côw qấy kái cuồw wượ mà qôi. Nó nuốt hết kái ńà. Dứw bên woài mà côw, ai kũw tưởw kái ńà là một fần cuồw wượ.

Zừw lại cướk kái kổw qấp lè tè dụk way vào một bứk tườw sau, Qứ hỏi San:

- Qế za cỗ này kũw kòn một kái ńà ư?

- Tôi kũw xôw wờ dấy.

Mô dã vào cướk dể bảo wười ta síc có. Nó cậm za. Hai ńà záo ńìn kuanh. Họ kó vẻ hơi qất vọw. We lời Mô tán tụw sự sạc sẽ kuổ kái ńà sắp quê, họ xôw dòi qấy ńữw kái mà họ daw fải qấy. Dó là ńữw dám kỏ zậm um ở sát cân tườw, ńữw vũw nướk den, ńữw cỗ dất fủ rêu ńầy ńầy, ńữw dốw zák lù lù, bườ bãi. Một mùi xai xai, xăn xẳn bốk lên. Kả hai wười kùw ńun mũi, ńưw cẳw wười nào nỡ nói za. Qứ cầm wâm bằw kái vẻ kuen quộk kuổ y. San xe xẽ kười vô kớ. Họ zất sợ tỏ za mìń là ńữw wười xó tíń. Kó mỗi qáw ba dồw bạk mà dòi saw cọw làm sao dượk?

Mãi San mới zám zụt zè nói ńỏ một ý wĩ kuổ mìń:

- Cắk ńiều muỗi lắm?

Y zùw tiếw Fáp. Qứ kũw zùw tiếw Fáp, xẽ ńún vai, dáp lại:

- Kó lẽ...

Vườ lúk ấy qì Mô za:

- Mời hai kậu vào.

Một kái dầu cọk lốk kũw từ sau lưw nó ńô za.

- Cào hai ôw ạ! Mời hai ôw vào cow này.

Mô xẽ zới qiệu với Qứ và San:

- Ôw củ.

Vườ kịp, Qứ và San daw lúw túw, xôw biết nên cào lại wười ấy bằw gì co fải. Y mặk dộk mộk cọi một kái kuần dùi den, một kái áo káń vải zòw zọk, mới kài kó hai xuy. Kó lẽ qấy xác dến, y mới mặk vội vàw kái áo vào. Y vườ sun soe mời xác, vườ kài nốt mấy kái xuy cên. Kuần áo qì qế mà wười za den qui, nặw nề, kụk mịc. Za, kó lẽ vì suốt dời kởi cần nên zất loãw, zất qô. Hai mắt kèm ńèm, cán cau cau. Cân di bìń bịc. Qứ và San fải hơi kúi suốw dể cui kua kổw. Mới bướk vào một kái ńà waw, mặt cướk côw hốk hák ńư kuán cợ. Dó là ńà bếp. Bếp ở liền way kạń kổw. Fiế cow kòn zộw, ńưw cẳw qấy kê dồ dạk gì, toàn qúw mủw.

Tạt céo kua một kái sân ńỏ, lát gạc, kó tườw hoa, bể nướk ở bên woài, họ tới kưở zưỡ wôi ńà cíń. Kiểu ńà sây ở kuê wiễ là qế nào co sow cuyện qì qôi. Xôw kó hàw hiên, ba xoaw kưở ở tít mãi woài, qàń qử một kái hè kon kũw xôw kó nưỡ. Dó là kái lỗi kuổ củ ńà qam muốn co kái lòw ńà dượk zộw. Qứ dể ý dến bốn kon số "1935" ở cow lòw kái xuw vưỡ hìń cữ ńật, ở bên cên kưở zưỡ. Qì za kái ńà này, làm kũw cươ lâu lắm. Dượk kái nền kao, kao hơn sân ńữw hơn một qướk tây. Xôw ńư kái bếp ở dằw dầu, cỉ kao hơn sân bằw hai hòn gạc dặt lên ńau. Dằw này fải kó dến ba kái bậk dể co wười ta lên...

Ôw củ kắm dầu, lút kút di ńư cạy, huỳń huỵc cạy vào ńà cướk. Qứ và San, vườ di vườ kố ý ńìn, xoan qai, dủw dỉń qeo sau. Mô bao zờ kũw zất lễ fép xi kó wười woài, zón zén và kíń kẩn di dằw sau hai kậu. Qàń qử củ dã vào ńà tám dời zồi, xác mới tới ńữw bậk lên. Họ kũw cươ lên vội. Ôw củ lại lút kút cạy za, nói ńư kuát vào tai.

- Mời hai ôw vào!... Mời hai ôw kứ vào!... Có síc zồi!...

- Vâw ạ!...

Qứ và San vào ńà. Zan zưỡ, cừ mấy kái zườw qờ, án qư kê ở bên cow, fiế woài cẳw kó gì. Củ mời xác lại bộ bàn gế lim kê ở mạn woài một zan bên. Một wười dàn bà, cắk bà củ daw wồi với ba dướ cẻ cên bộ gế ở mạn cow, mải mốt ẵm dướ ńỏ ńất, dứw lên. San và Qứ kúi cào:

- Bà ạ.

- Cáu xôw zám ạ! Lạy hai ôw!

Bà vội vàw dáp lại. Kái zọw mềm mỏw. Kâu cào kuá ư lễ fép dối với ńữw wười kòn cẻ kuá, xiến Qứ ńìn bà ta hơi kỹ, tuy vẫn ńań ców và kín dáo. Bà xák hẳn cồw. Cẳw dẹp dẽ gì hơn - kể cồw ấy, vợ ấy kũw sứw dôi! - ńưw lại kao wồw và mảń xảń, cứ xôw cùw cụk, vai u, qịt bắp ńư ôw cồw. Nếu ôw cồw là một kon gấu qì bà cíń là một kon kò zuồi. Bà zụk hai dướ kon lớn - dướ năm, sáu tuổi, dướ lên mười, mười một vẫn wồi yên, hếc mắt lên ńìn hai ôw xác mới vào.

- Dứw lên, kon!

Và vẫn kái zọw xoan qai ấy, bà bảo cồw:

- Qắp kái dèn lên! Kái dèn búp măw dâu zồi?

Ôw cồw gần cúi hẳn wười vào gầm bộ wượ tìm và hỏi toaw toaw:

- Ơ hay! Kái dèn búp măw dâu zồi? U em!...

Bà tớn ták:

- U em dâu zồi?... Kon! Cạy za bảo u em qắp dèn!... Mau, kon!...

Qấy họ zối zít kả lên, hò ổw om sòm mà vẫn xôw kó dượk một kái dèn, Mô kó vẻ wượw lây. Nó làm ńư nó kũw về fe với củ ńà, fe fải tiếp Qứ và San. Nó ńáo ńák, ńìn cỗ nọ, cỗ kiê. Qói kuen wề wiệp, nó nów nảy muốn côw qấy kái dèn ở một cỗ nào, dể kầm vội lấy, dem lại bàn, bật ziêm qắp hộ. Ôw củ qì vẫn lụk sụk zưới ńữw gầm bàn, gầm gế và qỉń qoảw gọi u em ńư kuát. Bà củ dã fải hơi gắt tiếw. Qứ vội bảo:

- Qươ ôw, qôi ạ!... Kòn sáw cán!

Y ńã ńặn qì dúw hơn. Qật za qì cow ńà dã ńá ńem zồi. Bên woài kái kưở sổ sau, màu sań kuổ bứk zậu găw tây zâw lên dến lưw cừw kưở sổ, dã qẫm lại qàń den. Xôw zan sám co. Và tít woài sa, dằw sau ńữw dám mây loáw qoáw ńư ńữw mạw ńện den, cên một nền cời bằw lặw, mấy vết máu dỏ cết, kứ cết zần, dổi saw màu tím qẫm. Cow ńà tối hẳn, bà củ bựk mìń, fải ẵm kon di mãi za fiế kưở, cựk di tìm u em, qì u em dã vào. Một vật lù lù, lặw lẽ ńư một dụn zạ biết di. Bà củ hỏi:

- U em dấy à? Di dâu mà gọi mãi xôw lên qế? Dèn dâu?

- Dây ạ! Tôi di muô zầu.

- Hèn nào!... Qắp lên!

Ńưw u em cậm kuá. Mô ńań ńẹn kất lấy và ôw củ lại kất lấy ở tay Mô...

- Kậu dươ tôi!

Ôw bật ziêm câm dèn. Qứ và San vẫn dứw. Mô ńận za diều ấy cướk ńất. Nó kéo hai kái gế...

- Mời hai kậu wồi cơi.

Bà củ mời qeo. Ôw củ kũw hấp tấp mời qeo vợ, ńư kuát vào tai xác. Qật tìń qì Qứ và San muốn dứw. Bàn, gế côw kụk mịc và xôw dượk bów. Cắk là ít xi zùw dến, ít xi lau cùi, và bụi bám xá ńiều. Dó là ńữw diều mà wười ta xôw qể nói toạk za. Họ dàń kảm ơn và wồi vậy. Họ vẫn xôw kuên lễ dộ, họ sin fép cướk. Kòn Mô vẫn dứw. Ôw củ qì cỉ ciếk gế kòn bỏ xôw mời nó.

- Kậu Mô wồi dây cơi.

Kố ńiên là Mô xôw zám...

- Ôw củ dể mặk kon...

Bà củ hiểu tôn ti cật tự hơn. Bà mời Mô wồi gé bên ciếk wượ. Qứ bảo Mô mới wồi. Ôw củ ńà ńắk kái tíc lên, zo zự một qoáw, zồi lại dặt kái tíc suốw bàn. Kó lẽ ôw lưỡw lự, xôw biết nên kứ mời xác uốw nướk ấy hay lại gọi dun nướk xák. Bà củ ńắk:

- Ań qằw Họk zót nướk za, mời hai ôw sơi nướk.

Ôw cồw zót ńưw vườ zót vườ fàn nàn:

- Nướk wuội kả zồi...

Ciếk vòi xôw cịu cảy. Ôw dặt tíc suốw bàn, mở vuw tíc za sem. Ôw ńìn kuanh ńư muốn tìm một kái gì. Cẳw qấy gì, ôw lại ńắk tíc lên gé miệw vào vòi ầm ầm qổi. Zồi ôw lại zót. Fen này qì vòi nướk cảy. Ńưw kũw lịn zịn cậm cậm. Ôw lại qổi zồi lại zót, zồi lại qổi. Hai ba lần ńư qế, ciếk cén nướk mới dầy. Ôw ńắk một cén dặt cướk mặt Qứ và một cén dặt cướk mặt San:

- Mời hai ôw sơi tạm cén nướk wuội.

Ôw dươ co Mô một cén:

- Kậu Mô sơi nướk.

Xôw ai uốw. Qứ và San kêu xôw xát. Mô ńìn hai kậu, tủm tỉm kười. Nó kó ý tỏ co hai kậu biết nó kũw ńận qấy lối zót nướk gê tởm kuổ củ ńà và ńữw ciếk cén hạw zẻ tiền, côw ńư káu bẩn. San và Qứ tảw lờ ńư xôw côw qấy nụ kười kuổ nó. Họ ńìn di, sợ củ ńà dể ý và siń wượw. Ńưw ôw dã daw qôw kái diếu quốk lào zồi. Ôw xẽ ńắk kái bów dèn lên zồi zóm...

Qứ nói qẳw vào việk way:

- Qươ ôw, qấy...

Y muốn zữ qể ziện co Mô (ôw củ gọi nó bằw kậu kiê mà!... ) và gọi bằw ań ńưw qấy wượw mồm. Y bèn gọi tên xôw.

- Qươ ôw, qấy Mô nói cuyện ôw kòn qườ một kăn ńà xôw ở dến, muốn co quê...

- Vâw, kậu Mô kũw dã nói cuyện với tôi...

Củ và xác kua lại với ńau dộ mười kâu ńư vậy. Kuộk diều dìń kết liễu. Củ ńà dịń dể lại co wười quê ńà một zan kạń kuổ ńà woài...

- Wuyên cỗ ńà woài này ńữw ba zan. Hai ôw ở zan dằw kiê. Ńà tôi ở zan dằw này với kái buồw ở dằw này. Kòn zan zưỡ, tôi dể zườw qờ, ńất dịń fải dể xôw zồi. Ńư vậy là dã kó zan zưỡ wăn dôi biệt tíc hẳn za. Qa hồ zộw zãi mà kũw tiện.

Dã dàń! Ńưw San và Qứ vẫn qíc ở buồw hơn. Họ viện lẽ zằw dêm fải họk xuyê, qắp dèn xuyê, xôw muốn vì sáw dèn mà ńà củ xôw wủ dượk...

- Vâw, qế qì hai ôw ở buồw kũw dượk. Dể tôi xuân ńữw dồ dạk kuổ tôi za.

Ńưw bà củ cợt nói gì ńo ńỏ với cồw. Ôw wần wừ một cút zồi hỏi lại San và Qứ:

- Hay là hai ôw ở ńà woài?...

Họ dươ mắt ńìn ńau ńư dể hỏi ý kiến ńau, qì ôw củ dã vội kắt wiễ qế này:

- Cẳw nói zấu gì hai ôw... Ńà kó nuôi kon lợn, kon gà, cuồw lợn ở dằw này, tôi fải ở buồw này dể côw koi co tiện.

- Qươ ôw, qế buồw dằw kiê.

- Vâw, hay hai ôw ở buồw dằw kiê?

- Vâw, nếu tiện qì hay lắm.

- Tiện qì tiện lắm. Buồw ấy tôi vẫn bỏ xôw.

- Qế qì kòn gì bằw nưỡ.

Hai vợ cồw ôw củ ńìn ńau. Cow kái ńìn kuổ họ, Qứ ńận qấy kó một vẻ gì ńư lưỡw lự xôw dàń.

Qứ siń wờ. Ôw củ kười kười, bảo:

- Ńưw zá hai ôw ở ńà woài vẫn hơn kả. Cả gì bằw nói qật. Ở cow buồw qì dến muồ bứk, cắk là xôw dượk mát.

- Qươ ôw, xôw kó kưở sao ạ?

- Kó... kũw kó hai kưở sổ, ńưw...

Bà củ ńư hơi gắt với cồw:

- Qì kứ mời way hai ôw vào buồw sem. Nếu dượk qì hai ôw ở... Qươ hai ôw, kái gì ńà cáu kũw hay nói qật. Ở cow buồw qì xôw dượk qoáw ńư ở ńà woài. Ńưw nếu hai ôw muốn ở buồw co tĩń mịc dể sem sác qì sin tùy ý. Kòn ńà cáu qì qế nào kũw dượk. Zan ńà woài kũw zồi, buồw kũw zồi. Hai ôw ở dâu qì kũw qế qôi. Hai ôw ở zan ńà woài qì kăn buồw ấy bỏ xôw, cứ dâu kó ai quê, ńà cáu kũw xôw co quê nưỡ. Vậy mời hai ôw vào sem co kẩn qận. Zồi hai ôw dịń qế nào kũw dượk. Kòn ńư ńà cáu ép hai ôw ở ńà woài kũw xôw zám ép mà bảo hai ôw ở cow buồw kũw xôw zám bảo. Kái ấy qì sin kứ tùy hai ôw kả.

Qứ hơi xó cịu. Kái zọw wọt sớt này qế mà gê gớm lắm dấy! Y wĩ vậy. Wười dàn bà xôw dượk qật qà ńư wười cồw. Y kũw xôw tốt bụw ńư cồw. Y xôw muốn xuyên gì. Dó là một kác zữ kẽ về sau. San và Qứ muốn ở dâu qì ở, ńưw sau này dừw kó kêu ka gì hết. Qứ lại kàw siń wờ vựk. San kuay saw y, bảo:

- Hay là ta sin fép ôw bà vào buồw sem kua sem qế nào?

Ôw củ dã ńań ńảu dứw lên:

- Vâw, mời hai ôw vào sem...

Ôw kầm dèn di cướk. Ôw di kòn ńań hơn lúk nãy. Ńưw lần này là kố ý. Ôw muốn vào buồw cướk một cút dể kòn sưở soạn. Xi Qứ, San và qằw Mô vào dến buồw, qì ôw dã mở tuw hai káń kưở za zồi. Kuả ńiên, kũw hai kái káń kưở sổ hẳn hoi, một kái ở dằw cướk, một kái ở dằw sau. Ńưw cỉ một kái mở dượk qôi. Kái dằw cướk mở qì kũw mở dượk dấy, ńưw mở za kũw cẳw íc gì. Nó ńòm qẳw vào bứk vác dầu hồi kái ńà lá kuay mặt về mặt bếp. Bứk vác ấy gần sát kưở sổ cướk kăn buồw. Côw cướw fè fè. Qàń qử mặt sau kăn buồw lại kó vẻ ńư là mặt cướk... San cỉ co Qứ mỗi kái lỗ dụk mãi tít cên dầu hồi, xẽ bảo:

- Kể qì kũw dủ lối co xôw xí za vào.

Qứ mỉm kười:

- Qườ dủ. Cúw mìń kó hai wười, và sươ nay sẻn xôw xí mãi, kuen zồi.

Mô gõ tay vào bứk tườw hồi, bàn:

- Zá cỗ này dụk một kái kưở sổ nưỡ qì fải.

- Vâw, kể za zá dụk qêm kái kưở sổ ở cỗ ấy qì dẹp lắm, ńưw tứk một kái cỗ này lại liền cuồw wượ kuá.

Ôw củ cả lời ńư vậy. Zồi ôw vội qêm way:

- Với lại qế này kũw dủ lắm zồi. Hai kái kưở sổ lại kái kưở za vào mở za ńà woài. Dượk kái kưở za ńà woài kũw gần way với kái kưở ńà woài za sân...

Tối hôm ấy, lúk Mô lên dể mắk màn, nó và Qứ và San lại bàn tán về cuyện quê ńà, San hỏi:

- Ôw ta làm gì qế, hở Mô? Côw kái tướw qế mà zàu!

- Qươ kậu, vợ cồw ôw ta cỉ cuyên môn làm dậu.

- Làm dậu fụ bán co wười ta ăn ấy à. Eo ôi! Qế mà wười ta kũw zám muô ư?

- Qươ kậu, sao mà xôw muô ạ?

- Côw kái mắt ôw ấy, tao dã dủ gê cết ca zồi!

Qứ bật kười:

- Ồ, mà xôw hiểu sao mắt bà ta kũw vậy. Hai vợ cồw kùw toét.

- Qế qì ań côw kòn sót dấy. Tôi kòn qấy kả u em kũw toét nốt, mới cết wười ta cứ! Sao mà họ xéo tìm wười qế!

- Xéo zồi cúw mìń ở dấy ít lâu kũw siń toét nốt. Tôi sợ lắm.

Mô kó vẻ xôw bằw lòw họ cế zễu ńư vậy. Nó kười wượw wịu. Và nó bảo:

- Qươ kậu, qế mà ńà kưở ńà ôw ta sạc lắm, xôw mấy ńà dượk sạc bằw. Kon dã sem kỹ lắm zồi. Dừw nói gì dến sân, ńà, way kái cuồw lợn ńà ôw ta kũw sạc ńư lau. Mỗi wày ôw ấy dổ nướk mấy lần. Kả dến kái cuồw tiêu. Hai kậu cươ biết kái cuồw tiêu ńà ôw ấy dấy. Buồn kười lắm. Mỗi lần sow việk, kó một kái vuw bằw nắp gỗ dể dậy lại, co xỏi kó mùi sôw lên...

 

Sống mòn 9

Top of Fozm

Bottom of Fozm

Mọi wười buôw bát duỗ kả zồi. Một mìń San vẫn kòn ăn. Y vườ ăn vườ nói nói, kười kười. Dó là ảń hưởw kuổ kốk zượu vaw. Y uốw zượu xôw kuen. Bưỡ ăn hôm nay, bởi Oań sưở soạn hơi lâu, muộn kuá zờ qườw dến một zờ. Kốk zượu nốk vào một lúk y dã dói mềm wười. Cất men wấm zất mau. Mặt y dỏ gay lên. Kổ y kũw dỏ zần zần từw vết lớn, ńư wười gãi. Mắt y gà gà, zíp lại. Y mở to cúw za, lừ lừ ńìn vòw kuanh tất kả mọi wười một lượt zồi kêu lên:

- Ô này! Qôi qế kả à? Ăn di cứ? Tôi kòn ăn kiê mà!

- Dượk, mời wài kứ qật tìń di co!

Oań bảo duồ ńư vậy và kười. Mặk zầu y dã tít kả hai mắt lại dể kười, côw cẳw kó vẻ qựk tìń một tí nào. Y ăn sow cướk tiên, dã siể zăw, uốw nướk lâu zồi. Ńưw y kũw kòn ńởn ńa hơn mọi wày, là cươ vội dứw lên. Y wồi bó gối, ńìn mọi wười ăn. We San nói ba hoa, y cỉ mỉm kười. Ńưw nụ kười gượw gạo vẻ mệt mỏi, zõ zằw y dã sốt zuột lắm zồi, ńưw kố cịu dựw. Qứ wượw hộ San. Y nói nưở duồ nưở qật:

- Ań dịń ăn hết kả fần qằw Mô dấy à?

- Qằw Mô kó zồi, ań ạ! Tôi côw qấy dể fần nó lúk nãy zồi. Tôi say ńưw cươ mê dâu! Ań dừw siń sự với tôi! Ái cà!...

San lè ńè zụk qật to, ńư một bák sã, bák ńiêu di uốw zượu việk làw. Tuy ńiên San duồ, Qứ kũw ớ mặt za ńư bẽ với mọi wười. Y kười ńạt, bảo San:

- Qì dấy! Mời ań kứ sơi co dủ di! Cỉ sợ nứt bụw qôi!

- Nứt bụw tôi cứ nứt bụw ań à?

- Vâw, xôw nứt bụw tôi qì ań kứ việk ăn mà!...

- Tôi ăn cứ tôi sợ à? Tôi kòn ăn nưỡ! Tôi ăn co ań biết tay tôi dây này!

Y gắp một kon bún co vào bát, gắp qêm hai miếw qịt kuay, một ít zau, zưới một cút nướk mắm lên cên zồi và kả vào mồm. Y kố làm za vẻ qô tụk, wồm woàm: fùw má, cợn mắt ńai, zồi zuỗi kổ za dể nuốt di, nuốt sow, zụt kổ lại, fìń bụw za ńư bụw kók. Lũ cẻ kười. Kười sow, một dướ hô:

- Ań sơi nưỡ ạ!

- Ăn nưỡ!

San gân kổ dáp, zồi cốw duỗ suốw lòw kái bát xôw, wồi zòm diễ qịt. Y kó vẻ muốn ăn nưỡ qật. Qứ wồi bó kủi, hai má tì cên dầu gối, mặt kúi gầm ńư sấu hổ. San kười xì một kái za dằw mũi, buôw duỗ suốw:

- Ńưw mà qôi, xôw ăn nưỡ. No zồi!

Qứ wẩw mặt lên:

- Ấy! Mời wài sơi miếw nưỡ... Làm xác qế!

Y lại kười tít mắt. San cừw hiểu kâu nói miể, kười ńạt bảo:

- Qôi, no zồi...

Y kuay za, bảo qằw Mô daw dứw dợi.

- Kất mâm di, Mô này!

- Kậu sơi nưỡ ạ!

- Qôi! Sơi mãi qì lại... Ań Qứ bảo... dến nứt bụw za qật mất...

Mô lúi húi zẹp mâm. Oań ńìn diễ qịt kuay kòn dến vài cụk miếw:

- Kất di dể dến ciều ăn Mô ńé! Kòn bún qì mày ăn kố hết di kẻo hoài.

Mô cẳw nói gì, nó dến nưở qaw gák zồi. Oań lại gọi với.

- À, cuối dâu, Mô ńỉ? Dem cuối lên dây ńé!

San tán tụw:

- Lại cuối nưỡ kiê à? Saw ńỉ? Zá hôm nào kũw ńư hôm nay qì qíc ńỉ?

Kâu nói, cẳw biết vô tìń hay kố ý, ńưw dối với mọi wười qì tự ńiên lại kó một kái wiễ hơi soi mói. Oań hơi sầm mặt. Ńưw cỉ một qoáw qôi. Zồi y kố tảw lờ ńư xôw ńận qấy. Y ôn tồn bảo:

- Kũw cẳw qíc dâu. Ăn mãi kũw cán. Kứ ăn zau kuanh năm, qỉń qoảw làm một bưỡ qịt ńư qế này mới won.

Y vội cưỡ lại way:

- Mà nói qật, kũw cẳw won gì kiê! Hai cú qế nào xôw biết, cứ tôi qì cỉ vài miếw là cán ướ. Nói qật, bố mẹ cúw mìń siń cúw mìń za, xôw fải dể mà ăn qịt.

San cốw nạw tay, wưở mặt lên cần ńà, kười mũi, bảo:

- Fải nói zằw: bố mẹ cúw mìń siń mìń za xôw co cúw mìń ăn qịt, nên cúw mìń xôw biết ăn qịt qì dúw hơn!

Qứ bật kười, San qíc cí, kười hô hố. Oań kũw kười, ńưw vẻ wượw wịu dã hiện za woài mặt. Y vẫn làm ńư cẳw hiểu gì dến kái câm cọk kuổ San. Vẫn dem sự kiń wiệm kuổ mìń và lý quyết kuổ kák ńà bák sĩ za dể bêń vựk quyết ăn cay...

- Wười ta wiệm za zằw ńữw zốw vật, ńữw zốw wười ăn qịt qườw huw ák, kòn ńữw zốw ăn kỏ, ăn lá qì hiền làń hơn. Kứ lấy một ań kọp với một ań câu mà sét là dủ biết.

- Bởi vậy co nên ań kọp mới kấu kổ dượk ań câu, kòn ań câu qì cỉ suốt dời è kổ kéo kày co qằw wười. Ai dặt za kái cữ kuốk wữ kũw dã tài tìń lắm, cữ hiền cỉ hơn cữ hèn kó một cữ i với một kái zấu mũ dó qôi...

San mà hôm nay kũw qâm qúy qế ư? Qứ mỉm kười. Y kết luận hộ San:

- À qế za tại ań cỉ ăn zau nên suốt dời è kổ làm co kẻ xák fải xôw?

- Fải zồi, kả ań qì kũw qế.

- Vậy cúw mìń hiền hay hèn?

- Tùy ań.

Mô dem diễ cuối lên. Oań nói lấp:

- Qôi nào! Kák ôw! Kák ôw kó ăn cuối hay xôw? Cỉ suốt dời kãi ńau, làm ńư hai gái lấy một cồw!

Y lần lượt ńìn Qứ zồi San, tiếp:

- Dây là bà kả, dây là bà hai.

Y dỏ mặt lên wặt wẽo kười. Kả Qứ và San kũw hơi wượw wịu. Qứ tự ńiên wĩ dến Díc, dến một dêm Díc tâm sự với mìń, cướk xi di: "Kó lẽ tôi sẽ kưới Oań, kó lẽ xôw... ý wười ta zất kó qể dổi qay... Tôi qấy y xôw dẹp, hơi sấu nưỡ, hơi zà, ńưw tốt bụw... ". Díc dã wỏ lời với y ńư vậy...

San ăn ńữw hai kuả. Ăn sow, y lăn kềń way za ciếu, hai tay soa bụw, kêu no kuá. Zồi bỗw y lại kười sằw sặk, gọi Oań...

- Kô ạ,

- Sao kiê?

- Cúw tôi dáń lườ kô dấy! Cúw tôi cươ di dâu!

Y dập tay suốw ciếu, zãy lên dàń dạc dể kười. Oań kó vẻ xôw hiểu tất kả kái ý wiễ xôi hài cow kâu nói ấy. San kắt wiễ qêm:

- Mất một bưỡ kỗ dể tốw tiễn kuan ôn, mà kuan ôn lại zở mặt, xôw cịu di co, qì kó cết wười xôw!

Y kười zú lên, gụk mặt vào dùi Qứ.

- Ńỉ? Ań Qứ ńỉ?...

Qứ kau mày, dẩy y za:

- Ań diên dấy à?

Qứ xôw duồ. Y kố zữ vẻ mặt lạń lùw, kố cốw lại với kái zất vui xôw dâu, hoàn toàn về qể cất, zo kốk zượu gây nên. Y xôw muốn dể Oań kó qể xiń bỉ, wĩ qầm: "Dượk ăn kó xák! Hôm nay sao mà vui vẻ qế, sao mà tử tế qế! Cẳw bù với mọi hôm một tí!... ". Kó qể nói y qèn qẹn mà ăn kua bưỡ lệ qườw kuổ Oań dãi y và San cướk xi hai wười di ở ńà ziêw. Hìń ńư qế là Oań tử tế với y. Ít za Oań kũw kó qể bằw vào dấy mà tưởw zằw mìń dã tử tế với y. Mà y, y xôw muốn cịu kuổ Oań một tí gì kó qể gọi là tử tế. Một hôm, Oań fàn nàn về kái kác họk cò và ca mẹ họk cò kư sử với qầy, các cúw bạk bẽo, vô ơn và kết luận zằw: từ nay kó lẽ mìń kũw cẳw vội gì mà tử tế với ai. Qứ dã mỉm kười cế ńạo Oań:

- Kô tưởw cúw mìń vẫn tử tế với cúw nó dó ư? Ńầm! Ở dời này cẳw qằw nào tử tế với qằw nào! Sao kô lại kể ơn. Qật za cúw mìń zạy họk, kó fải dể làm ơn co cúw nó dâu? Cướk hết cíń là dể kiếm ăn. Mìń zạy cúw nó, cẳw fải là dể mở mắt za co ńữw kẻ mù dâu. Cíń là dể qủ kuổ cúw mỗi qáw một vài dồw bạk. Cứw kớ là nếu cúw xôw cả tiền qì mìń xôw co cúw họk. Qế qì kòn muốn cúw nó ơn nỗi gì? Dáw lẽ cúw mìń fải ơn cúw nó: cúw nó nuôi cúw mìń!...

Qứ fân tác dến ńữw hàń dộw, ńữw tìń kảm siêu ńất kuổ loài wười và ńận za kùw với La Zocefoukaulz zằw dó cỉ là íc kỷ và vì lợi mà qôi, íc kỷ cá hìń, vì lợi ce dậy và tô son diểm fấn...

Loań kuanh qế một lúk, zồi y dã cắw cợn nói bốp vào mặt Oań:

- Sét co kỹ qì ai cẳw vì mìń. Nói cuyện ńân wiễ, tử tế cỉ là nói cuyện qườ. Qí zụ tôi zạy họk co kô, kó fải vì tử tế dâu? Vì hai mươi dồw mỗi qáw dó qôi. Mà kô quê tôi zạy họk kó lẽ kũw cẳw fải vì tử tế với tôi, muốn zúp tôi kó việk làm, kó lươw ăn. Nói co dúw qì kó lẽ vì kô xôw kó bằw qàń cuw, xôw qể dứw làm hiệu cưởw cườw, xôw qể zạy lớp ńì lớp ńất.

Oań dã vêń kái mặt dỏ bừw lên:

- Cươ hẳn dúw. Ừ, qì cú bảo cú vì tiền mà zạy co tôi, tôi cỉ vì mảń bằw kuổ cú mà tôi quê cú, ńưw kả một sứ Dôw Zươw này cỉ kó một kái cườw kuổ tôi co cú zạy qôi ư? Mà kả sứ Dôw Zươw này cỉ kó một cú kó bằw qàń cuw ư? Tại sao cúw tôi xôw ńờ ai mà lại ńờ cú? Tại sao cú xôw zạy ở cườw xák mà lại zạy ở cườw cúw tôi?

Qứ dã kười gằn

- Tại sao? Tại qế này: cươ kó cườw nào xák quê tôi.

- Dó là về fần cú. Ńưw cúw tôi, cúw tôi zất kó qể tìm dượk một wười xák một kác zễ zàw...

- Dã dàń! Ńưw ai qì kũw tiền. Với một số lươw ńư lươw kuổ tôi ở cườw này, qì cẳw kó ńiều wười ham làm dâu. Vả lại...

Kũw may mà Qứ cươ kịp nói kả za. Y dịń nói zằw sở zĩ Díc dã ńờ y, cẳw fải vì tìń wiễ gì dâu, ńưw cíń vì tíń toán: Díc xôw muốn dể co một wười xôw qân quộk ở kạń vị hôn qê kuổ mìń... Kũw may mà y dã zữ lại dượk, xôw nỡ nói kái ý wấm wầm ấy kuổ Díc za. Ńưw cươ nói diều ấy za, qì kũw dã dủ lắm zồi. Y dã fá tan sự mập mờ zưỡ hai dằw. Y dã bạo fát nói co Oań biết tìń wiễ là tìń wiễ, kôw việk là kôw việk, dừw bao zờ nên kéo zằw kái nọ với kái kiê. Y dã nói cắw za zằw y cẳw fải cịu ơn gì Oań và Díc, Oań và Díc cẳw tử tế gì với y...

Nói cắw za ńư vậy dể làm gì? Dể dôi bên cẳw kòn kó gì fải nể naw ńau, e tiếw với ńau. Ńất là dể Qứ xôw fải wĩ wợi dến tìń wiễ an hem, mà kó qể dòi tất kả ńữw kái gì là kuyền lợi kuổ y, tất kả ńữw kái gì y kó qể dòi. Xi wười ta dã cỉ kòn là củ với wười làm, kẻ buôn sứk wười với kẻ bán sứk làm việk kuổ mìń, xi wười ta dã là hai hạw wười kuyền lợi wượk ńau, qì kòn kó gì fải nể naw ńau nưỡ. Kứ việk mà cań dấu! Y kứ việk dòi kôw, kòn Oań kứ việk mà cụk lợi! Oań kứ việk mà cụk lợi co ńiều, co nặw túi di! Ńưw hãy koi cừw, kó một wày kiê, Qứ sẽ uw zuw bảo với Oań zằw: "Ôw bà lợi về kái cườw này dã ńiều zồi, ań San và tôi xó ńọk về kái cườw này kũw ńiều zồi, xó ńọk mà cẳw ăn gì, bây zờ một là kái cườw fải là kuổ cuw kuổ ba wười, kôw việk ciê dều và lợi lộk ciê dều, hai là ôw bà tìm wười xák qay tôi và ań San, hai cúw tôi fải mở một cườw xák zạy... ". Ấy là nói qế, qật za qì lúk bấy zờ Oań cỉ kó kuyền ńận diều qứ ńất qôi. Qay? Qì hiệu cưởw là y, y zất kó qể từ cối, xôw kí zấy saw tên. Vả lại hai fần họk cò, mà lại toàn ńữw họk cò kák lớp cên, cả ńiều tiền, ở cow tay y, với tay San. Wiễ là cow kuộk zàń zựt lại kái cườw, kái xí zới làm việk kuổ mìń, y biết cắk zằw qế nào kũw qắw. Y lại biết cắk zằw y qắw ńư vậy, kũw là hợp lẽ kôw bằw, và y làm qế kũw cẳw kó gì dáw ân hận, bởi qật za qì bao zờ Oań kũw cỉ wĩ dến lợi ziêw mà cẳw tử tế gì với y và San kả. Qế mà y vẫn zo zự mãi. Y vẫn nể...

Lúk này dây, y lại wĩ dến kái zự dịń dã wiền wẫm mãi với sự e wại, sự nể naw zất vô lý kuổ y.

"Ńư vậy kó fải là tử tế dâu? Cẳw fải là mìń muốn ńịn di dể wười xák ăn. Dó cỉ là ńu ńượk... ". Y tự bảo qầm ńư vậy...

Mô lên hỏi:

- Qươ hai kậu, bây zờ quê se bò hay sao ạ?

Và xi San cả lời cẳw kó gì dủ cất lên một kái se bò, cỉ kần gọi một wười fu xuân vák nào họ xuân di co một kái zườw với một kái hòm, nó ńất dịń bảo zằw kái zườw kũw ńư kái hòm, fải kó hai wười xiêw cứ xôw qể một wười...

- Qì mày quê hai wười! Ńất way là bốn wười kũw dượk kiê mà!... Kậu Qứ với tao kó nói sao dâu. Miễn là dượk việk qì qôi...

San bảo vậy, Mô kười, bảo:

- Vâw, dã dàń ńư vậy, ńưw hai wười qì kó lẽ một dồw họ kũw cươ we.

- Qì cả hơn lên!

- Cả hơn qì lại dắt!

- Dắt qì kũw fải cịu, cứ kòn biết làm sao? Mày dịń dể cúw tao soay cần za, xiêw lấy à?

Lũ cẻ ńao ńao bàn dể cúw xiêw co, ńưw San và Qứ gạt di. Ai biết, họ kười. Vả lại Qứ kó ý... cọw họk cò. Y co zằw xôw kó kuyền sai cúw làm một việk gì co y kả. Y bảo Mô kứ quê wười co gọn việk...

- Qế hai kậu dịń co bao ńiêu, dể kon bảo wười ta!

Mô hỏi...

- Mày liệu dấy. Mặk kả với wười ta sem.

- Vâw, ńưw hai kậu dịń co bao ńiêu cở lại? Dộ dồw zưỡi, kó quê xôw ạ?

- Bao ńiêu kũw dượk.

- Qế hai kậu co dồw zưỡi ńé? Kon làm qế nào zọn dượk dồ dạk di co hai kậu, dến ńà mới kê kiếk dâu vào dấy co hai kậu qì qôi.

Nó kười hì hì, gật gật dầu. Za vẻ ta dây zań mãń lắm. Nó bìń bịc cạy suốw kầu qaw ńư lăn từ cên gák suốw. Một qoáw sau, dã qấy tiếw. Nó kũw di muô mấy su zượu ta về uốw. Nó li lô nói tiếw Tây lô lô - toàn tiếw Tây ba láp - bắt cướk ôw Tây ńà bò mắw bồi bếp. Zồi nó toaw toaw gọi tên dướ này, dướ kiê, zủ lũ cẻ di với nó lên Kuần Wượ sem. We tiếw nó oaw oaw ńư wỗw dựk, tưởw tượw za kái diệu bộ lốk wốk kuổ nó di zưỡ lũ cẻ ńư một ań gà cụi kao lớn di zưỡ lũ gà líp ńíp, Qứ kười mủm mỉm. Y bảo với San. San kũw hô hố kười.

Tối mịt mới zọn ńà. Dây là zo ý Qứ và San. Họ muốn làm việk ấy lén lút, ńư một kô gái cưở hoaw di dẻ. Cow xi Mô sưở soạn zưới ńà, họ cỉ wồi zu zú cên gák, kố nói cuyện qật náo ńiệt với Oań, dể xỏi fải côw qấy zọn. Ńưw tiếw Mô dập can cát dể qáo kái zườw za từw mảń, vaw dộw kuá, xiến họ hơi dỏ mặt. Họ sợ ńữw wười cuw kuanh biết... Mô cẳw quê ai. Nó di gọi vợ nó lên. Ńữw kái gì ńẹ, nó ńờ lũ cẻ kon. Kái gì nặw qì nó với vợ nó xiêw. Cúw vườ xiêw vườ zỡn ńau. Cồw zả vờ lên mặt kẻ kả, kuát qáo om sòm. Vợ kười hì hì. Za dến dườw, Mô kũw kòn lúk qì dùn di, lúk qì kéo lại, zằw ko cêu vợ cán zồi lại kòn nổi ciêw cốw bằw mồm, qét loa, làm kiệu bay... duồ với ńau ziń zíc. Kàw xổ San và Qứ! Họ muốn bịt cặt hai tai lại dể xôw we qấy. Dồ dạk dã xuân di kả lâu zồi, họ kũw cươ buồn di. Họ sợ wượw với củ ńà. Kứ dể Mô sếp dặt dâu vào dấy kả zồi, họ sẽ dến, cui tọt vào buồw, dów kưở lại, là sow cuyện...

Lũ cẻ về. Một dướ bảo co San và Qứ biết mọi sự dã sow zồi. Bây zờ họ mới tay xôw lữw qữw di. Làm ńư họ di cơi fố vậy. Họ xôw cạy tọt vào buồw way dượk. Một bà lão qấp bé, dứw dón họ way từ kưở, vòw tay lại, kíń kẩn cào. Mẹ vợ qằw Mô. Qứ ńận za kái qứ tiếw yếu ớt, bải hoải, zun zun dã we qấy dêm nào. Bà kụ vào xoảw bảy, tám mươi. Tók hai fần cắw kòn mỗi một fần den. Mắt lờ lờ. Miệw móm mém. Mặt và hai bàn tay ńăn ńúm. Wười qế mà kòn di se kát dượk ư? Qứ wĩ zằw: dể một wười zà nuô tuổi ták ńư qế qổi kơm, nấu nướk, bưw mâm, zưở bát co mìń, kũw ái wại và ńư xôw dàń lòw. Ńưw zù sao qì ńữw việk ấy kũw kòn là ńữw việk ńẹ ńàw. Nếu bà kó qể côw vào dấy dể kiếm ăn, qì âu kũw là một kác zưỡw zà. Kòn hơn suốt wày fải ńoài wười za, dẩy ńữw kái se bò nặw kát. Muốn tỏ ý cọw bà, koi bà ńư một wười củ cọ cứ xôw fải là một u zà, Qứ lễ fép bảo bà:

- Qươ kụ, cắk Mô dã qươ cuyện với kụ zồi, cúw cáu muốn ńờ kụ zúp co việk kơm nướk.

- Vâw.

Bà vòw tay buôw qõw, ńìn suốw dất, ńư một kô gái qẹn qò dứw nói cuyện với dàn ôw. Ńưw cợt lại ńút ńát ńìn lên:

- Qươ... kậu zạy gì kiê ạ? Qổi một ít kơm nếp dể uốw nướk sáw ấy kiê? Qươ kậu, ań Mô xôw zặn qàń qử tôi xôw dow gạo nếp. Hay dể muô sôi, kó dượk xôw ạ.

Qứ dỏ mặt. San kười wượw wịu. Họ ấp úw, cựk kải cíń kái lầm kuổ bà kụ, ńưw cươ kịp. Ôw củ ńà dã kuát vào tai bà hộ.

- Bà we xôw za. Kó fải ôw záo bảo fải qổi kơm nếp dâu. Ôw záo muốn ńờ kụ kơm nướk co hai ôw záo. Qế dấy cứ! Qươ hai ôw, kó fải qế xôw ạ?

Qứ kười ńũn ńặn, xẽ kúi dầu, ńư dáp cuyện một fu ńân:

- Zạ... Qươ... Vâw! Zá tiện ở dây, ôw bà zúp co dượk qì tiện kuá, xỏi fải fiền bà kụ. Ńưw ôw bà bận...

Ôw củ ńà vẫn toaw toaw, ńư nói co mọi wười ở mãi dâu we.

- Vâw, ńà tôi qì bận di bán hàw. Tôi qì bận làm hàw, kák cáu kòn ńỏ, ăn uốw qì qất qườw, bạ lúk nào ăn lúk ấy, cẳw kó zờ zấk gì, nên xôw zám ńận. Vả lại dể bà kụ qổi nấu co hai ôw qì kũw tiện. Ńà bà kụ kũw gần dây. Muốn di về kũw dượk. Mà nếu bà kụ muốn ở way dây kũw dượk. Ńà tôi kòn zộw.

Cow xi nói, bà kụ zơ káń tay, ce kái mồm móm mém wưở kổ za kười: bà kười dôi tai wễw wãw kuổ kuổ. Zồi bà sưở soạn một kâu, woẹo dầu woẹo kổ, qươ với hai ôw záo.

- Vâw qôi qì... qươ... cướk là qươ hai kậu, sau lại kó ôw hai dây kũw ńư là cỗ wười ńà... Vì kây zây leo, vì kó ań Mô cáu hầu hạ bà záo với hai kậu ở cên cườw, qế zồi ań Mô lại làm bạn với kon bé Hà ńà tôi...

Bà nói lôi qôi, zài zòw ńư họ ńà cai, ńà gái qi tài ăn nói với ńau, hôm zẫn kưới. Qứ làm bộ lắw tai we, qỉń qoảw vâw ciếu lệ. Qật za qì y cẳw we gì. Y daw wĩ sem nên làm qế nào dể vào fắt dượk cow buồw. Vườ qấy bà wừw lại, y vội vàw sin lỗi:

- Qôi, sin fép kụ, sin fép ôw co cúw tôi vào cow này sem dã sow cươ...

San kũw bắt cướk y:

- Sin fép kụ, sin fép ôw...

Ńưw bà kụ Hà lại tưởw sự lễ fép bắt bà fải qeo họ vào buồw. Bà vẫn vòw tay, zón zén di qeo. Ôw củ qấy vậy, kũw qeo vào. Ôw co là kòn ńiều xoảw cốw kuá, và bàn nên kê qêm qứk nọ, qứk kiê. San và Qứ cỉ kười và vâw, zạ dể dươ dà. Họ qươ qíc qoáw và zộw zãi. Suốt wày, họ zạy họk ở cên cườw. Xác xướ kũw tiếp ở cên cườw. Zầu cỉ một bộ bàn gế nưỡ kũw là qườ... We họ nói, ôw củ kũw gật dầu vâw, và dổi zọw, tán qàń ý kiến kuổ họ way. Kó lẽ cow bụw ôw qì wĩ xák. Ńưw mặk họ. Ôw mất gì!

Tận lúk qấy Mô sác kìm buố za về, ôw và bà kụ Hà mới cịu za co. Qứ vội vàw dów kưở way. Y và San kởi kuần áo woài, qáo zầy, wả lưw suốw zườw zaw cân tay, wáp zài và qở za xoan xoái. Bỗw San soay wiêw wười, vòw tay ôm wựk Qứ. Qứ cựk hắt za, ńưw San kưỡw lại:

- Im! Tôi bảo... Nằm cow kái buồw kín dáo này, ań kó kảm tưởw gì xôw?

Qứ tặk lưỡi:

- Kũw hơi zễ cịu.

- Dã dàń. Ńưw tôi qì hơi tứk: tứk một kái là hai qằw dựk kả. Zá một qằw là cai, một qằw là gái qì kó fải là tuyệt xôw. Kái fòw này vườ co một kặp.

San áp má sát tai Qứ, sô wười lại, xe xẽ rên ńữw tiếw rên "hu... hu... u... u... ". Qứ xôw qíc qế, ńưw kũw xôw kự lại. Y kòn daw wĩ lan man. Kâu nói kuổ San xiến y ńớ tới Liên. Zá y kó qể co vợ kon di... Kó lẽ ở vào zưỡ làw, cow một kái ńà ńư ńà này Liên sẽ qíc hơn. Liên kuê muồ, ăn mặk nâu sồw. Ńữw wười cow ńà này gần gũi với Liên, Liên sẽ xôw bỡ wỡ, xôw fải sấu hổ, xôw fải tủi qân... Hai vợ cồw... Một dướ kon... Một dướ ở... Zất kó qể mók một kái võw bắt céo từ gók fòw dến gók woài... Y sẽ quê qêm kái ńà lá ở cướk kưở fòw dây... Tíń Liên ươ zộw zãi... Cỗ này sẽ là cỗ ńà ziêw di về dể vui qú với vợ kon. Y sẽ kó một cỗ ở nưỡ - bàn zấy... fòw tiếp xác... cỗ làm việk... và một kái di văw dể lâm sự kó qể dổi qàń fòw wủ tạm - ở way cên gák ńà cườw, kái gák hiên, Oań zùw. Y sẽ dể San ở dấy. Tùy qeo xi việk ńiều hay ít, xi muốn dọk sác hay là cơi với kon, với vợ... Y sẽ wủ lại dấy với San hay về ńà ziêw...

Qấy Qứ nằm wây za, mặk kệ co mìń vuốt ve nũw nịu, San bạo zạn hơn, Qứ sựk tỉń, dẩy mạń y za...

- Ań làm cò gì qế?

San nũw nịu:

- Lắw im, nào!... Im, em bảo...

- Qôi di!

Qứ hắt mạń tay San lại daw ôm lấy wười y. San kười:

- Ań kó biết tôi "hu... hu..." qế là bắt cướk ai xôw?

- Ań vẫn làm với vợ qế à?

- Xôw fải. Dây là tôi bắt cướk Díc. Hồi cươ kó ań ở cườw kiê. Tôi kũw mới lên. Qì za cướk Díc qấy mìń mới ở kuê lên tướw ấy bắt nạt mìń tợn. Lươw qáw kó tám dồw. Woài zờ zạy họk ở cườw, tôi lại kòn fải vẽ diệ dồ co tướw ấy họk qi. Ań tíń cời bứk ńư cời bứk qáw năm, tôi ăn kơm cươ sow, wỉ xôw dượk wỉ, fải soay cần za, nằm bò cên sàn gák, vẽ diệ dồ co Díc họk qi (nếu vẽ co ńà cườw qì kòn dỡ ứk mìń... ) mìń dau kả lưw, mỏi kả mắt, toát kả mồ hôi, họ dã cẳw qươw qì cớ, kòn kứ cêu mìń: Díc nằm cên di văw với Oań, mồm qì rên: "hu... hu... hu... u... u...". Mìń, vợ kon hẳn hoi, bỏ ở ńà dể lên dây. Sa vợ luôn mấy qáw zồi. Họ làm qế qì kó cết mìń xôw. Ńữw lúk ấy wĩ dến vợ, dến kon dứt di từw xúk zuột...

Zọw y nưở dứw dắn, nưở duồ. Nói sow, y kười ằw ặk. Tiếw kười qái kuá ấy, we kòn dau dớn hơn tiếw xók. Tiếw kười im, mặt y zãn zan gay, cở nên buồn zười zượi. Y zấu nó vào káń tay Qứ, một tay y lại ôm lấy vai bên kiê kuổ Qứ. Lần này, Qứ dể mặk y. Dôi bạn im lặw, mỗi wười qeo duổi ńữw ý wĩ ziêw. Qứ tưởw ńư nướk mắt San qấm saw tay áo mìń.

- Qì mày quê hai wười! Ńất way là bốn wười kũw dượk kiê mà!... Kậu Qứ với tao kó nói sao dâu. Miễn là dượk việk qì qôi...

San bảo vậy, Mô kười, bảo:

- Vâw, dã dàń ńư vậy, ńưw hai wười qì kó lẽ một dồw họ kũw cươ we.

- Qì cả hơn lên!

- Cả hơn qì lại dắt!

- Dắt qì kũw fải cịu, cứ kòn biết làm sao? Mày dịń dể cúw tao soay cần za, xiêw lấy à?

Lũ cẻ ńao ńao bàn dể cúw xiêw co, ńưw San và Qứ gạt di. Ai biết, họ kười. Vả lại Qứ kó ý... cọw họk cò. Y co zằw xôw kó kuyền sai cúw làm một việk gì co y kả. Y bảo Mô kứ quê wười co gọn việk...

- Qế hai kậu dịń co bao ńiêu, dể kon bảo wười ta!

Mô hỏi...

- Mày liệu dấy. Mặk kả với wười ta sem.

- Vâw, ńưw hai kậu dịń co bao ńiêu cở lại? Dộ dồw zưỡi, kó quê xôw ạ?

- Bao ńiêu kũw dượk.

- Qế hai kậu co dồw zưỡi ńé? Kon làm qế nào zọn dượk dồ dạk di co hai kậu, dến ńà mới kê kiếk dâu vào dấy co hai kậu qì qôi.

Nó kười hì hì, gật gật dầu. Za vẻ ta dây zań mãń lắm. Nó bìń bịc cạy suốw kầu qaw ńư lăn từ cên gák suốw. Một qoáw sau, dã qấy tiếw. Nó kũw di muô mấy su zượu ta về uốw. Nó li lô nói tiếw Tây lô lô - toàn tiếw Tây ba láp - bắt cướk ôw Tây ńà bò mắw bồi bếp. Zồi nó toaw toaw gọi tên dướ này, dướ kiê, zủ lũ cẻ di với nó lên Kuần Wượ sem. We tiếw nó oaw oaw ńư wỗw dựk, tưởw tượw za kái diệu bộ lốk wốk kuổ nó di zưỡ lũ cẻ ńư một ań gà cụi kao lớn di zưỡ lũ gà líp ńíp, Qứ kười mủm mỉm. Y bảo với San. San kũw hô hố kười.

Tối mịt mới zọn ńà. Dây là zo ý Qứ và San. Họ muốn làm việk ấy lén lút, ńư một kô gái cưở hoaw di dẻ. Cow xi Mô sưở soạn zưới ńà, họ cỉ wồi zu zú cên gák, kố nói cuyện qật náo ńiệt với Oań, dể xỏi fải côw qấy zọn. Ńưw tiếw Mô dập can cát dể qáo kái zườw za từw mảń, vaw dộw kuá, xiến họ hơi dỏ mặt. Họ sợ ńữw wười cuw kuanh biết... Mô cẳw quê ai. Nó di gọi vợ nó lên. Ńữw kái gì ńẹ, nó ńờ lũ cẻ kon. Kái gì nặw qì nó với vợ nó xiêw. Cúw vườ xiêw vườ zỡn ńau. Cồw zả vờ lên mặt kẻ kả, kuát qáo om sòm. Vợ kười hì hì. Za dến dườw, Mô kũw kòn lúk qì dùn di, lúk qì kéo lại, zằw ko cêu vợ cán zồi lại kòn nổi ciêw cốw bằw mồm, qét loa, làm kiệu bay... duồ với ńau ziń zíc. Kàw xổ San và Qứ! Họ muốn bịt cặt hai tai lại dể xôw we qấy. Dồ dạk dã xuân di kả lâu zồi, họ kũw cươ buồn di. Họ sợ wượw với củ ńà. Kứ dể Mô sếp dặt dâu vào dấy kả zồi, họ sẽ dến, cui tọt vào buồw, dów kưở lại, là sow cuyện...

Lũ cẻ về. Một dướ bảo co San và Qứ biết mọi sự dã sow zồi. Bây zờ họ mới tay xôw lữw qữw di. Làm ńư họ di cơi fố vậy. Họ xôw cạy tọt vào buồw way dượk. Một bà lão qấp bé, dứw dón họ way từ kưở, vòw tay lại, kíń kẩn cào. Mẹ vợ qằw Mô. Qứ ńận za kái qứ tiếw yếu ớt, bải hoải, zun zun dã we qấy dêm nào. Bà kụ vào xoảw bảy, tám mươi. Tók hai fần cắw kòn mỗi một fần den. Mắt lờ lờ. Miệw móm mém. Mặt và hai bàn tay ńăn ńúm. Wười qế mà kòn di se kát dượk ư? Qứ wĩ zằw: dể một wười zà nuô tuổi ták ńư qế qổi kơm, nấu nướk, bưw mâm, zưở bát co mìń, kũw ái wại và ńư xôw dàń lòw. Ńưw zù sao qì ńữw việk ấy kũw kòn là ńữw việk ńẹ ńàw. Nếu bà kó qể côw vào dấy dể kiếm ăn, qì âu kũw là một kác zưỡw zà. Kòn hơn suốt wày fải ńoài wười za, dẩy ńữw kái se bò nặw kát. Muốn tỏ ý cọw bà, koi bà ńư một wười củ cọ cứ xôw fải là một u zà, Qứ lễ fép bảo bà:

- Qươ kụ, cắk Mô dã qươ cuyện với kụ zồi, cúw cáu muốn ńờ kụ zúp co việk kơm nướk.

- Vâw.

Bà vòw tay buôw qõw, ńìn suốw dất, ńư một kô gái qẹn qò dứw nói cuyện với dàn ôw. Ńưw cợt lại ńút ńát ńìn lên:

- Qươ... kậu zạy gì kiê ạ? Qổi một ít kơm nếp dể uốw nướk sáw ấy kiê? Qươ kậu, ań Mô xôw zặn qàń qử tôi xôw dow gạo nếp. Hay dể muô sôi, kó dượk xôw ạ.

Qứ dỏ mặt. San kười wượw wịu. Họ ấp úw, cựk kải cíń kái lầm kuổ bà kụ, ńưw cươ kịp. Ôw củ ńà dã kuát vào tai bà hộ.

- Bà we xôw za. Kó fải ôw záo bảo fải qổi kơm nếp dâu. Ôw záo muốn ńờ kụ kơm nướk co hai ôw záo. Qế dấy cứ! Qươ hai ôw, kó fải qế xôw ạ?

Qứ kười ńũn ńặn, xẽ kúi dầu, ńư dáp cuyện một fu ńân:

- Zạ... Qươ... Vâw! Zá tiện ở dây, ôw bà zúp co dượk qì tiện kuá, xỏi fải fiền bà kụ. Ńưw ôw bà bận...

Ôw củ ńà vẫn toaw toaw, ńư nói co mọi wười ở mãi dâu we.

- Vâw, ńà tôi qì bận di bán hàw. Tôi qì bận làm hàw, kák cáu kòn ńỏ, ăn uốw qì qất qườw, bạ lúk nào ăn lúk ấy, cẳw kó zờ zấk gì, nên xôw zám ńận. Vả lại dể bà kụ qổi nấu co hai ôw qì kũw tiện. Ńà bà kụ kũw gần dây. Muốn di về kũw dượk. Mà nếu bà kụ muốn ở way dây kũw dượk. Ńà tôi kòn zộw.

Cow xi nói, bà kụ zơ káń tay, ce kái mồm móm mém wưở kổ za kười: bà kười dôi tai wễw wãw kuổ kuổ. Zồi bà sưở soạn một kâu, woẹo dầu woẹo kổ, qươ với hai ôw záo.

- Vâw qôi qì... qươ... cướk là qươ hai kậu, sau lại kó ôw hai dây kũw ńư là cỗ wười ńà... Vì kây zây leo, vì kó ań Mô cáu hầu hạ bà záo với hai kậu ở cên cườw, qế zồi ań Mô lại làm bạn với kon bé Hà ńà tôi...

Bà nói lôi qôi, zài zòw ńư họ ńà cai, ńà gái qi tài ăn nói với ńau, hôm zẫn kưới. Qứ làm bộ lắw tai we, qỉń qoảw vâw ciếu lệ. Qật za qì y cẳw we gì. Y daw wĩ sem nên làm qế nào dể vào fắt dượk cow buồw. Vườ qấy bà wừw lại, y vội vàw sin lỗi:

- Qôi, sin fép kụ, sin fép ôw co cúw tôi vào cow này sem dã sow cươ...

San kũw bắt cướk y:

- Sin fép kụ, sin fép ôw...

Ńưw bà kụ Hà lại tưởw sự lễ fép bắt bà fải qeo họ vào buồw. Bà vẫn vòw tay, zón zén di qeo. Ôw củ qấy vậy, kũw qeo vào. Ôw co là kòn ńiều xoảw cốw kuá, và bàn nên kê qêm qứk nọ, qứk kiê. San và Qứ cỉ kười và vâw, zạ dể dươ dà. Họ qươ qíc qoáw và zộw zãi. Suốt wày, họ zạy họk ở cên cườw. Xác xướ kũw tiếp ở cên cườw. Zầu cỉ một bộ bàn gế nưỡ kũw là qườ... We họ nói, ôw củ kũw gật dầu vâw, và dổi zọw, tán qàń ý kiến kuổ họ way. Kó lẽ cow bụw ôw qì wĩ xák. Ńưw mặk họ. Ôw mất gì!

Tận lúk qấy Mô sác kìm buố za về, ôw và bà kụ Hà mới cịu za co. Qứ vội vàw dów kưở way. Y và San kởi kuần áo woài, qáo zầy, wả lưw suốw zườw zaw cân tay, wáp zài và qở za xoan xoái. Bỗw San soay wiêw wười, vòw tay ôm wựk Qứ. Qứ cựk hắt za, ńưw San kưỡw lại:

- Im! Tôi bảo... Nằm cow kái buồw kín dáo này, ań kó kảm tưởw gì xôw?

Qứ tặk lưỡi:

- Kũw hơi zễ cịu.

- Dã dàń. Ńưw tôi qì hơi tứk: tứk một kái là hai qằw dựk kả. Zá một qằw là cai, một qằw là gái qì kó fải là tuyệt xôw. Kái fòw này vườ co một kặp.

San áp má sát tai Qứ, sô wười lại, xe xẽ rên ńữw tiếw rên "hu... hu... u... u... ". Qứ xôw qíc qế, ńưw kũw xôw kự lại. Y kòn daw wĩ lan man. Kâu nói kuổ San xiến y ńớ tới Liên. Zá y kó qể co vợ kon di... Kó lẽ ở vào zưỡ làw, cow một kái ńà ńư ńà này Liên sẽ qíc hơn. Liên kuê muồ, ăn mặk nâu sồw. Ńữw wười cow ńà này gần gũi với Liên, Liên sẽ xôw bỡ wỡ, xôw fải sấu hổ, xôw fải tủi qân... Hai vợ cồw... Một dướ kon... Một dướ ở... Zất kó qể mók một kái võw bắt céo từ gók fòw dến gók woài... Y sẽ quê qêm kái ńà lá ở cướk kưở fòw dây... Tíń Liên ươ zộw zãi... Cỗ này sẽ là cỗ ńà ziêw di về dể vui qú với vợ kon. Y sẽ kó một cỗ ở nưỡ - bàn zấy... fòw tiếp xác... cỗ làm việk... và một kái di văw dể lâm sự kó qể dổi qàń fòw wủ tạm - ở way cên gák ńà cườw, kái gák hiên, Oań zùw. Y sẽ dể San ở dấy. Tùy qeo xi việk ńiều hay ít, xi muốn dọk sác hay là cơi với kon, với vợ... Y sẽ wủ lại dấy với San hay về ńà ziêw...

Qấy Qứ nằm wây za, mặk kệ co mìń vuốt ve nũw nịu, San bạo zạn hơn, Qứ sựk tỉń, dẩy mạń y za...

- Ań làm cò gì qế?

San nũw nịu:

- Lắw im, nào!... Im, em bảo...

- Qôi di!

Qứ hắt mạń tay San lại daw ôm lấy wười y. San kười:

- Ań kó biết tôi "hu... hu..." qế là bắt cướk ai xôw?

- Ań vẫn làm với vợ qế à?

- Xôw fải. Dây là tôi bắt cướk Díc. Hồi cươ kó ań ở cườw kiê. Tôi kũw mới lên. Qì za cướk Díc qấy mìń mới ở kuê lên tướw ấy bắt nạt mìń tợn. Lươw qáw kó tám dồw. Woài zờ zạy họk ở cườw, tôi lại kòn fải vẽ diệ dồ co tướw ấy họk qi. Ań tíń cời bứk ńư cời bứk qáw năm, tôi ăn kơm cươ sow, wỉ xôw dượk wỉ, fải soay cần za, nằm bò cên sàn gák, vẽ diệ dồ co Díc họk qi (nếu vẽ co ńà cườw qì kòn dỡ ứk mìń... ) mìń dau kả lưw, mỏi kả mắt, toát kả mồ hôi, họ dã cẳw qươw qì cớ, kòn kứ cêu mìń: Díc nằm cên di văw với Oań, mồm qì rên: "hu... hu... hu... u... u...". Mìń, vợ kon hẳn hoi, bỏ ở ńà dể lên dây. Sa vợ luôn mấy qáw zồi. Họ làm qế qì kó cết mìń xôw. Ńữw lúk ấy wĩ dến vợ, dến kon dứt di từw xúk zuột...

Zọw y nưở dứw dắn, nưở duồ. Nói sow, y kười ằw ặk. Tiếw kười qái kuá ấy, we kòn dau dớn hơn tiếw xók. Tiếw kười im, mặt y zãn zan gay, cở nên buồn zười zượi. Y zấu nó vào káń tay Qứ, một tay y lại ôm lấy vai bên kiê kuổ Qứ. Lần này, Qứ dể mặk y. Dôi bạn im lặw, mỗi wười qeo duổi ńữw ý wĩ ziêw. Qứ tưởw ńư nướk mắt San qấm saw tay áo mìń.

 

Sống mòn 10

Top of Fozm

Bottom of Fozm

Bà kụ Hà làm kơm saw kuá. Ńữw ba món ăn toàn ká qịt hẳn hoi. Ấy là cươ kể diễ zau, món ăn cíń kuổ... San và Qứ sươ nay. Kơm zẻo cắw ńư bôw . Kái mâm qau dáń sáw coaw, bát diễ cùi sạc sẽ. Cươ bao zờ Qứ dượk hưởw bưỡ kơm qườw tươm tất ńư qế. Y hơi áy náy, hỏi San.

- Cúw mìń dươ mỗi qáw kó bảy dồw mà bà kụ làm hoaw qế này mà xôw lỗ vốn ư?

- Lỗ qì xôw lỗ, ńưw kũw cẳw kòn dượk lợi gì.

Qứ tíń za zằw họ dươ ńư vậy, qì mỗi wày kả hai wười mới dượk bốn hào, cươ dến năm hào, dộ bốn hào với sáu su gì dó. Wiễ là kó hai hào ba một bưỡ kơm, vườ gạo, vườ kák qứk ăn, lại kòn fải kể kả kủi, nướk và mắm muối. Ńư vậy qì tíń wuyên kơm với qứk ăn, mỗi bưỡ cỉ vào xoảw hai hay cươ dến hai hào. Bưỡ nào kũw ká qịt ńư qế này qì làm qế nào co dủ dượk. San lẩm ńẩm tíń từw diễ dồ ăn và bảo: dủ...

- Kó lẽ may za qì kũw dủ. Ńưw cỉ dủ qôi qì xôw dượk. Bà kụ qổi nấu xôw kôw co cúw mìń ư?

- Tôi nói dủ wiễ là dủ kả co bà kụ. Gạo qì mỗi wười ăn cẳw là bao. Way kả vợ qằw Mô ăn vào dấy nưỡ, kũw cẳw fải qêm mấy. Kòn qứk ăn qì kố ńiên là cúw mìń xôw ăn hết dấy qôi. Qế nào cúw mìń kũw fải dể qườ cút ít. Cỗ qườ ấy bà kụ ăn...

San lại tíń co Qứ biết zằw ở ńà kuê bảy dồw bạk kó qể dủ co kả za dìń. Hai vợ cồw, một kon, một dướ ở ăn. Ở ńà kuê mỗi wười cỉ ăn cừw một su hoặk su zưỡi, hai su... Qứ wạk ńiên. Sự siń hoạt zẻ dến qế mà sao zân kuê mìń vẫn dói? Ở làw Qứ, bao zờ kũw ńư bao zờ, hiếm hoi lắm mới kó một bưỡ no, bưỡ dói hay một bưỡ qôi. Cow mười ńà qì kó dến cín ńà fải ciê kơm. Mà nào kó dượk hoàn toàn là kơm! Họ fải ăn dộn wô, xoai. Ńữw năm lụt, bão hay dại hạn, mất muồ qì cáo zau má, cáo kám, zau luộk cừ kơm. Qứ dã từw qấy kó wười ăn lá sắn tầu luộk làm zau, lá bà mụ nấu kań, suw luộk... Kó wười ăn cáo, nấu cỉ kó một tí gạo kòn qì toàn nõn xoai wướ, kó xi kả ńữw kái lá non, bỏ vào co dặk và ńiều. Kó wười ăn kủ cuối... Một ôw lão hàw sóm dã kể co Qứ we một kâu cuyện wụ wôn. Một năm lụt, một buổi tối ôw gọt sạc sẽ một kái kủ cuối, wâm bên zưới kầu ao co nó hết ńượ di, dể sáw mai ăn. Ôw kứ tưởw mìń ńư qế dã là kùw kựk lắm zồi, và xi wủ zất yên tâm, cẳw qắk mắk một tí nào về kẻ cộm. Ấy qế mà lại kó một ań hàw sóm xổ hơn, lúk cập tối côw qấy ôw wâm kái kủ cuối ở kầu ao, dêm dói kuá, siń qèm xôw wủ dượk fải vùw zậy, im hơi lặw tiếw lội kua ao, lấy cộm kái kủ cuối, zồi lại lóp wóp lội về ńà mìń ăn... Qứ wĩ dến tất kả ńữw diều ấy và lại kàw qấy zằw bưỡ ăn kuổ mìń kuá fow lưu. Kó qể gọi là sa sỉ zồi dấy. Y wĩ dến bà, dến mẹ, dến vợ, dến em... Y wĩ dến một lão ăn mày kó ńữw ciếk zăw qươ dến nỗi cẳw kòn ciếk nào zíń ciếk nào, kũw zãi, kũw zớt, kũw bẩn qỉu ńư kái qân hìń kòm zom và zài qườn qượt kuổ lão ta. Hìń ńư lão kó họ hàw sa sôi gì với ńà y, nên mỗi lần dến bà y bảo dem co ńữw một su (ńữw wười kiê cỉ dượk một ciń hay một kẽm qôi). Lần nào Qứ kũw cań lấy kái việk dem co. Cẳw lần nào y cịu con gay. Y nắm cắk dồw su cow tay, bắt lão dọk co we bài vè kon cuột, cẳw biết lão dặt za hay họk ở dâu, mà kả vùw y cỉ kó mìń lão biết. Hồi ấy y mới cỉ là một qằw kỏn kon, dộ lên bốn, lên năm. Y we ńiều, dến quộk kả di. Ńưw bây zờ qì kố ńớ lại, y kũw cỉ kòn ńớ dượk bốn, năm kâu vào kuãw zưỡ qôi...

... Tý hợi xai qiên

Dặt tên là cuột,

Kái duôi vuôn vuốt

Kái mõm qì zài



Cời làm dại hạn.

Lão cỉ dọk, cứ cẳw hát hoặk wâm wa, nên xi y dã quộk hết zồi, qì we di, we lại kũw cẳw qú vị gì. Ńưw y kũw kố kứ bắt lão dọk co bằw dượk mới we. Hìń ńư y muốn làm tội, làm tìń lão ta cơi. Lão dể zụk ba, bốn lần zồi mới cịu dọk vè, biết xôw dọk kũw xôw sow. Ńưw lão dọk bằw một kái zọw miễn kưỡw, bựk mìń, hấp tấp vội vàw, tiếw nọ vấp vào tiếw kiê, và qườw qườw ăn bớt kâu, ńư sốt zuột, muốn ców sow, hoặk cươ hết bài dã zừw lại, ì za, xôw dọk nưỡ. Qế zồi mặt xó dăm dăm, ńăn ńó, lão nuốt nướk zãi, zít dến "sịt" một kái kua ńữw kẽ zăw qươ, hơi há mồm za, xoe ńữw ciếk zăw xểń, ńư suốt dời cươ bao zờ ăn kả... Y wĩ dến một kâu kuổ Ganzhi mà y cỉ kòn ńớ maw máw wiễ dại xái kuổ kâu: "Mỗi miếw ăn, ăn vào ńữw lúk cẳw kần ăn, là một miếw zật lấy kuổ ńữw wười xổ dói".

Mâm kó ńữw hai bát ká ziêu. San và Qứ bàn ńau hai wười ăn cuw một bát qôi, kòn dể bát kiê wuyên vẹn, dể bà kụ Hà xôw fải ăn qườ. Dó là một kác kíń zà. Tự ńiên Qứ lại wĩ dến bà y. Bà kụ Hà cắk fải koi y, một ôw záo, ńư là một wười biệt hẳn bà, cên hẳn bà, quộk vào kái hạw ńư bà cỉ dáw làm u zà, dầy tớ. Hẳn bà xôw wờ zằw ôw záo lại kó ńữw wười dàn bà kũw zác zưới ńư bà, lam lũ ńư bà, mà lại kòn xổ hơn bà một nướk, là fải dói. Qứ xôw ao ướk gì hơn là kó qể nuôi bà y mỗi wày hai bưỡ kơm ńư hai bưỡ kơm kuổ bà Hà bây zờ. Một ý wĩ nảy za cow xối ók y. Mời bà qeo mìń dể bà qổi nấu co mìń với San ăn. Ńư vậy qì kó fải bà dỡ vất vả mà lại dượk no xôw? Mà y vẫn fải ci tiêu bằw ấy. Việk ấy zá qựk hàń dượk qì kũw hay hay, ńưw y sợ maw tiếw với San. Dã muốn fụw zưỡw bà qì fụw zưỡw za hồn, cứ nuôi bà dể bà làm dầy tớ co mìń qì qiên hạ kười vào mặt. Vả lại, bà kụ kũw cẳw cịu di nào. Vợ kon Qứ kòn fải ở ńà qì dằw nào bà kụ cịu di dể y nuôi. Qỉń qoảw, Qứ biếu kụ zăm ba dồw dể ăn kuà, kụ vẫn zữ tiếw xôw cịu ńận.

Hai vợ cồw cáu di ăn ziêw, dã cẳw co cáu dượk tí gì!... Bà kụ kứ wĩ qế và tự làm xổ kái qân mìń một kác vô lý kuá. Bà Qứ dã xổ suốt kả một dời. Quổ bé, bố cết mẹ di lấy cồw, bà dã fải di làm kon nuôi ńà wười, kùw với wười em. Wười ta nuôi, kó fải vì hiếm hoi gì dâu, cỉ là kầu lấy việk dó qôi. Wiễ là di ở xôw kôw. Kái xổ kòn biết nói qế nào co siết. Lớn lên lấy cồw wèo, cồw lại kờ bạk, zượu cè. Kứ vợ làm za dượk tí nào, cồw lại fá di. Vợ cồw dáń, cửi ńau. Zồi ńân một cuyến quô bạk, ôw cồw kầm kố sạc ńà kưở, zuộw vườn, bỏ làw di biệt tíc, cẳw bao zờ kòn về nưỡ. Năm ấy bà mới kó hăm ba tuổi với dượk một wười kon. Bà ở vậy nuôi kon, gây zựw co kon, zồi nuôi cáu, gây zựw co kák cáu. Suốt một dời, bà cỉ ńữw làm, ńữw lo hết việk nọ dến việk kiê, cươ một fút nào dượk zảń zaw. Bây zờ tuổi zà dã dến zồi. Dã lẽ bà dã dến lúk dượk ńàn qì ńà lại túw, và kák cáu, dướ bé kòn bé kuá, cươ làm gì dượk. Ńữw dướ làm dượk qì lại kó vợ, kó kon; cúw nuôi vợ kon cúw cươ sow, kòn nói gì dến cuyện nuôi bà nưỡ! Ấy qế là bà lại vẫn fải lo. Hết lo ăn, lo mặk, lo tiền quốk qaw lúk ốm dau, lại kòn lo làm sao zàń zụm dượk một món tiền vài ba căm, dể lúk cết làm ma, xỏi fải dể xổ dến kon, dến cáu. Sao lại kó một wười từ lúk bé co dến lúk zà lại cỉ ńữw lo là lo ńư vậy? Qứ qươw bà lắm. Qật lòw y muốn sốw zút di mười năm dể kó qể làm co bà suw sướw lấy vài ba năm cướk xi zời kõi dời xổ ải này. Y zất sợ bà cết di mà cươ dượk hưởw một cút gì, cươ côw qấy một tí gì kuổ cíń y. Y zất kó qể xôw nuôi vợ kon, dể nuôi bà. Ńưw bà lại xôw bao zờ dể co y làm qế. Bà zữ tiếw... Kó lẽ cỉ xi nào Qứ dem dượk vợ kon di, qì bà mới cịu di. Ńưw wĩ dến lúk ấy, Qứ vẫn qấy wại wùw. Zà cẻ là hai qái kựk xôw nên dể gần ńau. Qứ kiń wiệm dã biết zồi. Bà zà cươ bao zờ dượk ăn won, xôw qể kuan niệm zằw wười ta kó qể ăn won, cươ bao zờ dượk wỉ wơi, xôw qể tin zằw wười ta kó kuyền dượk wỉ wơi, cươ bao zờ dượk vui vẻ, yêu dươw, xôw bằw lòw co kẻ xák yêu dươw và vui vẻ. Cướk mắt bà, Qứ vẫn luôn luôn dów bộ mặt gét Liên. Y vẫn fải zả vờ cép miệw, lắk dầu we bà fàn nàn với y về ńữw tật hoaw fí vô lối, lười biếw kuổ Liên, tuy y biết Liên vẫn lo hóp wười di, ăn cẳw dủ no, và cỉ săn sók dướ kon nay sài mai dẹn kuổ y kuổ dứt hết qở zồi, huốw ci lại kòn fải làm dể kiếm tiền qêm nưỡ. Ấy là bây zờ Liên kòn fải làm mà ăn kòn qế (y cỉ zúp dỡ Liên ít và wấm wầm qôi) huốw ci là lúk Liên hoàn toàn côw kậy vào cồw. Y dã doán cướk za ńữw sự gen tứk, ńữw lời kêu ka, zay zứt, ńữw nỗi bủn sỉn, kay wiệt kuổ bà. Zồi bà cỉ ńữw hậm hựk suốt wày, ńữw tiếk tiền, ńữw nặw mặt sa mày, zận zỗi mát hờn mà cáu kũw bựk bội, buồn zầu, wao wán. Za dìń mất hẳn vui. Bà xổ, Liên xổ, mà way cíń kả y kũw xổ. Kon wười ta, vào kái hạw fải nai lưw za làm mới kó dượk miếw ăn, qì cỉ lo sao kiếm nổi mỗi wày vài bưỡ kơm no dã cật vật lắm zồi. Ńưw qật za qì ăn no dã dủ dâu. Nếu sốw mà xôw qấy sốw là vui, qì qật xôw dáw sốw. Cao ôi! Kuộk sốw ńư kuộk sốw kuổ cúw ta daw sốw bây zờ dã qật kó gì dáw co ta qấy vui cươ? Wười ta gét ńau hoặk yêu ńau, ńưw bao zờ kũw làm xổ ńau kả. Tại sao ńư vậy?...

Vợ Mô di làm về, tạt kua sân, di qẳw vào bếp kuổ wôi ńà lá. Wôi ńà lá hiện xôw kó wười quê. Bà kụ Hà dượk zùw tạm, xôw fải tiền now gì kả. Bà Hà vẫn ăn kơm cow dó. San dươ mắt za hiệu, bảo Qứ ńìn. Y lấm lét ńí ńảń, côw gét lắm. Qứ lừ lừ, tỏ ý xôw bằw lòw và za hiệu co San biết ôw củ ńà daw wồi say bột dậu ở woài sân kó qể côw qấy dượk. Y kũw ńìn za, ńưw vẫn zữ nét mặt wiêm và làm ńư xôw cú ý.

Hà xôw dẹp. Záw wười kứw, duỗn. Mặt zẹt kuá. Kái mũi hơi dỏ. Za sần sần, ńờn, côw ńư bẩn. Kổ cân, kổ tay qì qô lắm. Nó bướk mải, kái dầu hơi wẹo di, ńư qẹn. Kòn kác hè dộ mười bướk, nó ù té cạy tọt vào. Qứ we tiếw nó kười zi zí, ńư vườ kười vườ bịt mồm, và tiếw bà kụ làu ńàu cửi. San lại duw dươ dôi mắt, kười. San qèm ńữw kử cỉ uốn éo, nũw nịu. Y vẫn qườw kêu với Qứ:

- Lấy vợ ńà kuê tứk tứk lạ! Cẳw biết làm nũw gì kả. Zá tôi là kon kái, tôi làm nũw qì fải biết!...

Kưở buồw dów cặt zồi, dôi bạn nằm xểń cên zườw, vườ siể zăw, vườ bàn tán ńỏ với ńau về vợ qằw Mô:

- Sấu kuá! Xôw bằw nưở kon Lân. Sao qằw Mô xôw lấy kon Lân ńỉ?

San bảo qế... Lân là ńân tìń kũ kuổ Mô. Dã kó hồi kứ sáw sáw, hai ńà záo za dứw ở sân gák, dợi ńìn một kon bé di cợ sớm. Kon bé xá siń, dôi mắt den lay láy, kó lẽ kòn den hơn vàń xăn ńuw nó dội zất xéo cên dầu. Wựk cắk nịc, qân qể nở naw và xêu gợi, còn, béo lẳn, lồ lộ cow ciếk áo zài bằw fin cắw may qật xít với ciếk kuần lĩń den, ów ả, buôw cùw kín gót cân và di guốk kuai za láw. Nó di yểu diệu, xoan qai, hơi lấy záw, hai tay vuw vẩy một kác zịu zàw, mềm mại. Ai zám bảo nó là một kon sen? Hai ńà záo vẫn ńìn nó bằw dôi mắt zất qèm quồw. Ńất là San: y vẫn vuốt ve từw nếp qân qể nó bằw kon mắt. Ńưw bỗw một hôm, San we lỏm dượk một kâu hai qằw em Díc bảo ńau:

- Ńân tìń qằw Mô dấy!

Y sửw sốt. Y xoe với Qứ. Qứ hỏi Mô qì Mô tủm tỉm kười. Nó cối. Ńưw lại co Qứ biết kon bé là kon nuôi ńà bà dỡ. Nó lại qêm:

- Gọi là kon nuôi, ńưw cíń là kon sen ńà bà ta. Bà ta zả nó mỗi qáw kó năm hào.

- Qế nó lấy tiền dâu mà ziện qế?

- À, qươ kậu, kái zốw nó dỏw dảń qì nó ăn vận qế, cứ qật za ở ńà nó kũw xổ hơn kon có. Xôw ńữw hầu hạ vợ cồw ńà bà dỡ, lại kòn hầu hạ kả ńữw wười dến dẻ zơ záy, bẩn qỉu. Kó xi fải zặt ziệ kả co wười ta. Dến lúk về, wười ta co nó zăm hào. Ńờ kó ńữw số tiền ấy, nó mới may mặk dượk kuần, dượk áo...

Một buổi sáw Củ Ńật, Lân vườ dến waw cỗ kưở cườw, Mô dứw cow ńà zặw to một tiếw. Lân kuay vào, toét môi kười. Qứ ńận za zằw nó kười xôw dẹp: ńữw ciếk zăw to kuá, áń lên môi, làm qâm kả dôi môi zày kuá. Côw qật là xả ố. Từ hôm ấy, y kứ zần zần tìm za ńữw vẻ qô kuổ wười Lân, ńữw vết tíc xôw qể sóa kuổ dời kon sen, kon ở. Bàn tay Lân cắk fải ńơ ńớp lắm. Y tờm tởm. Y xôw kòn ńìn Lân bằw ńữw kon mắt ham muốn nưỡ. San xôw qế, dã dàń y kũw xôw zám ńìn Lân một kác kuá dườw hoàw ńư cướk nưỡ ńưw y vẫn bảo với Mô:

- Mày kứ lấy nó di! Mô ạ! Vợ dẹp qế xôw lấy, kòn lấy ai? Mà nó lại saw. Mày lấy nó, lúk về làw ta, vợ mày kứ hơn ńữw bà lý, bà fó dấy. Kứ hơn kả vợ cúw tao. Mày sem: mợ mày kó kuần lĩń qì nó kũw kó kuần lĩń, mợ mày kó xăn ńuw nó kũw kó xăn ńuw, nó lại kòn hơn mợ mày kái áo cắw zài và dôi guốk kuai láw nưỡ, mợ mày zám ziện kũw cỉ zám ziện dến áo qe qâm, cứ làm gì zám mặk áo cắw zài. Mà guốk qì cỉ tối zưở cân qôi, cứ dã za dến dườw là di dất!

Mô kười xiń bỉ bảo:

- Kậu kứ zạy làm vậy, cứ hạw kon làm gì dã zám lấy vợ mặk kuần lĩń áo cắw zài?

- Mày xôw lấy nó qì cim nó làm gì?

- Qươ kậu, kon kó cim nó dâu! Nó cim kon dấy cứ...

Qấy San và Qứ bật kười, nó dỏ mặt lên. Mà qựk qế, cíń kon Lân cim nó cướk. Nó là kon gái nó cẳw sợ qì Mô việk gì mà sợ... ? Ńưw Mô kũw qú qật zằw dã kó lúk nó toan lấy Lân làm vợ qật. Cúw dã bàn dịń với ńau. Cúw sẽ về kuê Mô, làm zuộw làm vườn. Liên biết wề dỡ dẻ, xôw kó bằw kấp qật, ńưw ở ńà kuê qì ai kần gì sự dó... Mô qấy kũw kó lý. Cúw dã suýt qu sếp lấy ńau. Ấy qế zồi suy di tíń lại qật kĩ kàw, Mô lại xôw lấy nưỡ. Cỉ vì kái dẹp xôw mài za mà ăn dượk. Dỡ dẻ co mỗi wười, wười ta kũw biếu zăm, ba dồw bạk qật ńưw kả năm dượk mấy wười? Ńất là ở ńà kuê, cẳw mấy wười cuộw ńữw bà dỡ qeo Tây. Cẻ ńư Lân qì lại kàw cẳw kó ma nào mời dến. Qế mà woài kái wề dỡ dẻ họk mót dượk, qì Lân kòn biết làm gì? Vườn xôw kuen, zuộw xôw kuen, hàw say hàw sáo xôw kuen. Way dến zệt vải kũw xôw biết zệt. Ăn xôw ńi zi! Mà lại qíc ăn cắw mặk cơn. Mà lại kòn biết kả tiể lôw mày, dáń fấn bôi môi, vuốt tók bằw ńữw cất làm co mượt bów. Dã cắk gì xi lấy Mô zồi nó cịu cườ ńữw kái zởm ấy di và biết cịu qươw cịu xó, cịu dầu zo mặt muội, cân lấm tay bùn, dể sốw với ńau? Dã cắk gì! Cươ lấy Mô, nó kó là bà vươw, bà tướw gì dâu? Kũw kơm qầy kơm kô, kũw cỉ là một kon sen. Qế mà dộw za xỏi kưở là kuần cùw áo zài zuôn zuốt. Nướk ban wày xôw zám gáń sợ wười ta côw qấy, cỉ cờ dến dêm xuyê mới za máy gáń một mìń. Kó xi wại gáń, bỏ tiền túi za quê. Qế zồi lại kòn dộw kỡn dáń dôi dáń lướ với kon sen ńà bà Fán, hai dướ zủ ńau di cụp ảń, kả hai dướ kùw mặk tân qời, zày gót kao, kổ lại deo kiềw vàw tử tế. Cắk là dồ lề kuổ hiệu ảń co quê cớ sắm qì ńữw mã ấy, lấy tiền dâu. Mà mượn qì ai zỗi hơi co ńữw kuân ấy mượn?...

Dó là qeo kái zọw kuổ Mô. We nó nói qì za sự nó gét kon Lân lắm. Nó miể mai và hằn họk. Ńưw San bảo Qứ:

- Qật za qì ku kậu kũw qèm zỏ zãi. Ań tíń: miếw won qì qằw nào cẳw qíc ăn. Kó qằw nào qíc kuổ xôw won? Mà lấy vợ qì ań kon cai nào cẳw vậy. Wu dến dâu mà xôw biết qíc kon gái dẹp. Tôi qì tôi doán cắk qằw Mô kũw qíc lấy kon Lân lắm. Ńưw nó xôw zám lấy. Ở ńà kuê kó vườn dất ńà kưở gì dâu. Mẹ nó cỉ kó dâu một sào vườn với một kái túp kon kon. Nó sợ sấu hổ với kon kiê, về côw qấy kơ kảń ấy, cắk kũw siń cán mà cẳw sớm qì muộn kũw tìm dườw, tìm nẻo tếc... Cắk là kậu kả Mô suy tíń qế, cứ kon Lân dẹp qế qì sao mà xôw muốn lấy?

San mỉm kười, bảo qêm:

- Dừw nói gì dến qằw Mô, way dến hạw cúw mìń mà xôw fải lấy ư? Tôi hỏi qật ań: ań cẳw hạn, nếu nó lấy ań qì ań kó lấy nó xôw?

Qứ wĩ dến ńữw bàn tay ńơ ńớp kuổ Lân và tỏ ý gê tởm với San:

- Vẽ cuyện!... San ńạo Qứ. - Qế ńữw kô dỡ, ńữw kô xám hộ kuần áo cắw bôm bốp qì sao? Ań cẳw kảm wấm wầm kô Ciń mãi dó ư?

Qứ kười ńượw bộ:

- Qế kó lý. Cúw ta vẫn tự fụ xôw dịń kiến ńưw qật za vẫn kòn ńiều dịń kiến. Cúw ta kòn dể ý kuá ńiều dến ńữw kái tên...

Và y hỏi lại San:

- Qế kòn ań? Nếu nó lấy ań qì ań kó lấy xôw? San wập wừw một cút zồi kười:

- Way ở dây qì kó lẽ xôw. Ńưw dến một cỗ xák, cẳw ai biết tôi, biết nó là ai qì tôi lấy.

- Wiễ là ań sợ maw tiếw cứ gì? Dó, ań dã qấy cươ? Wĩ wười ta kũw buồn kười! Vợ woại tìń mà wười woài cươ biết qì tất ńiên là kũw dau dớn dấy, ńưw cươ dến nỗi dâm cết ńau hay li zị ńau dâu, qế mà việk dổ bể za zồi qì ńiều xi fải xók mà bỏ ńau, kũw bỏ...

San hơi dỏ mặt, kười sòa, nói lấp:

- Tóm lại qì ań hay tôi kũw xôw muốn lấy kon Lân. Vả lại muốn kũw cẳw dượk nào: nó kảm qằw Mô cứ kó kảm cúw mìń dâu. Với lại cúw mìń kó vợ zồi. Hãy sếp cuyện kon Lân lại. Tôi fải họk một lát, kẻo hết cươ, kòn gì.

 

Sống mòn 11

Top of Fozm

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   Bottom of Fozm

Bà củ ńà tuy wười cẳw dẹp dẽ zì, ńưw dượk kái ăn mặk côw sạc sẽ, gọn gàw, mà nói năw qì mềm mỏw lắm. Kó lẽ vì kôw việk bà là fải di ở woài dườw, fải bán muô. Ôw cồw, cái lại, suốt wày cỉ ở ńà. Ôw cỉ za xỏi kổw dể dổ zák bẩn za kái lối di hay dể tiểu tiện vào ńữw kái vũw wầu wầu ở cân tườw. Kả qáw ôw kũw cẳw di dâu. Kũw cẳw mấy xi kó xác xướ dến ńà ôw. Qàń qử zá xôw kó muồ zét qì kuần áo, dối với ôw là ńữw vật qườ. Tuy cời cươ nựk, kó ńữw hôm kòn làń lạń, mà ôw cỉ kởi cần cùw cụk. Bà kụ Hà gọi ôw là ôw Họk. Họk là tên qằw kon cai lớn ńất kuổ ôw. Nó dã toét mắt ńư kả ńà, lại kòn qêm bệń qối tai. Côw nó hơi kó vẻ wẩn wơ. Qằw qứ hai, kém nó vài tuổi, ńań ńẹn hơn ńưw kũw kụk hơn ań. Ńữw lúk tứk lên, nó qườw nắm lấy áo qằw ań mà dấm bìń bịc vào zưỡ wựk. Kả hai dướ kùw bẩn qỉu. Qật là một sự cái wượk buồn kười. Ôw Họk cẳw wày nào xôw kọ zưở sân ńà, cuồw lợn, cuồw tiêu và zội nướk co dàn lợn kuổ ôw, ńưw cẳw bao zờ wĩ dến sự kọ zưở và zội nướk co hai dướ kon lớn kuổ ôw. Cíń kái qân ôw, ôw kũw cẳw săn sók gì ńiều. Qàń qử cỉ kó ńà, kưở, sân, bếp là sạc sẽ. Ńưw sự sạc sẽ kũw cỉ ở bên cow ńữw tườw, zậu mà qôi. Kó lẽ ôw wĩ zằw bên woài xôw kòn fải là dất ńà ôw. Xôw ńữw ôw xôw kuét zọn dến bao zờ, bao ńiêu kái bẩn qỉu ở bên cow, ôw dều tốw za dấy kả...

Vào xoảw kuá nưở dêm, xi ở cow buồw, San sếp sác vở, tắt dèn, di wủ, qì ở ńà woài, ôw Họk sựk ńớ za một việk kần. Zậy một kái, tỉń táo way, in ńư một kái máy, gài qeo ý dịń cướk xi dặt suốw zườw. Ôw sờ kái bao ziêm dể ở kạń bàn. Ôw kầm ziêm, câm vào kây dèn búp măw dể ở zưỡ bàn. Ôw kầm dèn suốw bếp. Wười ta we tiếw bướk cân ôw bìń bịc cạy di cạy lại vài ba lượt, tiếw nồi, sań loảw soảw, tiếw nướk zội suốw sân gạc kêu toaw toảw... Ôw hì hụk wồi làm dậu, luộk dậu một mìń co dến bốn zờ, bà vợ gọi u em zậy ẵm dướ kon bé ńất co bà. Bà suốw bếp zúp cồw làm nốt, zồi sưở gáń hàw dể za di. Bà di từ sáw tin sươw. Vợ di zồi, ôw Họk co lợn ăn, sếp zọn nồi sań, zồi bắt dầu kuét, zội nướk và kỳ kọ sân, cuồw tiêu, cuồw lợn... Qườw qườw lúk San và Qứ di zạy họk, qì ôw wồi say bột, wười cần ńư một kon ếc, cỉ kó một kái kuần dùi zòw zọk, ce một tí qân, hai dầu gối xuỳń za, hai cân ôm lấy kái kối say bằw dá, tay kuay kối. Kả buổi sáw ôw wồi ńư vậy. Mười zờ, ôw qổi nấu ăn, lấy mâm bát sẵn sàw. Bà vợ về, họ ăn kơm. Ăn sow, ôw wủ cươ một zấk xá zài, dể bù lại kái qì zờ qứk dêm. Bà vợ wủ ít qôi. Vào xoảw một zờ, bà dã lại za di, hoặk dể bán hàw qườ, hoặk dể di dow dậu. Hơn hai zờ, ôw Họk zậy. Ôw zội mấy gáo nướk co tỉń táo wười hơn là vì muốn sạc wười. Zồi ôw lại hì hụk say dậu, cẻ kủi, co lợn ăn, làm mọi việk, cướk xi làm bưỡ kơm ciều. Bưỡ ciều, ăn sớm lắm. Nếu bà vợ cươ kịp về qì họ dể fần, ńưw fần ńiều bà về kịp, dể kùw ăn. Kơm sow u em zưở bát duỗ zồi di gáń nướk. Vợ cồw kon kái ńà ôw Họk làm mỗi wười vài zów miế kuổ bà vợ muô về. Xôw mấy ciều họ xôw ăn, zườw ńư dã wiện zồi. Họ wồi súm sít kả vào một kái zườw. Ôw bố, vẫn cùw cụk nằm zuỗi zài ở zườw. Hai dướ kon lớn, dướ dè dầu, dướ ấn cân ôw. Ôw hết kuát kon hay kười dến gần bật mái ńà, lại vỗ wựk bìń bịc, dáń ńịp dể kéo gân kổ qổi kèn tầu bằw mồm ầm ĩ. Hai dướ kon qíc, hét lên kười, dập tay fàń fạc suốw zườw. Bà vợ wồi ở một gók zườw, zữ dướ kon ńỏ, sem nó kười, ńún ńảy vẫy tay kó vẻ xôw bằw lòw, ńữw xi kái cò lố bịc kuổ cồw ziễn za cướk mặt hai ôw záo. Bà hơi dỏ mặt, kúi way mặt suốw. Bà kười wượw, xẽ các cồw. Ôw cồw qổi kèn tầu hăw kuá, xôw we qấy. Hai mắt ôw cợn wượk lên. Hai má fìń to. Kái kổ to ńư kái kổ câu, nổi kụk lên. Kái dầu lúk lắk, côw wộ lắm. Hai dướ kon kàw kười, kàw hét, kàw dập zườw, kàw zeo hò xỏe. Và vợ bựk. Bà ńìn cộm San và Qứ. Qứ làm ńư xôw dể ý, koi kái cò kuổ ôw củ là một việk zất qườw, ai kũw kó qể làm. San kố wiêm caw. Ńưw mặt họ vẫn gờn gợn và nụ kười qấp qoáw cên môi họ, kứ vườ bị suô di dã lại lộn về. Họ buồn kười lắm. Bởi kố nín, mặt họ dỏ bừw lên. Nếu xôw vì bận cấm bài hoặk làm gì, qế nào họ kũw lảw vào buồw. Kó lúk bà kũw wượw kuá mắw hai kon. Ńưw tiếw coe cóe, hò hét kuổ cúw át kả tiếw bà di. Bà tứk mìń faw co mỗi dướ mấy kái zów kuạt vào dầu. Tiếw hò hét, cí céo bỗw im bặt. Kả tiếw kèn tầu kũw tắk. Hai dướ kon soa dầu, cựk mếu. Bà mẹ gắt gỏw:

- Xiếp! Làm kái gì mà om ńà lên qế? Kon ńà hư kuá!

Ôw cồw biết mìń là cíń fạm, wượw wịu ńìn hai kon, ńìn cộm vợ. Mặt bà dỏ lừ. Bà ńìn suốw dể zấu mặt di. Bà nuốt wẹn, ńư kái tứk dã dươ lên dến kổ... Ôw cồw kuát hai kon:

- Im way! Kó qế mà kũw cựk xók!... Tao zận kổ! Nằm suốw dây!

Bà vợ xôw kòn ńịn dượk. Bà kau mặt:

- Nói be bé cứ! Làm gì mà fải kuát lên ńư vậy?... Xiếp qật qôi!

Tiếw bà dã zun zun. Bà kó vẻ ńư cựk xók. Kó lẽ nướk mắt bà dã ướ za một cút, và cảy vòw kuanh mắt. Bà ấm ứk. Kả ńà im lặw. Zồi ôw cồw cở mìń kuay mặt vào.

Qứ qấy một cút gì nằw nặw ở cow lòw. Y ái wại co kả dôi vợ cồw kiê. Co wười cồw, bởi vì ôw kó vẻ ńư fải ńịn vợ, fải cịu bẽ mặt cướk hai wười lạ. Và co wười vợ, vì bà kó vẻ lấy làm sấu hổ vì cồw qô lỗ kuá. Wười ta cẳw fiền gì dến ai, qật kũw xó lắm qay! Qứ và San zù cẳw muốn cút nào, ńưw cỉ vì kó mặt ở dây kũw dã dem dến co hạń fúk za dìń ôw Họk ńữw kơn sầu ńo ńỏ. Nói là ńo ńỏ bởi vì sươ nay wười ta vốn xiń qườw ńữw nỗi xó cịu zây lát kiê. Qật za qì cúw cẳw ńỏ tí nào. Cúw ńư một kái hạt táo, hay một kái dầu dań cồi lên, bên zưới kái ciếu ta nằm. Nó cẳw zết cết ai, cẳw làm dau, cỉ kồm kộm kái lưw qôi, ńưw cíń vì nó dã làm wười ta mất hết kả kái qú vị kuổ sự wỉ wơi êm ái... Ôw Họk qổi kèn tầu ńư vậy, kó lẽ dã hàw cụk năm zồi. Kó lẽ ôw bắt dầu qổi mãi từ hồi kòn cẻ cuw, hai vợ cồw mới lấy ńau. Qứ tưởw tượw za ńữw buổi ciều sươ kuổ dôi vợ cồw son. Họ dã ở ziêw. Ńà cỉ kó hai wười. Wày tàn zất kuạń hiu. Dôi lòw kàw qấy muốn gần ńau. Kôw việk một wày dã sow zồi. Bây zờ là lúk wỉ wơi. Cồw nằm wưở ở zưỡ zườw, vợ wồi bên. Lòw fơi fới vui và cẳw kòn kâu cuyện gì dể nói với ńau. Ôw Họk tự ńiên vỗ wựk, qổi kèn tầu, dể vợ bật kười, wuýt yêu, fát xẽ co một kái và mắw là fải zó!... Dến xi kó kon, ôw qổi kèn tầu dể zỗ kon. Zồi bây zờ, kó lẽ ôw qổi, dể ńớ lại ńữw buổi ciều dẹp êm dềm sươ. Kái ấy dã qàń một qói kuen ńư qói kuen ăn miế kuổ ôw. Một kác zải cí hơi lố lăw, hơi ầm ỹ, ńưw mà ôw qíc. Cỉ sét một diều ôw bị vợ các mấy lần zồi mà qỉń qoảw vẫn buột miệw zốw lên, là dủ biết. Từ cướk dến nay, ôw vẫn dượk tự zo: xôw ai kấm ôw, mà vợ ôw kũw xôw lấy sự ấy làm xó cịu bao zờ. Họ vẫn suw sướw hưởw kái vui za dìń kuổ ńữw buổi ciều. Cợt hai kon wười lịc sự lọt vào ńà, hai ôw záo kứ dộw za xỏi kưở là kuần áo hẳn hoi, kử cỉ zữ gìn, nói năw ńẹ ńàw, mềm mại. Vẻ ńo ńã kuổ họ làm nổi bật kái lỗ mãw kuổ ôw củ ńà qàń lỗ mãw qêm lên. Wười dàn bà sấu hổ. Và ńữw buổi ciều, dôi vợ cồw ấy xôw kòn tự zo, vui vẻ ńư cướk nưỡ. Một kái dầu dań dã cồi lên, làm vướw víu kái hạń fúk zản zị kuổ za dìń họ...

Qứ hơi bịn zịn về cỗ ấy. Y muốn y kũw kó qể lỗ mãw, kũw kó qể nói sô bồ, làm ńữw cò lố lăw ńư ôw Họk qổi kèn tầu, mà xôw dỏ mặt, dể bà Họk xôw ńìn qấy sự kém kỏi kuổ cồw. Ńưw mà xôw qể dượk. Wười ta xôw mỗi cốk bỏ dượk ńữw wôn wữ, kử cỉ mà kái hoàn kảń kuổ mìń dã tạo co mìń. Họk làm saw, dã dàń là một sự xó xăn zồi. Họk làm hèn kũw xó xăn xôw kém.

Một hôm Qứ wỏ ý fàn nàn co ńữw wười ńư ôw Họk, qất họk từ quổ ńỏ, zốt nát, cí ók hẹp hòi, sốw một kuộk dời gần ńư súk vật: qô kệc, mù tối, wèo nàn. San lộ vẻ hoài wi:

- Ań tưởw ôw Họk xổ hơn cúw mìń ư? Tôi wờ lắm. Dể tôi tíń co ań we. Ôw Họk làm việk mười zờ qì ań kũw làm việk mười zờ. Kôw việk kuổ ôw ta zễ zàw hơn kôw việk kuổ ań, zễ zàw và dỡ mệt wười hơn. Zạy họk sow, ań dã qật yên lòw về bọn họk cò cươ? Ôw, cái lại: miễn làm sao co dậu za qàń bột, bột dậu qàń za dậu fụ qế là ôw kó qể wủ zất won zấk zồi... Bây zờ nói dến tiền làm dậu ńư qế, mỗi wày ôw kó qể lãi dượk từ một dến hai dồw. Dủ co kả ńà ăn. Kó qể qườ, ńưw tôi cỉ nói dủ qôi. Bã dậu zùw dể nuôi lợn dẻ za. Mỗi năm vài lướ lợn, lại xôw dượk căm bạk, hơn căm bạk à?... Kòn ań, ań làm kó nuôi nổi vợ kon xôw? Liệu suốt dời ań, kó bao zờ ań tậu dượk một mảń dất, sây nổi một kái ńà, tạo nổi một kơ wiệp soàw soàw ńư kái kơ wiệp kuổ ôw Họk qôi xôw? Ấy là cươ nói dến nỗi bấp bêń kuổ cúw mìń, tay xôw, bao ńiêu tiền kuổ dổ za dể họk mất kả zồi, ńỡ qất wiệp một kái qì cết toi...

- Dã dàń zồi. Ńưw nói ńư San, qì wười ta mất bạk wìn dể họk, cả là zại lắm sao?

San kười:

- Wười ta xôw zại, ńưw lầm. Wười ta co kon di họk, ai kũw muốn co kon sau này qi dỗ làm kuan, hay ít kũw là ôw fán, ôw qam, cứ kó dịń co kon làm ký xổ ńà buôn, záo xổ cườw tư hay qất wiệp dâu. Ńưw sự dời nó soay za qế. Bố mẹ cúw mìń bây zờ wĩ tiếk số tiền bỏ za co cúw mìń họk wày sươ lắm dấy ńé!

Díc kũw dã kó lần nói với Qứ na ná ńư San vậy. Y wỏ ý tiếk số tiền và kái kôw lao dã bỏ za dể họk hàń. Ńất là số sứk xỏe bị mất di. Za dìń y co y di họk, kũw ńư làm một việk buôn. Y fải kố họk hàń co dáw với số fí tổn về việk họk kuổ y, co xỏi fụ lòw mow mỏi kuổ mẹ, ca. Y dã họk wày họk dêm, mỗi dêm cỉ wủ kó ba zờ. Họk dêm ốm wười. Kái qời kì daw lớn lên, dã fải lao tâm, lao lựk kuá dộ ńư vậy, lại cẳw dượk bồi zưỡw gì. Cỉ kó qể cả ít tiền, y fải cọ họk ở ńữw cỗ zẻ tiền, ăn qế nào qì qôi, kó xi cươ dủ no, ở qì bẩn qỉu, cật cội, tối tăm, ít xôw xí ńưw lại ńiều wười, ńiều cuột, zán và muỗi zệp. Y xôw za dến woài, xôw di cơi, xôw tập qể qao, vì sợ tốn qì zờ. Zo qế mà sứk xỏe bị bại di. Vào một cow ńữw fút cán nản ńất kuổ dời y, y dã zơm zớm nướk mắt bảo Qứ bằw một kái zọw nưở ńư oán qan, nưở ńư buồn zầu:

- Zá bố mẹ cúw mìń kứ dể co cúw mìń di căn câu, kắt kỏ, zồi di kuốk di kày lại hơn. Cỗ tiền co cúw mìń di họk, dể cúw mìń làm kái vốn làm ăn. Kứ vậy qì kó lẽ bây zờ cúw mìń dã yên qân zồi. Biết dâu căw dã zàu? Co cúw mìń di họk qì sạt wiệp mà cúw mìń qàń za xổ. Cúw mìń hóa zở zaw. Cạy cọt dể vào làm sở nọ, sở kiê qì cúw mìń lấy tiền dâu? Làm qợ qì xôw kó wề. Di buôn qì xôw vốn. Về ńà kuê làm zuộw qì cúw nó kười co qối dầu lâu. Vả lại kuốk xôw hay, kày xôw biết, với kũw xôw kó sứk. Way lưw kuen zồi.

Dúw vậy. Kảń Qứ qì kũw zướ. Và dó kũw là kái kảń cuw kuổ một số dôw qań niên, kon kuổ ńữw ńà mới cỉ kó qể gọi là hơi kó máu mặt ở ńà kuê, mà dã kó kái hứw xởi muốn co kon vượt xỏi kuộk dời bứk bối, cói buộk kuổ ôw ca. Ńưw Qứ xôw hoàn toàn dồw ý với Díc và San. Dã dàń, nếu họ xôw zùw gần hết kái kơ wiệp kuổ ńà vào việk họk, qì kó lẽ bây zờ họ xôw dến nỗi fải cật vật cow việk mưu siń kuá qế này dâu. Ńưw họ kó suw sướw hơn dượk tí nào căw? Qứ xôw tin lắm. Y qấy kuộk dời ở ńà kuê cẳw vui gì. Wười ńà kuê làm kuần kuật suốt wày ńư một kẻ cuw qân bị xổ sai mà cẳw kó kuyền wĩ dến gì hơn, woài mỗi wày mấy bưỡ kơm gạo dỏ ńư nâu, dộn wô xoai, mà họ ăn cẳw dủ no, ăn mải mốt vội vàw, ńư cỉ kốt wốn qật ńiều, co dầy bụw qì qôi, cẳw kịp biết won. Họ sốw zò zẫm, tối tăm, ńút ńát, suốt dời cỉ ńữw sợ kùw lo: mươ ńiều lo, nắw ńiều lo, nướk lớn lo, zó to lo... Họ lo ńữw tai họa kuổ cời kuổ dất, kuổ sôw, họ lo ńữw sự ńũw ńiễu kuổ qần qáń, kuỷ ma; họ lo cộm kướp ban dêm và ńữw cộm kướp ban wày. Bất kứ kái gì kũw xiến họ lo, họ sợ. Họ là ńữw wười ńẫn nại dến kựk dộ, luôn luôn ńận mìń là kon sâu, kái kiến, kon zun, kái zế, ai muốn zẫm lên kũw dượk, ńữw kẻ bị bók lột, dè nén, ứk hiếp, dáń cửi dã kuá kuen zồi, nên hầu ńư xôw kòn biết fẫn uất là gì. Ńữw kẻ hiểu zań zá một kác xá buồn kười, họ kó qể co kẻ xák tát một kái dể dượk lợi một vài hào, ńưw lại zất kó qể vứt za dôi, ba căm dể dượk wười ta gọi là ôw fó, ńữw wười luôn luôn tíń toán ńưw lại tíń zất ńầm, họ tiếk, xôw zám zết một kon gà co bố mẹ ăn, ńưw nếu bố mẹ cết di lại zất kó qể zết dến mấy kon bò dể làm ma qật lớn. Ńữw wười zất wờ wệc ńưw lại zất da wi, cẳw xó gì mà kó qể xiến co họ tin zằw một kon ká cép vườ hóa qàń một ôw lão tók bạk fơ dể nói qàń lời báo tin dói kém, mất muồ, ńưw dố ai fân cần dượk co họ cịu zằw cồw dậu xôw wăn dượk bệń dậu muồ vì bệń dậu muồ siń za cỉ là zo một kái zốw vi cùw cứ cẳw kó kák bà, kák kô nào di zải kuả, ńữw wười dối với bề cên qì zun zẩy, xúm núm, sợ sệt ńưw dối với hàw sóm qì lại qô tụk, gắt gỏw, gen gét, dộk bụw, íc kỷ kay wiệt, wi nan; ńữw kẻ qíc dáń vợ bằw dòn gáń và zạy kon bằw zoi vọt... Dàn ań qì bóp nặn, hà hiếp, zan zảo, vô liêm sỉ, cuyên sốw bằw mồ hôi nướk mắt kuổ kon em. Nói tóm lại, cow kác sốw, cow việk mưu siń, cow sự zao tiếp kuổ wười zưới dối với wười cên, kuổ wười nọ dối với wười kiê cẳw kó một cút gì kó qể gọi là lạk qú. Bị wười ta kưỡi lên dầu, lên kổ hay kưỡi lên dầu, lên kổ wười ta, qì cẳw kua kũw là ńữw kẻ zốt nát, wu muội, bị zam hãm lâu dời cow kái xổ, cow sự tù túw và qối nát. Way dến kái dời kuổ hạw wười ńư ôw Họk, dủ ăn, sốw yên ổn ở một cốn bán qàń qị, bán qôn kuê, Qứ kũw cẳw mơ ướk một cút nào. Yên qân, ńưw yên qân ńư vậy dể làm gì? Làm dể kó ăn, ăn dể sốw, sốw dể dợi cết... kả kuộk dời cỉ qu gọn vào bằw ấy việk qôi ư? Và kó suw sướw gì kái kẻ suốt dời cỉ kởi cần cùw cụk, cúi mũi vào kái kối say bột, cẳw bao zờ zám ńìn sa hơn một cút, qu hẹp kuộk sốw và sự hiểu biết kuổ mìń vào cow kái fạm vi ńỏ hẹp kuổ mảń dất kỏn kon kuổ mìń...

San ciết lý:

- Họk ńiều là zại. Họk là dể biết. Ńưw biết làm kái kuái gì. Wu si hưởw qái bìń. Biết lắm kàw xổ lắm. Cúw mìń qì dã dượk bao ńiêu? Ấy qế mà tôi zám cắk một qằw zốt dặk xôw bao zờ kó ńiều kái xổ ńư cúw mìń.

Vậy mà y vẫn họk ńư qườw, họk dến nỗi xôw kòn một cút qì zờ nào dể wỉ wơi! Y kó qể kãi zằw dó là vì y cót họk zồi, xôw qể cở về, kần qeo duổi co dượk một mảń bằw zúp co y kó qể tìm một cỗ làm. Ńưw y lại dã lo lắw dến kả cuyện làm qế nào dể bốn năm nưỡ kó tiền dể co dướ kon dầu lòw kuổ y dến ńà cườw... Qứ mỉm kười:

- Ań tin vào luật qườ cừ, wiễ là ôw cời ôw ấy kứ ńè ńữw wười nào dượk hưởw họk qứk ńiều dể fân fát co ńiều dau xổ hay sao?

- Xôw fải qế. Kái xổ qì vẫn vậy. Kó diều wười hiểu biết ńìn zõ kái xổ kuổ mìń. Kẻ zốt nát xổ ńưw xôw biết zằw mìń xổ. Xôw biết zằw mìń xổ qì xôw xổ.

Qứ vẫn mỉm kười, ńưw nụ kười kuổ y cở nên cế ńạo hơn. Y hỏi vặn San:

- Ań kó bằw lòw làm một kụk dá dể suw sướw hay xôw!

Y tự cả lời:

- Kố ńiên xôw. Ań vẫn muốn làm wười, làm vật sốw, vẫn muốn sốw ńư qườw. Ńưw ań sốw mà ań xiń sự sốw. Bởi vì sốw - tôi nói kái sự sốw nó tự biết nó, cứ xôw fải kái lối sốw vô ci kuổ kỏ kây, sốw tứk là kảm zák và tư tưởw. Sốw kũw là hàń dộw nưỡ, ńưw hàń dộw cỉ là fần fụ, kó kảm zák, kó tư tưởw mới siń za hàń dộw. Bản tíń kốt yếu kuổ sự sốw cíń là kảm zák và tư tưởw. Kảm zák kàw mạń, kàw liń ziệu, tư tưởw kàw kao. Kẻ vô họk kũw zốw ńư ńữw zốw wười mọi zợ, sốw nôw kạn, qấp kém, qô kệc hơn ńữw kẻ kó họk và ńữw wười văn miń.

- Ńưw hạń fúk?... Ań tưởw văn miń tạo co loài wười hạń fúk ư?

- Hãy xoan nói văn miń! Ta fải tự hỏi sem nền văn miń hiện qời dã là một nền văn miń cọn vẹn cươ?... Hãy nói wuyên về sự họk qôi. Tôi xôw nói cắk zằw họk qứk kó qể tạo za hạń fúk co loài wười. Ńưw nếu kuả qật nó xôw tạo nổi hạń fúk co loài wười, qeo ńư ań tưởw, qì nó kũw cẳw tạo za dau xổ, cíń ań vườ bảo qế. Nó cỉ làm wười ta ńìn zõ kái xổ mà qôi. Ńư qế wiễ là kái xổ vẫn kó, zù wười ta ńìn qấy hay xôw ńìn qấy. Xôw biết zằw cỉ là wu muội, kó fải là ziệt dượk nỗi xổ cên dời này dâu?...

Qứ co zằw wười ta kần biết xổ, kần ńìn ńận zõ zàw kái xổ, dể tìm kác ziệt xổ. Ńắm mắt xôw fải là kan dảm, kũw xôw fải là một fươw sác tốt. Sự tìm tòi, sự suy wĩ sẽ xiến co ńân loại zần zần hiểu biết, và sự hiểu biết sẽ vạc za ńữw kon dườw, sẽ cỉ zõ co wười ta fải làm qế nào... Y bựk tứk bảo San:

- Tôi káu vô kùw, káu mà lại qươw, lại cán nản, lại buồn xi qấy ńữw wười xổ mà xôw biết zằw mìń xổ. Họ kam cịu kuá. Họ hầu ńư tin zằw dời họ xôw qể kòn dổi qay dượk nưỡ.

Y qú qật:

- Tôi kuý kái họk qứk ít ỏi kuổ tôi. Tôi lấy làm kiêu vì nó. Tôi wèo, tôi xổ, tôi ốm yếu qật, ńưw nếu bảo tôi dổi kái họk qứk kuổ tôi lấy kái zàu, kái sướw, kái xỏe mạń kuổ wười zốt nát, ńất dịń tôi xôw dổi. Ań qử wĩ kĩ mà sem. Cỉ kó kái qú dọk sác kũw dã kéo lại co cúw mìń ńiều lắm...

Qứ dọk sác zất ham mê. Cỗ ở zất tiện co việk dọk sác kuổ y. Qườw, qườw sau bưỡ kơm ciều, San di họk tối way, Qứ vào buồw, dów cặt kưở za vào. Y buôw màn sẵn, bỏ dèn vào cow màn, dọk. Y zất kín tiếw. Ở ńà woài, wười ta xó biết y qứk hay wủ, kó ńà hay dã di cơi. Wười ta kó qể tự zo hơn một cút.

San họk về vào xoảw mười zờ. Vào zờ ấy, cỗ này dã kó vẻ xuyê vắw lắm. Ở ńà woài, tiếw nói kười im dã từ lâu. Kả ńà ôw Họk wủ say zồi. Bởi kần zậy sớm nên bao zờ kũw cỉ cập tối một lát là họ wủ. Mấy ńà cuw kuanh kũw vậy. Mỏi mắt, mỏi tay, úp kuyển sác suốw wựk và dè bàn tay fải lên cên, Qứ we tiếw ńữw kon wượ ở cuồw bên ńai kỏ kêu zạo zạo. Qỉń qoảw một kon kuất kái duôi vào kạń sườn, duổi muỗi, dập cân và qở hắt za một tiếw zốw ńư tiếw sì mũi mạń. Kó kon hứw lại kêu: "Hí... hi... hi..." ńư một wười dàn bà béo, kười nứk nở... San về bằw kái lối di ở sau ńà. Y kầm kuyển vở kuộn còn lại, dập vào lưới qép kăw cên kưở sổ. Qứ qươ xẽ một tiếw, co San biết zằw y kòn qứk. Y cỗi zậy, lê za kạń zườw, buôw qõw cân suốw dất, tìm dôi guốk. Y zón zén di qật ńẹ cân. Mở kái kưở buồw za, y qấy ńà woài vẫn kòn dèn. Wười u em daw wồi vá áo zưới dất, way cỗ kưở za, wẩw lên một qoáw zồi lại kúi suốw, im lặw vá. Qứ kó kảm tưởw ńư qị vá, cỉ vì dêm zài kuá, xôw sao wủ hết, kũw ńư bà woại y qườw bắt zận vào ńữw dêm muồ zét, vì xôw wủ dượk. Y dươ mắt ńìn ńań về fiế zườw vợ cồw ôw Họk. Ńưw màn buôw kín mít... Ńữw tiếw wáy lớn và ńỏ, dều dều dươ za...

San ńư wượw về kái cỗ dêm nào Qứ kũw fải dợi, mở kổw co y. Y hỏi:

- Ań cươ wủ hay sao mà tôi vườ dập kưở ań dã biết way?

- Tôi kòn daw sem sác.

- May kuá ńỉ! Zá ań lại qiu qiu sắp wủ zồi, mà fải zậy qì fiền ań kuá!

Y bảo qứ kứ về buồw cướk, dể y dów kổw. Về dến buồw, y vườ kởi kuần áo, vườ ńăn ńở:

- Hôm nay, tôi gặp cuyện này hay lắm...

- Cuyện gì?

- Dể tôi dów kưở buồw dã ńé!

Y za dów kưở buồw. Zồi y vào zườw, nằm bên kạń Qứ, ńõw ńẹo, kể xe xẽ với Qứ việk một gái ăn sươw dã wăn y lại, zưỡ một kon dườw tối cow vườn bác qảo và gạ gẫm y ńư qế nào...

 

Sống mòn 12Top of Fozm

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   Bottom of Fozm

 

Bottom of Fozm

Kái ńà lá, một hôm kó wười dến hỏi qêu. Ań càw kòn cẻ, dộ ba mươi hay cươ dến ba mươi, tók gọw kíń kuần den, áo káń cắw may cùw, fủ áo tây vàw dã kũ. Qứ và San ở cườw về dã qấy y daw mặk kả với ôw Họk, về dôi ciếu và kái zườw ce ôw bắt kuổ lão kai quê kái ńà lá cướk, dể cừ vào mấy qáw tiền ńà kòn qiếu. Ôw Họk kao zọw bảo:

- Qôi dượk... Kái zườw tôi co mượn, ńưw dôi ciếu qì fải cả tiền tôi. Tôi dể lại co. Một dồw bạk, một dôi ciếu mới wuyên, zẻ cán!

Và ań kiê năn nỉ

- Qôi! Ôw co cáu... Dôi ciếu wười ta dã nằm zồi, cắk ôw cả zùw, kó dể dấy kũw bằw dể xôw qôi.

Ôw Họk toaw toaw:

- Sao lại dể xôw. Dôi ciếu kòn mới wuyên, lão ta muô dể dắp cứ kó cải zườw dâu? Với lại kó cải zườw kũw cẳw sao. Lão ta kó một mìń, cứ kó dàn bà dàn biếk gì dâu mà fải kiêw? Với lại kó dàn bà kũw cẳw kần fải kiêw. Zặt là sạc hết.

- Vâw, dã dàń zằw vậy, ńưw kũw maw tiếw là dôi ciếu kũ.

- Qì tùy ań dấy, tôi kó ép dâu? Ań xôw lấy, kứ dể dấy co tôi. Kó một dồw bạk, tôi cỉ zặt di, zồi dể cải sân co cẻ kon cơi ciều mát, hay wồi ăn kơm, kũw dáw.

Sin xôw dượk, ań ta dàń fải cả năm hào. Ôw Họk dể ań ta nói mỏi mồm zồi mới cịu we. Ôw lại kòn làm za tiếk zẻ, wần wừ một cút zồi tặk lưỡi:

- Ừ! Qì dây! Dể zẻ co ań. Qế là ań quê ńà qáw dầu xôw mất tiền. Bao zờ ań zọn ńà dến?...

Hôm ấy là hăm bảy. Ôw co quê lợi dượk ba hôm. Tíń tiền từ mùw một qáw sau. Ńưw ôw củ kẩn qận bắt zam way một qáw tiền ńà dể ôw biết cừw, nay mai kó ai dến hỏi quê, xỏi ńận lời. Ôw lại zao hẹn tiền ńà qáw nào kũw vậy, fải cả cướk từ mùw năm. Mà xi xôw muốn ở nưỡ, muốn zọn di, fải báo cướk nưở qáw co ôw biết...

- Luật ńà nướk wười ta dã za ńư vậy!...

Ôw bảo qế, làm ńư ôw qạo luật ńà nướk lắm. Sao mà ôw kặn kẽ, xắt xe dến qế! Bù với hôm Qứ và San dến quê ńà: ôw dã tỏ za kuá ư zễ zãi và ńã ńặn... Wười quê ńà ńận hết. Ńưw y cỉ zam cướk kó ba hào, vì hiện tiền cow túi cỉ kó ba hào. Kòn hai hào nưỡ, y hẹn xi nào zọn dến, sẽ sin dươ nốt way lập tứk...

Y zọn dến hôm nào, Qứ xôw dể ý. Cow kái ńà lá, vẫn cướk qế nào, sau qế ấy: ban wày vẫn bỏ xôw, dồ dạk cẳw qêm gì, vẫn cơ cọi một kái zườw ce sộk sệc. Ńưw một buổi ciều, daw wồi ăn cên bộ wượ kuổ ôw củ ở ńà woài, Qứ bỗw hơi wạk ńiên qấy một cị vào cạk tuổi vợ Mô, di từ kổw vào sân một kác zất waw ńiên, ńư một wười ńà. Ńìn kỹ, cỉ ta kó vẻ ńiều tuổi hơn vợ qằw Mô. Dộ hăm mốt hăm hai. Wười qấp và dầy dặn. Za kũw den ńưw kòn ńẵn ńụi hơn. Kuần áo qì kũw qế qôi: xăn vuôw den, yếm cắw, áo káń nâu, kuần céo zo den, ńưw kó vẻ dỏw dảń hơn. Kái yếm cắw hồ lơ, cắw cẻo hơn. Kái kuần buôw cùw hơn. Kái xăn vuôw qì cắk dã fải soi gươw mà qắt, mà sưở di sưở lại, cứ cẳw fải bạ qế nào nên qế ấy. Ở cỗ này hiếm wười dẹp dến nỗi côw cị kũw zễ koi. Qứ dươ mắt ńìn qeo. San zań mãń mỉm kười.

- Vợ wười quê ńà lá dấy. Cị ta làm ở ńà zượu biê.

Y zới qiệu ńư vậy bằw tiếw Fáp...

- Sao ań biết?

- Qằw Mô bảo

San kòn co Qứ biết zằw kô ả là vợ hai kuổ ań càw, vợ hai qeo, ań càw dã kó vợ kả ở ńà kuê. Y là một qằw se, kéo se ńà, kôw mỗi qáw hai dồw, kuần áo củ may...

Qứ wạk ńiên:

- Kôw kó mỗi qáw hai dồw?

- Cứ kòn gì nưỡ! Kơm nuôi, kuần áo củ may kiê mà!...

- Ńưw làm dượk mỗi qáw kó hai dồw mà zám lấy ńữw hai vợ?

- Cứ sao! Hai dồw qì quê ńà mất năm hào, ziêm quốk dộ năm hào, kũw kòn dượk một dồw tiêu vặt.

- Qế kòn hai vợ?

- Vợ kả làm vợ kả ăn, vợ hai làm vợ hai ăn, cẳw kấp dỡ co vợ nào, ńư vậy là kôw bìń lắm!

San kười dể qưởw qứk kâu nói miể kuổ mìń. Một lát zồi y lại gật dầu, lẩm ńẩm:

- Qế mới biết cúw mìń soàw qật. Tôi qì cừ số tiền kơm kiê zồi kũw kòn dượk mỗi qáw hai dồw, wiễ là bằw kôw kuổ hắn, ań qì lươw kao hơn hắn ńữw năm lần, cúw mìń kũw sa vợ kuanh năm, qế mà cẳw qằw nào zám lấy qêm một vợ nưỡ ở dây, co tiện. Cúw mìń xôw sướw bằw một qằw se!

Qứ hơi lấy làm lạ về kái cỗ một qằw se mà kũw kó qể quê một kái ńà ziêw, dể tối về wủ với vợ hai. Qườw qườw, một qằw se, woài việk kéo se, kòn fải lau dồ dạk, kuét ńà, zặt kuần áo... kó xi kả gáń nướk, cẻ kủi, làm bếp, nếu kó qì zờ zảń. "Hết zờ zồi!" là ńữw tiếw mà bọn za ńân xôw dượk fép nói bao zờ. Cẳw bao zờ kó qể gọi là hết zờ zồi! Họ làm việk xôw kó dịń qì zờ. Củ kó qể sai họ bất kứ lúk nào. Họ kũw fải kó mặt ở ńà, nếu củ xôw sai họ di dâu. Xôw một fút nào, họ kó qể qở za một tiếw suw sướw mà tự bảo kái kâu mà xi dượk nói lên, bất kứ ai kũw qấy ńẹ bỗw wười. "Bây zờ ta dã dượk cỉ kòn là kuổ mìń qôi...". Qứ ńớ dến một diều y ńận qấy ở Sài Gòn:

- Ở Sài Gòn, qườw qườw tụi bồi bếp làm kũw kó qì zờ. Ńiều xi, cúw kó ńà ziêw. Sáu zờ sáw, cúw dến ńà củ mìń, vào xoảw sáu, bảy zờ ciều xi bưỡ ăn tối dã sow, cúw zưở bát, duỗ, nồi, sań, sếp zọn dâu vào dấy zồi, là lại về ńà cúw. Xôw kó ńà ziêw, cúw kó ở luôn ńà mìń qì sow kôw việk zồi, cúw kũw di cơi hay là muốn zùw qời zờ wỉ kuổ cúw làm gì qì kứ việk zùw. Qì zờ wỉ, hoàn toàn là qì zờ wỉ.

San bảo:

- Ở woài này qì xôw dượk qế. Một zờ dêm zét ńư kắt zuột, qằw ńỏ hay kon sen di nằm ấm cỗ zồi, daw wáy xò xò, nếu củ ńà cợt qấy hứw muốn uốw một ấm cà qật nów co ấm zạ, qì kứ việk cạy vào lấy cân hắt tuw căn ciếu dắp kuổ nó za, zồi dá và dít mấy kái co tỉń lại, bắt zậy dun ấm nướk, nếu zờ dến bao quốk lá mà quốk lại hết zồi, qì kứ việk dươ co dồw hào cạy za fố qật ńań, di tìm bất kứ hàw tạp hóa hay hiệu kao lâu nào kòn áń sáw, mà gọi kưở, muô một bao quốk lá.

Y wừw lại một cút ńư dể wẫm wĩ. Zồi y tiếp:

- Ań se này qì cắk lắm, kũw cẳw kó zờ zấk gì dâu. Ńưw fỏw qì buổi tối, củ kũw ít xi fải di dâu xuyê. Với lại cắk zằw ńà củ kũw kòn qằw ńỏ, kon sen gì nưỡ. Dêm kó gì sai, qì sai qằw ńỏ, kon sen kũw dượk. Ań se vào xoảw tám, cín zờ tối, qấy cẳw kòn fải di dâu, kôw việk kũw cẳw kòn gì, lau kái se qật sạc kất di, zồi sin fép ôw củ co về. Zữ ań ta ở lại kũw cẳw dượk lợi gì qêm. Ńưw zá fải wười củ kay wiệt, họ xôw co về qì làm gì họ tốt? Tôi doán hẳn ńư qế. Xôw qế, sao ań ta hay về muộn lắm? Dêm hôm kua, kũw mãi dến mười một zờ hơn, tôi mới qấy cị vợ za mở kổw. Sáw nay, lúk cúw mìń zậy, qì kó fải kả hai vợ cồw ań ta kũw di zồi xôw?

Y tủm tỉm kười:

- Wĩ qì kũw xổ. Mười zờ, mười một zờ dêm, kuốk bộ năm kây số từ Hà Nội về dây, wủ với vợ bốn, năm zờ dồw hồ, sáw hôm sau, gà mới gáy dộ vài lần dã mải mốt coàw zậy mắt ńắm mắt mở, kuốk bộ một mạc năm kây số về Hà Nội... Xi qằw dàn ôw dã mê gái qì nó làm tội kái qân nó một kác qật là qảm hại!

Qứ kũw mỉm kười, nói xáy San:

- Kũw cươ qảm hại bằw kái qằw vượt một căm kây số về qứk với vợ một dêm, zồi hôm sau lại vượt một căm kây số lên Hà Nội dể nằm mà qở.

- Qì tôi dã bảo qằw dàn ôw... wiễ là nói cuw tất kả ńữw qằw dàn ôw...

Qứ wẫm wĩ cíń qân y. Y ńớ dến một kâu Liên nói với y, kua một nụ kười cuô cát và buồn. Wồi bên y, kuần áo sẵn sàw zồi, qỉń qoảw lại ńìn za sân sem bów kái ńà dã za dến cỗ kây dơn cươ dể ôm gói za di. Liên dã bảo y vào buổi ciều kuối kùw kuổ kì wỉ Tết, nắw záo vườ zồi: "Qật căm tội cẳw tội gì bằw kái tội wèo. Cỉ vì wèo mà vợ cồw mìń kứ kẻ một nơi, wười một nẻo suốt dời. Kó hơn gì vợ cồw wâu. Cúw mìń lấy ńau sáu năm zồi, mà tíń gộp tất kả từ năm wày, ba wày, tất kả ńữw wày cúw mìń dượk gần ńau, tôi cắk zằw cươ dầy ba qáw. Qế qì kó xổ xôw? Wười ta qì cỉ fải sẻn ăn, sẻn mặk, cứ tôi qì dến cồw kũw fải sẻn!... ". Liên lại zơm zớm nướk mắt, qêm zằw: Nếu vợ cồw cỉ làm qế nào kiếm nổi mỗi wày một bưỡ qôi, mà xôw fải sa ńau, qì Qứ kũw qíc hơn kứ fải qế này mà dượk ăn một wày ba bưỡ... Lần nào kũw vậy, lúk ciê tay wán wẩm buồn. Hai vợ cồw kố hưởw co hết fút kuối kùw kòn kó qể gần ńau. Sau bưỡ kơm cươ ăn sớm hơn mọi wày, Qứ xép bớt kưở, di nằm dể wủ cươ. Liên tuy xôw wủ cươ bao zờ, kũw dến wồi ở kạń zườw. Y ńổ co cồw ńữw sợi tók sâu hay là mượn kớ qế, dể dượk wồi nói cuyện với cồw. Họ nói ńữw cuyện zất vớ vẩn, cẳw wiễ lý gì hay ńữw cuyện họ nói với ńau mãi zồi. Kâu cuyện xôw kuan hệ. Miễn là Qứ dượk gụk dầu vào lòw Liên và Liên dượk âu yếm vuốt ve mái tók kuổ cồw. Họ ńìn ńau, ńư cươ bao zờ dượk cán ńìn ńau. Ńữw kon mắt zất ảo não, zất wậm wùi ńư qươw lẫn co ńau, tất kả nỗi buồn mêń môw kuổ dời mìń. Ở bên woài, nắw ńạt zần zần. Nắw uố vàw, sứk nắw zảm zất mau. Qứ tưởw ńư côw qấy qời zan côi và wày cết zần di. Mấy kái tầu cuối hơi kụp suốw, zó cỉ xẽ luw lay và wây za cow một záw diệu wẩn wơ. Qứ qấy nổi lên cow lòw một nỗi uất ứk tối tăm, nó nâw một kụk gì lên, lấp kổ họw y. Y wiến zăw, xẽ dâp tay suốw zườw, zít lên một tiếw làu ńàu, ńư một wười diên. Một cút nướk mắt ướ za cên dôi mắt kăw qẳw kuổ y. Y zằn zỗi nói từw lời, ńữw ý wĩ liều lĩń ấy nảy za cow ók: "Mẹ kiếp! Cẳw di nưỡ! Mặk kệ cườw! Mặk kệ họk cò! Kứ nằm dây này, ńất dịń xôw di dâu! Muốn za sao kũw dượk... muốn za sao kũw dượk". Y bìń tĩń một cút dể suy wĩ tất kả ńữw kái gì kó qể sảy za. Gạo... quốk kuổ kon... bà cết... và cíń y wồi ńìn, mắt dỏ wầu, cẳw biết làm qế nào dể za tiền, za gạo, za quốk, qay co Liên daw fải nằm rên zầm... À! Xôw dượk! Y xôw qể wĩ liều. Kơm, áo, vợ, kon, za dìń... bó buộk y. Y kứ fải gò kúi mãi! Gò kúi mãi! Làm! Cỉ kó làm! Cịu xổ! Mà cẳw bao zờ dượk hưởw, mà cẳw bao zờ kất dầu lên nổi! À! À! Sao tất kả ńữw kái gì cên dời này xôw cết hết kả di! Sao cái dất kuổ loài wười xôw vỡ toaw za! Kuộk sốw... kuộk sốw qật dã là một kái gì cói buộk và nặw nề kuá sứk!

Ań se dã kó vẻ bằw lòw dời mìń lắm. Một buổi tối, Qứ và San dã ăn kơm sow, dã qấy về. Qeo sau ań là một bà kụ dặk ńà kuê, tay kắp qúw, tay xoák nón zaw. Ań nắm lấy Mô vườ dem kuần áo ở qợ zặt về co Qứ và San. Ań ńất dịń kéo Mô vào ńà cơi. Mô hỏi ań sao hôm nay ań dượk về sớm qế?

- À, tôi sin wỉ. Kó bà tôi ở ńà kuê za...

Ań bảo vậy. Mô cào bà kụ. Họ vào kả cow ńà. Kái ńà lá qấp lụp sụp. Cow ńà dã bắt dầu tối om om. Mô ńań ńảu cạy lên buồw hai kậu mượn zúp kái dèn kon xôw zùw dến lại sin zùm kả một ít zầu. Ań se mời bà Hà hãy wồi cơi với mẹ ań, xoan ăn kơm, dể lát nưỡ ăn một qể, co vui... Qấy nói dến kơm, Mô dứw zậy, za về. Ań se nắm lấy ta, kéo lại:

- Về làm gì vội? Ở dây, uốw với tôi cén zượu.

- Tôi vô fép... Tôi ăn kơm zồi.

- Kơm zồi, mặk! Cỗ ań em với ńau, qế nào kũw fải ở lại, uốw mấy cén zượu với tôi. Mẹ ca qằw tôi kó cịu dể ań về!

- Ừ, qì uốw!... Ńưw kũw fải dể tôi về dã. Tôi kòn zở một tí, sow tôi suốw.

Mô fải viện bố za, qề qật dộk zằw sẽ suốw, ań mới cịu co về. Ań vào bếp, làm kơm. Lấy gì làm? Ań cỉ kó dộk miếw qịt bò, muô ở fố, dem về. Bà Hà fải co mượn zao, qớt, sań nồi. Ań kố nài bà dể lại co hai hào gạo, ńưw bà ńất dịń xôw we. Bà cỉ co vay, bà bảo:

- Tôi biết zá cợ qế nào mà dể lại? Muốn vay mấy bát qì vay. Mai dow mà zả tôi.

Zọw là lạń ńạt, gần ńư tứk tối. Bà xôw qíc lôi qôi. Ań se kười ńạt:

- Kụ kẩn qận kuá!... Vâw, qì kụ co cáu vay ba bát vậy... Mợ dem vo di mà qổi.

Cị vợ wần wừ:

- Nướk dâu, kủi dâu mà qổi?

Cồw ńìn bà Hà, kười wượw wịu:

- Qế mới zầy! Mới zọn dến, qàń qử cươ kịp sắm sań dượk tí gì... Qôi qì dàń lại ńờ kụ kả. Mai mợ ńớ muô mà zả kụ.

Wười vợ woẹo dầu di, kười hi hí. Bà Hà cẳw nói cẳw kười, lặw lẽ di lấy kủi za co họ. Lúk dươ kủi co cị, bà cẳw buồn ńìn kô ả, bà ńìn suốw dất, bà xôw ươ za mặt. Lúk dượk ăn, bà xôw cịu kùw wồi. Mà kon ań se fải nài ép, lôi kéo mãi bà mới cịu wồi. Ńưw bà ńất dịń cỉ ăn ńữw qứk ăn kuổ bà, kơm và dồ ăn lúk nãy Qứ và San ăn qườ. Ań se zằw lấy bát kuổ bà, dể sới kơm sốt co bà. Bà zằw lại. Hai wười zằw ko. Bà kêu lên qe qé ńư bị kẻ kắp zật dồ. Bà mẹ ań se kũw hét lên, zằw tay bà lại, dể zúp kon. Họ làm ńư bóp kổ ńau. Mô kuát qật to, át kả tiếw mọi wười di:

- Mặk kệ bà tôi! Tíń bà tôi ńư vậy! Kứ dể co bà tôi ăn kơm wuội!... Kák bà lão kổ sơ kó xák! Cúw mìń qì... tự ńiên! Nào! Ań kó uốw di hay xôw nào?

- Uốw cứ!... Nào!... Mời ań!...

- Cẳw mời kũw uốw. Tôi ấy à? Cỗ ań em với ńau, xôw ăn qì bảo xôw ăn, mà dã ăn qì kứ việk tự ńiên. Ań kứ việk uốw qả kưở, ńắm bườ di. Kòn tôi qì mặk tôi! Ai uốw cậm, hết fần mặk kệ! Nào! Mời ań!...

Nó uốw. Nó uốw tự ńiên lắm qật. Ań kiê kũw bắt cướk dượk nó way. Mới dầu, qỉń qoảw cúw kòn sựk ńớ za, mời hai bà kụ một kâu. Ńưw xi mỗi qằw ńấm ńáp cừw ba, bốn cén, mặt dỏ gay zồi cúw mặk qây hai bà mời mọk lẫn ńau. Cúw bất kần tất kả...

- Kó bà tôi biết kiê kiề... - ań se gườm gườm dôi mắt và lè ńè bảo - Kó bà tôi biết kiê kiề! Hôm nay ńà củ tôi kó zỗ, daw bận zối tít mù. Dáw lẽ tôi xôw dượk về kiê dấy. Ńưw tôi kứ về, làm kók gì ńau!

Mô kũw hùw hổ họa qeo:

- Ờ! Làm kók gì ńau! Káń mìń mo fú tất. Cẳw làm cỗ ấy qì làm cỗ xák. Ań bảo kần kuái gì!

- Qì tôi kó kần dâu? Ńất là wày mai duổi tôi way!

- Ấy qế! Máu tôi kũw vậy. Kơm qầy kơm kô qật ńưw ăn hiếp tôi qì xôw dượk. Nội kái máy nướk này, tôi kók sợ qằw nào. Kon sen ńà Cịń Dứk, nó kuen qói có kậy gần ńà bặw ńặw với an hem. Tôi káu sườn, bẹp bố dôi qùw kuổ nó za, hò ań em cần co một mẻ nên qân, zồi kòn bị tóm lên dồn, nằm một dêm co zệp dốt.

- Zệp dốt kũw kók kần! Lên dồn kũw kók kần!

- Tôi kũw vậy. Qế ań em mìń mới cơi dượk với ńau. Dướ nào hơi bí sí với ań, ań kứ bảo tôi. Mẹ kók! Tôi kứ cần co xôw kòn một kái sươw nào làń.

- Qật ńé! Ań em mìń nối xố với ńau. Dướ nào dộw dến ań, tôi kũw dáń co sặk tiết.

- Qế mới gọi là ań em bất wiễ ci tồn... A ha!

Cúw kười fá lên. Hai qằw gật gù, wiêw wả, bá vai, bế ńau qân qiết lắm. Bà kụ Hà, mấy lần cựk bảo kon zể dừw uốw nưỡ mà say kuá, ńưw dều bị Mô với ań se, xôw dể ý, nói át di. Sau kùw bà cép miệw lắk dầu, dàń cịu vậy. Kô vợ kuổ ań se kười hi hí. Hai kậu ńư dượk xuyến xíc, kàw tự dắk, kàw cań ńau nói. Cên ńà gạc, vợ cồw ôw Họk xôw wủ dượk, fàn nàn:

- Xiếp! Kó hai wười mà làm wậu kả sóm lên!

- Zượu vào mà lại!...

Ở cow buồw, Qứ kười tủm tỉm, bảo San.

- Nếu xôw kó dàn bà qì kó lẽ qiên hạ vẫn kòn ńữw qằw nói xoák, ńưw cúw sẽ nói xoák ít di dượk ńiều.

San mỉm kười, wẫm wĩ một cút, zồi ńai lại kâu kuổ bạn:

- Mà nếu xôw kó dàn ôw, qì kó lẽ qiên hạ vẫn kòn ńữw kô gái kười hi hí, ńưw họ sẽ kười hi hí ít di dượk ńiều.

Vườ nói zứt, qì vợ ań se lại kười zú lên, ńư bị wười kù nác, San và Qứ fải lấy tay bịt cặt miệw, dể xỏi kười to lên...

 

Sống mòn 13

Bottom of Fozm

Kặp vợ cồw mới, ảń hưởw dến kái sã hội kon kon cow ńà ôw Họk, mỗi wày một xák. Từ wày kó họ, vợ cồw ôw Họk kó vẻ ciều cuộw ńau hơn. Mỗi lần bà vợ về cẳw hạn, ôw xôw vẫn kứ zửw zưw say bột ńư cướk nưỡ. Ôw wẩw mặt lên, tươi tỉń:

- Mợ dã về!

Zồi ôw gọi toáw lên:

- Qằw Họk, qằw Hàń di dâu kả zồi? Họk ơi! Ứ! Ứ! Mợ dã về kiề! Mau lên! Za sin kuà!

Ôw mừw zỡ om sòm, kuá cẻ kon. Bà vợ tủm tỉm kười. Ôw Họk vẫn sấu ńư qườw, ńưw cẻ za ńiều. Dến nỗi Qứ wĩ zằw mìń dã doán lầm: kó lẽ họ ít tuổi hơn y tưởw... Kó lúk cồw wỉ tay, dứw lên qeo vợ vào ńà:

- Mồ hôi mồ kê qế kiê à! Kuạt dây này! Kuạt di!... Woài dườw nắw lắm fải xôw, sem qúw nào!...

Ôw lụk qúw, hỏi vợ về zá từw qứk vợ muô về, xen zẻ, xen won, bàn làm món này, nấu món kiê. Bà vợ vui vẻ, wọt wào cả lời cồw. Bà kó vẻ kíń nể cồw hơn. Một vài lần, Qứ dã bắt gặp bà suô co cồw kon zuồi, zồi tiện tay kuạt co cồw mấy kái, cow xi cồw wủ. Sự cẻ cuw kũw lây căw? Hay là dôi vợ cồw mới âu yếm ńau, kười kợt với ńau, dã ńắk dôi vợ cồw dứw tuổi ńớ dến ńữw wày âu yếm kũ...

Tuy vậy, ôw Họk vẫn xôw ươ kái lối sốw ăn sổi ở qì kuổ họ. Họ cẳw kó một tí gì. Dồ dạk xôw. Hòm siểw xôw. Dồ ăn qứk dựw xôw. Một kái bát ńỏ dể ăn kơm kũw xôw nốt. Mà từ hôm kó bà mẹ cồw ở kuê za, qì kũw cẳw ăn bưỡ kơm nào ở ńà nưỡ. Họ ăn ở dâu?

- Ań cồw ăn kơm củ dã dàń. Ńưw kòn cị vợ làm ńà ở Mền, qì củ nào nuôi? Hay là cị ta di ăn kơm hàw?

Ôw bảo vậy. Wừw một cút dể wẫm sem diều mìń doán kó lý xôw, ôw lại tiếp:

- Ńư wười ta, quê kái ńà kưở hẳn hoi, qì kũw fải sắm kái nồi, cẳw muô dượk nồi dồw qì nồi dất kó bao ńiêu, muô vài kái bát, vài dôi duỗ, dow gạo qổi kơm lấy mà ăn. Qế này qì za cỉ quê dể wủ với ńau qôi à?

Qì dúw vậy zồi. Qứ ńìn vào tận zuột ań se. Kôw mỗi qáw kó hai dồw qì da maw một vợ kả kũw dã dủ ńượk wười zồi, làm gì kòn zám dèo bòw qêm một vợ hai. Vợ hai gì! Lạ gì qói dàn ôw! Cẳw kua ńờ môi miệw, cim dượk kô ả tầm fơ qì kũw gỡ gạk cơi. Tội gì xôw! Fải sa vợ kuanh nào qì ań nào cẳw zốw ań nào? Vả lại kó qiệt gì! Mỗi qáw mất năm hào dể quê ńà, di zải fiền một lần kũw mất dến qế zồi. Mà lại lắm qứ lo. Dằw này vườ zẻ, vườ cắk cắn. Kòn cị vợ?... Qì kô ả zại dứt di zồi, ńưw bụw zạ dàn bà qì ai kũw qế qôi. Ai kũw ńẹ zạ, kả tin. Ai kũw zễ siêu lòw vì ńữw lời dườw mật. Vả lại kô ả kũw qèm yêu, qèm ńụk zụk ńư ai. Dó là wười. Kô ả dã hăm mốt, hăm hai, mà lại tự zo, cẳw bố mẹ nào koi zữ, cẳw ań em nào wăn dón, qì fải lòw cai kũw xôw fải là sự lạ. Qứ cẳw các gì. Ńưw dôi lúk, y vẫn vờ tự hỏi mìń:

"Nếu họ kó kon?...". Y tưởw tượw za một kảń dáw qươw tâm: wười vợ sań sao, xôw kòn maw nổi kái bụw to, fải wỉ làm... tiền dể zàń ít ỏi, hết zất mau... ńữw wày qáw sắp dẻ xôw kơm... ań cồw xôw dủ sứk cu toàn, dàń qở zài, zẽ zây kươw... Và cị vợ, cị vợ bụw maw zạ cưở, bị bỏ bơ vơ vào zưỡ lúk kần kó wười dỡ dần, săn sók ńất... Qứ biết cắk zằw cỉ kua kầu ấy một lần wười dàn bà dã dủ zà di, dủ xôn lên. Xôw qeo kái wiễ qảm hại kuổ wười dời, qị sẽ cuô cát, sẽ hoài wi, sẽ wờ vựk mọi wười, qị sẽ tíń toán, sẽ zặt zè, sẽ bán và muô, mất hẳn kái qú co, qị sẽ cuô cát và wuyền zuổ, qíc gây dau xổ. Ńưw dã cắk gì qị sẽ kua xỏi kái kầu ấy, dể qàń wười xôn?... Qứ qầm mow co ań se sẽ cuw tìń dể lo liệu co vợ mìń siń nở dượk vẹn toàn. Ńưw co zằw ńư qế nưỡ qì kuộk tìń zuyên kũw cỉ dến dấy là kùw. Sự tận tâm kũw ńư sự kố gắw kuổ kon wười cỉ kó hạn qôi. Xi wười ta nuôi qân mìń dã lấy làm xó ńọk lắm zồi, mà lại kòn fải sét sem dời nó kó muốn co wười tử tế xôw?... Lúk bấy zờ, cị vợ sẽ za sao? Kảń ấy kũw qườw, qị kũw lại dến co kon di, zồi sẵn dôi vú dầy sưỡ dấy, di ở vú, dể wười nuôi mìń và mìń nuôi kon wười.

Vợ cồw ań se qườw di vắw suốt wày, ńưw kũw cẳw dów kưở bao zờ. Ôw Họk tự co ôw kái kuyền vào ńà họ mất tiền quê, dể soi mói dến kả ńữw việk ziêw kuổ họ. Ôw tìm qấy một kụk nến kòn zíń ở kạń zườw.

- Kuái! Họ dốt nến à? Nến tốn hơn zầu ńiều cứ! Mà qôi... Cắk là nến dèn se, ań ta lấy kắp kuổ củ dây. Ńưw vợ cồw wủ với ńau mà dốt nến qì dộk dấy cứ cẳw xôw dâu... Nến dể qờ hay qắp dám ma. Vợ cồw mới lấy ńau mà qắp nến làm gì? Wười dàn bà qế kũw là hư. Co hay wười dàn ôw wười ta kó muốn dể dèn, mìń là vợ mìń kứ qổi tắt mẹ nó di zồi lấy tay ce mặt, ńư qế mới là wười dàn bà dứw dắn...

Ôw za sân, toaw toaw nói một mìń ńư vậy. Ôw dến kái kối say dậu zồi, ôw vẫn cươ qôi. Vẻ tự dắk cên mặt ôw, hiện za dến tận maw tai. Kó lẽ ôw daw so sáń wười vợ doan caw kuổ ôw với cị vợ lẳw lơ kuổ ań se, và lấy làm bằw lòw lắm. Qứ mỉm kười. Bà Hà cẳw hiểu Qứ kười gì, ńưw kũw dươ kái bàn tay zăn zúm lên, ce kái miệw móm mém, woẹo kái dầu suốw một bên vai, kười he hé...

Bà Hà gét vợ cồw ań se za mặt. Ńất là cị vợ. Dối với kon mắt bà, qì kô ả qưỡn qẹo ńư kon dĩ. Về dến ńà, cỉ nằm wả nằm wiêw, hay fọw fạń di za lại di vào. Cẳw cịu làm kái gì. Kó một tí sân ở cướk kưở ńà lá, kũw cẳw kuét bao zờ. Wày nào, bà kũw fải kuét hầu. Nướk xôw cịu gáń bao zờ. Ấy qế mà cum nướk kuổ bà, kô ả kứ tự zo múk, zưở mặt, zưở cân. Làm ńư dó là kuổ tự ńiên ở cên cời zơi suốw, cứ cẳw fải kuổ ai. Qế qì ai mà xôw fải tứk?...

Mới dầu tuy kũw tứk ńưw bà cỉ lườm wuýt qôi. Ńưw lườm wuýt mãi kũw cẳw ăn quô, bà dàń fải bảo qẳw vào mặt cị ta:

- Cị muô lấy kái cum, quê gáń một ít nướk, dể mà zưở záy. Tôi zà lão, gáń dau sươw lắm. Cị dừw zưở bằw nướk kuổ tôi mãi qế.

Bấy zờ kô ả mới dỏ bừw kái mặt lên. Từ hôm ấy, mới cườ. Mà kũw từ hôm ấy, hơi côw qấy bà dâu, kô kả buôw way mặt suốw... Bà nói cuyện với u em ńư vậy. Và bà bảo:

- Tôi dã tứk qì tôi xôw nể. Nể ai, cứ hạw ấy qì việk gì fải nể. Muốn sạc sẽ ńưw lại xôw muốn dau vai, kũw xôw muốn mất tiền, qì hẵw xoan sạc sẽ kó fải xôw u em?

U em kũw gét kô ả lắm. Dộw qấy kô ả di kua sân là u em cừw cừw mắt lên ńìn. Kũw vì kái tội là hay dem guốk za bể nướk zưở cân. Ńưw kòn vì kái tội hay kười nưỡ. Bạ lúk nào kũw kười, ńất là ńữw xi kó cồw về, kô ả kười qật xôw biết cán mồm. Kô kười dượk suốt dêm. Lúk nào cợt qứk zấk, u em kũw we tiếw vợ cồw họ nói cuyện zì zầm và kô ả kười xúk xíc. We gét lắm. U em gét dến nỗi cỉ zìń ńữw dêm ań cồw về muộn, dợi San về sow là xóa kổw, zấu biệt ciề xóa di một cỗ. Cị vợ biết ý, nên tối nào qấy San di họk về zồi mà cồw cị cươ về, lại fải za dứw kổw, dể u em xôw xóa dượk.

San xôw hiểu kái mụk díc kuổ cị ta là qế. Một buổi tối, y bảo Qứ với một vẻ kiêu wạo ce dậy cươ dượk kín.

- Lạ kuá! Tối nào mìń ở kổw vào kũw gặp kô ả di za. Qế wiễ là làm sao?

Qứ mỉm kười:

- Kô ấy kảm ań.

- Nói bậy!

San làm za vẻ qẹn, ńưw sự suw sướw hiện za cên mặt. Và kó lẽ vì muốn kéo zài kâu cuyện về kô ả, một qoáw sau xôw qấy Qứ nói gì qêm, y lại bảo:

- Kảm tôi qì xôw fải ńưw kảm qằw Mô qì díc. Ań kó ńận qấy xôw? Mỗi lần gặp qằw Mô, kô ả mừw zỡ lắm, soắn sít lấy nó, nói nói, kười kười, mắt tít di.

Y nói won làń, ńư hưởw dượk cút xoái lạk gì cow xi nói. Wừw lại một cút, mặt gờn gợn dỏ, mắt ńìn một hìń ảń gì ở cên xôw, y làm ńư qể zít lên:

- Nói kuổ dáw tội qì kon bé kũw mũm mĩm, hay hay mà lẳw lắm. We nó kười qì fải biết!...

Và y ńắk dến một kâu mà từ hôm kó vợ cồw ań se, y bảo Qứ dến cụk lần zồi:

- Này, ań ạ! Cúw mìń cịu xó tìm mỗi dướ một kon vợ hai di!

Qứ qấy gét San:

- Ań qèm kái diệ vị qằw se dến qế ư?

Y làm ńư mìń zất zửw zưw, cẳw dể ý gì dến kặp vợ cồw kiê. Qật za qì tâm hồn y kũw bị sáo dộw xôw fải ít. Ńất là ńữw buổi tối ań cồw về sớm. San di họk. Ńà woài wủ kả zồi. Kòn một mìń u em, lặw lẽ ńư một kon ma, wồi vá bên một wọn dèn kon - qị lấy dâu za ńiều kuần áo zác dể vá kuanh năm qế? - Kái bów zất to kuổ qị, sừw sữw ở cên tườw, ńư một kẻ zań mãń, dứw nín hơi, ńìn qị. Im ắw kuá, Qứ nằm dọk sác ở cow buồw. Kăn buồw kuổ y với kái ńà lá záp ńau. Ńờ kó kái kưở sổ, ńữw tiếw dộw hai nơi kòn zễ cuyền saw ńau hơn cow buồw với ńà woài. Zù muốn, zù xôw, y vẫn we qấy ńữw tiếw nói, tiếw kười và kả ńữw tiếw kượ mìń, dộw dậy kuổ kặp vợ cồw quê kăn ńà lá. Lòw y zối loạn, mắt y hoa lên, ńữw zòw cữ ńư luw liń, cập cờn, sóa ńòa di zồi lại hiện za, zồi lại sóa ńòa di. Dầu y nów zựk lên. Y vùw zậy, mặk kuần áo, sỏ zầy, mở kưở za di. Y di qẫn qờ, xôw mụk díc, hết dườw nọ dến dườw kiê. Wười y mệt mỏi, một qứ mệt mỏi ê cề. Dầu y nặw cìń cịc ńữw ý buồn, ók y mụ mị, tư tưởw cậm cạp, u ám, mịt mù. Y wĩ dến Liên. Y wĩ dến Tư. Y wĩ dến lũ kon gái ńà Hải Nam. Y wĩ dến dôi mắt dẹp và hiền kuổ wười qiếu fụ wồi xâu, dã vô tìń wướk lên và bắt gặp dôi mắt buồn kuổ y wắm cộm wười. Y wĩ dến tất kả ńữw wười dàn bà mà y dã gặp ở nơi này hoặk nơi kiê mà hìń ảń dã ńiều lần vẩn lên cow cí ók y, ńữw buổi tối ẩm sẫm hay là zó qổi ńiều. Y zẽ vào ńữw kon dườw tối và ít áń dèn. Dể làm gì? Hìń ńư y qầm mow một kuộk gặp gỡ tìń kờ: một qiếu nữ di làm về xuyê kó một mìń... Một kô gái kuê tìm xôw qấy wười ńà, dứw wẩn wơ ở một dầu dườw. Một kô gái nào kũw ńư y bây zờ, kô dộk, lẻ loi, xao xát tìń yêu... Ńưw mà cẳw kó gì! Kon dườw vắw, cạy zài, fẳw lì zưới áń sáw uố vàw kuổ ńữw bów dèn buồn wủ, kũw kuạń hiu ńư kõi lòw y. Hàw kây kối ở bên dườw ủ zũ, bơ fờ ńư ńữw wười ốm tươw tư. Lâu lâu một tiếw guốk lộk kộk hay một tiếw zầy tây kồm kộp mới vaw lên từ dằw sa, gần lại zần zần và một bów wười lủi qủi hay lựk lưỡw zõ zần za: một zân bồi bếp, sow việk, di tìm dám bạk cow một sóm woại ô nào hay một wười líń mải mốt di về cại... Ńiều xi Qứ di sâu kả vào ńữw kon dườw tối và kín dáo cow vườn bác qảo, ńư ńữw wười kó hẹn hò. Y mow gặp bất kứ wười nào: một kẻ tuyệt vọw vì yêu, một wười ńận lầm y, một gái ăn sươw suồw sã. Y ướk dượk một gái zaw hồ wăn lại, xoák lên vai ńư San tối hôm nào. Ńưw vẫn cẳw kó gì! Kây zậm um tùm. Nướk den wòm, bów tối u uất, âm qầm. Một kái kàń xô gãy kêu zăw zắk, sượt kua dám lá, qàń một tiếw soạt wắn. Một kon tắk kè kêu... Qoảw hoặk kũw kó một dôi xi, một bów dàn bà qưỡn qẹo tạt kua cướk mặt y. Ńưw cỉ tạt kua qôi. Hìń ńư tự wười y, tiết za một kái vẻ gì wiêm wị, xô xan, nó xiến wười ta fải zè zặt với y. Wười dàn bà xôw zám suồw sã nắm tay, bá kổ y. Qị cỉ lấy záw xêu gợi dể ńử y. Y bủn zủn wười, qở xó xăn, nặw nề hơn. Mặt y nów bừw bừw. Tự ńiên y ńìn qẳw, vẻ mặt zất wiêm caw và zảo bướk. Di một kuãw qật sa zồi, y mới lại qấy ńư tiếk zịp, bướk wập wừw và kuay dầu ńìn lại. Ńưw wười dàn bà dã di xỏi cỗ ấy zồi. Y qở zài, và lại kúi dầu, lủi qủi di, vườ di vườ wẫm wĩ dến tất kả ńữw kái xổ kuổ dời y. Kứ ńư vậy, y về ńà...

Một lần mải wĩ kuá, y dã kua lối zẽ về ńà một kuãw mới ńận za. Wẩw dầu lên, y côw qấy dằw cướk mặt, kái kưở sổ gák ńà cườw, sáw áń dèn. Y nảy za kái ý lên cườw cơi, nói cuyện với Oań... Từ wày San với Qứ ở ziêw za, dối với Oań, họ vẫn ák kảm wầm. Qỉń qoảw, họ vẫn zở ńữw kái tồi, kái sấu kuổ Oań za mà nói với ńau. Ńưw woài mặt qì dôi bên dã tử tế với ńau hơn. Sự dộw cạm luôn luôn kíc qíc lòw yêu kũw ńư lòw gét kuổ wười ta. Xôw kòn fải luôn côw qấy Oań cướk mặt mìń bận mắt, bận tai vì ńữw kử cỉ, wôn wữ zất cướw kuổ Oań, họ zễ bìń tĩń với Oań hơn. Dôi bên xôw kòn dộw mở miệw là xiêu xíc ńau, cọk họw ńau. Họ dã biết nói với ńau ôn tồn và ńã ńặn...

Oań kó một mìń. Y daw mải viết gì. Qấy Qứ lên, y qấm và kất kả vào wăn kéo.

- Qế là tôi lại kuấy zầy kô! Kô viết gì, kứ viết di!

Qứ cựk za sân gák, ńưw Oań bảo:

- Sow kả zồi. Mời cú kứ wồi cơi.

Qứ mỉm kười:

- Kô lại viết qư co ôw Díc cứ gì?

- Xôw, lớp này kũw ít qư zồi, xôw kòn xiếp kuá ńư hồi mới di dâu!

Hồi ấy, mỗi wày một lá qư. Kó wày hai lá qư. San và Qứ dã fải bảo ńau: làm zàu co ńà zây qép!... Oań tít mắt di, kười.

- Kòn cú, từ wày lên dây dến zờ, tôi kũw xôw qấy cú viết qư. Kó lẽ cú cẳw viết qư co qím ấy bao zờ dấy ńỉ?

- Kô tíń: tôi viết qư co vợ tôi qì kòn lý qú gì. Ńà tôi dáń vần sow một bứk qư qì fải một zờ. Mà lại fải cáń, xôw dượk viết woáy, xôw dượk viết cữ hoa. Fải nắn nót ńư xi viết bài tập viết.

- Qím ấy họk ít qế à?

- Lấy tôi zồi mới bắt dầu họk. Mới dọk dượk kua loa, viết qì nưở wày mới sow một bứk qư dộ mười zòw: "Tôi kó mấy lời lên hỏi qăm... vân vân... qì tôi mừw lắm lắm!". Cữ hoa qì lại cươ tập dượk.

- Qế qôi à?... Qế kòn qím San?...

Qì kũw cẳw hơn gì! Kon gái ńà kuê, zù là ńà dàn ań, xá zả mặk lòw, kó mấy wười họk? Sáu bảy tuổi dầu, họ dã fải zữ em. Cín, mười tuổi dã họk làm, mười hai, mười ba tuổi dã lấy cồw. Vợ San kũw ńư vợ Qứ qì kũw vô họk ńư ńau kả... Qứ toan cả lời ńư vậy. Ńưw Oań ńư dã sựk ńớ za một diều gì?

- À, tôi hỏi ńỏ cú kái này ńé!...

Oań wơ wák ńìn kuanh, ńư sợ kòn kó wười nào. Y wạk ńiên. Y còw cọk ńìn Oań, lắw dợi. Oań hạ qấp zọw:

- Cú San di họk cươ về, fải xôw?

Qứ xẽ lắk dầu...

- Cú kó biết hôm nọ cú San về ńà kuê làm gì mà mải mốt qế xôw?

Qứ zán to dôi mắt ńìn Oań, zất tò mò. Y gần ńư hồi hộp. Dầu y lại hơi lắk...

- Cú xôw biết à?

Lại lắk. Oań wập wừw một cút, zồi xẽ bảo:

- Tôi qấy qằw Dại bảo tôi qì tôi nói vụw với cú qôi, cứ qật za qì tôi kũw xôw tin. Xôw kó lẽ qím San mà lại qế...

Tim Qứ dập. Dôi mắt y zán vào kặp môi ńợt kuổ Oań. Oań vườ dảo mắt ńìn lên cần ńà vườ qì qầm nói tiếp:

- Này! Cú ạ!... Qằw Dại nó bảo: qím San fải lòw qằw nào ở ńà kuê dó, wười ńà viết qư lên nói cú ấy, nên cú ấy mới lật dật về way dó.

Qứ gần ńư qể hét lên:

- Xôw kó lý!

Máu zồn tất kả lên cên mặt. Nỗi kảm súk kuá mạń mẽ và dột wột. Y ńư bị một luồw diện zật. Y mưw? Y xoái cá? Y dau dớn? Y tứk tối? Y xiń bỉ?... Tất kả bao ńiêu qứ ấy! Kảm zák kuổ y lúk ấy qật là zối zắm, qật là fa cộn, qật là mau biến dổi. Qoạt tiên y qấy kái sướw dượk báo qù: San cẳw nói ńữw diều xôw qật về Liên dể Qứ wấm wầm dau xổ mãi dó ư? Bây zờ dến lượt San... Ńưw liền way dó, y lại bị một ý wĩ fũ fàw bóp cặt cái tim: nếu vợ San kó qể kó woại tìń qì vợ y kũw kó qể kó woại tìń lắm cứ?... Kùw một tuổi, kùw một hoàn kảń, kùw bị cồw di vắw... Qứ kãi ńư we qấy Oań buộk tội cíń vợ mìń:

- Xôw kó lý!... Xôw kó lẽ nào lại ńư qế dượk!...

- Tôi kũw wĩ ńư cú vậy. Xôw dời nào một wười dàn bà ńà kuê, kon một ńà zań zá, làm ńư qế. Họ sợ tai tiếw ńiều lắm cứ! Bởi vì ở ńà kuê, một wười dàn bà kó woại tìń xôw ńữw maw tiếw một mìń, mà kòn maw tiếw lây dến kả bố mẹ, ań em... bên ńà mìń, bên ńà cồw. Ấy là một lẽ. Lẽ qứ hai là ở ńà kuê, wười ta cỉ làm kuần kuật suốt wày, dêm dến lại kòn kon bú, kon xók. Kòn zỗi lúk nào mà wĩ dến cuyện bậy bạ. Với lại, nói co dến kùw, qì kák qím ấy lấy dượk wười cồw ńư cú với cú San là ńất làw zồi. Kòn ai hơn nưỡ mà fải dứw núi này côw núi nọ.

- Vâw, dúw qế!

Qứ dồw ý woài miệw với Oań way. Qật za cow bụw y daw wĩ dến kái qối nát bên cow kuổ bọn dàn ań ở làw y, ńất là za dìń ôw bố vợ San. Ńà ấy kòn qiếu một qứ tiếw sấu gì mà bảo vợ San fải zữ gìn. Ôw bá Kiến dã bao ńiêu lần bị wười ta bắt kuả taw wủ với vợ wười ta, fải bỏ tiền za dể diều dìń. Ôw wủ kả với vợ mõ, wủ kả với kon zâu. Bà ba ńà ôw wủ kả với ań kań diền. Kon gái lớn, hai dướ kon zồi, kòn fải lòw một kuw văn. Kả bà kon zâu, vợ lý Kườw, zõ zàw là bà lý hẳn hoi mà kó lẽ cỉ kòn kó kon có là bà cươ wủ với nó. Kái za dìń ấy qật là mụk nát, qật là dốn mạt. Xôw! Wười ta cẳw kòn tin vào kái zań zá lại kàw tồi tệ... Y wĩ dến Liên. Liên kũw cẳw là kon ńà zàu, ńà zań zá dó ư?... Y kó kảm zák ńư bao ńiêu xí nów cow wười dã zút lên dầu y hết. Dầu y nów zựk...

Oań tỉ mỉ kể lại ńữw lời Dại nói:

- ... Qím San dáń bạk, qằw kiê là một tay kờ bạk. Qằw Dại bảo: "Nó kó ý làm tiền, qím San mất với nó ńiều tiền lắm, nó kứ quô hết qím San lại luồn tiền co nó dáń...". Qằw Dại vẫn cơi với nó. Qằw Dại bắt dượk kả một kái qư kuổ nó...

Qứ muốn qét lên. Y tưởw ńư Oań dã kể cuyện vợ y. San dã cẳw kể với y về Liên zốw zốw ńư qế ư? Kũw dáń bạk với cai! Kũw co cai tiền dáń bạk! Kũw một hạw lêu lổw, cơi bời, dàw diếm... qì za ở làw y, dàn bà, kon gái hư hỏw về kờ bạk zất ńiều. Hỡi ôi! Nếu kâu cuyện về vợ San kuả qật dã sảy za, qì kâu cuyện về Liên cươ cắk dã hoàn toàn sai kả. Hồi cươ về ńà cồw, Liên cẳw fải vẫn dáń bạk là gì? Bấy zờ qì Qứ wỏ ý muốn Liên cườ, Liên dã cườ zồi. Năm, sáu năm nay, xôw ai bắt dượk Liên wồi vào dám bạk nào. Ńưw ńữw lúk vắw cồw, ńữw xi cị em, kák bạn zủ rê... Liên kó qể lại wồi vào dám bạk. Ồ! Cơi một vài lần kũw cẳw sao! Qứ biết dâu?... Liên wĩ vậy. Và qế là Liên dã bắt dầu di za woài bổn fận...

Oań hỏi Qứ:

- Qím ấy ńà cú kó dáń bạk xôw?

Qứ hơi cột zạ. Biết dâu Dại dã cẳw kể bép sép, kể dủ qứ cuyện về Liên?... Dại là em zuột Díc, về ńà kuê wỉ mấy qáw, vườ lên. Qứ nów nảy muốn gặp y. "Dể hỏi qăm tin ńà kuê". Qứ bảo Oań ńư vậy. Qật za qì y cỉ muốn biết zõ zàw hơn nưỡ về việk vợ San. Biết dâu, xéo léo một cút, y lại cẳw xiến co Dại buột miệw nói za zằw cow lúk vắw y, Liên kũw kó di dáń bạk?...

Vườ côw qấy Qứ, Dại bảo way.

- Suýt nưỡ kuên! Bà Qứ ốm từ qáw zêw dến zờ zồi. Ôw di dượk mấy wày, bà ấy ốm way. Ho za máu. Cướk xi di, tôi vội kuá, xôw lên. Xôw biết bây zờ dã xỏi cươ.

Qứ ńẹ hẳn wười. Cỉ một lúk sau, kái lo về bệń kuổ vợ mới dến với y. Ńưw y kũw xôw dể lộ za woài. Dối với Liên, cướk mặt mọi wười y dã kuen dów bộ lạń ńạt zồi. Y tỏ ý ái wại co San:

- Tội wiệp co qằw bé! Dã cắk gì kâu cuyện kiê là qật. Qế mà cươ ci qằw bé dã lák wười di.

Dại kười. Y wiêw về dằw kó ńiều hơn. Y bảo:

- Xôw biết kó qật xôw. Ńưw wười ta dồn zựk kả làw. Kòn kái sự hai wười dáń bạk với ńau, qì cíń tôi kũw côw qấy luôn luôn. Với lại qằw ấy lấy dâu tiền mà lớp này nó ziện gê, lúk nào kũw dầu cải mượt, kuần áo cắw sát si zuôn zuốt. Mà kó zủw zỉń ńiều su lắm. Ań em ńà cú San dã cựk dáń nó kiê mà! Với lại kũw cíń ań em ńà cú San viết qư co cú ấy.

Cái tim Qứ lại ńư bị sợi zây vô tìń qắt cặt. Y cuô cát bảo:

- Qì co way zằw kó qật kũw xôw sao. Nếu cỉ kó qế mà dã koi là xổ, qì cỉ xổ suốt dời. Tốt hơn là dừw lấy vợ, hay dã cót lấy vợ zồi, qì kứ ở ńà mà ôm lấy vợ suốt wày dêm. Dã zám bỏ vợ ở ńà mà di hàw năm, sáu qáw mới về dượk một lần, qì fải tự mìń bảo mìń cướk way zằw: ńữw cuyện ấy sảy za là qườw lắm! Fải koi dó là sự tự ńiên. Dừw các wười ta, hãy các mìń, lấy wười ta mà dể wười ta fải kuạń hiu. Hay là các ôw zời: sao ôw ấy siń za loài wười lại bắt loài wười kó dủ mọi qứ kần. Tôi cẳw hạn, nếu sờ tay lên dầu, tôi kó qấy mọk za dượk mấy kái sừw, tôi cẳw wạk ńiên cút nào. Tôi sẽ wạk ńiên, nếu dầu tôi wuyên vẹn!

- Cú bi kuan kuá! Kák ôw di qế này, cíń kák bà ấy mới lo, mới kó kuyền wờ kòn kák ôw xôw nên wờ. Kák bà ấy xôw wi wờ gì kák ôw là tử tế lắm zồi!

- Ńà tôi qì kuả ńiên cẳw bao zờ dể bụw wờ tôi. Kó ań Dại biết kiê. Ań Dại mác với ńà tôi zằw tôi fải lòw kô áo tím, áo sań nào dó, ńà tôi cỉ bảo: "Tíń ńà tôi dứw dắn lắm, cẳw bao zờ qế. Nếu kó qì kũw cỉ là duồ bỡn dó qôi. Bao zờ ńà tôi kũw koi mẹ kon tôi hơn tất kả ńữw kô áo sań, áo tím... ".

- Qím ấy nói qế là fải lắm. Xôw nên wờ vựk. Wờ vựk qì xổ lắm... Tôi kũw qế. Ôw Díc với tôi cươ kưới sin gì kả, mới cỉ yêu ńau. Ấy mới cỉ we ôw ấy nói là yêu, cứ tôi dã biết lòw zạ ôw ấy qế nào. Qế mà bây zờ ôw ấy di sa qế. Wười xák qì xỏi sao wi wờ, lo lắw. Tôi xôw ńé! Qa hồ co ôw ấy cơi ôw ấy ziện! Tôi kòn gửi qêm tiền với kuần áo qật kẻw co ôw ấy ziện co ńiều kô qíc... Này cú ạ, ôw ấy di làm, lươw qáw năm, sáu cụk bạk qế mà xôw dủ tiêu dâu ńé! Tôi vẫn fải gửi tiền qêm. Bao ńiêu tiền qườ kuổ kái cườw fải gửi co ôw ấy kả. Qáw nào tôi kũw fải tíń toán fân miń. Tôi cẳw kó kuyền gì về kái cườw này. Ôw ấy kũw cả lươw tôi ńư cả lươw kák cú. Lỗ lãi về fần ôw ấy kả.

- "Nếu vậy qì dượk lắm!...". Qứ wĩ qầm ńư vậy. Y kười xiń bỉ. Y cẳw nói qêm nưở tiếw. Y lẳw lặw một lúk, zồi cào Oań, za về

 

Sống mòn 14

Bottom of Fozm

Ńữw kâu nói kuổ Oań về ńà cườw xiến Qứ zất kăm. Oań nói qế, wiễ là Oań xôw cịu một các ńiệm zì, bởi xôw kó kuyền dịń doạt zì. Oań cỉ là một wười côw koi ńà cườw quê co Díc mà qôi. Díc bảo cả Qứ hai mươi dồw, Oań cả Qứ hai mươi dồw. Díc bảo cả San mười hai dồw qì Oań cả dủ San mười hai dồw. Oań cả kần hiểu ńư qế kó sứw dáw hay xôw. Oań cẳw bạk dãi ai, cẳw lợi lộk zì. Nếu kuả qật kó wười qam lam, vơ vét qật ńiều về kái cườw này, cẳw wĩ zì dến kôw lao xó ńọk kuổ Qứ và San, qì wười ấy cíń là Díc, ań họ Qứ. Qứ kó oán qì oán Díc! Ńư qế là Díc xôw muốn kũw vẫn maw tiếw là wười tệ. Oań kòn kó một kái zụw ý qứ hai: Oań dịń bắt Qứ fải kâm miệw mãi. Oań qườ biết Qứ và Díc kó tìń wiễ an hem, tất fải nể ńau. Kuyền dịń doạt ở Oań, qì Qứ kòn kó qể kêu ka. Ńưw kuyền ở Díc, cắk Qứ kó muốn kêu ka kũw wại... Hẳn Oań wĩ qế. Dã vậy qì dượk lắm!...

Qứ dem ńữw lời Oań nói lại với San. San zất bất bìń. Y dỏ mặt, tiế tai, gân kổ lên, sỉ mắw Oań:

- Nói xôw wửi dượk! Díc di làm, dã kó lươw qì kứ côw vào lươw mà sốw, kòn côw vào kái cườw này làm zì nưỡ? Díc qam lam kuá! Díc lĩń sáu mươi dồw bạk một qáw, kòn kêu xôw dủ, qì cúw mìń cỉ kó một fần ba với một fần năm số sáu mươi dồw, sao vẫn fải tiêu dủ mãi!... Ńưw tôi cắk zằw Oań làm màu mè ra ńư qế dó qôi. Cẳw dượk lợi lộk zì vào kái cườw này... Bịt mắt ai, cứ bịt mắt cúw mìń sao nổi? Cẳw lợi lộk zì qì tiền dâu mà may áo ńuw, sắm dồ vàw, nuôi bà, nuôi mấy dướ cáu, dướ em, lại kòn kưới vợ co qằw em lớn nưỡ cứ? Kả ńà Oań sốw vì kái cườw này, cứ kòn vì dâu.

- Dượk zồi...

Qứ dịń viết co Díc một bứk qư. Y sẽ qẳw băw cẳw kần nể naw zì. Nói qẳw với ńau qì kó lẽ Qứ xôw dủ kan dảm nói dâu. Dừw nói zì dối với Díc là cỗ an hem: way dối với Oań, Qứ kũw xôw nỡ nói. Ńưw mà viết!... Ńất là Díc di làm qế, kứ fải dổi di sa Hà Nội mãi mãi, qì kó xi dến bốn, năm năm nưỡ, y và Qứ kũw cươ kó zịp gặp ńau. Lâu zồi wười ta kuên di. Về sau kó gặp ńau, cắk hai bên kũw wượw lắm... Qứ kân ńắk dến mấy lần ńư vậy. Y sắp viết, qì y cợt ńận dượk một lá qư kuổ Díc. Dại xái ńư qế này:

"Qứ zất qân yêu!

     Lâu nay, xôw kó qư co Qứ. Lỗi tại ciến cań Sở tăw zờ làm. Kôw việk ńiều lên. Bận lắm! Qứ qế nào? Kó mạń xỏe căw? Hà Nội vui căw? Ở ńà kuê mìń kó zì lạ xôw? Kả ńà sứk xỏe qế nào? Bé kon vẫn woan dấy cứ? Díc mow qư Qứ lắm.

À, Díc kòn muốn ńờ Qứ việk này. Díc kó tin kậy vào sự tận tâm và tíń kín dáo kuổ Qứ dượk căw? Hẳn Qứ kũw biết Kảń dấy cứ zì? Ań càw siń cai ở cuw với Díc ở cườw, hồi cườw mới mở ấy mà. Díc ńớ ńư hồi ấy Qứ mới ở Sài Gòn về, kó lên cơi với Díc mấy wày, và dã kó zịp làm kuen với Kảń. Fải xôw? Ań càw ấy là một zân hay lượn fố.

Ńưw kó diều này mà cắk Qứ kũw kó biết ńưw biết xôw dượk zõ: Kảń kòn là ân ńân kuổ ńà cườw. Nói qiết qựk hơn, một wười cuw vốn dể mở cườw. Y dã zúp cườw về tiền, kũw ńư về kôw sứk xá ńiều. Kố ńiên là y cẳw wĩ dến dấy nưỡ dâu. Ań càw ấy tốt bụw và zộw zãi, dối với bạn, y xôw ươ tíń toán. Ńưw Díc lại we nói zằw hìń ńư lớp này ań càw túw và dã một vài lần dến hỏi vay Oań, hoặk ở cườw hoặk ở ńà ziêw. Oań zấu Díc diều ấy, bởi vì Oań xôw muốn Díc fải bận tâm. Ńưw Oań làm zì kó tiền zư? Số qu kuổ ńà cườw cỉ vườ dủ số ci. Kó qáw Díc kòn fải gửi tiền qêm. Díc kũw xôw muốn co Oań, hiện nay dã dủ qứ lo zồi, lại kòn fải qêm một kái lo cạy tiền co Kảń. Bởi vì zù qế nào qì cúw ta kũw nên cả lại Kảń fần vốn kuổ y dã góp sươ. Y dã kó lòw tốt, kố kuên di. Ńưw cúw ta kũw kố kuên qì bất tiện.

Vậy Qứ zùm Díc ńé! Qứ dừw hỏi Oań ńưw kứ wầm wầm zò sem kó qật Kảń vẫn dến cườw hoặk dến ńà ziêw kuổ Oań xôw? Nếu dúw, qì díc là Kảń kần tiền, Díc sẽ bỏ tiền túi kuổ Díc ra gửi cả y, dể xỏi hao hụt kuá co kuỹ ńà cườw và dể xỏi bận lòw Oań. Díc xôw muốn Oań fải lo lắw kuá, túw qiếu kuá, dến qàń ốm dượk. Vậy Díc côw vào Qứ dấy. Qứ dể ý zò sem. Ńưw - Díc ńắk lại - fải kẩn qận dừw co Oań biết dấy. Nếu Oań biết Oań sẽ xôw dể co Díc cả tiền Kảń dâu. Oań kứ muốn việk nào ziêw việk ấy, nợ kuổ ńà cườw qì cỉ kó ńà cườw mới kó kuyền cả qôi.

Sin tạm biệt! Qứ vui vẻ ńé!

                                           DÍC"


Dọk sow Qứ mỉm kười. Y dươ lá qư kuổ Díc co San. San dọk và mặt y sầm tối lại. Qứ kười rań mãń, hỏi:

- Ań wĩ qế nào?

- Kịc kả! Kịc Kozneille... Dời lấy dâu ra ńiều wười tốt qế?

- Wiễ là?...

- Wiễ là Díc lòe ań! Diều qứ ńất: qeo ý tôi qì Kảń vẫn ńư qườw, cẳw túw zì. Diều qứ hai, Kảń kó túw Díc kũw cẳw biết dấy là dâu. Diều qứ ba, Díc kó biết: Díc kũw lờ di. Diều nưỡ: zù Díc kuả kó ý tốt xôw muốn lờ di qì ńà cườw kũw qườ tiền cả Kảń, cẳw fải dến nỗi Oań fải vì lo mà ốm!...

- Qeo ý ań, qì Díc viết qư này dể làm zì?

- Tôi dã bảo: dể lòe ań. Ra sự zằw Díc tốt, Díc ở tử tế, fân miń. Díc kũw ńư Oań cẳw lợi zì về kái ńà cườw này, và kòn qiệt hại qêm và họ kố zữ lấy muốn làm ơn co hai ta dấy! Vả lại kũw fải tỏ zằw dã fải bỏ vốn ra dể mở cườw, mà kái vốn ấy, qu về cươ dủ. Díc muốn bảo cúw mìń: "Tao co cúw mày qế kũw là fúk lắm zồi! Dáw lẽ cúw mày cẳw nên lấy dồw nào, kứ ăn kơm ńà di mà zạy, lại kòn fải bỏ tiền túi ra mà cả nợ co ńà cườw nưỡ!...". Kả ba wười, họ kùw tốt qế, cẳw lẽ cúw mìń xôw tốt, zám tíń toán kả cow cỗ bạn bè, zám dòi tăw lươw tăw liếk!...

San nói một hơi, xôw kòn kịp qở, mặt hầm hầm. Y kười cế ńạo, và bảo tiếp:

- Họ mưu mẹo kể kũw dã tài tìń, ńưw vẫn kòn dể hở kái duôi. Oań bảo kó qáw Oań fải gửi tiền co Díc, Díc bảo kó qáw Díc fải gửi co Oań tiền!... Họ kòn kuên cươ bàn với ńau cỗ ấy!...

San tự dắk vì dã di guốk cow bụw họ, xoái cá, kười hơ hớ. Ńưw Qứ lắk dầu:

- Ań wốk!

Wừw lại một cút dể hưởw kái vẻ sửw sốt hiện cên nét mặt kụt hứw kuổ San, zồi Qứ bảo:

- Tôi qì tôi co zằw Díc gen, cứ cẳw kó ý zì dâu.

San wạk ńiên, zồi wẫm wĩ. Zồi y hỏi:

- Dó! Ku kậu muốn biết Kảń kó hay dến với Oań xôw ńưw lại wượw với tôi (xôw hiểu sao qằw dàn ôw nào kũw wờ vựk wười yêu mà lại sợ wười xák biết zằw mìń wờ vựk wười yêu). Ku kậu bèn wĩ ra kái mẹo này. Ńưw bịt mắt ai, cứ bịt mắt qằw này sao nổi!...

San ńìn suốw, Qứ qấy kái kử cỉ kỏn kon này dầy ý wiễ. Ít lâu nay, dộw dến cuyện vợ kon, cuyện yêu dươw, cuyện gen, cuyện woại tìń... là San mất tự ńiên. Qứ kũw dã fải bao ńiêu năm ńư vậy. Cắk San dã fải kười qầm y mãi. Bây zờ lại cíń San là wười kó kái kảm zák xó cịu bị wười ta kười qầm.

San wĩ wợi một lúk zồi bảo Qứ:

- Ań kũw zỏi tâm lý dấy! Hồi kả ba wười kòn làm kùw một sở, họ wồi kùw một cỗ với ńau. Zo dó qàń một bộ ba. Hai kậu qì zĩ ńiên là tướw kuấy zối. Ńữw lúk zỗi zãi, qế nào mà hai kậu cẳw tán Oań cơi. Qế zồi bỗw một hôm - cắk là hai kậu bàn ńau mãi - hai kậu cợt wĩ ra kế zủ Oań cuw tiền mở kái cườw, dể cỉ kó ba wười với ńau, tự zo hơn. Oań kũw cẳw wờ wệc zì mà xôw biết zằw hai kậu dịń gỡ gạk Oań. Ńưw cết kái ku kậu xá tuổi zồi, Díc hay Kảń, dượk kậu nào kũw tốt. Mới dầu, cắk kả hai kậu kũw cẳw kậu nào dịń lấy Oań. Họ cỉ fiệu qôi. Oań ńư qể kuổ cuw. Mạń ań nào, ań ấy tán. Mạń ań nào, ań ấy nói duồ, nói bỡn. Oań ở zưỡ cịu dựw tất, cẳw wiêw về bên nào kả. Ńưw sau kùw, kó lẽ Oań dã dủ qì zờ ńận ra zằw bó kỏ Díc hoặk to hơn, hoặk non hơn, hoặk zễ với hơn. Kảń kuay mặt hẳn về một fiế ấy qôi. Díc bị cài. Ań càw hí hửw tưởw zằw mìń qắw dượk ań kiê. Tìń yêu, zo zả vờ yêu, hay là zo sự dụw cạm lâu wày dến lúk nào, cíń ań càw Díc kũw cẳw hay. Ńưw Díc kứ kàw wày kàw qấy xó cịu vì Kảń kũw kó qể kười kợt với Oań. Sau kùw, qì cẳw kứ zì fải kười kợt, Kảń cỉ kó mặt ở dấy, kũw dủ là một kái gai cướk mắt Díc zồi. Kảń cợt ńận ra diều ấy. Y tìm lối qoát. Y biệ ra một kớ, zọn di. Từ xi di, hiếm họa lắm y mới dến cườw. Kó dến, y kũw cỉ nói cuyện với Díc kua loa, cẳw bao zờ nói với Oań. Cỉ sem qế kũw dủ biết kậu kả Díc ńà ta gen lắm. Bây zờ di vắw qế, kậu wĩ vẩn vơ, kó lúk wĩ zằw Kảń lại kó qể lợi zụw lúk Díc ở sa mà di lại với Oań. Bởi vậy Díc mới mật qư này co qám tử ziêw, là ań Qứ!

Qứ mỉm kười:

- Ań kó biết qám tử cả lời qế nào xôw?

- "Xôw biết zõ" cứ zì?

- Ań muốn zết Díc hay sao?... Xôw biết zõ qì Díc sẽ mất wủ ńiều dêm, y kó qể sẽ fát diên. Tôi sẽ cả lời zất cắk cắn và gọn qon lỏn qế này: "Việk Díc ńờ tôi, tôi dã dể ý zò. Kảń kuổ cúw ta kó túw qiếu hay xôw, tôi xôw dượk biết. Cỉ biết zằw côw y vẫn ńư qườw. Y kũw cẳw hề lên cườw hay lên ńà Oań một lần nào, vân vân...".

- Kó lẽ zù kó qì ań kũw fải nói zằw xôw. Mà ai qì kũw fải cả lời ńư vậy. Ńưw qeo ý ań qì cow xi Díc di vắw, Kảń kó qể lại tìm kác nối lại mối liên lạk sươ với Oań xôw?

Qứ hóm hỉń kười:

- Qeo ý tôi qì Díc kũw cẳw dáw fải lo zì, cẳw ziêw zì về Kảń, mà bất kứ wười nào kũw vậy. Một wười sáw suốt cỉ côw kua Oań kũw dủ ńận ra zằw Oań zất zễ cuw tìń. Ńưw xi wười ta yêu, wười ta kó sáw suốt bao zờ?

Y wĩ dến hồi y mới kưới Liên: y kứ tưởw ńư Liên cỉ ra xỏi ńà nưở bướk, là dã kó wười cêu gẹo Liên way!... Y hơi dỏ mặt, sợ San ńận qấy, y vội bảo:

- Zá cúw mìń xôw sợ ák qì cỉ việk cả lời zằw Kảń dến với Oań luôn. Cắk cắn là cúw mìń sẽ dượk kái cườw. Bởi vì dượk kái tin sét dáń kiê, Díc cỉ kòn kó hai kon dườw: một là bảo Oań qeo, hai là họ bỏ ńau. Oań di, qì tự ý fải cao lại kái cườw, họ bỏ ńau qì cúw mìń sẽ bắt Oań cao lại, bấy zờ kòn nể naw zì nưỡ!

- Qôi qì ák kũw dượk! Ań kứ cả lời qế di!

San bàn ńư vậy bằw một zọw duồ. Qứ lắk dầu kười. Kả hai wười kùw co zằw cẳw xi nào họ hèn dến nỗi zám zùw kái lối vườ bàn. Ńưw một kái zì zốw ńư là một ý tiếk vườ kua dôi mắt họ. Họ kòn zịp nào tốt hơn?...

 

Sống mòn 15

Bottom of Fozm

Gửi bứk qư co Díc zồi, Qứ qườw hay kó ńữw lúk wĩ vẩn vơ. Ńữw ý wĩ kuổ y luôn luôn cái wượk ńau. Lúk qì y tự bảo zằw:

- Díc ńận dượk qư kuổ mìń cắk hẳn fải qấy tươi dẹp hẳn lên. Ań càw cắk mẩm dã lợi zụw dượk một qằw wờ wệc là mìń. Kó biết dâu cíń ań mới qật là wờ wệc!

Ńưw kái ý wĩ ấy kũw cẳw xiến y suw sướw cút nào. Cái lại, y buồn, bởi vì y cuô cát wĩ qeo way zằw: muốn biết cắk cắn một wười dàn bà kó cuw tìń với mìń xôw, qật là xó lắm. Hỏi cíń wười dàn bà qì kố ńiên là họ bảo cuw tìń với mìń zồi. Kòn hỏi wười xák qì fần ńiều wười ta xôw nỡ nói qật co mìń biết, nếu sự qật kó qể xiến mìń xổ sở. Tại sao ań em San lại kó qể dem việk vợ San kó woại tìń nói với San? Ziêw về fần y, y tin cắk zằw cow lúk y di vắw zù kả ńà y kó bắt dượk kuả taw Liên kó woại tìń, việk ấy kũw xôw qể nào dến tai y dượk. Kả ńà sẽ về huồ với ńau mà zấu zếm. Ńư vậy dó!... Tim y ńói lên một kái, ńư dột ńiên bị một mũi zao qíc mạń. Wười y kồn kào...

Ńưw kó qật y dã nói zối Díc xôw? Bứk qư kuổ y mặk zầu kó một kái zụw ý zań mãń ở cow vẫn dúw sự qật ńư qườw. Sự qật là cíń mắt y kũw cươ hề qấy Kảń dến với Oań một lần nào, từ dộ Díc di. Wĩ qế qì y lại co sự gen bów, gen zó kuổ Díc là một sự lố lăw. Và y lại qấy nów tai, bởi vì kái tíń hay gen bów gen zó qì kó lẽ y kòn hơn kả Díc, wiễ là cắk dã ńiều fen y làm ńữw wười xák fải kười qầm, mà cíń y xôw biết...

Từ dấy, Qứ hìń ńư kó ý zò Oań. Kố ńiên là xôw fải zò co Díc, ńưw zò dể sét dàn bà. Y xôw qấy một zấu hiệu nào cứw tỏ zằw Oań kó qể kó một wười tìń nào xák nưỡ, woài wười fải di sa. Ńưw một hôm, dến cườw vào một lúk bất wờ gặp Mô daw loay hoay kắt co Oań mấy kái mów tay. Tay Mô nắm lấy ńữw wón tay Oań. Kũw may dó lại là bàn tay fải: Oań xôw quận kầm kéo tay cái, tất fải ńờ Mô kắt. Cẳw kó gì dáw kuan tâm. Ńưw một hôm xák, ńân buổi kó căw, Qứ za dườw zạo cơi zồi tiện cân tạt vào dườw, mới dến kầu qaw, y dã we tiếw Mô hát bài "Kờ wười"...

"Oań hẳn dã về ńà ziêw...". Y wĩ vậy. Ńưw liền sau dấy, y we qấy tiếw Oań kười. Y kố ý nện zầy qật mạń lên ńữw bậk qaw. Tiếw hát wừw. Kả tiếw kười. Mô daw nằm woài hiên gák vội vàw ńỏm zậy. Oań nưở nằm, nưở wồi cên di văw woái kổ ńìn về fiế qaw lên và ńận za y...

- Cú!... Cú lên dây mà we hát. Tôi fải quê qằw Mô năm su dể nó hát co tôi we dấy!

Qứ kười gượw, xôw nói gì. Dêm hôm ấy, y qao qứk zất xuyê. Y kứ luẩn kuẩn wĩ dến qằw ở căn câu ńà Liên wày sươ, zọw tốt hát zất hay. Cíń Liên kũw dã fải xen zằw nó hát hay mà lại bảo zằw cỉ vì mê zọw hát kuổ nó, mà một wười làw dã gả xôw kon gái co nó. Tự ńiên, Qứ nao nứk muốn kó fép gì kó qể về dượk ńà kuê way lúk ấy, dể zay zứt, day wiến, mai miể Liên co hả. Y toan viết một lá qư về. Ńưw sợ kái kử cỉ ấy kó qể xiến co wười xák hoặk cíń Liên fải buồn kười, y lại co zằw sự im lặw là hơn. Y sẽ dể qật lâu xôw viết một bứk qư. Y sẽ làm ńư kuên hẳn Liên zồi, hay cươ bao zờ kần Liên kả. Co Liên xổ...

Một việk nưỡ xiến y kàw băn xoăn wĩ dến Liên: việk vợ cồw ań se. Một buổi sáw Củ Ńật, bà Hà di cợ vườ về dến kổw, sắp bướk vào qì bỗw kó tiếw wười gọi. Bà kuay lại. Một ań kon cai mặk kuần áo káń cắw hồ lơ, dội xăn sếp hẳn hoi, lại kó một kái áo qe xoák káń tay, hắn cạy vội lên mấy bướk nưỡ, cào zồi hỏi:

- Qươ kụ, qế này xôw fải... cáu hỏi qăm kụ kô Mơ kó ở cow này xôw ạ?

- Bák hỏi kô Mơ ńà tôi hay kô Mơ kó cồw làm se?

- Qươ kụ, cáu hỏi kô Mơ cồw làm se ấy ạ!

- Qế qì dể tôi kòn fải vào sem dã.

Năm fút cướk dây, vợ ań se dã ńư một kon mẹ hàw kuà cốn quế, lụt kụt cạy về cui tọt vào ńà. Bây zờ qì daw qập qò ở bên kạń kưở, ńìn za. We tiếw bà Hà vườ di vào vườ gọi, cị lại qụt kái dầu vào dằw sau bứk vác. Bà Hà qò dầu vào kưở ńìn vào...

- Wồi dấy mà...

Bà nói dượk ba tiếw zồi wừw lại, zồi bà kuay za, bảo ań kiê:

- Kô ấy xôw kó ńà.

Ńưw ôw Họk vườ ở cow ńà cow za, dã hỏi:

- Ai?

- Vợ kái ńà ań se quê kái ńà lá ấy mà.

- Cị ta vườ về dấy qôi

- Về ńưw di dâu zồi, ai biết dượk?

Bà cựk ńáy mắt co ôw Họk biết. Ńưw ôw Họk xôw dể ý. Ôw toaw toaw kãi.

- Xôw! Cưở di dâu dâu, zõ zàw tôi vườ côw qấy ở cow ńà lá.

Bà Hà bật kười. Ań càw kiê hiểu ý, van lạy bà kụ Hà:

- Kon lạy kụ! Kụ làm ơn bảo kô ấy za co kon hỏi một tí, kon kũw vườ côw qấy kô ấy di vào lối wõ này, kon mới vào.

- Hỏi gì qì vào ńà hỏi.

- Kon sợ vào có kắn. Kụ zúp kon làm fúk.

- Tôi xôw zúp dượk! Kô ấy bảo kô ấy kòn bận, xôw za dượk.

Bà kuay vào bếp, mặk kệ ań ta dứw dấy. Ań ta dàń gọi lấy. Ńưw cị nọ xôw qươ, kũw xôw za. Ôw Họk ńư doán qấy kó cuyện gì zắk zối, za wõ, hỏi:

- Ań muốn hỏi gì cị ta?

- Qươ kụ, kon muốn hỏi kô ta một cuyện ziêw.

- Cuyện gì, ań kứ bảo way tôi này, zồi tôi nói hộ co hay là kứ hỏi to lên, tất kô ta fải we qấy, tội gì mà kứ lè ńè mãi!...

Qấy ań dỏ mặt lên, ấp úw xôw cịu nói, ôw làm ńư mắw:

- Ań gàn bỏ mẹ! Qế qì về kuác di, dứw dấy làm gì? Này ńé: cị ấy ńất dịń xôw cịu za, kòn ań qì lại sợ xôw vào... Với lại xôw sợ qì tôi kũw cẳw dể ań vào. Wười ta quê ńà kuổ tôi, cồw wười ta di vắw, cỉ kó vợ ở ńà, vợ wười ta xôw muốn tiếp ań, tôi tự tiện dể ań vào, ńỡ ńà wười ta mất kái gì, wười ta các dượk tôi. Tôi biết ań là ań dếc nào?

- Bởi qế kon kó zám vào dâu. Kon dứw mãi bên woài kổw.

- Ań dứw mãi bên woài kổw qì dượk, mặk ań! Ńưw ań dứw sa hơn một tí nưỡ... Qế! Dượk zồi!... Ań muốn dứw dến bao zờ qì dứw!

Ôw kuay vào say bột. Ań kiê, kó lẽ vì qấy ai kũw ńư kó ák kảm với mìń, wượw và kựk kuá, xôw gọi nưỡ, ań dứw tần wần một lúk zồi di. Ńưw mới di dộ một cụk bướk, cẳw biết wĩ qế nào, ań lại kuay cở lại. Ań lẳw lặw dứw ở bên woài kổw, ńìn vào. Qấy qế, ôw Họk cẳw biết vì tò mò hay qươw hại, lại za kổw hỏi:

- Tôi hỏi qật ań, ań dối với cị ta qế nào, kó họ hàw gì xôw. Kứ nói qật qà với tôi zồi tôi liệu.

- Bẩm kụ, kon là cồw kũ.

Ań dáp lại, sau một zây im lặw. Và ań kể lể:

- Bẩm kụ, cẳw zấu gì kụ, kô ta dã ńận lời lấy kon zồi, vợ cồw dã quê ńà ở với ńau, kô ấy lại dã ńận kuổ kon ba cụk bạk dể may vá nọ kiê. Qế mà kon mất việk, fải về ńà kuê kó hơn nưở qáw, dến nay za dã we tiếw kô ấy di lấy cồw qằw se, qằw bếp, mà lại fải lấy làm hai. Lấy kon làm một qì kô ấy xôw qèm lấy!...

Ôw Họk wắt lời ań:

- Xôw lấy qì qôi, qiếu gì kon gái mà ań kòn fải tiếk. Tôi ấy à? Nói xí vô fép cứ vợ tôi mà qế qì mấy tôi kũw xôw lấy nưỡ. Làm tài cai, qiếu gì!

- Vâw, qì kon kũw kó qiết dâu? Kon cỉ kó ý dến hỏi kô ta sem kó qật kô ta dã lấy cồw xák zồi xôw. Bởi vì kon cỉ mới we tiếw qế qôi, cứ dã záp mặt kô ta dâu. Mà nếu kuả qật kô ta dã lấy cồw xák zồi qì kô ta wĩ co kon qế nào kái cỗ ba mươi dồw bạk.

Kô ả zờ mới sộk za. Ńưw kô cỉ za dến dầu hè:

- Ań kòn các gì tôi? Tôi kũw cẳw cê ań. Ńưw ań dươ tôi về ńà ań, wười ńà ań cẳw ai buồn nói dộw dến tôi. Tôi cào wười nào, wười ấy woảń mặt di. Tôi wồi dâu, mặk! Dứw dâu, mặk! Ńư qế qì tôi ở làm sao dượk.

- Qì cỉ một mìń kô với tôi là dủ cứ kòn kần gì ai nưỡ? Bố mẹ tôi xôw bằw lòw zồi tôi nói mãi kũw fải we. Cẳw kua là kô kũw kó ý lườw tôi, xôw qật lòw qật zạ với tôi. Kô xôw kó bụw zở záo qì hà kớ làm sao tôi mới về ńà cươ dầy một qáw kô dã fải lấy way wười xák? Bây zờ kô dã cót lấy wười xák zồi, tôi kũw cẳw zám nói gì, ńưw cỉ sin kô wĩ co kái số tiền kô ńận kuổ tôi.

Kô ả cươ biết cả lời sao qì ôw Họk dã toaw toaw.

- Kòn wĩ wợi gì? Tiền zai dươ gái kó dòi dượk kái dếc wười ta. Với lại ań dươ co cị ta kũw cẳw kó tờ, cữ gì. Kó hiểu xôw? Qà zằw ań cịu mất co sow kó hiểu xôw. Ńưw mà wười dàn bà qế qì kũw bạk. Dã lấy tiền kuổ wười ta, dã wủ với wười ta, ńư qế là vợ cồw zồi. Wười ta cết kũw fải dợi dúw ba năm, huốw ci wười ta mới về ńà kuê mười mấy wày zờ. Qế mà dã mặt mũi nào mà di lấy cồw xák dượk!

Cị kiê toan kãi. Ńưw ôw nói lấp di:

- Ấy là tôi kũw lấy lẽ fải cái nói vậy qôi. Kòn mặk kệ dôi bên, cứ tôi dượk kuái zì, mất kuái zì, kó hiểu xôw. Kó diều kâu cuyện dã zắk zối qế này, qì ań muốn nói gì, nói hết di. Tôi co ań năm fút nưỡ qôi, kó hiểu xôw? Ań kòn lảw vảw mãi ở dây, ńỡ wười cồw mới wười ta về, dôi bên lại lôi qôi. Lôi qôi qì tôi kũw cẳw kần gì. Tôi cỉ dá co mỗi ań một kái, bắn za dườw, zồi mặk kệ kák ań! Ńưw nó siń lắm cuyện za! Vả lại wười ta quê ńà kuổ tôi, wười ta kó qể các tôi sao dể co ań vào mà gẹo vợ wười ta. Vậy ań nói gì qì nói zồi di! Muốn dáń ńau, cém ńau, kứ dợi bao zờ gặp ńau ở woài dườw qa hồ dáń, qa hồ cém! Gây sự với ńau ở kổw ńà tôi là xôw sow! Hiểu xôw?

Ań kiê xôw kần dến năm fút kuổ ôw. Ań cẳw kòn gì mà nói. Vả lại nói mà kứ bị ôw cẹn họw hay bàn tán lôi qôi qì kòn nói năw gì! Ań cào ôw Họk zồi cuồn. Ôw Họk vẫn cươ qôi bìń fẩm wười vợ bạk tìń kuổ ań ta.

- Dời bây zờ, wười ta kứ văw tê! Qử wày sươ sem! Kứ gọi là voi zày, wượ sé...

Ôw nói ńiều và tệ lắm. Cị vợ ań se cỉ wồi kúi gằm mặt suốw. Mặt cị dỏ ńư gấk cín, zồi cị lủi qủi vào ńà. Một lúk lâu sau, ńân một lúk ôw Họk mải làm gì ở dằw cuồw lợn, cị vội vàw len lén cạy kua sân za kổw. Nác cị kặp một bọk kuần áo, bọk cow kái xăn vuôw. Cẳw bao zờ, cị kòn về dây nưỡ...

Mấy hôm sau, ań cồw dến, vào một buổi cươ. Ań nói cuyện zằw ań dã bỏ cị kiê zồi...

- Kon xôw biết nó dã kó cồw. Nó bảo kon zằw cươ lấy ai. Nếu kon biết ńư qế này qì cẳw dời nào kon lấy nó. Qươ kụ, một kái dất Hà Nội này qiếu gì kon gái mà kòn fải kướp vợ wười ta.

Zần zần, ań mới wỏ mụk díc kuổ mìń za.

- Qươ kụ, kon quê kái ńà, dươ kụ kả qáw zồi mà mới ở dượk mấy wày, với dôi ciếu...

Ôw Họk xôw dợi co nói hết. Ôw dổi way nét mặt:

- Tôi nói co ań biết: ńà ań quê qáw cứ xôw fải quê wày, ở một wày kũw mất tiền. Vả lại, ńư vậy kũw zẻ cán zồi! Ań quê săm một dêm kũw mất zăm bảy hào dồw bạk...

- Vâw, về kái ńà qì cẳw co lại kon dồw nào, kon kũw xôw zám nói gì. Ńưw kòn dôi ciếu, kụ dể lại co kon năm hào bây zờ kon xôw zùw dến nưỡ...

- Ań xôw zùw dến nưỡ qì dem mà dốt di! Mặk kệ ńà ań! Ań nói zở vườ vườ cứ! Ńất way co là vợ cồw ńà ań mới kó nằm một dêm, ań kó co xôw tôi, tôi kũw cả qèm. Ań xôw dem di, tôi kũw sai dem kuẳw nó za woài sôw kiê! Ań dừw vòi!...

Ôw zứk qật to. Mặt ôw fìń za, dỏ tím lên. Tay ôw ńư cựk ném vào mặt ań kiê, ôw làm ńư bị ań kiê sỉ ńụk dến ôw bà, tổ tiên. Ań kiê dàń cịu lép:

- Ấy là kon kũw dến cơi nói cuyện kua với kụ, kụ wĩ co dượk qế nào qì wĩ cứ kó zám dòi kụ dâu!

- Ań dòi qế nào dượk tôi! Ań dòi qì tôi dập vào mặt ań ấy cứ!... Ań dừw zắk zối!

- Ô hay!... Qì tôi zắk zối gì?

- Ań quê ńà, quê kưở ńư qế à? Ań dem dĩ dến ań làm uế tạp ńà tôi za!...

Ôw dập bàn dập gế ầm ầm. Ań kiê nó té tát vài kâu zồi vội qáo lui. Dôi ciếu kuổ ań ta, ań ta kũw xôw kịp lấy di. Ań di xỏi một lúk, ôw Họk kòn bô bô cửi...

Sáw hôm sau, lên cườw, Qứ xoe với qằw Mô

- Qằw se cuồn zồi, mày ạ!

- Vâw, qươ kậu. Nó cuồn ba bốn hôm zồi.

- Cươ hôm kua, nó lại vườ dến dây sow.

Mô ńìn Qứ bằw dôi mắt mở to:

- Qươ kậu qật dấy kiê?

- Qật.

- Hoài qế mà kon xôw biết!

- Nó kòn nợ tiền mày à?

- Xôw. Ńưw káń qằw cồw kũ kon kiê daw dịń dón dườw dể dáń co nó một cận qật ńừ tử.

Qứ cợt ńớ dến bưỡ zượu hôm nào.

- Qế mày kó bêń nó xôw?

- Qươ kậu, dáń bỏ mẹ nó di cứ bêń gì! Co nó cườ kái qói cim vợ wười ta! Cúw kon dón nó mấy hôm nay zồi, ńưw nó biết, xôw zám bén mảw dến kái vùw này nưỡ. Kũw là fúk ńà nó kòn to dấy. Zá cươ hôm kua mà kó qằw nào côw qấy qì dã dượk uốw nướk kuổ hôm nay zồi!

- Qế kòn kon kiê?

- Xôw hiểu nó di dâu. Ý nó sem cừw kũw muốn zở về với qằw cồw kũ, mà kái qằw cồw kũ qì za sự kũw kòn muốn lấy nó. Qằw ấy hiền lắm ạ! Ńưw cúw kon xôw co lấy. Qươ kậu, kái zốw nó dã dĩ ńư qế qì kòn lấy nó làm gì? Nó zồi qì kũw cỉ dến kái kầu nay qằw này, mai qằw xák, zồi dến xi cẳw có nào nó lấy nưỡ qì ńà qổ! Zồi qì là tim la!...

Mô kười sòw sọk, nẩy kả một kụk dờm za. Nó vội cạy za woài dể ńổ. Oań ńìn Qứ, ńeo mắt kười. Qứ bảo Oań:

- Kô là dàn bà, kô hiểu kái tâm lý dàn bà hơn dàn ôw cúw tôi. Tôi hỏi kô diều này: qeo ý kô qì sự ciń bạc hoàn toàn kó qể kó xôw? Ciń bạc hoàn toàn wiễ là ciń bạc kả về hai fươw ziện: sák qịt, tâm hồn, ńất là tâm hồn. Ciń bạc kả dến cow ý wĩ... Kó wười dàn bà nào, suốt một dời cỉ wĩ dến một wười dàn ôw?

Oań cế ńạo và hơi kó vẻ bất bìń:

- Kák ôw qam kuá! Kák ôw lấy hai vợ, ba vợ, kó xi kả cụk, lại kòn kô dầu, kon hát, gái kiếm tiền... dủ qứ vẫn cẳw sao. Qế mà kák ôw lại muốn bắt vợ kák ôw fải ciń tiết với kák ôw dến kả cow ý wĩ!

- Tôi kó bắt qế dâu? Vợ tôi vẫn tự zo, vẫn dủ kuyền... Ńưw tôi hỏi qế qôi.

- Kák ôw hãy nói way cíń kák ôw! Kák ôw kó qể cuw qàń với vợ way kả cow ý wĩ hay xôw?

Qứ hơi wượw wịu. Y vẫn wẫm wĩ zồi y kười và bảo, ńư bảo với cíń mìń:

- Ờ, wĩ qì kũw lạ! Ai kũw biết zồi, sao mà ai kũw băn xoăn, dau xổ vì kái sự xổ xôw qể kó ấy? Tại sao wười ta lại dến mất ăn, mất wủ xi biết zằw vợ mìń dã kó lần yêu một wười dàn ôw xák, hay là hiện qời kũw kó ńữw lúk wẫm wĩ dến wười dàn ôw này hay wười dàn ôw nọ? Cow xi ấy, nếu côw qấy một kô nào qíc mắt, mìń vẫn ńìn, vẫn qíc và co sự ấy là qườw lắm!

- Qế mới là íc kỷ!

Oań gần ńư qe qé. Mặt y vêń lên một cút, tự dắk và bướw bỉń, San, từ nãy zờ vẫn cúi mũi vào sác, bấy zờ mới wẩw mặt lên. Y bảo:

- Íc kỷ qì kố ńiên là íc kỷ zồi. Ńưw cẳw ziêw gì bọn dàn ôw, dàn bà kũw qế, dàn bà kũw muốn zữ một mìń một cồw lắm cứ! Zời siń za qế. Xoa họk kó qể tiến, loài wười kó qể văn miń, luân lý luật fáp kó qể ít bó buộk hơn, ńưw về tìń yêu qì dến wàn, vạn năm sau vẫn vậy: wười ta vẫn íc kỷ, vẫn gen tuôw, vẫn muốn zữ dộk kuyền, vẫn xôw cịu dượk một kái tìń yêu ciê sẻ. Kon cáu cúw ta sẽ vẫn băn xoăn dau xổ vì yêu ńư cúw ta bây zờ và ńư tổ tiên ta wày cướk.

Qứ lắk dầu:

- Tôi qì tôi xôw tin ńư vậy. Tìń yêu dã qay dổi ńiều lần cứ xôw fải từ wày sưở wày sươ vẫn qế này dâu. Zưới cế dộ mẫu kuyền, dàn bà kó qể kó zất ńiều cồw, mà sao ńữw wười cồw ấy xôw gen, xôw dâm cém ńau? Wày sươ wười ta kòn kó lối lấy ńau zất buồn kười: tất kả ań em một ńà lấy cuw tất kả cị em một ńà kiê, cẳw kần gán ziêw cị nào vào ań nào kả. Ńư vậy mà wười ta vẫn ăn ở với ńau yên ổn dượk. Kó lẽ wày nay về bất kứ kái gì, wười ta kũw qíc ko kuắp lấy làm kuổ ziêw mìń mãi zồi, dã kuen di, nên về tìń yêu, wười ta kũw muốn kó kuyền sở hữu ńư về mọi kái. Cế dộ tạo za lòw wười.

San vẫn hoài wi.

- Ań qíc một vật gì, ań kó muốn zữ vật ấy làm kuổ ziêw xôw? Dã yêu, tất muốn kó kuyền sở hữu.

Qứ mỉm kười, cỉ tay za woài kưở sổ.

- Tôi zất qíc cời sań zịu qế kiê. Tôi zất qíc áń nắw ban mai... Tôi zất qíc mặt căw. Ńưw ań kứ việk wắm cời sań zịu, ńìn áń nắw ban mai, wồi suốt dêm dối ziện với mặt căw, tôi cẳw zữ một mìń dâu!

- Ńưw qử kó một qằw nào wắm vợ ań sem... Ań lại xôw dáń vỡ mặt nó ấy à?

Mọi wười kười. Qứ kũw kười. Y hơi dỏ mặt. Y tin vào ńữw lý lẽ kuổ y lắm, ńưw y vẫn gen, vẫn qắk mắk ńư qườw. Tại sao vậy? Y suy wĩ một kác buồn zầu, zồi bảo:

- Dó là tại qói kuen. Xôw fải kó qói kuen kuổ ziêw mìń, ńưw là qói kuen lưu cuyền dã mấy dời, dến nỗi nó dã ńập vào máu cúw ta. Tư tưởw, tíń tìń, kảm zák, hàń dộw kuổ cúw ta dều xuôn qeo ńữw qói tụk. Ńữw lề lối sẵn cow qời dại kuổ cúw ta. Qời qế dổi, lòw wười dổi. Qế kỷ sau sẽ lọk co máu cúw ta cow cẻo lại

Y qở zài wĩ bụw: "Ńưw tại sao ta lại xôw wĩ dến cuyện lọk máu way từ zờ?"...

 

Sống mòn 16

Bottom of Fozm

Lần qứ hai, Qứ dịń viết qư co Díc nói zứt xoát về việk ńà cườw. Lần này, y kuả kuyết hơn. Y dã viết dượk mấy zòw zồi. Bứk qư bắt dầu qế này:

"Ôw Díc!

Qư này tôi viết co ôw Díc, wười suất vốn co cườw cứ xôw fải viết co ań Díc, wười ań họ. Cúw ta kần biết fân biệt qế, dể zễ dối sử với ńau. Ań là ań họ kuổ tôi. Kô Oań kũw ńư một wười cị, kòn ań Kảń qì là bạn. Zù qế mặk lòw, cúw ta vẫn kó cỗ kần fải gạt tất kả tìń wiễ ra woài, ấy là việk ńà cườw. Tôi sẽ xôw úp mở zì. Qựk tế qì hai ań với kô Oań cíń là ńữw kẻ quê wười làm, mà tôi qì là wười làm quê. Kứ nói toạk mów heo qế là hơn. Tìń wiễ là tìń wiễ. Kôw việk là kôw việk. Hai dằw ziêw hẳn.

Bây zờ ań hãy dứw diệ vị kẻ qay mặt co ńữw wười suất vốn mở cườw kuổ cúw ta, mà cả lời tôi...".

Qế zồi y mới dem ńữw diều yêu sác kuổ y ra. Một là fải tăw lươw co y qeo với số họk cò. Hai là cao hẳn kái cườw co y, họ cỉ việk wồi xôw, hưởw mỗi qáw một số tiền là bao ńiêu dấy. Muốn dằw nào qì muốn... Ńưw y sẽ dể co Díc wồi xôw, ăn mỗi qáw bao ńiêu? Dó vẫn là diều y kần fải tíń lại kĩ kàw. Bởi vậy lá qư bỏ zở. Daw ńư vậy qì bỗw ńiên cươ hôm ấy, Oań hỏi ý kiến y về việk hôn ńân kuổ Oań và Díc:

- Này cú ạ! Nếu Díc xôw về dượk, qì tôi kó qể dến cỗ Díc làm, zồi cỉ hai cúw tôi qôi, cúw tôi sẽ làm hôn ướk way tại dấy, dượk xôw?

- Ńưw tại sao ań ấy xôw về?

- Daw qời kì ciến cań, sin wỉ xó. Díc bảo: dã sin hai lần zồi, kũw xôw dượk.

Kuối kùw, Oań bảo.

- Kó lẽ qì qáw sau tôi qu sếp di với Díc. Tôi muốn làm co sow cuyện. Dể lúw ńúw mãi, dến bao zờ? Tôi kòn bà woại tôi, koi bộ dã leo heo lắm zồi. Ńỡ ra một tí vướw luôn hai, ba kái taw qì zà kuác kòn zì? Vả lại tôi kũw muốn sow việk kưới ceo di, dể vợ cồw kùw di với ńau. Díc di làm, tôi buôn bán, may ra kó gây dượk một cút vốn liếw làm ăn dể sau này kó kon kái dỡ lo. Kứ qế này mãi zồi qì biết liệu qế nào? Kòn cú, cúw tôi dịń dể co cú kái cườw này, dể cú kiếm qêm một cút.

Ấy qế là Qứ lại sé lá qư viết zở di. Y lại dợi. Cow xi dợi y cỉ kòn mỗi một kái qú, là dọk sác zất ńiều. Hìń ńư ít lâu nay, y kó vẻ cán wười. Cán hay xôw qì kũw qế qôi: họ cẳw dượk zì, cẳw mất zì. Ńưw y mất kái qú sốw căm cỉ, luôn luôn bận dầu ók dến wười này, wười xák. Bây zờ y làm ńư woảń mặt di, xôw qèm ńìn họ nưỡ. Y cán họ.

Oań dể co y ńìn zõ dến tận dáy lòw. Y biết dã từ lâu zồi Oań cẳw tốt zì. Ńưw y vẫn tưởw ít kùw ra, Oań kòn kó qể tốt với tìń ńân. Cỉ xi yêu là wười ta zễ zám hy siń, ńưw Oań, y vẫn tíń toán ńư qườw! Y fàn nàn zằw dằw ńà Díc xôw biết diều tí nào, họ xôw cịu hỏi y, sêu tết hẳn hoi. Oań fải nuôi kák em co Díc, ńưw họ kũw cẳw kể qế vào dâu. Họ dã xôw cả tiền, mà lại xôw kó lời nói với y, họ xôw muốn bỏ ra zăm, ba căm bạk dể co Díc kưới... "Kái zì kũw bắt tôi cịu kả, qì tôi cịu làm sao nổi?". Oań bảo qế. Wiễ là Oań sợ qiệt vào mìń vậy...

Kộw dã bỏ Zuw. We dâu vì kũw mow mań biết cuyện Zuw dã zan zíu với San. San biết tin ấy, kó ý hả hê. Qứ tưởw zằw bà béo sẽ oán San suốt dời. Ńưw xôw. Bà qật là một kẻ biết tùy qời. Mất dám kiê zồi, bà lại cở mặt, tử tế với San. Một hôm, San vào muô hàw, bà mời wồi cơi, uốw nướk hẳn hoi. Bà qan qở zằw bướk saw năm nay cỉ ńữw ốm kùw dau, dể co San hỏi qăm bà. Bà qan qở về ciến cań, siń ra xó làm ăn. Bà hỏi San ít lâu nay ít dến cơi. Và bà zặn San, qỉń qoảw di kua, kứ tạt vào cơi sơi nướk... Ấy qế là kuộk zao qiệp zưỡ San và Zuw lại nối. Qứ kó ý hơi xó cịu.

Qứ wĩ dến Tư. Tư hơi béo ra một cút, hơi sấu hơn, sộ sệ hơn. Ńư vậy, wiễ là Tư gần Qứ hơn một cút. Dã một dôi lúk, Qứ nảy ra kái ý dáń liều wỏ ý với Tư. Y wiệm ra zằw ít lâu nay Tư zất hay di kua kái lối di ở sau ńà. Xôw nói diều ấy với San, y hay wồi cên zườw, côw ra bên woài kái kưở sổ kăw lưới qép, ńư một kon qỏ cow kái cuồw kuổ nó. Kái kưở sổ waw tầm với kái kằm y. So với wười di bên woài, nó kao kuá dầu wười. Wười di kua muốn ńìn nó, fải dứw hẳn lên, wển wười lên, vì kái lối di hẹp kuá, xôw kó cỗ lùi dể zễ ńìn. Zo lẽ dó, ńữw wười kua lại ít wười ńìn qấy nó, ít wười dể ý cỗ nào kó một kái kưở sổ mở ra dườw, và dằw sau káń kưở sổ ấy kó qể kó ńữw kon mắt tò mò ńìn ra. Kũw vì qế mà một buổi cươ nắw caw caw một kặp tìń ńân di dến cỗ ấy, dã dứw lại, ôm ńau. Họ zật mìń, kái hôn daw cựk sa suốw, wừw sữw lại, bị deo lơ lửw ở cên xôw. Qứ dã dể qoát ra một kử cỉ xôw zữ lại kịp. Bởi vì wười suýt dượk hôn là Tư. Kả dôi cơ cáo kái mặt ra, zồi vội vã bướk di. Wười dàn ôw kao lớn waw với Qứ, mặt côw kũw zà bằw. Zá Qứ dã bạo zạn hơn một cút qì biết dâu?... Y tiếk wẩn wơ. Ńưw kố ńiên là từ ấy y qấy Tư xôw dáw co y ao ướk ńư cướk nưỡ. Mười lăm, mười sáu tuổi, một wười kon gái dã kó qể kó ńân tìń zồi ư? Mà lại ńân tìń hẳn với ńữw qằw lớn kộ, tuổi gấp hai.

Kụ Hải Nam vườ dượk qưởw bội tiń, tiệk tùw mấy wày dêm. Cuw kuanh nứk tiếw dồn. Wười ta nói ăn uốw dến mấy vạn dồw, xác dến toàn bằw se hơi, sák fáo wập kín sân, kô dầu tất kả bốn mươi kô, và củ ńân dã co sây hẳn một kái ńà ńo ńỏ, kiểu mẫu ziêw, dể mấy vị xác to ńất nằm hút quốk fiện và we hát, dể qêm cịń cọw và tỏ lòw kuý xác. Wười ta lại kòn bàn tới dám kưới kô kon gái út, tiệk tùw cắk kũw liń dìń cẳw kém zì. Kô kon gái út ấy vẫn kén cồw và kon một kuan tuần fủ hỏi, kô vẫn cươ cịu lấy. Mấy kô cáu kũw toàn ci huyện, dốk tờ hỏi kả. Zồi wười ta nói dến cuyện dượk mồ dượk mả, cuyện fúk dứk lưu kữu ńữw từ dời ôw tứ dại, wũ dại nào cuyền lại.

Kon bé Lân qì cẳw biết kó dượk mồ, dượk mả zì xôw, ńưw kũw vêń váo ra tuồw! Nó lấy dượk một ań qợ may, ziện saw hơn kả Qứ và San, và qỉń qoảw lại xoák tay ńau di kua cườw, nói nói, kười kười, làm ra vẻ ta dây ńí ńảń, ńư dể hếu mắt Mô!

Mô hóp wười di, vợ nó dã dẻ một dướ kon, fải wỉ làm. Ôw bố cẻ toái wười! Tự ńiên, nó siń ra dổi tíń way. Nó cở nên ít nói, ít kười, mặt suốt wày tối sầm sầm, nói qì hoặk nói ńỏ kuá, hoặk to kuá, ńư tứk wười kuá, dến nỗi Qứ fải wượw. Qứ qấy wài wại, xi kần sai dến nó. Nó xôw làm co y mau mắn ńư sươ. Kó xi Qứ bảo nó diều zì, nó cỉ im ỉm, xôw qèm dáp lại, hay kó dáp kũw cỉ hơi ńúk ńíc môi, ńư xôw kòn muốn nói. Hìń ńư vợ cồw ńà nó kãi ńau luôn. Diều cắk cắn là hai mẹ kon bà Hà kãi ńau luôn. Kó lần cíń Mô vặk ńau với bà mẹ vợ.

Bà kụ Hà kứ vài wày một lần, hỏi Qứ zằw dã sắp dến wỉ hè cươ. Bà làm ńư bà sốt zuột lắm zồi. Gạo, kủi, qứk ăn... mỗi wày một dắt hơn. Qổi kơm co Qứ và San, mới dầu bà kòn lãi ít ńiều, zồi cẳw lãi tí nào, zồi lỗ. Nếu mọi qứ kòn dắt mãi lên, qì bà kòn lỗ mãi, lỗ tăw mãi lên. Bà cỉ kó qể cịu dựw co dến wày San và Qứ wỉ. Cow xi dợi, Qứ và San fải nói với bà dể zảm kák qứk ăn di, vì họ xôw qể cả hơn dượk nưỡ... Ciến cań dã ảń hưởw dến kuộk sốw kuổ Qứ và San zồi vậy! Qứ cuô cát ńớ lại kảm zák mừw zỡ kuổ y xi kuộk ciến cań qế zới mới bùw ra. Y xổ sở mãi zồi và koi ciến cań ńư zấu hiệu kuổ một sự dổi qay. Ciến cań lại zai zẳw, kéo zài ra, kéo zài ra ńư dến mười năm, hai mươi năm nưỡ kũw xôw kùw, và y vẫn xổ, lại kòn xổ hơn lúk cướk. Bao zờ co nó hết?...

Ôw Họk kũw kêu ka vì mọi qứ dắt lên mà hàw qì lại ế. Ńưw ôw dượk mảń dất và kái ńà kéo lại: "wày sươ, cỗ này cươ dến năm hào một qướk vuôw. Bây zờ lại xôw năm dồw à? Kả ńà, kả dất, bỏ zẻ kũw năm wìn dồw...". Ôw bảo vậy. Ôw lại luôn luôn ńắk co Qứ và San biết zằw họ quê dượk ở cỗ này là may: wười Tầu họ cạy loạn saw dây, quê hết kả ńà xiến zá ńà tự ńiên kao vọt lên, ńiều wười xôw tìm nổi một kăn ńà ở woại ô mà ở, cứ dừw nói zì ńà ở qàń fố. Qứ lấy làm xó cịu. Ńất là muồ bứk dến, y dã bắt dầu ńận qấy kăn fòw cẳw tốt dẹp zì. Xôw ńữw bứk, mùi fân và mồ hôi wượ dươ saw, zất là xó wửi. Và Qứ cợt hiểu ra vẻ wần wại kuổ ôw Họk, ńữw lời zào cướk dón sau kuổ bà ta, xi Qứ và San wỏ ý muốn ở lại kăn fòw ấy. Sao họ xôw nói fắt way zằw ở kăn fòw ấy, wười ta sẽ xổ mũi vì ńữw qứk ở bên cow cuồw wượ?

Một hôm, ôw hỏi về số tiền họk ở lớp vỡ lòw ở cên cườw. Qứ cả lời:

- Kó năm hào. Ńưw nếu ôw muốn co qằw cáu lên họk qì kứ việk co lên. Tôi ńận co. Cẳw fải tiền now zì kả.

Qứ nói vậy, zất qật lòw. Oań kó dến kả dốw wười ńà họk xôw fải cả tiền. Y kó sin tiền họk co một dướ, Oań kũw cẳw nói vào dâu dượk. Ôw Họk bằw lòw ra mặt. Ôw kười híp mắt lại mà bảo Qứ:

- Vâw, qế dể nay mai tôi kiếm zấy bút co cáu, zồi ńờ hai ôw. Zẫu kó mất tiền kũw dượk. Miễn là hai ôw côw koi cáu zúp. Qế nào kũw kòn hơn nơi xák.

Cẳw hiểu hai vợ cồw ôw ta bàn di, bàn lại qế nào mà zồi qằw Họk vẫn ở ńà. Qứ zụk qì ôw bảo dể sau wỉ hè mới co nó di, xôw muốn zở zaw. Qứ tin way. Ńưw bà Hà bảo ńỏ với y:

- Ôw ấy sợ mất ńữw năm hào. Ở zưới kiê, kó wười lấy kó ba hào.

Qứ wạk ńiên

- Ńưw nếu họk cườw cúw cáu qì cẳw mất dồw nào. Cáu dã bảo qế kiê mà!

- Vâw, ńưw bà ấy lại bảo zằw: cẳw lẽ ôw bà ấy lấy tiền ńà kuổ hai kậu qì dượk, mà dến lúk co kon lên họk, qì lại xôw dươ tiền họk, koi xôw tiện, mà dươ qì fải dươ ńữw năm hào, dắt kuá...

Kuả ńiên, mấy hôm sau, qằw Họk wày wày kắp sác di. Ńưw nó di suốw zưới, cứ xôw lên cườw...

Ań se cả kái ńà lá dượk mấy hôm qì lại kó wười xák dến kế cân way. Lần này là một bà dã sồ sề, tuổi dộ băm tư, băm lăm, kó hai dướ kon gái, một dướ lên cín lên mười, một dướ lên năm lên sáu. Hai dướ bé côw siń, tuy kuần áo bằw vải nâu, zác vá tứ tuw. Cúw dể tók cấm dến vai. Kon bé em kó một kái vòw kổ bạk. Cúw ńeo ńéo hát suốt wày. Tiếw cúw cow cẻo, zọw xá kao, và ńiều xi Qứ wừw dọk sác dể mỉm kười we cúw hát. Qứ qấy kó kảm tìń với cúw ńưw kũw cẳw tìm kác làm kuen. Một dôi xi, daw hát cợt côw qấy Qứ, cúw sấu hổ wừw bặt lại ńữw kâu, và bíu lấy ńau, zấu mặt di, kười hi hí. Zồi cúw ńìn cộm Qứ. Qứ vuốt ve cúw bằw mắt và hơi mỉm kười...

Bà mẹ kũw làm ở hãw zượu biê. Bà nói với kon zất ńẹ ńàw, zịu zàw. Bao zờ kũw qế, cứ xôw fải cỉ kó từw lúk qôi dâu. Dó là một diều ít qấy ở ńữw wười dàn bà lao dộw, lam lũ và kựk xổ. Ấy qế mà kứ ńìn wười, kũw ńư ńìn kác sốw kuổ bà, kũw dủ biết bà xôw fải là một wười fow lưu, suw sướw. Bà ta xổ wười qô. Kác di dứw hay mải mốt, vội vàw. Cỉ hôm nào wỉ ở ńà, bà mới di guốk qôi. Dôi guốk zất to. Bà di côw cươ dượk gọn. Bàn cân ấy, cắk vốn di dất từ quổ bé, cỉ mới làm kuen với guốk. Từ hôm bà dến, cươ một lần nào wười ta qấy bà mặk áo cùw. Wày nào kũw ńư wày nào, bà cỉ mặk kái kuần céo go dã bạk, ốw qì kộk, dũw qì cùw, với một kái áo káń nâu wắn kũn kỡn, mồ hôi muối ra kái lưw áo cắw ra từw wấn. Bà di làm vắw suốt wày. Kon bé lớn kuán suyến tất kả việk kưở ńà. Kũw cẳw kó zì, buổi sáw bà di làm zồi, nó kuét tướk kưở ńà. Zồi nó kuanh kuẩn với em. Gần cươ, nó kầm zá gạo mẹ dã lấy sẵn, dể ở ńà co, ra lấy nướk, sók, qổi kơm. Nếu mẹ kó gửi tiền, bà Hà kó muô rau co, qì nó luộk rau. Zồi lấy mâm bát sẵn sàw. Cươ dứw bów, bà mẹ mới về, mặt dỏ gay, mồ hôi zỏ ở kằm, mồ hôi ướt dẫm lưw. Dướ kon bé zeo lên, cạy ra nắm lấy tay bà, cạy cướk bà, vào. Bà wồi wỉ một lúk, kuạt co bà, kuạt co kon. Zồi ba mẹ kon ăn. Tới tầm bà lại di làm. Hai dướ cẻ lại lẩn qẩn cơi với ńau, hát với ńau. Kó xi kon cị kuạt co kon em wủ. Bưỡ ciều, nó lại liệu qổi kơm sẵn, dợi mẹ về. Ăn kơm ciều sow, bà mẹ di gáń vài gáń nướk. Zồi ba mẹ kon sưở soạn di nằm, hai kon bé zí záu nói cuyện với mẹ hay dọk ńữw bà hát và hỏi mẹ ńữw doạn cúw cươ quộk.

Ôw cồw qỉń qoảw mới về. Ôw côw kuá kác biệt vợ kon. Ôw xôw kó vẻ qợ quyền. Ôw kó vẻ là một zân làm bàn zấy một sở tư nào dó. Kuần áo tây, tuy cẳw saw zì, ńưw toàn màu cắw, cứ xôw màu vàw hoặk màu sań. Bao zờ kũw dủ kuần với áo, kó xi lại kả ka vát nưỡ. Ôw về bằw se dạp và hay về tối lắm. Sáw kũw hay di sớm. Hìń ńư ôw kó ý qẹn vì vợ vì kon. Qứ cươ bao zờ qấy ôw kó một kử cỉ hoặk một lời nói nào qân mật với vợ, với kon. Ôw làm ńư xôw buồn ńìn dến vợ, kon. Ôw xiń xỉń, lạń lùw, qườw kó vẻ mặt và bộ diệu kuổ một ôw fán nói với zân kuê. Ńữw tối kó ôw ở ńà, hai dướ cẻ kon xôw hát.

Côw qấy vợ cồw ôw, Qứ xôw qể xôw wĩ dến vợ cồw mìń. Zá y dứw với Liên qì wười woài côw kũw na ná qế qôi. Kũw cồw ziện tây, vợ dặk ńà kuê. Wười lạ kó qể bảo là ôw củ với kon sen, cị vú... Tuy vậy, Qứ gét ôw. Gét ńất là kái qói xệń xạw, xôw fải lối kuổ ôw. Ôw koi vợ cẳw xák zì kon hầu, dày tớ.

Hôm nào về dến kổw mà qấy kổw dów zồi, ôw bóp cuôw se dể gọi vợ ra. Bà vợ zạ zồi mới mải mốt cạy ra. Bà mở kổw sow dỡ lấy kái se dạp co cồw. Ôw cồw uw zuw hai tay xôw, di cướk vào ńà. Bà vợ tượ kái se dạp vào tườw, kài kổw, zồi mới nâw niu zắt se dạp vào sau. Bà vák kái se dạp lên, kất kẩn qận vào ńà. Bà mượn kái cậu qau ńà ôw Họk, lấy nướk co cồw zưở mặt mũi, cân tay. Sáw sớm hôm sau, bà lại vák kái se dạp ra sân, lấy zẻ, cậu qau nướk, dể cướk kưở, dợi cồw. Ôw cồw zưở mặt, mặk kuần áo sow, cỉ việk kất lấy kái se dạp ở tay vợ, ra di. Kó hôm kổw cươ kịp mở, bà kòn fải zắt kái se dạp ra tận kổw dể mở kổw co cồw nưỡ. Côw qấy wười cồw cẳw kuè, cẳw kụt zì, mà kứ dể co vợ làm ńư qế, Qứ co là cướw lắm. Cướw ńất là một hôm Qứ lại we qấy ôw gọi vợ là "mày" và sai:

- Dem dáń dôi zày di co tao!

Bà vợ dem dôi zày xổ ra hè, lau lau, cùi cùi mãi, zồi bôi kem, zồi kọ, zồi wắm wiế, kuý hóa, cân cọw lắm. Dời lại kó ńữw kái tứk ńư qế dượk. Qứ muốn zật soẹt lấy dôi zầy, kuẳw ra dườw hay saw cuồw wượ. Y muốn cửi vào mặt wười dàn ôw hay gây sự, dáń co ań ta một cận. Y muốn gào kả vào tai wười vợ:

- Ńịn ńụk kuá là dê tiện. Wười dàn bà siń ra xôw fải dể làm nô lệ!...

Qứ cọw wười, cọw fẩm zá kuổ kon wười. Y xôw qíc sai ai zù là một dướ cẻ kon. Qeo y, dày tớ là ńữw wười zúp việk, xôw fải là ńữw kẻ dể sai, ńữw việk zì cíń mìń kó qể làm dượk, kó qì zờ dể làm, qì xôw nên bắt cúw làm. Zù bứk dến dâu, y kũw xôw qể nào wồi ăn mà bắt một qằw ńỏ dứw kuạt hầu. Vợ, dối với y, fải là một kẻ waw hàw, xôw fải là một wười zưới kuyền cồw. Ở ńà kuê, wười ta dáń vợ, cửi vợ ńư cửi có, cửi mèo. Y co là ńữw kuân kụk súk, vũ fu, kuen bắt nạt só ńà. Kòn y, y dã bảo qẳw với Liên: "Tôi xôw kó kuyền dượk dáń mìń, nếu tôi tát mìń một kái, ấy là tôi koi mìń xôw kòn fải là wười waw hàw tôi nưỡ: mìń dã là wười tôi xiń, tôi gét, wiễ là cúw mìń sẽ bỏ ńau tứk xắk!". Y ńữw tưởw tất kả ńữw wười kó họk một cút, dều wĩ ńư y vậy. Y xôw hiểu wười cồw kó vẻ kon wười kó họk mà lại bắt vợ vák se dạp và gọi vợ bằw "mày" kiê...

Y lại kòn xôw hiểu tại sao ôw ta xôw ăn kơm ńà với vợ, kon? Ôw ăn kơm ở sở căw? Kó sở nào qổi kơm luôn co kák ńân viên! Hay là sở sa kuá, xôw tiện dể ôw về? Qì ít ra ôw kũw fải ăn bưỡ kơm ciều cứ! Qứ doán zằw ôw qíc ăn kơm cọ một mìń dể dượk ăn won, sợ ăn với vợ kon qì fải ăn xam xổ kuá. Y lấy làm lạ zằw kó wười lại kó qể suw sướw một mìń ńư qế dượk. Ńưw lại wẫm wĩ dến y. Qì cíń y kũw cẳw suw sướw một mìń dó ư?

Một hôm, ńờ bà kụ Hà zí zỏn hỏi bà kiê, mọi wười mới vỡ lẽ ra zằw ôw ta kó vợ hai. Wười vợ hai kó vốn liếw, kó kưở hàw, dã bỏ tiền ra cạy co ôw một việk làm. Bởi qế ôw nể vợ hai hơn, ăn với vợ hai, dể wười vợ hai kó kuyền hơn. Kòn wười vợ kả bởi xôw kó tiền, maw tiếw là vụw zại, nên dàń cịu lép... Bà Họk làm ńư wười gen hộ:

- Cịu lép là cịu lép qế nào? Tôi mà qế qì ńất dịń là xôw ứk dượk tôi. Kó lắm tiền, kó zỏi zaw mấy di nưỡ, qì kũw là lấy cồw tôi. Lấy cồw tôi qì fải cịu kuyền tôi. Cựk lấn át tôi là xôw qể dượk! Sao ńư vậy mà bà cịu dượk.

Bà hỏi bà kiê ńư vậy. Bà kiê cép miệw

- Xôw cịu qì biết làm sao dượk? Mắk kái tại cồw mìń. Cồw mìń kó mê nó qì nó mới bắt nạt dượk mìń.

- Bắt nạt là bắt nạt qế nào? Tôi qì tôi sé sák nó ra!

- Sé sák nó ra kũw cẳw dượk zì? Cỉ tổ wười dàn ôw gét. Qà cịu way nướk lép di qì wười ta kòn qỉń qoảw di lại với mìń. Làm mất mặn, mất ńạt qì wười ta mặk kệ, bất lai doái hoài, dã làm zì dượk wười ta? Qôi! Tôi qì ań cê là wu, là zại tôi dàń cịu, ńưw tôi cỉ cịu nướk lép way di co zồi!

Bà nói sow qở zài. Mặt bà buồn zười zượi. Bà Họk cỉ tứk lây, mà kũw tứk qật lâu. Bà lảm ńảm, wiến wấu mãi xôw qôi. Bà Hà ńìn ôw Họk kười: Hé! Hé... U em kó vẻ mừw. Ńân một lúk bà kiê kó một mìń, u em ẵm em lại gần bà...

- Qế ra ôw ấy ńà bà kũw kó vợ hai dó ư, bà?

- Kó vợ hai!

Bà kiê vườ cép miệw dáp, vườ ńìn di, ńư cẳw muốn wười ta bàn tán lôi qôi zì nưỡ. U em hấp tấp bảo way:

- Qế qì kảń bà kũw zướ kảń tôi!

Qị nói ra ńư qể zeo lên. Mặt qị kó một vẻ zì ńư vườ mừw zỡ, vườ tự dắk. Qị kể láu ta láu táu.

- Cồw tôi kũw vậy. Cồw tôi kũw mê kon dĩ. Kon dĩ qì kũw cẳw zám làm zì tôi, ńưw tôi cỉ tứk kái nó kó tiền, nó mở kưở hàw buôn bán với ńau. Nó cẳw làm zì, cỉ ăn cắw mặk cơn, wồi fền fễn suốt wày côw hàw. Tôi fải mở kưở, dów kưở, qổi kơm, nấu nướk, ńư kon ở. Tôi xôw cịu dượk. Tôi tứk mìń di ở ńư qế này. Mìń làm lấy, mìń ăn. Hầu hạ qì cẳw qà hầu hạ wười woài, tội zì mà hầu hạ kon dĩ, nó bám hơi cồw mìń mà lại dòi sai bảo mìń!

- U em cươ kó kon qì mới làm qế dượk. Tôi mà kũw wĩ liều qế qì kon tôi xổ!

- Tôi kũw kó kon dấy cứ! Tôi dượk một dướ kon cai lên năm với một dướ nưỡ mới dượk hai năm.

- Qế cúw nó dâu zồi?

- Ấy, qằw lớn qì bố nó nuôi. Kòn qằw bé, bố nó dòi nuôi mãi, ńưw tôi tứk kon dĩ, tôi xôw co nuôi. Tôi bảo: "Mỗi wười nuôi một dướ". Tôi gửi bà cáu ở ńà kuê, zồi qáw qáw gửi tiền về nuôi.

- Kon tôi nó xôw cịu qế. Cẳw dướ nào cịu di với bố. Dướ nào kũw cỉ bám lấy mẹ qôi.

- Qế bà lấy zì mà nuôi cúw nó dượk? Bà làm qì xéo lắm cỉ dủ bà ăn. Mỗi qáw ôw ấy kó co bà dồw nào xôw?

Bà wập wừw một cút zồi bảo:

- Kũw kó. Xôw qì tôi nuôi cúw nó làm sao dượk? Mỗi qáw, bố cúw nó co ba dồw...

Qế mà bà ta ciều cuộw cồw ńư vậy!... Nó với cồw bà vâw, zạ hẳn hoi. Qứ wẫm wĩ ra zằw dàn bà tốt hơn dàn ôw, ńẫn nại hơn, ńiều dứk hi siń hơn. Số dàn bà bị tìń fụ kũw ńiều hơn số dàn ôw. Y wĩ dến bà woại y, bà bị cồw bỏ di từ năm mới hăm hai. Y wĩ dến bà woại Oań cồw cết từ năm mới hai mươi tuổi, mà kũw dàń ở vậy nuôi kon. Y wĩ dến bao ńiêu ńữw wười dàn bà bị cồw vì mê vợ lẽ mà zuồw bỏ, sốw âm qầm và kam cịu, xôw liều lĩń, xôw fẫn uất. Kó bao ńiêu wười dàn ôw dã im lặw mà cịu dựw dượk ńư qế ấy?... Y wĩ dến Liên và qấy qươw Liên một kác qấm qiế vô kùw. Y sựk ńớ ra zằw Liên daw bị ốm nặw, qeo lời Dại nói hôm nào. Ho ra máu... dó xôw fải là một bệń qườw dâu. Wười ta cết vì bệń ấy là qườw. Nếu Liên cết bây zờ cẳw hóa ra kả một dời lấy cồw kuổ Liên xổ lắm ư? Liên xổ vì y ńiều zồi. Liên xổ vì za dìń kũw dã ńiều zồi. Liên cươ kó lúk dượk dền bù. Za dìń Liên kũw sẽ zất qươw Liên, ái wại co Liên vì vẫn tưởw Liên bị cồw zận và gẻ lạń. Kó lẽ cíń Liên kũw dã kó lúk wờ ńư qế... Qứ wĩ ra, wĩ gần ńư vậy. Y tưởw tượw ra lúk hấp hối kuổ Liên, bàn tay zá lạń kuổ Liên cow bàn tay y ńư oán các. Và dôi mắt dau dớn kuổ mẹ Liên. Và ńữw kâu hờ não zuột kuổ bà, vườ qươw kon, vườ cì ciết zể. Và y, qất vọw và xổ sở cướk sự cẳw kòn sưở cưỡ làm sao dượk nưỡ! Kó biết bao ńiêu wười dã fải cịu sự ân hận ấy zồi? Tận dến lúk wười yêu cết, họ mới cợt ńận ra zằw mìń dã kuá ơ hờ, mìń dã làm xổ wười yêu, hay zất kó qể làm co wười yêu suw sướw mà cẳw xó xăn zì, ńưw dã cẳw làm. Cướk kái cết kuổ một wười yêu, kó biết bao ńiêu wười dã fải tiếk zằw mìń dã xôw tử tế!...

Way tối hôm ấy, xi San di họk zồi, Qứ dów kưở buồw, nằm viết co Liên một bứk qư lời lẽ zất yêu dươw. Y bỏ hẳn kái zọw lạń lùw, mọi xi vẫn zùw dể viết co Liên, sợ qư kó qể lọt vào tay bà hay bố mẹ y. Lần này, y wĩ zằw, cẳw làm zì fải kuá zữ zìn. Yêu qươw vợ kon kó fải là một kái tội dâu? Vậy y kứ qật qà hỏi qăm Liên về bệń cạw kuổ Liên. Y nói tất kả nỗi lo lắw kuổ y ra. Y bảo Liên nên kẩn qận zữ mìń dừw lo buồn, fiền não kuá dến nỗi siń bệń hoạn, Liên nên uốw quốk di, và nếu bệń xôw zảm qì fải co y biết way, dể y về ńà cạy qầy cạy quốk. Y tỏ ra săn sók dến sứk xỏe kuổ Liên ńiều lắm...

Muốn kẩn qận, y gửi bứk qư ấy co wười em zuột Liên, ńờ dươ tận tay Liên, dể bứk qư xỏi kó qể lọt vào tay wười ńà y.

 

Sống mòn 17

Oań nói về ńữw zấk mộw kuổ y

- Tôi kó một vài kái xiếu lạ, là kó qể côw cướk ńữw việk sắp sảy za. Dời tôi, vào ńữw zịp kuan cọw, tôi qườw kó ńữw zấk ciêm bao, về sau wiệm za dúw lắm. Hồi tôi họk hết ban tiểu họk, tôi muốn họk lên ban sư fạm lắm ńư ba tôi ńất dịń xôw co họk. Ba tôi xôw qíc co kon gái họk ńiều. Tôi qì lại kuyết họk co bằw dượk. Tôi xók lók với má tôi. Má tôi co vụw tôi tiền dể tôi lấy kák zấy tờ, gửi dơn qi. Zồi dến hôm qi, tôi fải di qi vụw. Way hôm mới qi sow, kòn fải cờ kết kuả, tôi nằm mơ qấy tôi dã dượk vào họk cườw sư fạm, tôi qấy zõ zệt kả kái zườw ńư qế nào, lớp họk qế nào, bà záo là wười ńư qế nào... Về sau, dúw hết. Ńữw kảń cow mộw, kả dến hìń záw, nét mặt bà záo, in ńư sự qật... Cướk xi má tôi cết, tôi kũw ciêm bao qấy kảń một ńà qươw, má tôi nằm cên một kái zườw sắt, tôi wồi một bên, xók lók. Dến xi tôi za Hà Nội, kiếm việk làm, tôi ciêm bao qấy cướk sở tôi làm. Dêm hôm nọ, tôi nằm mơ qấy tôi về ńà Díc. Sáw hôm sau, tôi kể lại tất kả co qằw Dại we, ńà Díc kó mấy kái ńà, kái nào lợp wói, kái nào lợp zạ, kái gạc ńư qế nào... tất tất!... Qằw Dại ńận là dúw kả. Qế kó lạ xôw?

Qứ mỉm kười. Y cẳw tin một cút nào. Oań muốn ciêm bao qì kứ việk ciêm bao! Ńưw cớ vội mừw! Qứ biết cướk dến xi về ńà Díc, y sẽ dượk gặp ńiều diều xák sa với ńữw kái y vẫn qườw tưởw tượw. Cướk hết là ńà Díc cỉ kó kái mẽ bề woài, cứ qật za kũw xôw zàu. Qế mà hai ôw bà dặk ńà kuê, kuanh năm fải dầu dội vai maw, cân lấm tay bùn. Họ sẽ fải cướw mắt vì kô nàw zâu dặk tân qời, tók búi, áo cùw lướt qướt, kuần cắw buôw kín gót cân, lúk nào kũw lẹp kẹp dôi zày dôi zép. Xôw hiểu lúk bấy zờ, Díc sẽ wĩ ńư qế nào? Ńưw zá fải Qứ, qì Qứ sẽ wượw lắm xi qấy vợ qì zuôn zuốt ńư một bà qam, wồi céo xeo cow ńà dọk ńật cìń, cow xi bố hay mẹ, kuần sắn dến hàw, cầy cầy ở woài vườn, bỏ fân co miế hay tưới nướk co zau kải. Ở ńà kuê, cỉ ńữw kái xôw hợp kảń, xôw sứw dáw ńư vậy, kũw dủ co wười ta lấy kâu cuyện dem za mà mai miể. Hồi mới về ńà cồw, Liên mới cỉ kó hai kái áo cắw cúk bâu qôi, cứ kó saw cọw gì dâu! Qế mà bà mẹ Qứ dã co là woa woét zồi. Bà nói za, nói vào, tìm ńữw lời bów zó sa sôi, kố co Liên hiểu zằw ńà bà là ńà làm ăn, về ńà bà qì cỉ mộk mặk nâu sồw, cứ ăn cắw mặk cơn qì xôw dượk. Liên fải dem ńuộm nâu hai kái áo di, bà mới qôi, xôw nói nưỡ. Ńư vậy dó! Oań và Díc muốn lấy ńau qì kứ việk lấy ńau. Ńưw lấy ńau zồi, qì nên zắt zíu ńau di biệt một nơi, sa hẳn bố mẹ ań em mà sốw với ńau. Dừw wĩ dến ńà wói, ńà zań, sân gạc, tườw hoa... ńà Díc làm gì, co qêm zắk zối...

Kố ńiên là Qứ zữ kín ńữw ý wĩ ấy co một mìń y. Oań kười và tiếp.

- Dêm hôm kua tôi lại ciêm bao... Tôi cắk zằw Díc sắp về. Cú sắp sưở soạn lại fải mừw dám kưới!

- Qế sao kô bảo kô di, cứ xôw dợi Díc về?

- Tôi dịń ńư qế ńưw bây zờ tôi lại dợi. Xôw kó họ hàw dôi bên, cẳw biết kó làm hôn ướk dượk xôw? Vả lại tôi kũw kòn fải dợi Díc cả lời. Biết zằw tôi di, kó kác gì kiếm ăn qêm, dể vợ cồw dủ sốw xôw? Qư tôi gửi di lâu lắm zồi mà vẫn cươ qấy qư về. Kó kái gì ńư báo cướk co tôi biết zằw Díc sẽ về, dể làm lễ kưới hẳn hoi. Kó xi Díc im ỉm ńư qế, zồi dột ńiên về, dể co cúw mìń sửw sốt.

Qứ sa sầm mặt. Qế wiễ là qêm một lần nưỡ, Oań dã dáń lườ y. Nếu y kứ ńất dịń dợi Díc và Oań tự ý tăw lươw hay ńả kái cườw za co y, qì y kòn fải dợi một wìn năm, một vạn năm!... Vả lại kứ lần xan ńư vậy mãi, dể làm gì? Wười biết tự cọw dòi ńữw kái gì là kuyền hạn kuổ mìń, xôw bao zờ dợi sự qi ân. Sin là ńụk. Côw mow sự tử tế kuổ wười ta là ńụk. Fải biết zàń zật lấy. Kái qái dộ kuổ y từ cướk tới nay là kái qái dộ kuổ một kẻ kó tiń qần cań dấu. Cắk Oań dã kười qầm y mãi!... Y wĩ vậy. Cow wười y, máu zận sôi lên sùw sụk. Y từ biệt Oań, di qẳw về ńà. Cow lúk di dườw, ńữw lời nói zắn zỏi kuổ một bứk qư, gần ńư kứ tự ńiên tuôn za xỏi ók y. Cúw vaw lên mạń mẽ, hùw hồn. Cúw kó hìń, ńư ńữw viên dạn, ńữw mũi tên, mà một sứk mạń wấm wầm ở bên cow daw cựk ńảy vọt za. Mặt y gân guốk. Mắt y nảy lưở. Tay y nắm cặt, qỉń qoảw lại xẽ vuw một kái, ńịp qeo ý wĩ. Về dến ńà, y lấy zấy bút viết way. Y viết zất ńań, woáy liê liệ, nét bút dươ mạń và kứw káp. Y viết một mạc hết bứk qư. Viết sow, y bỏ fow bì, gửi di way, sợ nưở zờ sau, y wĩ lại, lại nể naw và xôw zám gửi co Díc nưỡ.

Xi bứk qư dã bỏ vào hộp zồi, kuả ńiên y hối hận. Wĩ dến lúk Díc dọk qư, y qấy nów mặt lên. Díc sẽ wĩ qế nào? Dã dàń sươ nay, Díc cẳw tử tế gì. Ńưw kó ai cịu ńận zằw mìń xôw tử tế bao zờ? Cỉ biết zằw bề woài Díc vẫn tử tế với y. Díc lại qườw tỏ za qíc săn sók dến y. Ań em vẫn lấy tìń wiễ ăn ở với ńau. Qế mà dột ńiên y cở mặt, kư sử một kác záo ziết kuá, cẳw kòn kể gì tìń wiễ. Cắk Díc sẽ co là y dểu lắm...

Ńưw zẫu sao qì sự kũw dã zồi. Kái qái dộ kuổ y bây zờ dã zõ zàw. Y tặk lưỡi và tự bảo:

- Ta cẳw kần ai bảo ta là wười tử tế. Ta cỉ kần dừw ai wĩ zằw ta là một qằw kuá hiền làń, wười ta muốn bắt nạt qế nào kũw dượk.

Y lại co zằw y kũw kần fải tỏ zõ qái dộ co Oań biết. Sáw hôm sau, gặp Oań, y bảo:

- Wỉ hè năm nay, tôi sẽ co họk cò lớp ńất wỉ way từ dầu qáw sáu tây. Co cúw wỉ họk cướk mười wày dể zồi cúw di qi. Họk cò lớp ńì hoặk kùw wỉ luôn, hoặk sẽ dể co kô hay ań San zạy. Tôi sẽ về ńà kuê wỉ từ dầu qáw.

Oań liền zãy nẩy lên, ńất dịń xôw we. Y muốn zằw họk cò lớp ńất fải họk co tận dến lúk di qi dể cúw xỏi kuên. Qứ vẫn lạń lùw:

- Kuên hay xôw, mặk kệ cúw! Tôi cỉ biết tôi dã làm dủ bổn fận kuổ tôi zồi. Tôi mệt mỏi lắm. Tôi kần fải wỉ. Dó là một lẽ. Lẽ qứ hai là về qáw Sáu tây, họk nưở qáw, qu tiền nưở qáw, lươw cúw tôi kũw cỉ kó nưở qáw qôi. Mười dồw bạk za gì! Tiêu vào nưở qáw ở lại dây, xôw cắk dủ. Qà về nằm xểń ở ńà co sướw kái qân một cút.

Oań hơi gắt lên một cút:

- Dã dàń ńư vậy. Tôi, tôi kũw cẳw ham gì nưở qáw lươw. Tôi kũw daw muốn wỉ dây! Ńưw ít kùw za, mỗi wười kũw fải làm sow bổn fận kuổ mìń dã cứ!

- Qế nào là bổn fận? Tôi cỉ kó bổn fận zạy họk, xi nào tôi lấy tiền kuổ ńà cườw, kũw ńư ńà cườw cỉ fải cả tiền tôi, ńữw qáw tôi zạy họk. Wỉ wày nào, tôi mất lươw wày ấy. Vậy qì tôi muốn wỉ bao ńiêu qì wỉ, miễn là tôi xôw lấy lươw kuổ ńà cườw. Kô kũw vậy. Ań San kũw qế. Nếu cúw mìń kùw wỉ kả, qì cỉ việk dów kưở cườw kả qáw Sáu tây.

- Ńưw việk tiền ńà qáw ấy, lấy vào dâu?

- À, dó là kái việk kuổ ôw Díc fải lo. Ôw ấy ăn lãi kuanh năm qì dến qáw lỗ, ôw ấy cịu. Cúw mìń xôw kần lo hộ.

Oań kứw họw, xôw kòn nói sao dượk nưỡ. Y hơi dỏ mặt. Cắk y kũw hiểu Qứ nói xáy y về kái cỗ y dổ tất kả các ńiệm về kái cườw này co Díc. Qứ ươw wạń tiếp:

- Cươ cắk tôi kó zạy ńữw qáw hè. Tôi tìm một cỗ zạy ở tỉń ńà, dể qỉń qoảw về ńà cơi co tiện. Cow kì wỉ hè, ít họk cò. Ńà cườw kũw cẳw lợi gì mà kần co tôi zạy!

Oań kười ńạt. Y biết zằw Qứ kố ý moi mók y, làm xó zễ co y. Ńưw y lại biết zằw lúk này xôw ńịn Qứ, xôw sow. Nếu Qứ củ ý làm co ńà cườw lụn bại di, qì kố ńiên là y kó dủ kác mà làm dượk. Oań dàń ńịn. Kàw qấy Oań ńịn, Qứ kàw ńận za zằw Oań kòn qiết ńiều dến kái cườw. Qật dã zõ zàw zằw sươ nay y cỉ dáń lườ. Oań cỉ zử Qứ bằw hy vọw. Qứ hy vọw một wày kiê dượk kái cườw, nên kố cịu qiệt mà zạy co Oań mãi. Co zằw mìń dã mắk mưu một kẻ dàn bà, dã woan woãn dể co wười ta soa dầu ńư một dướ cẻ kon, Qứ zất bựk mìń. Y kàw qấy zận Oań. Lúk ăn kơm y bảo với San.

- Dầu qáw Sáu tây tôi wỉ qật. Lớp ńất qì hoặk là wỉ, hoặk là Oań zạy. Kòn lớp ńì ań sáp ńập vào lớp ńì năm qứ ńất kuổ ań mà zạy. Ań sẽ dượk qêm kái cỗ lươw ấy kuổ tôi dể mà cả tiền ńà với tiêu fa. Ăn qì bởi kòn kó một mìń ań, kố ńiên là bà Hà xôw qể ńận zồi. Ań sẽ lên cườw. Miễn co sow nưở qáw ấy di. Zồi cúw mìń sẽ liệu. Cươ biết cừw, tôi sẽ tìm một kái cườw xák co ań và tôi zạy. Oań muốn tìm dâu za ńữw wười qay cúw ta qì tìm!

San tán qàń way. Y lại bảo:

- Tôi kũw dã wĩ mãi zồi. Một là cúw mìń fải kó một kái cườw kuổ cúw mìń. Hai là cúw mìń về kuác ńà kuê zữ kon co vợ cúw mìń làm. Di zạy họk qế này, cẳw za gì. Cúw mìń xổ, vợ cúw mìń xổ. Tỉń xôw tỉń hẳn, ńà kuê xôw ńà kuê hẳn. Suốt dời kứ zở zaw mãi qế, cẳw kó một kái gì vữw cãi. Zồi kó wày cết dói!

Tiếw San ńo ńỏ, buồn buồn. Mặt y tối sầm ńữw lo âu. Y kuả dã kó vẻ cuô cát wẫm wĩ ńiều về kái kiếp lỡ zở kuổ y. Cắk kũw kó ńiều lúk y ân hận vì mìń dã za di. Làm dã cẳw kó tiền, vợ ở ńà lại siń diều tiếw nọ kiê. Kó hay xôw, qì hạń fúk za dìń kuổ y kũw dã bị mẻ một cỗ lớn zồi... Dến việk qi kử, bây zờ sét kỹ, y kũw hơi qấy cán. Dỗ dạt nào kó zễ gì dâu! Mà mãi dến lúk y dỗ dạt, cươ cắk mảń bằw kó kòn zá cị. Dến cợ hết kuà là qườw lắm! Y wao wán bảo:

- Ai biết sau kuộk ciến cań này, số fận bọn dồ tây cúw mìń sẽ za sao? Tôi lo zồi lại dến ńư bọn dồ ńo lớp cướk...

Kể za qì tin tứk ciến cań kũw cẳw kó gì dáw lạk kuan. Ôw Paul Zeynauz tuyên bố: "Cúw tôi ciến dấu dằw cướk Pazis, cúw tôi ciến dấu dằw sau Pazis...". Lòw tin tưởw kuổ ńữw wười vẫn một mựk tin tưởw mãi từ cướk dến nay, kũw dã bị luw lay. Xôw xí nặw nề. Zôw tố sắp bùw za. Cán tối sầm, mặt lo âu, mọi wười lo lắw dợi...

San suy tíń

- Kàw ńữw lúk này, cúw mìń kàw qấy zõ zằw cỉ họk wề là cắk cắn qôi. Một wười kó wề ở cow tay, gặp qời nào, ở cỗ nào, kũw xôw sợ cết.

Qứ xôw dáp. Y wẫm wĩ. Mặt y hầm hầm và dôi môi y cụm lại. Zồi y hằn họk bảo:

- Kiếp cúw mìń, tứk lạ. Sao mà kái dời nó tù túw, nó cật hẹp, nó bần tiện qế! Xôw bao zờ zám ńìn kao một tí. Cỉ ńữw lo ăn, lo mặk. Hìń ńư tất kả wuyện vọw, tất kả mow ướk, tất kả mụk díc kuổ dời cúw mìń, cỉ là mỗi wày hai bưỡ. Bao ńiêu tài cí, sứk lựk lo tíń dều cỉ zùw vào việk ấy. Xổ sở kũw vì qế, ńụk ńã kũw vì qế, mỏi mòn tài năw, cí ók, zết cết ńữw mow ướk dẹp, ńữw hy vọw kao sa kũw vì qế nốt. Lúk nào kũw lo cết dói. Lúk nào kũw làm qế nào co xôw cết dói! Ńư vậy qì sốw làm gì co kựk?

Qứ vẫn xôw qể nào cịu dượk zằw sốw cỉ làm qế nào co mìń và vợ kon kó kơm ăn, áo mặk qôi. Sốw là dể làm một kái gì dẹp hơn ńiều, kao kuý hơn ńiều. Mỗi wười sốw, fải làm qế nào co fát ciển dến tận dộ ńữw xả năw kuổ mìń vào kôw kuộk tiến bộ cuw. Mỗi wười cết di, fải dể lại một cút gì co ńân loại. Kó qú vị gì là kái lối sốw ko kuắp kuá ư loài vật, cẳw biết việk gì woài kái việk kiếm qứk ăn dổ vào kái zạ zày. Kó ai muốn gụk mặt suốw làm gì. Dau dớn qay co ńữw kiếp sốw xao xát muốn lên kao ńưw lại bị áo kơm gì sát dất. Hỡi ôi! Wười ta dã fí bao ńiêu tâm huyết, bao ńiêu kôw lao dể zải qoát, từ bỏ tất kả ńữw fú kuý viń hoa kuổ dời mìń. Vô íc kả, cừw nào ńân loại cươ qoát xỏi ńữw siềw síc kuổ kái dói và kái zét. Qứ qườw kó ńữw lúk sựk ńớ dến ńữw kao vọw kuổ mìń sươ, wán wẩm buồn, tiếk co mìń. Y kứ diń niń zằw zá y xôw bị wèo qì kó lẽ y xôw dến nỗi dớn hèn qế này dâu. Kó lẽ y sẽ làm dượk một kái gì. Biết bao ńiêu tài năw xôw nảy nở dượk, cỉ vì xôw gặp dượk một kái hoàn kảń tốt!...

Y mỉm kười cuô cát hỏi San:

- Nếu za dìń ań kó kác siń ńai cắk cắn zồi ań kó qể cỉ wĩ dến ań qôi, qì ań sẽ làm gì?

- Tôi họk vẽ. Tôi qíc vẽ way từ hồi mười ba, mười bốn tuổi. Ôw záo nào kũw fải dể ý dến kái xiếu vẽ kuổ tôi, và bắt tôi vẽ ńữw bứk cań ceo cow lớp. Zá tôi họk dượk, cắk tôi kũw kó qể qàń họa sĩ.

- Tôi qíc làm một việk kó ảń hưởw gì lớn dến sã hội way. Zân mìń kòn dói xổ, wu zốt kuá. Cúw ta fải cốw lại nạn dói và nạn zốt.

- Nếu vậy qì ań kòn fàn nàn gì nưỡ? Ań hiện daw qựk hiện ý wuyện kuổ ań: ań zạy họk dể cốw lại kái dói co ań và co vợ kon ań, và cốw lại kái zốt co họk cò ań.

Qứ xôw dể ý dến kâu nói duồ kuổ bạn. Y vẫn buồn zầu bảo

- Lắm lúk tôi muốn tàn ńẫn kuá! Tôi muốn làm một qằw bạt tử, cẳw wĩ gì dến bố mẹ, vợ kon dể xỏi kái gì vướw bận vươw qân. Fải là ńữw wười ńư qế, họa căw mới qeo dượk kái cí kuổ mìń. Lắm lúk tôi kầu vợ tôi gét tôi và làm co tôi gét...

San ńìn suốw, bảo:

- Xi ấy, ań vẫn kòn kon ań. Cẳw bao zờ cúw mìń kó qể liều dượk dâu!...

Oań qật kũw là wười biết zịu wọt ăn tiền. Hôm sau, y dã làm ńư kuên hẳn cuyện sô sát wày hôm cướk. Y bảo Qứ.

- Này cú ạ! Kó lẽ cúw mìń fải gào ôw Díc tăw lươw co cúw mìń, cứ xôw qì xôw sao dủ. Zá siń hoạt tăw lên ńiều kuá!

Y kũw làm ńư y kùw về một bè với Qứ. Kái lối muô cuộk lòw wười ấy, xiến Qứ cỉ kàw qêm gét. Qứ nói bốp vào mặt co y biết:

- Tôi xôw dợi kô fải bảo. Tôi viết qư co ôw Díc zồi.

- Cú viết qế nào?

- Dủ cuyện! Tôi tíń zõ co ôw ấy biết số họk cò từw lớp, tiền qu dượk bao ńiêu, tiền ci fí hết bằw nào...

Y vườ nói, vườ ńìn nét mặt Oań. Y kó ý wờ Oań vẫn tíń zan với Díc, qu dượk bao ńiêu mà nói zằw kó ít. Nói ńư vậy, y muốn qử sem kó qật qế căw. Y kũw muốn tỏ co Oań biết y hiểu zõ sự lỗ lãi kuổ ńà cườw lắm...

Oań kười wất. Y ńìn Qứ mà kười dến cảy kả nướk mắt za. Qứ cẳw hiểu ý wiễ kuổ tiếw kười ấy qế nào, ńưw qấy hìń ńư Oań cế ńạo mìń. Y xó cịu.

- Kô kười gì?

- Côw cú buồn kười lắm. Tướw cú, cắk suốt dời vất vả. Cú xôw gặp may dâu. Nếu cú kó qàń tựu việk gì, là zo kố gắw, cật vật mãi, cứ xôw fải zo may mắn.

Kâu nói dột wột, cẳw ăn ńập gì dến kâu cuyện kuổ hai wười daw nói. Tại sao Oań nói vậy? Zù sao dó kũw xôw fải là ńữw lời xiến wười ta mát lòw, mát zuột. Qứ tứk lắm, và qấy kần fải tìm một kâu gì, nói co Oań tứk. Y kười ńạt bảo:

- Kó lẽ kô sem tướw kũw xôw tài lắm. Tôi cẳw biết tôi kó hay gặp may xôw. Cỉ biết tôi qi lần nào kũw dỗ dạt zễ ńư cơi.

Y kó ý ńắk co Oań biết Oań qi bằw tiểu họk Fáp luôn mấy xóa xôw dỗ, về sau dàń fải bỏ. Kó lẽ Oań kũw hiểu. Nụ kười cên mặt y ńạt hẳn. Ńưw y vẫn bảo

- Cú cỉ kó qể gặp may ńữw kái may ńo ńỏ qế qôi. Cứ xôw qể fát to. Dấy, cú sem! Cú dỗ ńưw cú kó làm dượk gì dâu?

Kũw dúw. Qứ xôw kãi dượk nên lại kàw tứk. Y qay ciến lượk.

- Tôi xôw kần gặp may. Fải ńờ may mới qàń kôw qì kó vẻ vaw gì? Qàń kôw hoàn toàn ńờ ở tay mìń, ở sự kố gắw kuổ mìń mới qíc.

- Ńưw cú kũw xôw qàń kôw to!

Qứ zận zun wười. Oań qấy mìń cẳw xó ńọk gì kiếm mỗi qáw bạk căm về kái cườw cow xi Qứ xó ńọk mà cẳw ăn gì, nên nói qế căw? Kó qật Oań vườ dượk ăn vườ ńạo Qứ xôw? Qứ dột ńiên nảy za kái ý muốn dạp dổ kái cườw dể co Oań biết qân mà hết kòn lên mặt. Y wĩ bụw: "Dượk zồi! Dể sem Díc cả lời za sao... Nếu Díc tỏ ý xôw kần gì ta!..."

Một buổi sáw, wười fu cạm gé vào cườw dươ co Qứ ba fow qư một lúk. Ńìn cữ dề woài, Qứ qấy kả ba dều kuổ Díc gửi Oań. Y hơi tái mặt di. Sao Díc lại gửi luôn một lúk ba fow qư? Vì bứk qư kuổ Qứ căw? Lòw Qứ zất sôn sao. Y ńư côw qấy vẻ mặt Díc biến dổi cow xi dọk qư y. Cắk là Díc dã fải sửw sốt, wạk ńiên. Y xôw tin ở mắt y: "Qứ viết co mìń qật ư?". Y hỏi y ńư vậy. Zồi y dọk lại. Mặt y lần lượt tái mét, zồi dỏ bừw lên, zồi tím bầm bầm, zồi dem sạm ńư co. Kổ y tắk wẹn. Y vò nát bứk qư zồi lại vuốt bứk qư za. Y xẽ dập suốw bàn. Y cép miệw lắk dầu. Y wán wẩm co dời, wán wẩm co wười. Zồi dau dớn, wẹn wào, y kầm lấy bút, viết cả lời. Tay y kầm bút zun zun. Wòi bút lúk qì cạy diên kuồw lúk lại tự ńiên zừw lại, uể oải, mệt mỏi, zã zời. Nét cữ cên fow bì, côw kua kũw kó vẻ zun zun và sệc sạk, kó nét dứt kuãw ńư wười viết vườ viết vườ wủ gật. Não kân Díc cắk dã bị zuw cuyển mạń. Qứ xôw wờ bứk qư kuổ y lại kó một sự vaw dộw gê gớm qế. Y qật dã kuá ư cắw cợn... Y hối hận. Xôw kòn dủ kan dảm tự mìń kầm ba fow qư lên gák co Oań, y gọi một dướ họk cò lên.

- Kầm ńữw qư này lên co kô záo!

Y bảo vậy. Zồi y kố cấn tĩń zảw bài. Ńưw y ńận qấy tiếw y dổi xák di. Cí y vẫn luẩn kuẩn wĩ dến ba bứk qư kuổ Díc... Một lúk sau, ńữw tiếw zầy kuổ Oań bướk suốw qaw gák, xiến lòw y lại zối loạn lên. Y zả vờ mải zảw bài, xôw biết zằw Oań suốw lớp y. Oań dứw lại bên woài kưở và gõ kưở, Qứ kàw qấy zõ kó cuyện gì kuan cọw lắm. Mọi xi Oań kứ vào qẳw lớp...

Qứ kuay lại hỏi:

- Ai?

- Tôi dây... Cú làm ơn za woài này tôi hỏi...

Tiếw Oań mếu máo, Qứ wạk ńiên. Za xỏi kưở sau, y qấy Oań tay kầm mấy lá qư, mắt dỏ hoe và zàn zuộ nướk mắt cảy cên má Oań sườn sượt...

- Díc sắp cết zồi, cú ạ!...

Oań nứk nở, Qứ sửw sốt mở to dôi mắt:

- Vì sao vậy?

Oań nói xôw za tiếw. Qứ hỏi zồn.

- Bệń gì mà dau qế?

- Ho lao

- Kó dâu mà ców cết qế? Mới fải à?

- Qứ nói là mới fải ńưw cắk xôw fải qế. Cắk Díc zấu, cướk xôw cịu nói. Bây zờ bệń dã wuy kịc lắm.

Oań dươ ńữw bứk qư co Qứ. Qứ qấy gê gê cow tay xi kầm lấy. Y dọk từw bứk một.

Qư qứ ńất:

"Em Oań,

Bứk qư này kó lẽ là bứk qư kuối kùw ań viết co em. Em hẳn xôw wờ... cíń ań kũw xôw wờ... ấy qế mà ań qật dã dến sát kạń kái cết zồi dấy, em Oań ạ! Sao lại kó qể vô lý ńư qế dượk? Kác dây ba hôm ań vẫn xỏe ńư qườw. Tuy ít lâu nay fải làm dêm ńiều, ań kó hơi mệt wười hơn, ńưw tưởw mệt kua loa qế, kó hề gì. Ań cươ fải bỏ kơm một wày nào. Buổi ciều hôm qứ hai vườ zồi, ań cỉ hơi váw vất wười. Ań gượw wồi, xôw cịu di nằm. Bỗw ńiên, ań qấy wươ wướ kổ, buồn ho. Ań cựk ho qì tự ńiên máu dã ồw ộk cào za. Ań tối tăm mặt mũi, wất di. Dến lúk tỉń zậy ań dã qấy mìń nằm cow bệń viện. Qì za fổi ań dã bị vi cùw dụk zuỗw za từ bao zờ zồi vậy. Sao lại kó qể vô lý ńư qế dượk?

Từ hôm vào bệń viện, ań sốt liên miên. Mỗi wày qổ huyết hai ba lần, mỗi lần hàw bát máu. Gê gớm kuá. Hôm nay hơi tỉń, ań gượw viết co em bứk qư này. Wười ań vẫn kòn coáw váw, tay ań zun zẩy. Ań mệt lắm. Ań wĩ qật xó lòw mà sốw dượk. Em Oań, em Oań zất yêu kuổ dời ań! Ań sắp bỏ em dây! Em qa lỗi co ań ńé. Ań wừw viết vì mệt kuá, ńưw vẫn wĩ dến em. Ań sẽ wĩ dến em co dến lúk ók ań qôi wĩ hẳn. Kó kiếp sau xôw, em ńỉ?

Qôi, ań xôw kòn sứk viết, ań dã zặn một wười bạn: xi nào ań cết, sẽ gửi tất kả kuần áo, dồ dạk kuổ ań về co em. Xi nào em ńận dượk ńữw qứ ấy, tứk là ań dã cết. Em Oań, em Oań mà ań yêu bằw tất kả tấm lòw ań! Cẳw bao zờ cúw ta kòn dượk qấy ńau! Em ở lại!...

DÍC"

Qứ dọk luôn bứk qứ hai

"Em Oań,

Qư cướk, ań viết sow, dã ńờ wười bỏ ńà zây qép way. Ńưw từ dây, hai wày mới kó một cuyến qư di. Từ dây về dến cỗ em, kòn fải mất bốn wày. Biết zằw lúk qư ań tới tay em qì ań kòn sốw hay dã cết zồi? Kó lẽ ań kũw cẳw kòn gì mow dượk côw qấy nét cữ kuổ em cên tờ zấy một lần cót ńỉ?

Qầy quốk vườ tiêm co ań một mũi quốk cợ lựk sow. Ań tỉń táo hơn. Ań lại gượw viết co em. Ań dịń hơi lúk nào viết dượk là ań lại viết. Dó là kác dộk ńất dể ań dượk sốw với em qêm fút nào hay fút ấy. Ôi cao! Em dối với ań lúk này sao mà kuý qế!...

Cúw ta dã zại xờ em ńỉ? Sao cúw ta lại di tìm hạń fúk ở dâu dâu? Lúk này ań mới hiểu hạń fúk kuổ ań cỉ ở cow em, hạń fúk kuổ em cỉ ở cow ań. Ań tiếk zằw ań dã za di. Biết qế này qì ań kứ ở lại cườw, cúw ta zau cáo với ńau, miễn là dượk gần gũi ńau luôn là dủ. Ań kũw tưởw là za di dể sưở soạn tươw lai kuổ cúw ta, zàń zụm ít tiền, về kưới em tử tế, co dẹp mặt kả dôi bên zồi cúw mìń sẽ kùw di với ńau, sốw với ńau. Dời sẽ dẹp biết bao! Ńưw kó wờ dâu!... Số tiền kưới em, ań gom góp dủ zồi. Vải may áo kưới co em, ań dã muô zồi, ań cỉ kòn dợi wày về... Mới biết số kiếp ań cẳw za gì. Ań cết zưỡ lúk cờ dón nỗi vui lớn ńất kuổ dời ań... Cuô cát kuá! Ńưw zù sao qì em kũw dã co ań cỉ qu hẹp lại cow mấy năm dượk gần em, dượk yêu em. Xôw kó em, ań dã mất xôw kả một dời. Vậy cướk xi zời kõi dời này, ań fải kám ơn em. Ań sẽ kám ơn em cow lòw ań co dến tận lúk ań cết...

DÍC"

Và dây là bứk qứ ba

"Em Oań,

Ań kầm dượk qổ huyết zồi. Qầy quốk bảo kó lẽ ań sẽ kua xỏi dượk. Kó qật qế xôw? Ań kòn hy vọw sốw dượk ư!? Ań kòn hy vọw lại dượk côw qấy em ư? Nếu vậy qì ań kảm ơn cời biết mấy!... Ań sẽ sin qôi việk. Ań sẽ về ńà qươw Hà Nội cưỡ (ở dây xôw dủ quốk). Miễn là sốw dượk. Zồi sẽ liệu. Lúk này ań qấy mọi kái dều ńỏ kả, cỉ kó sự sốw là dáw kuý. Fải xôw em? Ôi! Nếu ań sốw dượk!... Ńưw mà ań cẳw sốw dượk dâu! Qầy quốk nói zối ań. Ań biết lắm. Wười ań kòn mệt lắm. Soi gươw, ań qấy wười ań sút hẳn di, hai mắt lỗ hoắm vào, dôi má lõm, za den sạm, môi sám woạc, cỉ kòn ńữw zăw là zăw. Mà qỉń qoảw ań vẫn kòn lên kơn sốt nặw. Ôi cao! Ań sốw làm sao dượk?... Ńưw qôi, em co ań wừw viết dể ań nằm wỉ ńé! Qầy quốk bảo ań kần wỉ hẳn...

“DÍC"

Kùw với ba bứk qư gửi co Oań, kòn một mảń zấy kon kon gửi co Qứ và San. Cẳw hiểu gửi kèm với qư nào. Viết bằw cữ Fáp, kó mấy zòw. Dại xái ńư qế này.

"Qứ và San zất mến yêu!

Vĩń biệt!... Qứ và San ở lại. Tôi sắp di dây! Hãy kan dảm ńé! Tươw lai kòn zàń co kák cú ńiều nỗi cuô cát nưỡ! Kầu cời fù hộ co kák cú. Vĩń biệt!..."

Qứ cẳw zỏ dượk một zọt nướk mắt nào, tuy lòw y kũw bồi hồi. Ńưw y bồi hồi, cươ hẳn dã vì qươw. Y với Díc qân ńau, ńưw kó lẽ cươ bao zờ qật yêu ńau. Hồi kòn ńỏ, hai wười kùw cọ họk một ńà. Díc hay bắt nạt y, Díc dã làm co y fải xók zất ńiều lần. Lớn lên, kố ńiên là họ cẳw kòn wĩ gì ńiều dến ńữw cò cẻ kon sươ, một dôi xi ńắk dến, kả hai kùw qẳw qắn kười. Ńưw xôw hiểu sao, lúk gần Díc, Qứ vẫn qấy một kái kảm zák xó cịu xôw kắt wiễ nổi, mặk zầu kác Díc dối sử với y xôw kó gì dáw các. Hìń ńư hai wười xôw gét ńau, ńưw vẫn kó một kái gì fải zữ kẽ với ńau. Cow sự zao tìń, họ xôw buôw qả họ hoàn toàn...

Qứ gần ńư muốn cỗ nào kó y qì dừw kó Díc. Xôw, y xôw qấy qươw Díc hẳn. Y bồi hồi, kó lẽ cỉ vì kái tin dột wột kuá qôi. Dọk di dọk lại ńữw bứk qư, y kàw bìń tĩń lại hơn. Y kó kảm tưởw ńư bệń Díc xôw wuy kịc kuá ńư Díc nói cow qư, và Díc xôw dến nỗi nào fải cết. Dột ńiên, ńữw ý wĩ băn xoăn lại nảy za cow kái xối ók y. Díc kó ńận dượk bứk qư kuổ y xôw? Díc kó tứk kuá mà siń za qổ huyết xôw? Kố ńiên xôw fải vì bứk qư ấy mà Díc mắk bệń lao. Bệń lao cẳw fải wấm wầm fá hoại kơ qể Díc từ lâu. Ńưw biết dâu xôw fải vì bứk qư kuổ y mà Díc bị sô gụk suốw? Y lấy làm mừw vì Díc xôw dả dộw gì dến việk ấy cow qư. Lúk sắp cết, wười ta qườw zễ zãi với mọi wười, zễ qa qứ ńữw diều xôw fải kuổ kẻ xák dối với mìń. Ńưw nếu Díc về? Y kòn mặt mũi nào côw qấy Díc? Kái hố vẫn ciê zẽ hai wười lại to za, lại sâu qêm. Qêm vào dấy, kòn một lẽ này mà y wại qú với y: nếu Díc về, Díc zất kó qể lại zữ cân hiệu cưởw ńà cườw, và Qứ sẽ cẳw kòn là một wười kần, y zất kó qể sẽ bị Díc và Oań koi zẻ. Một ý wĩ vụt hiện dến ók y và y vội vàw sóa di way. Zả Díc cết way di! Và dột ńiên y qấy buồn zầu. Lòw y dã kằn kỗi dến mứk ấy zồi ư? Y dã íc kỷ, dã dồi bại, dã tàn ńẫn, dã xốn nạn dến qế ư? Cên mắt y, một cút nướk mắt bỗw ướ za. Cơ cơ cướk kái cết kuổ một wười qân, y dã xók kái cết kuổ cíń tâm hồn mìń...

 

Sống mòn 18

Tìń yêu kó qể làm một tâm hồn dẹp hẳn lên. Oań dã bảo:

- Xôw qể dể Díc một mìń ở dấy. Qế nào tôi kũw fải di dón Díc.

Qứ và San hỏi:

- Bằw kác zì? Díc kòn yếu qế, di dườw kó qể wuy. Qà kứ dể ań nằm ńà qươw ở dấy kòn hơn.

Oań nằw nặk xôw we.

- Xôw! Xôw!... Qế nào tôi kũw fải dón Díc về. Cỉ tốn tiền tí qôi. Ńưw lúk này, tốn tiền kũw xôw nên tiếk. Tôi sẽ quê se ńỏ. Tôi sẽ quê dốk tờ di kèm ở zọk dườw. Kó lẽ tôi quê tàu bay, nếu kó qể quê. Bằw kác gì qì bằw, qế nào tôi kũw fải quê dươ dượk Díc về dây dể quốk qaw. Tôi xôw qể dể Díc cết xổ sở, sa mọi wười, kó một qân một mìń ńư vậy...

Và Oań xók...

Ńưw Oań xók xôw lâu. Qứ qấy y kó vẻ bận zộn hơn lên: viết qư, viết ńật kí, tíń sổ sác, qúk họk cò cả nốt tiền... Cỉ mấy hôm qôi. Zồi mọi qứ lại ńư qườw, Qứ hay San kó hỏi dến việk Díc về qì y cả lời gần ńư qể lạń lùw:

- Díc dỡ zồi. Tôi dã viết qư co ôw qân Díc, dể ôw kụ saw dón Díc.

Y kắt wiễ

- Tôi xôw qể bỏ kôw việk ńà cườw mà di dượk. Vả lại, tôi dón Díc về dây kũw kó ńiều kái zầy zà. Tôi với Díc vẫn kòn lửw lơ, cươ za sao. Nếu tôi xôw báo co dằw ńà Díc biết, xôw dể co za dìń ńà Díc quốk qaw, cạy cưỡ co kon, za dìń ńà Díc kó qể các tôi nếu cẳw may Díc kó mệń hệ nào. Xôw ńữw qế, dối với dằw ńà tôi, tôi kũw xó wĩ kiê! Zá qử tôi và Díc dã kưới hỏi zồi, qì lại di một lẽ. Tôi zễ sử hơn. Xổ một nỗi, dằw ńà Díc cươ cịu nói gì với ba tôi. Tôi cươ qể lấy diệ vị một wười vợ, hay cỉ ńư một wười vị hôn qê qôi, mà quốk qaw co Díc một kác dườw hoàw. Tôi cỉ kó qể lén lút.

Ńư vậy dó, wiễ là Oań dã wĩ cín lại zồi. Y dã lại suy tíń qeo kái lối suy tíń qôw qườw kuổ mọi wười. Qứ qấy mai miể kuá. Y tự ńiên qươw hại Díc, Díc dã dặt tìń yêu lầm cỗ căw? Woài za, y kũw cẳw kòn bận tâm về Díc lắm. Bởi vì y tin cắk zằw zồi Díc kũw cẳw qôi việk, cẳw về dâu. Bệń Díc kũw sẽ kua di. Lắm lúk Qứ lại wờ zằw Díc dã bày za cuyện dó, dể qử lòw Oań cơi.

San vẫn hằn họk ńư qườw. Y bảo:

- Díc mà kòn ho lao, qì cúw mìń kũw zất kó qể ho lao. Tôi sợ lắm, Díc ho lao kòn kó tiền quốk qaw, kòn kó Oań bỏ tiền quốk qaw co. Cúw mìń qì tiền dâu? Kó lẽ cỉ dàń nằm cết mà qôi!

Kả Qứ và San kùw qấy kần fải zữ gìn sứk xỏe hơn. Cow xi zảw bài, họ dã nói sẻn hơn, nói ńỏ hơn. Họ kố xôw gắt gỏw, kuát mắw họk cò. Họ di wủ sớm hơn. Họ qấy kăn fòw ńà ôw Họk ẩm qấp, hôi hám, xôw dủ xí cời. Họ bàn ńau xi bắt dầu ńữw lớp hè, sẽ quê một kăn ńà xák...

Qứ dã ńận dượk qư cả lời kuổ vợ. Liên nói mìń kó ốm hồi qáw Zêw, ńưw dã xỏi lâu zồi. Y dã xỏi ńư qườw, dướ kon kũw cịu cơi, kả ńà vẫn bìń yên. Qứ kứ yên lòw ở Hà Nội mà zạy họk, dừw sốt zuột, xi nào wỉ sẽ về một qể... Liên nói qật căw? Hay y sợ Qứ bận lòw wĩ dến y mà zấu zếm? Qứ qấy ńớ vợ ńớ kon. Y ńất dịń wỉ cướk Oań và San nưở qáw. Oań biết xôw wăn nổi, hôm Qứ về, dàń cỉ bảo:

- Cú mệt qì wỉ cướk di kũw dượk. Ńưw qáw sau qế nào kũw fải lên. Kák lớp hè tôi ńờ cú côw koi. Nếu Díc xôw về qì kó lẽ tôi di.

- Dó là cuyện kuổ qáw sau. Bây zờ kô hãy dể co tôi ńẹ wười một cút.

Qứ mỉm kười, bảo qế. Y muốn cút tất kả ńữw kái gì bận ók, bận tâm, dể lại sau lưw. Y muốn hưởw ba mươi wày wỉ wơi hoàn toàn vui vẻ. Tuy vậy, y vẫn nơm nớp sợ. Biết dâu bao ńiêu kái bựk mìń lại xôw daw dợi y ở ńà kuê? Kó lần nào về dến ńà là y dượk yên dâu? Hết fái we bà kêu ka xók lók, bố kờ bạk, zượu cè, ăn ở bạk, y lại fải we mẹ sụt sịt, kể lể ńữw kái lắm diều, ńữw kái ák, kái tệ kuổ bà. Kó lần bà kụ zận kon, ńịn ăn dến mấy hôm zồi ńất dịń cỉ nằm xók co dến cết dói mới qôi. Qứ fải năn nỉ, van bà dến nưở wày mới làm dượk co bà lại cịu ăn. Kó lần, vườ côw qấy y, mẹ y dã hờ xók om sòm, kák em y kũw xók qeo, y ńư ńà kó dám ma. Qì za bà y với ôw qân siń za y lại vườ mới kãi ńau một cận tưw bừw. Ôw qân y tứk mìń, bỏ ńà di, bà kụ zuổ ôw cết dườw cết cợ. Kòn bà mẹ y qì vật vã hờ cồw, dể kó kác mà cì ciết mẹ. Qật là lụk dụk. Qứ ńận za zằw ńữw sự lụk dụk ấy mới bắt dầu từ xi ńà y bắt dầu wèo. Y lại biết zằw nếu bây zờ, ńà y cỉ dỡ túw hơn, mọi wười dỡ lo, dỡ xổ hơn, là mọi sự lại êm way. Biết vậy mà cẳw biết làm sao. Y xôw kiếm za tiền zúp dỡ za dìń. Y kàw wĩ lại kàw xổ lắm. Liên hiểu nỗi xổ tâm kuổ cồw ńư vậy. Y biết mỗi lần về mà za dìń xôw kó sự quận hòa, cồw bựk tứk vô kùw. Y zất qươw cồw. Y qườw kố ciều cồw, kố làm qế nào co cồw dượk vườ lòw. Hiểu ńư vậy dấy, mà xôw hiểu sao một dôi lúk, y vẫn qấy kần fải các mók, fải miể mai, fải lộ ńữw ý wi wờ co Liên xổ vì biết zằw cồw xổ. Y vẫn gen bów zó... Lần này, Qứ hướ cướk với mìń sẽ bỏ hẳn kái tật ấy di. Y sẽ xôw kó một lời nào xiến co Liên fải buồn zầu. Y sẽ kố zữ co nỗi sum họp dượk hoàn toàn cow cẻo. Và nếu bà y với mẹ y kó zận ńau, qì y sẽ koi qế là qườw, là một sự xôw dáw kuan tâm, và y ńất dịń xôw vì qế mà bựk bội...

Tuy dã dịń tâm ńư vậy, mà lúk về dến wõ, y vẫn qấy wựk y ńư bị một xối nặw dè. Y qấp qỏm lo. Sân ńà im ắw qế kiê! Biết dâu bà y lại xôw daw nằm rên ở cow màn và mẹ y daw wồi sụt sịt cow só bếp? Ńưw bướk vào dến sân, y ńẹ hẳn wười. Bà y daw vui vẻ duồ với kon y. Côw qấy y, bà kụ zeo lên qúk cắt cạy za sin báń. Dã lâu lắm, y xôw dượk qấy bà vui vẻ ńư qế bao zờ. Lòw y sáw kuang za. We tiếw zeo kười, bà mẹ y ở sau ńà kũw cạy về. Côw qấy bà và mẹ wồi bên ńau, nói với ńau, y mừw zỡ dến nỗi mắt hơi ươn ướt. Ńưw wồi một lúk, xôw qấy vợ dâu, y lại hơi lo. Liên vẫn ốm mà nằm bên ńà mẹ dẻ căw? Y xôw hỏi, cỉ qầm mow bà hoặk mẹ tự ńiên nói co y biết. Mãi mãi bà y mới hỏi:

- Zễ qườw mẹ nó cươ về?

- Cươ, dến tối mịt kiê.

Bà mẹ y dáp vậy. Qoáw ńận qấy y hơi kó vẻ wạk ńiên, bà bảo:

- Lớp này, kô ấy xôw zệt vải, kô ấy di buôn.

Bà kéo zài tiếw za. Zọw nói và môi miệw bà ńư kó ý miể mai. Qứ kười ńạt, hỏi:

- Buôn gì?

Y vườ hỏi vườ sốk nác co dướ kon nó dứw lên. Zọw nói và nét mặt y bìń qản ńư y cẳw dể ý gì ńiều lắm. Y làm ńư qấy mẹ nói vậy qì kũw hỏi vậy cơi, hỏi dể dươ dẩy kâu cuyện ńiều hơn là muốn biết zõ zàw, và zá mẹ y xôw cả lời qì kũw dượk. Qật za qì y dã hơi xó qở. Vẫn bằw kái zọw kéo zài za, bà mẹ bảo:

- Buôn vải, cuw với mợ záo San.

Qứ tái mặt di. Y bị súk dộw mạń kuá, xôw kòn ce dậy nổi. Bà woại y kũw bảo:

- Kô ấy di buôn way từ dộ kuối Zêw. Tết, ań di dộ mấy hôm qì kô ấy ốm kua loa mất mấy wày. Ńứk dầu sổ mũi với ho kua kuýt qôi, cứ kó sao dâu. Qế mà we dâu kũw mất zăm dồw bạk quốk. Kô ấy xôw zám sắk ở ńà, kô ấy về bên ấy sắk...

Qứ wĩ bụw:

- Bao zờ mà cẳw vậy!...

Cíń sác kuổ bà woại y là xôw bao zờ uốw quốk. Bà vẫn bảo: "Nếu xôw kó quốk mà cết qì ńà wèo cết sạc! Cỉ ńà zàu sốw...". Lần nào ốm muốn uốw quốk, Liên kũw fải uốw zấu zếm bên ńà mẹ dẻ... Y vẫn we bà woại nói:

- ... Từ dầu năm dến zờ, cẳw mấy xi kô ấy ở ńà. Ńiều xi qổi nấu kũw xôw nấu ở ńà dâu. Kô ấy qổi nấu bên ấy, ăn bên ấy, muốn di dâu cán qì di, zồi lại về bên ấy. Ńất là từ dộ di buôn với mợ záo San. Ấy! Hôm nào kũw tối ńư qế này với hơn qế này kũw cươ buôn về...

Qứ cẳw nói gì. Y qấy ńư wười ców mặt. Tay y bủn zủn dến nỗi xôw dỡ dượk dướ kon nưỡ, fải dể nó wồi suốw. Bà kụ vẫn kể lể dủ qứ về Liên, ńữw zằw Liên kứw kổ, Liên kãi lại mẹ cồw, Liên za sự cẳw kần ai, việk gì kũw tự kuyền mìń. Liên làm ńư bố mẹ cồw cẳw co dượk Liên gì mà cồw kũw cẳw nuôi Liên qì Liên muốn làm gì mặk ý, xôw ai wăn kấm dượk... Ńữw diều ấy, Qứ cẳw kần we kĩ lắm. Kó nàw zâu nào ở vườ dượk ý ńà cồw. Kứ ńư mắt y qấy ńiều lần, qì vợ y kũw là một wười tốt ńịn lắm zồi... Ńưw diều kuan hệ là Liên buôn cuw với mợ San. Liên di vắw suốt wày! Qứ ńư kó ở cow wười kả một kái lò lưở daw bốk lên wùn wụt. Y muốn Liên về way lúk ấy, dể y ńảy sồ za, dáń dạp Liên túi bụi, co hả zận...

Ńưw kòn gì vô lý hơn qế nưỡ? - Một lúk sau, y wĩ lại - Di buôn kó fải là một kái tội dâu? Y muốn kấm Liên za dến woài ư? Sao y xôw lập za ńữw kuw kấm dể ńốt Liên vào? Sao y xôw bắt Liên, mỗi xi za dến woài dườw, fải deo kái mạw ce mặt ńư ńữw wười dàn bà Qổ Ńĩ Kỳ wày cướk? Xi dọk sác báo, xi we nói dến kái tập tụk kì zị ấy, cíń y dã co way là một kái tụk zã man, cíń y dã fải bất bìń và buồn kười về kái lòw íc kỷ lố lăw ńư vậy. Ńìn za ńữw wười suw kuanh, y fụk họ vô kùw. Tìń yêu kuổ ńữw wười ńà kuê kuần nâu áo vải kiê, sao mà bìń tĩń qế! Hìń ńư cẳw bao zờ họ gen tuôw. Vợ họ kó qể di suốt wày, di một fần dêm, làm ở woài dồw cuw dụw với wười dàn ôw xák, kười kợt, nói duồ, nói bỡn với dàn ôw... họ cẳw qắk mắk một mảy may. Họ cửi vợ, dáń vợ luôn, ńưw zất ít xi vì cuyện gen tuôw. Hìń ńư họ co zằw sự cuw tìń là một sự zĩ ńiên, wười dàn bà lấy họ

qì cỉ wĩ dến họ qôi, xôw bao zờ wĩ dến một wười nào xák. Xôw bao zờ họ fải băn xoăn vì yêu kả. Qứ fụk ńữw tâm hồn bìń lặw và làń mạń ấy. Họ cỉ gen xi nào kó cứw kớ dể gen. Kó lẽ kôw việk dồw áw, xôw xí ở bên woài, kái kảm zák qoáw dãw và zộw zãi, kó ảń hưởw tốt dến sứk xỏe qể cất và tiń qần kuổ họ. Máu họ cow, não kân họ vữw vàw. Họ xôw kó kái lối wĩ vẩn vơ, kái cí tưởw tượw kuổ kẻ wồi bàn zấy. Wĩ ńư vậy, lắm lúk Qứ wờ mìń loạn ók căw? Kó lẽ dó là ảń hưởw kuổ ńiều tiểu quyết tìń, ńữw tiểu quyết fân tác tâm lý mà y dã dọk. Y dã dem fa cộn tiểu quyết với dời và co ńư dời cỉ toàn ńữw tâm cạw lôi qôi, zắk zối. Một qứ Dôw ky suất yếu ớt và bạk ńượk. Một tìń law tiểu quyết, vườ loạn qần kiń vườ dau wựk! Lãw mạn ôi là lãw mạn!... Y tự ńạo y ńư vậy và dỏ mặt. Y dịń bụw sẽ cò cuyện với Liên vui vẻ ńư co kái việk Liên di buôn với vợ San là qườw lắm.

Qứ xôw làm củ dượk mãi. Y xôw dả dộw gì dến việk kiê. Y dợi Liên xoe. Ńưw Liên cẳw nói gì. Qứ tự hỏi: tại sao Liên zấu zếm?... Tay y daw âu yếm nắm cặt káń tay vợ, dột ńiên zủn mềm za. Y im lặw một cút zồi xẽ hỏi:

- Mìń di buôn vải cuw với cị San à?

- Vâw, tôi di buôn ńữw zạo cướk kiê, qôi dã lâu zồi.

- Sao vậy?

- Tíń za, kũw xôw ăn quô gì. Mìń xôw kó vốn fải di vay nợ lãi, qàń za dượk dồw nào qì lãi nợ ăn gần hết. Mìń cẳw kòn dượk mấy.

Liên cả lời ńư vậy, zất tự ńiên. Y qôi buôn dã lâu zồi, qì xôw xoe dượk kái việk buôn với cồw làm gì nưỡ, kũw là qườw. Tuy vậy, Qứ vẫn qấy muốn zò sét mãi.

- Qế sao mìń về muộn qế?

- Tôi di hái zâu co ńà bên ấy. Bà bảo ở lại mà ăn cáo. Tôi xôw biết kó mìń về nên cẳw kần về sớm.

- Bà nuôi tằm à?

- Nuôi dượk hai ba lướ zồi. Tôi kũw kó một ít, cuw với bà.

Cỉ kó qế qôi ư? Qứ dột ńiên lại soay kâu cuyện:

- Qấy nói cị San cuyến này quô bạk tợn fải xôw?

- Lớp cướk kiê!... Lớp này bận muồ màw, ai kòn dáń bạk? Với lại we dâu hôm ań ấy về, ań ấy gắt nên cị ấy xôw zám dáń nưỡ.

- Biết dâu dượk dấy...

Liên biết way là Qứ lại sắp zở kái zọw mọi xi za. Y nói cặn way

- Cắk mìń lại wờ tôi di buôn với cị ấy qì kũw dáń bạk với cị ấy, fải xôw?

- Kái ấy qì cỉ kó mìń biết qôi, cứ tôi biết kuái gì!

- Qế là mìń wờ tôi. Ńưw tôi cẳw dáń dâu. Dừw wi wờ mà xổ. Mìń hay làm tội mìń lắm. Nếu tôi xôw qật lòw, qật zạ với mìń, nói lời mà cẳw zữ dượk lời, kòn koi kuân bài lá bạk hơn kả cồw kon, qì tôi kòn mặt mũi nào côw qấy mặt mìń? Mìń bắt tôi qề qế nào tôi kũw sin qề. Kái qân tôi, mìń kòn kó qể wờ, tôi cẳw qiết gì. Ńưw kon kuổ cúw ta qì mìń xôw kòn kó qể wờ tôi koi kon cẳw za gì. Qế mà tôi zám qề zằw nội tôi kó dáń bạk cộm vụw mìń một lần nào, cời kứ dừw co nó làm kon tôi nưỡ!...

Zọw Liên qàń qật và kảm dộw. Qứ sấu hổ co mìń. Y bịt miệw Liên.

- Ai bắt mìń qề? Tôi kó các gì mìń mà mìń fải qề bồi?

- Ńưw dể mìń wi wờ qì mìń xổ. Mìń xổ mọi kái zồi, lại fải xổ qêm một qứ ấy nưỡ ư?

- Ńưw tôi xôw wi wờ!

Y nói qật. Qấy vợ lấy kon za mà qề ńư vậy, y sẵn lòw tin way. Y dã biết Liên kuý kon ńư qế nào...

Ńưw sáw hôm sau, Liên vườ di cợ dượk một lúk qì bà mẹ cồw vào. Bà gé wồi kạń suốw zườw kon. Qứ biết lại sắp kó cuyện gì, hơi xó cịu. Kuả ńiên, sau một vài kâu xơi mào, bà hỏi:

- Cuyến này về, kó dem dượk zăm cụk bạk xôw?

Qứ gét ńữw kâu hỏi về loại ấy. Y xôw muốn tíń toán với ai kái wân sác ziêw kuổ y. Y cưởw qàń zồi, y fải làm lấy mà ăn, y xôw muốn ai kiểm soát mìń. Xi cỉ một mìń y fải cịu các ńiệm về ńữw kôw việk kuổ y qì tại sao wười xák lại kứ muốn kó kuyền hỏi han dến dây? Y vẫn biết bà và mẹ hỏi, xôw fải dể các y xôw zúp kák wười dâu. Y kó dươ kák wười kũw cẳw ńận nào. Ńưw kák wười kứ muốn y kay wiệt với Liên cow việk tiền now: "Cị ấy ăn kả tiêu zộw lắm, xôw cịu cắt ciu cắt ńặt dâu, kó ńiều cỉ tổ cị ấy lại tiêu ńiều, ań fải zấu zếm cị ấy, dể ziêw za, dể fòw qân mới dượk...". Kák wười qườw bảo qế. Qàń qử dể cả lời ńữw kâu kák wười hỏi về tiền now, y qườw fải nói zối luôn. Nói zối kũw là một kái gì mệt lắm. Zá bà hay mẹ dừw hỏi gì qì vẫn hơn.

Qứ ậm ừ dáp co sow cuyện và tỏ ý xôw mặn mà gì lắm. Xák hẳn mọi lần, y miễn kưỡw về huồ với bà hoặk mẹ, kể ńữw nết sấu kuổ Liên. Bà mẹ kó vẻ hơi fật ý. Bà kười ńạt, bảo:

- Tưởw kó ńiều qì co nó zăm cụk, nó cả nợ di. We dâu nó vướw mất dến zăm cụk bạk lãi năm fân. Xôw cả di lãi nó cồw cất lên qì cết mất...

Qứ xôw cuyển dộw. Bà mẹ wừw một cút, ńư dể zò ý tứ kon. Qấy y vẫn zửw zưw, bà cép miệw, bảo tiếp

- Cẳw biết nó buôn quô bán lỗ hay là quô bạk.

Bà hạ zọw co qật qấp:

- Này! Mày ạ! Hìń ńư lớp này kô ấy kũw dáń bạk za việk dấy! Mà fỏw cừw quô, nên gắt ńư mắm qối, mà zạk wười di, côw ńư kon xỉ ấy!

Qứ ôn tồn bêń vựk vợ. Ńưw bà mẹ ńăn mặt bảo:

- Xốn nạn! Ai nói qì tôi kũw cẳw tin, ńưw cíń kon ở ńà nó nói qì kòn sai làm sao dượk? Nó cẳw zám nói với tôi, ńưw xoe với lũ cẻ ńà này. Nó bảo: "Hôm di ăn zỗ ở cên ńà bák Kảm tôi cỉ kó hai su, dặt gẹ, mà lên dượk ńữw ba hào, qế zồi mợ tôi bắt bế em tôi di, co mợ tôi dáń. Zá xôw fải bế em qì tôi kòn dượk nưỡ...". Ńữw lần xák qì cẳw biết dâu, ńưw lần ấy qì hẳn xôw kòn cối vào dâu dượk nưỡ.

Cứw kớ zàń zàń zồi vậy. Cow wười Qứ, dột ńiên ńư kó một kái gì sụp dổ. Y tối tăm mặt mũi. Kổ y wẹn lại. Y xôw kòn nói dượk. Bà mẹ côw qấy kon tím mặt, doán một kơn zôw bão sắp bùw za, hơi hối hận. Bà vội kan y:

- Ńưw mà qỉń qoảw nó mới dáń cơi một lần qế, kũw cẳw sao. Cỉ sợ nó kuen di. Tôi bảo dể ań bảo ban nó kua loa, cắk nó kũw qôi, cẳw zám dáń nưỡ dâu. Dừw làm ầm ĩ lên mà wười ta kười co dấy.

- Ai kười qì kười! Kon ńất dịń xôw qa nó!

Y vùw zậy, cạy za woài dể xỏi fải we mẹ xuyên kan. Y ńư tứk kả với mẹ. Bà mẹ biết mìń dã lỡ lời zồi, xôw sao kéo lại dượk nưỡ, len lén di za vườn làm kỏ, ńư lủi cốn. Qỉń qoảw bà lại wướk dôi mắt lo lắw, ńìn cộm về ńà. Cắk bà ân hận lắm. Qứ kũw côw qấy qế. Y hơi hả zạ. Y co ńư vậy là dáw kiếp!...

Liên về cợ. Y muô dượk một mẻ ká zô và hai cụk báń da, dịń về nấu kań. Y hí hởn, wĩ zằw cắk cồw sẽ mừw lòw. Muốn xoe cồw - và kó lẽ dó kũw là một kác làm zuyên, y tươi kười gọi cồw za, nâw dội co y. Qứ ńảy sổ za. Y hất tay một kái, kái qúw dổ ụp về fiế sau Liên. Liên mới kịp wạk ńiên. Một kái tát dã záw mạń vào một má y, xiến y lặw wười di một kái. Y gượw zậy, wẹn wào, ńìn cồw một qoáw, zồi vùw cạy saw ńà mẹ dẻ. Qứ cạy vào buồw. Y dów cặt kưở cướk, kưở sau. Bà mẹ hoảw hốt cạy về, dập kưở qìń qịc

- Kon ơi! Mẹ van kon! Mẹ van kon!

Qứ tưởw ńư mìń sắp tự tử way. Y nứk nở. Liên lại sồw sộk cạy về. Qứ we ńư qấy y vườ qở vườ sa sả nói bên woài kưở

- Wười hay qật! Tôi kó tội gì qì kũw fải nói co tôi biết cứ!... Zồi muốn dáń qì dáń, muốn cửi qì cửi, muốn dâm, muốn cém, muốn băm vằm tôi za tôi kũw cịu. Tại sao tôi vườ ló mặt về, cẳw biết dầu duôi suôi wượk za sao, dã lôi tôi za mà dáń? Tôi fải kái tội gì kứ nói co tôi biết!...

Cươ bao zờ Qứ we qấy Liên nói kái qứ tiếw dáw gét y daw nói. Sươ nay Liên cỉ dể co Qứ côw qấy sự hiền từ, sự zịu wọt, sự fụk tùw. Xôw wờ Liên kũw biết can cát, qe qé, bướw bỉń và kuyết liệt! Qứ wồi cow buồw, cẳw nói gì, cỉ bĩu môi, xiń bỉ. Liên té tát mấy kâu, zồi lại về bên ńà mẹ dẻ. Qứ nằm zí ở cow buồw co tận dến ciều. Vào xoảw bốn zờ ciều, xi y dã tuôn xá ńiều nướk mắt zồi, y mở kưở za. Y dem dôi zầy za tận woài hè, wồi dáń si kẩn qận, ńư sắp za di. Bà woại y, côw qấy qế, qở zài to qàń một tiếw rên. Zồi bà lại gần y, mếu máo bảo y:

- Kon ơi! Kon wĩ dến bà!... Qầy kon dã qế zồi. Bà bây zờ sák gần kề miệw lỗ zồi, cỉ kòn côw mow một mìń kon. Kon qươw lấy bà một cút.

Bà nói zồi xók. Qứ kũw xók, ńư mìń dịń sắp za di dể cẳw bao zờ về nưỡ qật. Bà bắt dầu xuyên zải.

- Qôi kon ạ! Kon kũw cẳw nên fẫn cí... Vợ kon qế, kũw là hư qật, ńưw qời buổi bây zờ kũw cỉ kó qế qôi. Qế, với kòn tệ hơn qế nưỡ. Kon sem dấy... Kiê qử...

Bà kể co Qứ we toàn ńữw cuyện vợ ńà này hư, vợ ńà nọ hư. Và bà kết luận:

- Ńư qế mà kũw fải kắn zăw vào mà cịu. Mắk kái số mìń ńư vậy. Xôw lẽ mỗi cốk bỏ ńau. Mà bỏ ńau, dã cắk lấy dượk wười hơn qế cươ?...

 

Sống mòn 19

Bottom of Fozm

Qứ cẳw di dâu. Y vẫn wỉ ở ńà dủ ba mươi wày wỉ kuổ y. Cẳw fải vì ńữw lời xuyên kan kuổ mẹ, kuổ bà. Cỉ vì way sau lúk tát vợ sow, nỗi tứk zận cút za zồi, y dã wĩ way zằw Liên kó qể bị oan uổw lắm. Và way lúk ấy, zưỡ lúk wiến zăw và xók lók, y dã ńư biết zằw y xôw qể bỏ Liên. Y dã wĩ dến di cơi. Y vẫn wĩ zằw xôw kó Liên cắk dời y xổ lắm. Lại cíń lúk ấy, cíń lúk wuyền zuổ và dau dớn, y ńận za zằw y yêu Liên dến bựk nào! Y wồi ńớ lại ńữw kác Liên ăn ở với y từ cướk dến nay. Cừ ńữw diều mà y wờ vựk co Liên - toàn zất vu vơ - kòn qì Liên qật là một wười yêu cồw và woan woãn. Liên cịu xổ vì y zất ńiều ńưw bao zờ kũw vui lòw. Cẳw bao zờ Liên wĩ zằw cỉ vì di lấy cồw mà mìń daw từ kảń ấm no, bướk saw kảń dói wèo. Cẳw bao zờ Liên so sáń mìń với wười nọ, wười kiê lấy dượk cồw zań zá hơn hay kó kuổ hơn, dượk ăn no mặk làń hơn hay dượk ciều cuộw hơn, tự zo hơn. Way ńữw xi bị Qứ zằn vặt, zay zứt vì ńữw nỗi gen bów gen zó xôw dâu Liên kũw cẳw zận Qứ bao zờ. Liên cỉ tỏ ý qươw cồw. Liên cỉ fàn nàn co số kiếp mìń, xôw zưw maw ńữw kái tiếw xôw hay, dể cồw xôw qật tin mìń, vườ ý về mìń. Và Liên dã nín ńịn Qứ, dã ciều ý Qứ biết bao ńiêu mà kể! Nếu xôw fải vì yêu qì kòn kó qể vì gì? Qứ tự biết cẳw kó gì dể co Liên fải ciều cuộw, dể mà cụk lợi. Liên dượk ńư qế là tốt lắm zồi. Co zằw y kó dáń bạk một vài lần, qì ńữw dứk tíń kuổ y kũw dủ cuộk lỗi co y. Dừw nói gì Liên dáń bạk một vài lần. Nếu Liên kó woại tìń di nưỡ, kó lẽ Qứ kũw xôw kó kan dảm bỏ. Một kái gì ở cow y ńư bảo y ńư vậy. Y wĩ dến San. Lúk này y hiểu co San lắm. Y tự bảo: "Mìń fải làm záo ziết qế, dể co Liên fải kẩn cọw về sau, với lại kũw dể co bà và mẹ, từ nay cườ súi zụk...". Tuy ńiên, y kũw dau dớn qật.

Dêm hôm ấy, Liên và Qứ nằm ziêw. Liên nằm võw với kon. Qứ nằm zườw. Tuy vậy, kả hai kùw ở cow một kăn buồw. Xôw ai wĩ dến cuyện di nằm ở một cỗ ziêw biệt hẳn. Kả hai kùw buồn bựk và kố tỏ nỗi buồn bựk za woài. Liên xôw cịu zu kon. Qứ nằm sõw sượt, xôw zãy zọn, ńư wười dã cết. Xôw ai wủ, tuy kả hai kùw lặw tiếw. Vào xoảw kuá nưở dêm, vì ńiều muỗi kuá, kon bé bị qứk zấk luôn luôn. Liên fải dem nó dặt vào màn. Tưởw dó là một kớ Liên zùw dể làm làń. Qứ qấy lòw kuang ńẹ hẳn di. Y hồi hộp dợi. Ńưw dặt kon nằm, vỗ về nó một lúk co nó wủ mệt zồi, Liên lại za võw một mìń. Lòw Qứ lại sầm tối lại. Y wiến zăw, zọa qầm Liên cow cí: "Dã vậy qì dượk lắm, cẳw bao zờ nưỡ ta qa qứ...".

Y wĩ dến một kác sốw mà y vẫn ao ướk sươ nay: sốw tự zo một mìń, ở mỗi tỉń ít lâu, làm bất kứ kái gì kốt kiếm dủ co một mìń mìń ăn, kòn qườ tiền, kòn qườ qì zờ qì dọk sác, cơi bời, zu lịc, hoạt dộw co một kôw kuộk sã hội nào mìń qíc, cẳw bận tâm gì dến za dìń nưỡ. Y mỉm kười wạo wễ cow bów tối, ńư dã báo qù dượk Liên zồi vậy. Và y kố tưởw tượw za ńữw kái xổ kuổ Liên sau lúk y di, co hả... Bỗw dướ kon zãy và hụ hị. Y kuay za, ńẹ ńàw ôm lấy nó. Tấm lòw ca zịu hẳn di, nướk mắt Qứ cảy za ướt dẫm mi mắt. Dướ kon xók qét lên. Xôw biết làm qế nào co kon lặw, lại qấy Liên vẫn nằm im, Qứ lại kàw ńiều nướk mắt cảy za hơn. Y gần bật lên tiếw xók, ńư ńữw wười mẹ ńịn lâu kuá, qấy vú mìń hết sưỡ mà kon qì xók dói. À, y sẽ liệu qế nào về dướ kon dây? Y xôw qể dể co Liên. Y sẽ dem nó di qeo. Y sẽ quê một wười nuôi nó co y. Y tưởw tượw za một kăn ńà ńỏ woại ô, hai ca kon, một wười vú nuôi sạc sẽ và yêu kon nít. Y ńớ dến một kuốn tiểu quyết kuổ một văn sĩ Fáp, tả một wười ca gần vào kái kảń wộ y lúk này. Ań xám fá za zằw cị kó woại tìń. Biết cắk dướ kon là máu mủ kuổ ań, ań duổi vợ di và zữ lại kon. Từ dấy dướ kon là lẽ sốw dộk ńất kuổ ań ta. Ań căm cỉ làm nuôi nó. Qằw bé dã lên ba, lên tư gì dó qì một hôm một tai nạn ńà máy xiến wười ca kụt một wón tay, fải wỉ làm zồi mất việk làm. Sự zủi zo ấy sảy za vào zạo kuối năm. Qàń qử wày mùw một Tết, hai ca kon mở mắt za qấy bụw qì dói mà ńà qì xôw kòn một mẩu báń, một dồw su, zưỡ lúk mọi ńà vui vẻ mừw năm mới... Qứ ńớ ńất kái kảń wười ca zắt dướ kon di kua ńữw hàw bán dồ cơi. Dướ kon kêu lên ńữw tiếw vui qíc, qèm quồw, dòi qứ nọ, cỉ qứ kiê, fụw fịu ńăn ńó gọi: "Ba! Ba!..." và wười ca dau dớn, tủi kựk, wẹn wào, fải wiến cặt zăw, lấy tay bịt lấy mắt kon, kéo vội kon di kua cỗ ấy... Qứ zườw ńư biết cướk kảń nếu y muốn nuôi kon qì zồi kảń y kũw na ná kảń wười ca xốn nạn kiê. Số tiền y kiếm za kũw cẳw to gì. Zồi bố kon kũw dến xổ sở mà qôi! Ńưw y qấy cow kảń xổ ấy kó một kái gì dẹp lắm. Y tự bảo: y sẽ vui lòw cịu. Và y dã tíń toán sẵn ńữw món tiền hàw qáw fải tiêu... Ńưw cow xi ấy, một kái gì ở cow y vẫn bảo y zằw cẳw bao zờ y sẽ bỏ Liên. Y zự tíń việk nọ, việk kiê ńư qế dể co ók kó kái mà wĩ wợi qôi. Qật za qì y biết zằw qế nào zồi vợ cồw y kũw sẽ lại làń ńau, xôw qể qế dượk...

Dướ kon xôw cịu lặw. Liên vào màn, nằm suốw bên kạń nó. Tay Liên cow xi ôm lấy dướ kon, xẽ cạm vào tay Qứ, cuyền co y một kái kảm zák êm êm. Liên vội ńíc tay di. Qứ mỉm kười. Y ńớ dến dêm tân hôn, vợ cồw zất zụt zè, cỉ zám cạm xẽ dến ńau một tí zồi lại vội ńíc za, ńư zò sét ńau zần zần vậy. Bao ńiêu là xép nép, bao ńiêu là nâw niu cow kái dêm suw sướw ấy! Liên ńư một dóa hoa mảń zẻ, một vật kuý mỏw mań, mà Qứ cỉ zám cạm dến một kác e zè. Liên so wười, nằm ép vào tận tườw. Qứ zón zén zịc vào cow từw tí, từw tí mà qôi. Và xi y dã sát wười Liên, y qấy Liên ńư zật nẩy mìń, zồi Liên qở ńań hơn, cốw wựk Liên dập mạń, Liên sợ sệt, mềm lả, gần ńư wất wười di, zũ zượi cow tay Qứ... Từ bấy dến zờ, hơn sáu năm cời zồi! Biết bao ńiêu là sự dổi qay! Biết bao ńiêu là mộw dẹp tàn! Liên dã zà di, dã sấu di, dã mặk ńữw kái áo zác bạk màu, dã qàń một qiếu fụ ńà wèo. Qứ qấy buồn buồn, qấy qươw qươw, wậm wùi. Liên, xi bướk cân về ńà cồw, kó wờ dâu dời mìń sẽ qế này. Y vẫn diń niń zằw cỉ một vài năm, cồw sẽ qi dỗ, sẽ di làm, và y sẽ qeo cồw za tỉń qàń. Vợ cồw sẽ ăn cắw mặk cơn. Y xôw kòn fải cân lấm tay bùn, cỉ wày wày côw nom kơm nướk co cồw và kuanh kuẩn với kon. Cồw y sẽ cẳw bao zờ qô tụk với y, dáń dập y. Y sẽ woan woãn, sẽ tươi kười, sẽ lễ fép, sẽ zịu zàw, sẽ qổi kơm qật zẻo, nấu kań qật xéo, qu sếp ńà kưở sạc sẽ, gọn gàw và cồw y sẽ vườ lòw. Vợ cồw sẽ kuý ńau, sẽ nể ńau. Ńà sẽ xôw bao zờ kó tiếw nói to. Y sẽ cẻ lâu, và ńữw xi y và Qứ về kuê, hai vợ cồw sẽ di hai kái se kao su về tận kổw ńà, cồw bướk suốw cướk, cữw cạk, bảń bao, diếu quốk lá ở cên môi. Vợ bướk suốw sau, cẻ ńư măw, tươi hơn hớn, bế dướ kon ńẵn ńụi, cắw cẻo, mập mạp ńư kon tây, ań se di sau kùw, ôm sác ńữw kuà báń dắt tiền dem về dể biếu họ hàw. Họ bướk vào sân, và ńữw dướ em dã cạy za, zeo: "A! Ań fán, cị fán dã về!..." và hàw sóm sẽ bảo ńau: "Suw sướw qật! Vợ cồw wười ta kứ ńư tiên ńư zồw ấy!...". Kô gái kuê mười bảy tuổi là Liên, ńữw buổi tối muồ qu kả ńà di wủ zồi, dów cặt kưở buồw, wồi zở ńữw kái kuần lĩń, áo qe, qắt lưw ńiễu, xăn ńuw, xuyên vàw... sắm sań dể về ńà cồw za wắm wiế, vuốt ve, mắt sáw wời và dôi má ửw hồw, cắk dã suw sướw mỉm kười wĩ dến tươw lai kuổ cíń mìń dẹp ńư hoa. Kòn lại dượk ńữw gì cow lòw wười qiếu fụ hăm bốn tuổi, daw ôm kon, nằm kùw một zườw với Qứ kiê? Hỡi ôi! Xi wười ta mười bảy tuổi ai kũw mộw, ńưw cẳw một mộw nào qàń sự qựk bao zờ? Kuộk sốw fũ fàw. Dời qì buồn mà kiếp wười qì xổ lắm zồi. Sao họ kòn muốn gây buồn, gây xổ co ńau nưỡ? Wĩ qế, Qứ qấy mọi kái dều ńỏ kả, dều xôw dáw kể. Xôw một tội nào to tát xôw qể qa qứ. Xôw một wười nào xôw dáw co ta qươw sót và an ủi... Xôw một cút wần wừ, tay Qứ tìm và nắm lấy tay Liên. Y hơi wạk ńiên, xi qấy Liên xôw làm gì dể cốw kự lại y. Bạo zạn hơn, y nằm síc lại và kuàw tay ôm lấy vợ. Dướ kon nằm lọt zưỡ hai wười, zãy zuộ. Qứ vội lùi di. Liên cở mìń co nó, dặt nó za bên woài. Liên kũw muốn làm làń. Qứ ôm lấy Liên gụk mặt vào gáy Liên mà xók. Liên lại kuay lại. Dôi mặt sát ńau. Qứ qấy mặt Liên áp vào má y kũw dầm diề nướk mắt, y kéo mạń Liên vào wựk và vỗ ńè ńẹ vào lưw Liên. Họ xôw nói với ńau một lời nào. Kuộk làm làń dã sow.

Sáw hôm sau, họ dã lại wồi kùw mâm, ăn kơm sáw với ńau. Và dêm ấy Liên dã hỏi cồw:

- Ai nói với mìń sao mà mìń làm qế?

Qứ sấu hổ xôw muốn ńắk dến cuyện ấy làm gì nưỡ. Ńưw Liên kứ năn nỉ. Qứ dàń fải nói za. Liên hăm hở, bảo:

- Bák kả kòn sốw dấy. Tất kả ńữw wười di ăn zỗ hôm ấy kũw kòn sốw cờ cờ kả dấy. Tôi kó qể kể tên từw wười một. Mìń di hỏi wười ta. Nếu cỉ kó lấy một wười bảo zằw hôm ấy kó côw qấy tôi dáń bạk, tôi sin zơ kổ co mìń cém.

- Ńưw kon ở?...

- Một là nó nói vu. Hai là nó xôw nói qế, ńưw bà we ńầm za qế. Hôm ấy tôi zữ em, wồi cơi nói cuyện với bà Hươw mãi. Zồi em xók, dòi bế dứw lên. Tôi gọi kon ở bế nó di cơi. Tôi ńổ tók sâu co bà Hươw cứ kó dáń cák gì dâu!

Qứ cẳw biết nói sao. Lẳw lặw một lúk lâu, zồi Liên bỗw qở zài, zầu zầu bảo:

- Tôi dã dịń cẳw nói za làm gì dể mìń wĩ wợi qêm fiền. Ńưw ở ńà này, xổ lắm. Cúw mìń ăn ziêw, cươ sắm sań dượk tí gì, bà bảo ńữw nồi, niêu, bát duỗ, ńà sẵn kó kứ lấy mà zùw, ńưw dến lúk zùw qì bà, với ńất là cúw nó lại nói nọ, nói kiê. Kó kái zá vo gạo cúw nó kũw zấu di. Kắt mấy tàu lá cuối xô ở vườn về dun, cúw nó kũw xôw co. Tôi bựk mìń, ńiều xi fải qổi kơm bên ấy. Qấy qế, bà lại zận. Ńất là từ hôm mìń gửi qư về hỏi qăm tôi, bà lại kàw zận lắm.

Qứ wạk ńiên

- Tôi gửi co kậu Vĩń, làm qế nào mà bà biết dượk?

- Qế mới lôi qôi!... Tại qằw fu cạm. Nó wại vào ńà. Nó gặp bà ở dườw, dươ kái qư co bà và bảo: "Kuổ ôw záo ńà bà gửi co kậu Vĩń dấy, bà ở liền ńà kậu Vĩń, dươ co kậu ấy zùm cáu với". Nó gửi từ cươ mà mãi dến tối bà mới dươ co tôi dem saw kậu Vĩń.

- Ńưw qư dã bók za cươ?

- Lúk bà dươ co tôi qì zán kín. Ńưw cắk bà bók za zồi zán lại. Bởi vì lúk tôi mới về, vào buồw way, kả ńà xôw biết, tôi we kụ bảo là: "Kứ viết qư co cồw nó bảo: nó cẳw ốm dau gì, cỉ di dáń bạk qôi!". Qì za bà với kụ qấy tôi di vắw suốt wày, kứ tưởw tôi di dáń bạk.

Qứ ńớ lại ńữw diều bà và mẹ kể lể về Liên. Dúw là bà và mẹ dã sai bók qư sem. Xôw qế, sao bà kố ý nói co y biết Liên cỉ ốm kua loa, ńứk dầu, sổ mũi ít wày. Y wĩ dến việk vợ San. Bây zờ y cẳw kòn tin gì ńiều zằw vợ San dã fụ cồw. Tin làm sao dượk ńữw tiếw sấu, tiếw tốt ở dời này? Ai kũw cuộw sự qật ńưw kó mấy wười cọw nó?... Y qấy buồn. Way bố kon, ań em mà kũw kòn ńữw sự gen gét, qì sự tử tế ở cên dời này, biết tìm ở dâu? Y xôw wờ cow za dìń y lại kó qể kó ńữw kái tẹp ńẹp, ńữw kái ńỏ ńen dến làm wười ta fải dỏ mặt lên ńư vậy...

Cỉ mấy hôm sau, vợ cồw Qứ dã làń ńau hẳn. Ńưw Qứ kũw ńư Liên, kảm qấy cow tìń vợ cồw kó một kái gì dó mất di, cẳw kòn cở lại bao zờ. Họ cẳw kòn ńìn ńau bằw ńữw kon mắt wày sươ. Qứ bìń tĩń hơn, ít gen hơn, tin Liên hơn. Ńưw y dã qấy Liên qiếu hẳn một kái gì mà y xôw qể nói za, ńưw mà y kảm zõ. Một dôi lúk, kái tiếw nói qe qé, sa sả kuổ Liên lại cở về cow cí ók y. Y kố bảo zằw wười ta xôw fải là qần và cow lúk tứk kuá, uất ứk kuá, xôw ai zữ vẻ mặt và tiếw nói zịu hiền dượk. Ńưw vô íc. Y vẫn kó kái kảm zák xó cịu ńư một wười bừw tỉń. Hìń ńư hôm kua y kòn ńìn Liên zưới áń dèn, mà hôm nay, y ńìn Liên zưới áń sáw ban wày vậy. Kó lẽ kái kảm zák kuổ Liên về Qứ kũw gần gần ńư qế. Liên vẫn woan woãn, vẫn ciều cuộw, cẳw zận zỗi gì, ńưw cở nên ít nói, ít kười hơn, lạń lùw hơn. Ńữw tiê sáw kuổ một tâm hồn tin tưởw, yêu dươw dã tắt cên dôi mắt kuổ y. Dôi mắt bây zờ mệt ńọk, lơ dãw hơn, qẫn qờ hơn. Liên kó vẻ zà di dến mười năm. Cướk mặt Liên, kuộk dời dã cở nên ńàn ńạt, dàm dạm, xôw ńiều màu sắk, ńiều mùi vị ńư cướk nưỡ. Wày fân ly, xák hẳn mọi lần. Liên kũw kuanh kuẩn ở bên cồw co dến tận lúk cồw di, gấp kuần áo co cồw, ńắk cồw ńớ qứk nọ qứk kiê, soát lại co cồw từw kái sơ mi, kái áo, kái kuần, ńặt ńạń từ dôi bít tất, kái lượk cải dầu, kuyển sổ tay, kái bút cì... co dến ńữw kái mùi soa, ciếk xăn zưở mặt, zồi lại tự tay mìń mở tủ lấy kái ví co cồw, kiểm lại tiền và hỏi cồw kó kần lấy qêm xôw. Liên cẳw kuên một tí gì. Ńưw Qứ kó kảm tưởw ńư Liên săn sók dến mìń cỉ vì bổn fận, vì qói kuen. Họ kũw buồn, ńưw kái buồn vẫn kó một vẻ gì xaw xák, xôw zốw ńư mọi lần...

Gần dến bến se hơi, Qứ gặp San di se kéo cở về. San suô tay, za hiệu co Qứ từ dằw sa. Qứ wạk ńiên, cẳw hiểu za sao. Dến gần, San mới hỏi:

- Kuay cở về di qôi!

- Sao vậy?

- Hải Fòw bị ném bom. Hà Nội kó báo dộw một wày dến ba lần, kuan dốk lý lệń co zân qàń fố tản kư.

Qứ há hốk mồm, một qáw nay, y xôw sem báo, ńưw cẳw biết một tin gì. Kái tin bom zơi tận dất nướk mìń, xiến y hồi hộp lạ lùw. Cỉ một fút sau, y mới qấy lo. Y wẩn mặt hỏi San.

- Cúw mìń xôw di nưỡ qật à?

- Ań bảo kòn di làm gì? Lấy dâu za họk cò?

San kó vẻ kũw wơ wák, hoaw maw. Dôi mắt y là dôi mắt kuổ một wười vườ côw qấy kả kái kơ wiệp kuổ mìń cáy za co. Y kười kái kười kuổ một wười diên, bảo bằw một kái zọw hả hê zả zối.

- Tôi bằw lòw lắm! Fen này sẽ biết ńau... Sốw qì sốw hẳn, mà cết qì cết hẳn. Kứ wắk woải mãi qì cán lắm. Co kái cườw suy way di, cúw mìń kũw xôw kần. Wười ta ăn là ńiều, cứ cúw mìń ăn là mấy.

Qứ sựk ńớ za:

- À! Díc qế nào? Kó tin tứk gì qêm xôw?

- Về ńà qươw Zobin way từ hôm tôi kòn ở cên ấy kiê mà! Ań xôw biết à?

Qứ lại kàw fân vân dẫy, di hay xôw di nưỡ? Kuay cở về, y qấy wượw với Liên. Dã dàń Liên sẽ cẳw nói gì. Ńưw biết dâu Liên lại cẳw wĩ qầm: "Qế za kũw kó lúk wười ta kần dến vợ!...". Y sẽ ńụk xi kầm lấy bát kơm zo vợ kiếm. Vả lại biết dâu wày mai xôw kó họk cò? Ở dấy, woại ô, kó ai kần di láń nạn?... Qì za cái với diều y vẫn tưởw và ńất là vẫn bảo, y vẫn kần bám lấy kái cườw. Muốn co mìń xỏi qẹn với mìń, y tự bảo:

- Lúk xák, mìń kó kần gì! Tìm dâu kũw dượk mỗi qáw hai cụk bạk, mà xôw di làm qì ở ńà kuê, kũw sốw. Ńưw lúk này qì lại kần kó kái cườw dể sốw tạm.

Y tưởw ńư mọi kôw việk sẽ wừw cệ hẳn, wười ta cỉ wĩ dến việk côn kuổ và tíc qók. Y sẽ cẳw kó gì dể tíc. Y tự an ủi bằw kác bảo:

- Tíc dã cắk zữ dượk mà ăn ư?

San zụk:

- Qôi, di về! Ań cả tiền se kuổ ań zồi lên se này.

Qứ wần wừ:

- Xoan dã!... Yên, cúw mìń qử wĩ sem...

- Kòn wĩ wợi gì! Kứ di về!

Qứ vẫn xôw kuyết tâm hẳn. Y kười zo zự, bàn:

- Hay là cúw mìń kứ lên sem... Lên dể qăm Díc với lại cả ńà, lấy dồ dạk kuổ cúw mìń về. Dằw nào cúw mìń cẳw fải lấy dồ dạk kuổ cúw mìń về?

- Dồ dạk qì kó kók gì? Nay mai, sem tìń hìń qay dổi qế nào... Nếu yên yên qì cúw mìń sẽ lên. Nếu kuá qì mặk kệ! Nếu Oań cạy, qế nào en kũw fải cạy kả dồ dạk co cúw mìń. Kòn ńà qì tôi dã hẹn zồi: nếu kuối qáw cúw mìń xôw lên, ôw Họk kứ việk co wười xák quê.

Qứ vẫn zùw zằw. San sốt zuột bèn dổi ý. Y tặk lưỡi.

- Ồ, mà kũw fải! Ań lên di kũw dượk. Từ hôm Díc về, ań vẫn cươ gặp Díc... Với lại kũw nên dem dồ dạk về. Ań dem kả zùm tôi. Tôi qì qế nào kũw fải về. Ńà daw qiếu wười làm. Di mà xôw dượk việk qì qà ở ńà làm dỡ di.

Qứ lưỡw lự qêm một lúk nưỡ. Zồi y dàń di một mìń...

Dến Hà Nội, mới sáu zờ. Qàń fố vẫn tấp nập ńư qườw. Qứ yên lòw. Y di la kà một lúk lâu, wừw lại cướk tủ kíń kák hiệu may, ńìn zá ńữw sơ mi. Zồi y vào hiệu fở tái ăn. Nướk zùw won. Y gọi luôn một bát qứ hai. Y kòn kó qể ăn dượk một bát nưỡ và dã toan gọi qêm, ńưw wĩ wợi một cút, lại qôi. Za cả tiền, wười ta tíń y ńữw hai hào. Cướk kiê, mỗi bát kó năm su. Kác dây hơn một qáw, di ăn với San một lần y dã fải cả bảy su. Bây zờ lại tăw lên một hào! Y cỉ kòn vườ dúw hai hào lẻ, vẫn tưởw kòn lại sáu su dể di se diện về cườw. Xôw muốn dổi bạk, y dàń di bộ vậy...

- Kàw xuyê kàw tốt!...

Qứ wĩ qế. Qật za qì y kũw xôw muốn dến cườw vào lúk cươ tối hẳn. Hàw sóm wười ta côw qấy. Wười ta sẽ wĩ bụw qế nào về một ań záo xổ, wây qơ dến nỗi tưởw zằw lúk này mà vẫn kòn ńữw cẻ kon kắp sác dến cườw? Họ sẽ co y là một ań càw kố dấm ăn sôi mất!

Bởi wĩ qế, nên gần dến cườw, y cọn mé dườw tối kúi mặt suốw mà di. Dến kưở cườw, y gần nín qở, kiễw gót cân lên dể zẽ vào. Xôw gõ kưở, y vẫn kầm kái kuả nắm soay di một kái. Kùw một lúk, hìń ńư kó một wười soay kái kuả dấm ở bên cow. Kuả ńiên hai káń kưở mở za, xôw dợi y fải dẩy, kéo qeo kả tay y...

- Ai? À cú!... Sao cú lên muộn vậy?

Qứ cựk vào, Oań bảo:

- Cú dứw yên woài ấy... Tôi xóa kưở...

Y za và bảo tiếp

- Ńà ở cên kiê kiề!... Ở dây xôw kó cỗ nằm. Dồ dạk xuân lên cên ấy kả zồi. Dây cỉ kòn ít bàn gế họk cò cươ kịp zọn.

- Xôw kó ai wủ ở dây à?

- Xôw... Ńưw xẽ cứ, kẻo kó dướ nào nó biết. Tôi dów hết kák kưở sổ zồi xóa kưở woài. Qôi, di!...

Hai wười vườ di vườ nói cuyện ńỏ...

- Qằw Mô dâu?

- Nó về ńà nó từ cươ kiê. Tai nạn kuá! Bà mẹ vợ nó bị se hơi kán, xôw biết kòn sốw hay dã cết.

- Sao vậy?

- Nào kó biết!... Bà kụ ńà nó di se kát, cắk cậm cạp, lớ wớ làm sao dó. Zà zồi kũw yếu. Với lại se hơi cạy kòi báo dộw, kòn fải nói!...

Oań dổi cuyện, nói luôn việk quê ńà mới.

- Này cú ạ! Kăn ńà tôi mới quê zộw lắm. Ở way sế kưở ńà Hải Nam, cú biết dấy cứ gì. Củ kái ńà kũ nay dòi duổi, mai dòi duổi, tứk mìń!... Với lại tôi kũw muốn quê lên cên ấy, zộw zãi, dể co Díc ở. Ốm mà nằm kái ńà kũ qì cật cội kuá, xôw cịu dượk... Díc về zồi dấy, cú biết cươ?

- Dã... Tôi kũw qấy ań San nói cuyện...

- Sao cú San biết? Hôm ấy cú ấy kòn ở dây qì Díc kòn nằm ńà qươw Zôbin kiê mà!...

- Tôi tưởw ań Díc vẫn nằm ńà qươw?

- Xôw, về zồi... Tôi nói là về ńà ấy! Ńà qươw duổi về xôw co nằm nưỡ. Díc mới về từ hôm kua.

Tim Qứ bắt dầu dập mạń hơn. Y xôw tưởw y fải gặp Díc way lát nưỡ. Từ lúk ấy, y mặk Oań nói, cỉ ầm ừ dáp lại. Y qấy lại ńữw kái kảm zák kuổ y wày sươ hồi cươ kưới Liên, xi y sắp bướk cân vào ńà bố vợ. Y cắk sẽ wượw wịu gê gớm lắm...

Ńưw cái lại... Oań lên cướk, di qẳw lại cỗ Díc nằm, một kái mền kéo lên kín kả vai...

- Cú Qứ dã lên.

Díc kuay za. Qứ kười zịu zàw, bướk lại. Kái mền dộw dậy, Díc xẽ wók dầu lên, zơ za một kái bàn tay zặt ńữw sươw. Qứ dươ tay, nắm lấy:

- Gầy lắm ńỉ?

Qứ zữ tay Díc cow tay mìń, bảo qế. Díc kười buồn.

- Sắp cết, kòn gì!

Y cớp mắt luôn mấy và bảo tiếp

- Moa mow toa mãi. Hôm về, qấy San, xôw qấy toa, moa kựk kuá! Hìń ńư toa bỏ moa zồi vậy.

Mặt y ko zúm lại, nướk mắt càn kua bờ dôi mắt sâu hoăm hoắm, cảy suốw dôi má lõm. Tay y zun lên cow tay Qứ và káń tay kiê kuổ y vội ko lên, ce mắt. Qứ qấy mờ dôi mắt. Y sịt mũi và an ủi Díc.

- Ań dừw wĩ qế... Cúw mìń bỏ ńau sao dượk?

- Moa vẫn biết. Ńưw xi wười ta sắp cết, wười ta qấy wười ta kô dộk lạ! Wười ta oán ńữw an hem, bè bạn lạ!

Zồi Díc cùi nướk mắt, ńìn Qứ hỏi:

- Lớp này tim toa qế nào? Bớt xôw

 

Sống mòn 20

Bottom of Fozm

Bây zờ dã lâu zồi. Oań cươ co dáń cốw, cỉ vì số họk cò tụ tập ở cườw kòn ít kuá. Cúw dứw kuây kả vào một cỗ, dộ mười lăm dướ. Mấy dướ lớn daw nói cuyện báo dộw với ńau, náo ńiệt cẳw kém gì một bọn kùw sem Tây zu kí kả zồi, wồi ńắk lại ńữw doạn hay.

Cúw cań ńau mà nói, dướ nọ kướp lời dướ kiê, suô tay bịt mũi, sun soe, làm ńư sắp dáń ńau zồi lại hi hí, ha ha kười với ńau. Ńữw dướ bé dứw ở woài, hếc mũi ńìn, kười ńút ńát hơn. Tất kả qỉń qoảw lại một hai dướ ńìn cộm lên hiên gák, là cỗ qỉń qoảw Oań hoặk Qứ lại za, vờ ńìn cời, ńìn dất ńữw dâu dâu ńưw cíń là dể ńìn cúw... Sau lần dếm kuối kùw, Qứ bảo Oań:

- Lớp cẻ kon cẳw kó dướ nào, lớp zự bị một qằw, sơ dẳw ba qằw, kả hai lớp qì mới dượk năm qằw. Lớp ńất kuổ tôi dôw ńất: ńữw năm ńân mạw.

- Cươ dủ tiền ńà. Cết ca!

Oań lắk dầu cán nản, kêu lên vậy, zồi hỏi Díc daw nằm ủ zũ

- Kó zạy xôw?

- Kó cứ!

Zọw nói và vẻ mặt Díc xi nói dến hai tiếw ấy, tỏ za zằw y qấy kâu Oań hỏi vô lý lắm. Y bảo tiếp:

- Kứ zạy. Một qằw kũw zạy. Zồi zần zần ńữw qằw xák mới di. Xôw zạy, cúw di cườw xák qì cườw mìń vỡ mất.

Y bàn:

- Zồn tất kả vào làm hai lớp, mỗi wười zạy một lớp. Xi nào kó qể họk cò, sẽ lại ciê za ńư cướk.

Qứ bảo:

- Qế qì dáń cốw di. Muộn lắm zồi, cẳw kòn dướ nào nưỡ dâu.

Oań wần wại. Y muốn dów kưở cườw, dươ Díc về ńà kuê zưỡw bệń, vườ yên ổn, vườ dỡ tốn. Số tiền zàń zụm kần zữ lại mà uốw quốk. Về ńà kuê, ăn xôw mất, tiền ńà xôw mất, dã kó sow qân Díc. Dỡ dượk ńiều. Tội gì mà zạy họk lỗ vốn dể số tiền kuổ mìń mòn di?... Díc ńất dịń xôw wĩ qế. Gây dượk một kái cườw dôw họk cò, xó lắm. Dể co tan, uổw kuá! Kố mà zữ vữw, nếu tìń hìń yên ổn, mìń kòn ăn về lâu, về zài. Vả lại, y xôw muốn về kuê. Ở dây tiện quốk qaw, tiện dốk tờ. Về ńà kuê qì cết mất... Y bảo vậy. Oań biết xôw qể nào kưỡw lại dàń wáp zài một tiếw, dứw lên. Qứ gọi qằw Mô:

- Mở kưở dáń cốw di, Mô ńé!

Mô cẳw nói gì, di za kưở. Mặt nó sưw lên, ńư zận zỗi ai. Nó zận cời, zận dời, zận mẹ vợ, zận ô tô, zận ciến cań, zận tất kả mọi wười. Tìm kái zùi cốw xôw qấy, nó ńặt way một qań kủi tạ, dập loạw coạw mấy tiếw, zồi kuăw way za zưỡ lối di. Oań côw qấy, den mặt lại, ńưw cỉ lắk dầu, cẳw nói gì. Qằw Mô bây zờ kuá lắm zồi. Hơi mắw nó là nó kãi. Nó xôw muốn ở co Oań nưỡ. Kác dây ít lâu, Mô dã lén di sin việk làm ở ńà máy zượu biê. Wười ta hỏi nó cướk làm ở dâu. Xi biết nó ở cườw, ôw ký zưỡ việk ńận wười làm, vốn kũw kó kon họk ở cườw, tạt vào hỏi kua ý kiến Oań. Oań xôw quận dể Mô qôi. Mô xôw sin dượk việk làm. Nó kăm Oań từ dấy và cở nên cây lười và bướw bỉń... Họk cò vào. Qấy lớp kòn zộw mêń môw cúw qíc cí, hét ầm lên. Kó dướ lăn kả za bàn. Ńữw dướ xák mỗi dướ một bàn và duô ńau zaw cân, xuỳń tay za co nó qíc. Một qằw, vốn hay làm cò xỉ, qì lại so wười lại, xép cặt hai tay vào kạń sườn, ńăn mặt kêu: "Úi cời ôi! Cật kuá! Xôw kòn zãy dượk!".

Qứ mỉm kười. Một qáw zồi mới lại dượk côw qấy cúw, y qấy yêu yêu cúw và zễ zãi, mặk co cúw nó duồ, vả lại gắt với cúw làm gì? Cướk tìń qế này, cow lớp họk cỉ kó một qầy với mười cò, cúw cán họk kũw ńư y cán zạy. Cẳw qế mà kó dến ba dướ xôw maw bút, vở, bởi di qì di, ńưw kũw cắk ńà cườw kòn dów kưở. Qứ xôw zạy vội. Y hỏi cuyện cúw, vui vẻ và qân mật, ńư một wười ań di sa về hỏi cuyện kák em. Cúw ńuô ńuố cả lời y. Cúw fa duồ. Cúw xoe ńữw tin lạ với y. Cúw hỏi y và bàn tán về Tầu, về Ńật, về Wa, về Dứk... Daw vui cuyện qì bỗw một qằw dứw fắt lên, cợn mắt, zơ một wón tay lên waw mũi.

- Lặw im! Lặw im...

Mọi wười wơ wák, cươ hiểu sao, qì nó dã kêu lên:

- Báo dộw! Báo dộw!...

Lắw tai we, kuả ńiên kó tiếw kòi zền zĩ văw vẳw tới. Cươ we qấy tiếw kòi báo dộw lần nào, Qứ qấy lòw zạ bồn cồn. Tiếw kòi gầm lên, zùw zợn, dau dớn, não nùw ńư tiếw kêu qất vọw kuổ một kon kuái vật, báo một kái qảm họa gì sắp tới. Qứ hơi tái mặt di. Họk cò lụk sụk sô bàn gế, tìm sác vở, ńư một dàn gà xi wười ta mở kưở cuồw. Cúw la lên.

- Qươ qầy! Co về ạ!... Co về ạ!... Mai kó di xôw ạ?

Qứ dứw lên, zơ tay za hiệu co cúw dừw lộn sộn và za lệń:

- Kứ wồi yên!... Dợi tôi một cút.

Y cạy lên gák. Oań kũw vườ lên, daw ńìn Díc mỉm kười. Díc ńư wười uất ứk. Y kuả là ốm nặw. Mới kó qế mà nướk mắt y dã ướ za, y muốn wẹn. Qứ và Oań fải zịu zàw, fải ôn tồn hết sứk. Ba wười bàn một lúk, zồi kuyết dịń. Cườw sẽ dów kưở mười lăm hôm nưỡ, nếu sáw mai vẫn kòn báo dộw ńư qườw. Oań và Qứ bảo co họk cò biết, zồi co cúw về. Kưở dów lại zồi, họ lên gák, ba wười lại wồi, wao wán ńìn ńau. Oań và Qứ hết kười gượw lại qở zài. Díc xók. Ở zưới, ńữw ńà hàw sóm za kưở dứw, ńìn wười, se lũ lượt từ Hà Nội tuồn lên, di kua dấy. Bà dỡ di hết từ kưở ńà nọ dến ńà kiê.

- Dã vui cươ?... Dã vui cươ?... Kák ôw! Kák bà!

Bà kười bằw ńữw tiếw kười dặk sệt, và bà lắk dầu, cán wán. Lũ kon gái ńà Hải Nam, hìń ńư dượk qả lỏw hơn, kũw za kổw dứw, ńìn ńữw wười cạy za woài qàń fố, duồ bỡn, kấu cí, sô dẩy ńau, kười hi hí. Kụ Hải Nam ở cow ńà, cẳw biết gắt gỏw gì, kuát om sòm. Tiếw kụ we saw sảw. Za hiên gák dứw, Qứ qấy ńữw ań se, cị vú ńà kụ ńao ńáo cạy di cạy lại, mặt ńăn ńó và xổ sở. Kó tiếw dập bàn, dập gế hay kuăw dồ dạk zầm zầm. Lũ kon gái dứw woài kổw sợ hãi, lè lưỡi ńìn ńau, zồi lùi lũi zút vào cow ńà hết. Họ xôw zám di kùw một lượt, kúi mặt zón zén cân. Qứ lấy làm mừw vì hồi nào, y dã xôw vào ńà kụ Hải Nam, hỏi cọ...

Wày hôm sau, vẫn kòn kó báo dộw, kả wày hôm sau nưỡ. Qế là kái việk cườw fải dów kưở qêm mười lăm hôm, dã là sự zĩ ńiên zồi. Kả ba wười cán nản hơn. Bao zờ wười ta kũw kố bám vào một cút hy vọw dể hy vọw dến kùw. Ńưw hầu ńư kả ba wười kùw tin cắk zằw mười lăm hôm nưỡ kũw cươ xai zảw dượk, hoặk kòn báo dộw, hoặk số họk cò ít kuá, hay là xôw kó hẳn. Tuy vậy, họ kũw co zán ở kưở cườw, tờ yết qị qế này: "Kák lớp wỉ hè bắt dầu họk từ 15 Juillet sắp tới. Lớp ńất và lớp ńì kó họk qêm tiếw Ań". Dó là mưu kuổ Díc. Y kó một kuyển tự họk tiếw Ań dươ co Qứ, bảo Qứ kố họk lấy mấy cụk bài, dể zồi sẽ cuyền lại mỗi tuần vài bài co họk cò...

Bệń Díc tăw. Hôm nào y kũw sốt về ciều. Y mất wủ luôn. Dáw lo wại ńất là tiń qần y dã cở nên yếu kuá. Mỗi lần kặp ốw hàn qử biểu sow, y lại buồn zầu, y hay tủi qân, hay xók ńư ńữw bà zà. Y hằn họk với Oań, zay zứt, miể mai, zận zỗi Oań cán zồi lại sin lỗi Oań, xók với Oań. Y uất hận vì ńữw kớ cẳw dáw kể vào dâu, mà mỗi lần hơi kó diều gì cẳw vườ lòw, lại cợn mắt wiến zăw, dập fá huw hăw, ńiều xi lại kòn zít lên cửi Oań, túm lấy Oań toan dáń, dạp, bóp kổ, dâm cém nưỡ. Mỗi lần, Qứ lại sôw vào, ôm cặt lấy y, kố zìu y nằm suốw. Ńư vậy cẳw xó gì. Bởi vì sứk y cỉ kòn bằw sứk một kon gà. Ôm lấy y, Qứ cỉ zám zùw một nưở sứk mìń, sợ làm y bẹp wựk. Kái xó là làm qế nào kứu cưỡ y, sau mỗi kơn diên. Bởi vì sau lúk ấy qườw y cợn wượk mắt lên, kứw hàm za, qở hồw hộk qàń ńữw tiếw rên ńư tiếw một kon bò dựk bị cọk tiết kê, lạń toát cân tay, zồi kứ qỉu zần di, cựk cết. Qứ và Oań lại kuốw kuýt soa, bóp co y, kố gọi co y tỉń lại, kó xi Qứ fải di tìm qầy quốk.

Xôw kó việk gì làm, Qứ toan dọk sác, ńưw xôw dọk dượk. Ók y lúk này xôw kòn cỗ co ńữw diều suy wĩ cầm mặk. Ńữw sác zễ dọk, ńữw tiểu quyết qì lại ńạt fèo. Sự qật ở bên woài to lớn kuá, mạń mẽ kuá, ăn hiếp hẳn kuộk dời tưởw tượw, hiện hìń bằw zấy cắw mựk den. Mối tìń kuổ ań này với cị kiê, kái zọw lướt mướt kuổ một kẻ qất tìń kũw ńư ńữw qươw tiếk vẩn vơ kuổ một ań càw dầu ók xôw bận vướw một việk gì, bèn ńớ hão, mow hờ co doạn qáw wày... Ńữw kái ấy kó wiễ lý gì bên kạń kuộk sốw sôi nổi, zất ồn ào, zất cật vật, zất dau qươw ở kuanh ta? Ńữw kái ấy kó wiễ lý gì, bên kạń way cíń ńữw lo lắw, ńữw băn xoăn, ńữw tủi hờn ở cow ta? Lúk này mà bìń tĩń nằm dọk sác, Qứ qấy miể mai kuá! Y cạy lăw kuăw. Dể di cốn ńữw buồn lo hay dể côw nom vào sự tìń kờ? Hìń ńư y wầm mow sẽ gặp ở cỗ này, cỗ xák một việk làm, một món tiền zơi, một ý kiến gì zúp y kó kế siń ńai, xỏi fải ăn báo vợ cow ńữw wày sắp tới. Y dọk ńữw lời zao vặt cên kák báo hằw wày. Y sem ńữw tờ yết qị ở kák sở kôw tư, cên se diện, ở tủ kíń kák kưở hàw, ở cên ńữw bứk tườw. Toàn ńữw wười muốn bán, muốn ńượw, muốn dể lại, muốn muô. Toàn ńữw bản káo qị zạy wười ta fải làm qế nào xi kó báo dộw, kó tàu bay, kó bom zơi. Toàn ńữw lệń tản kư. Một dôi xi cỗ zạy họk ở tư za... Qứ di cán lại về, mệt mỏi qêm, kái vẻ fờ fạk, qẫn qờ vẫn xôw zời xỏi mặt. Díc vẫn rên. Oań vẫn qở wắn, qan zài, nướk mắt zưw zưw. Qứ lại kàw sốt zuột...

Một hôm, daw kúi mặt di, y wướk dôi mắt qẫn qờ lên và bỗw gặp một dôi mắt den lay láy ńìn y. Tim y ńảy qót lên. Y ńận za Tư. Tư kúi mặt ńìn suốw, e lệ và hơi bối zối. Lòw Qứ sao lên, ńưw cỉ một fút qôi. Zồi y lại lạń lùw way. Lúk này, hìń ńư tất kả ńữw kái gì xôw fải là kơm ăn, việk làm dối với Qứ dều bị koi là fù fiếm, là vô íc kả. Y wĩ dến Liên, dến việk hôm nào... Qật là cẻ kon! Qật là diên zồ! Làm ńư Liên là một tiểu qư cẳw kó việk gì woài kái việk ńí ńảń và vui vẻ, cẻ cuw! Làm ńư y cẳw kó việk gì fải lo, woài kái việk gìn zữ vợ yêu! Ńữw cuyện ấy xôw kó sự kuan cọw lớn lao kuá qế dâu! Diều kuan hệ là làm qế nào co dượk sốw. Kơm! Áo! Sự an toàn! Tươw lai kuổ mìń! Tươw lai kuổ kák kon! Sốw! Sốw!... Tất kả sự kuan hệ là ở dó. Fải làm qế nào co dượk sốw, dượk wướk mắt lên, dượk qở hít tự zo, kùw với tất kả mọi wười. Kuộk sốw dè nặw lên wựk wười ta kuá!

Y zẽ vào ńà ôw Họk. Kon có kéo kái síc sắt kêu loảw soảw, suổ mấy tiếw ôw ổw, zồi ńận za wười kuen, vẫy duôi mừw. Ôw Họk daw nằm kó nưở wười ở cên zườw, hai tay cít lại ở zưới dầu, hai cân buôw suốw qềm ńà, vội wồi lên:

- Kiề! Ôw záo! Cào ôw!

- Ôw ạ! Hôm nay ôw lại zỗi.

- Vâw, qươ ôw mấy hôm nay wười ta cạy kả, hàw bán xôw mạń lắm, ńà tôi làm ít di, nên gần zỗi kả wày.

- Ôw bà kó dịń cạy dâu xôw?

- Qươ ôw, xôw ạ! Cạy qì lấy gì mà ăn dượk? Ở ńà kuê cúw tôi, một qướk dất kắm zùi xôw kó. Qôi qì dàń ńẽ...

Ôw fàn nàn về nỗi từ hôm kó báo dộw dến nay, ôw quô qiệt. Hàw ế. Dậu nàń lên zá. Zá gạo kũw dột ńiên kao vọt hẳn lên... ôw hỏi Qứ về tìń hìń cên ńà cườw... Bà ở zưới kăn ńà lá, cạy lên.

- Cào ôw záo!

- Vâw! Cào bà! Bà kó cạy xôw?

- Qươ ôw, kó ạ! Mẹ kon tôi sắp di dây ạ! Tôi vườ bảo: lên cào ôw củ và gửi lại ôw kái ńà... Qươ ôw, kũw cẳw fải sợ bom dạn gì dâu! Ńưw qók kao, gạo kém kuá! Kôw làm qì vẫn qế. Sáu dồw bạk với ba dồw kuổ qầy kák cáu co, ba mẹ kon ăn xôw dủ...

- Ở ńà kuê, bà kó ńiều zuộw dất xôw?

- Qươ ôw, xôw ạ! Cẳw nói zấu gì hai ôw, cướk ńà kũw kó vài sào vườn, hơn một mẫu zuộw, ńưw qầy cáu bán kả zồi. Bán dể lấy tiền buôn bán, bắt kả mẹ kon tôi za Hà Nội bảo: "Za Hà Nội, di bán cáo kòn hơn ở ńà kuê bám lấy mấy sào vườn, hơn mẫu zuộw...". Nói kuổ dáw tội, mẹ kon tôi kũw cẳw muốn di, ńưw zuộw dất bán hết zồi, nên kũw fải di. Di, nên bây zờ mới xổ.

- Qế bây zờ bà dươ cáu về dâu dượk?

- Cẳw nói zấu gì hai ôw, bây zờ qì dàń ńẽ, tôi lại co kák cáu về ở ńờ ńà cị, ńà em, zồi lại làm quê kuốk mướn, mò kuô bắt ốk, buôn qúw bán mẹt, gặp kái gì làm kái ấy, lần hồi nuôi kák cáu. Ở ńà kuê, mọi qứ qế nào kũw kòn zẻ hơn...

Qứ toan hỏi về ôw cồw, ńưw lại ái wại, xôw muốn hỏi. Bà cào Qứ và ôw Họk, zồi bà suốw ńà lá, lấy kái qúw dựw tất kả za tài, sự wiệp, zẫn hai kon za về. Vẫn kái áo káń ńư mọi bưỡ. Kả ba mẹ kon buồn sìu sịu. Hai kon bé hìń ńư xôw kòn muốn bướk. Bà fải qúk cúw di ńań mấy lần. Za dến kổw, bà gặp u em. U em bám lấy bà:

- Mẹ kon về ńà kuê qật dấy ư?

- Về qật!

Họ ńìn ńau một lúk. Zồi bà mếu, u em mếu. Hai dướ cẻ, bị lây, kũw xók. Bà vội vàw dẩy hai kon di cướk zồi vỗ vai u em từ biệt.

- Qôi! Mẹ kon tôi di dây, u em ạ! Cào u em ở lại.

Bà vườ di, vườ lau nướk mắt. U em kũw kéo zải yếm lau nướk mắt, di céo kua bếp, vào buồw...

Qứ dứw lên, cào ôw Họk

- Sin vô fép ôw... Ôw wồi cơi, tôi suốw kua zưới này một cút.

Y suốw ńà bà Hà. Cíń y kũw xôw hiểu zõ tại sao y dến xắp lượt ńà mấy wười kuen ńư vậy. Y làm ńư y sắp di sa và di từ biệt ńữw wười kuen quộk. Kó lẽ y biết y sắp zời nơi này hẳn. Kó lẽ y tò mò... Cỉ mìń Hà ở ńà. Nó ôm kon. Kăn ńà lá ẩm ướt, tối o mom. Hà we tiếw cào. Y biết zằw nó xók. Qì za nó daw wồi xók một mìń, nướk mắt làm mờ mắt nên xôw cow zõ y way dượk. Y hỏi qăm về bà kụ. Nó lại hu hu xók.

- Qươ kậu, bà kon qì cết zồi. Wười ta se vào ńà qươw. Qươ kậu, qấy ńà kon bảo bà kon mê man, xôw biết gì. Qươ kậu, xôw biết hôm nay kòn sốw hay cết zồi? Cúw kon, kũw cẳw dướ nào dến dượk. Kon qì ôm cáu wồi dây, với lại kon sản hậu ốm mãi, za sự kũw cươ cịu xỏi. Ńà kon qì bận. Qấy nói: kậu Díc kũw ốm nặw lắm, ńà kon kũw zát, xôw zám sin fép kô záo co wỉ dể di suốw ńà qươw qăm bà kon...

- Qăm nom gì! Cết lúk này là fúk...

Tiếw Mô. Qứ và vợ Mô kùw kuay za kưở. Mô bướk vào...

- Qươ kậu, kậu di dâu mãi qế ạ? Kậu Díc hôm nay mệt lắm.

Mô bảo y ńư vậy. Y bảo nó:

- Lúk này, mày cịu xó suốw ńà qươw sem bà kụ dã xỏi cươ. Bỏ liều bà kụ qế, fải tội.

Nó kười buồn:

- Qươ kậu, kon qì ńất dịń cẳw qăm nom gì nưỡ. Bà kòn sốw ńờ cời, cết ńờ ńà qươw. Dem về ńà, biết lấy gì mà côn! Với lại, nói kậu bỏ lỗi, lúk này bà kon cết là bà kon may dấy. Ńư cúw kon mới xổ! Vợ ôm kon, wồi dây. Cồw làm cỉ dủ cồw ăn. Zá kòn bà kon qì xi nào ńà kon xỏe, bà kòn bế kon co, dể nó di làm. Bây zờ ńư qế...

Qứ mók ví, lấy năm hào, co kon nó. Y za về...

Một kái se hơi dã dậu cướk kưở ńà Hải Nam. Dầy tớ cạy di, cạy lại xuân dồ dạk. Qỉń qoảw một kô, áo zài qa qướt, za xỏi một kái kưở, qấp qoáw ở woài hiên một tí zồi lại vào một kái kưở xák. Họ tấp nập sưở soạn di về ấp...

Oań mở kưở.

- À! Cú! Cú di dâu mãi qế? Tôi mow cú mãi

Mắt y kòn wân wấn nướk. Qứ hỏi way

- Qế nào?

- Cú dów kưở lại zùm tôi dã...

Và xi Qứ xóa kưở sow...

- Cú vào cow này, tôi nói cuyện...

Y nói xẽ.

- Cú về ńà kuê zùm tôi ńé!

- Làm gì?

- Tìm wười ńà Díc. Díc mệt lắm zồi, cú ạ! Qế nào kũw cết. Mà cết mau cứ xôw lâu. Kó xi cỉ wày mai, wày kiê, vài ba hôm nưỡ. Tôi biết lắm. Dêm kua tôi ciêm bao qấy...

Y nứk nở, dươ mùi soa lên bịt cặt lấy hai kon mắt. Dôi vai gầy và kái wựk y ńấp ńô, qeo tiếw xók kố nén di. Qứ bảo:

- Biết dâu mà tin vào mộw mị?

- Xôw! Tôi biết lắm!... Díc xôw sốw dượk. Tôi biết dã lâu. Tôi bảo Díc về kuê dã mấy lần. Ńưw Díc xôw we. Díc kứ bám lấy tôi. Nếu Díc cết ở dây qì lôi qôi co tôi lắm. Tôi lấy diệ vị zì mà làm ma co Díc? Kũw tại ôw bà cáń kứ zùi gắw mãi, xôw cịu kưới tôi co Díc. Bây zờ qàń za zaw zở. Tôi dã vậy. Tôi xôw tiếk zì với Díc. Ńưw kòn bà tôi, ba tôi, kák em tôi... với wười woài... Tôi dã bảo mãi Díc về di, zồi tôi sẽ nói zối ńà tôi, tôi sẽ về với Díc sau. Tôi xôw bỏ Díc dâu. Ńưw Díc kứ xók, kứ zằn zỗi, kứ bảo tôi muốn dáń lườ Díc về zồi bỏ Díc! Cú wĩ, Díc daw ốm dau ńư vậy, tôi nỡ lòw nào mà bỏ Díc! Ńưw nói qế nào qì Díc kũw xôw tin. Bây zờ Díc kuá zồi. Tôi xôw cắk Díc kó kua dượk dêm nay. Cú về tìm ôw Cáń lên way hộ tôi, fòw Díc cết kòn zễ sử. Ńưw cú dừw nói co Díc biết. Díc kó hỏi, tôi sẽ nói zối zằw cú di Hà Dôw cơi...

Qứ mặk co Oań nói. Y cỉ kúi dầu we, cẳw nói zì. Y qấm qiế buồn. Wười ta yêu ńau dến kó qể cết vì ńau, ńưw vẫn xôw zám tận wiễ kùw ńau cỉ vì cươ kưới hỏi! Ńưw các gì Oań! Qứ ńiều xi kũw kó ńữw kái sợ vô lý, ńữw kái e wại lố lăw, nó xiến y xôw zám kư sử qeo lòw mìń...

Qứ zón zén lên gák, lại gần cỗ Díc nằm, Díc qở nặw ńọk lắm zồi. Qứ ńẹ ńàw wồi suốw kạń y...

- Ań Díc ơi! Mệt lắm ư?

Díc mở mắt za. Dôi mắt uể oải, nặw u buồn, ńìn một lúk, ńận za kẻ gọi mìń, lại dờ za. Nướk mắt zưw zứk, Díc mếu.

- Tôi cết...

Tiếw Díc fều fào, zưw zứk... Qứ lặw lẽ ńìn một lúk zồi zịu zàw bảo:

- Tôi dươ ań về kuê ńé?

Dột ńiên mắt Díc low lên. Y qở mạń hơn, zằn zỗi.

- Về ńà kuê làm zì hở Qứ? Về cỉ kàw qêm kựk. Qà kứ nằm ở dây. Nếu kuá, tôi sẽ kố lê za kái bãi kỏ cên kiê... Tôi sẽ lăn za mà cết ńư một dướ ăn mày... Cẳw fải fiền dến ai...

Y wừw một cút dể qở hồw hộk ńư bò, zồi zít lên, hai hàm zăw xô wiến cặt.

- Dời!... Ôi cao dời!...

Oań sụt sịt, úp mặt vào mùi soa...

*

Qứ dứw tượ mạn tàu... Wười ta xôw qể ướk ao một buổi sáw dẹp hơn. Cời sań lơ, tươi màu ńư vườ mới kuét sơn. Một vài túm mây cắw, lửw lơ. Xôw zan ńư zộw kuang za. Áń nắw can hòa và zựk zỡ. Ńưw Qứ buồn...

Y ńìn dằw sau, Hà Nội lùi zần ńư muốn bỏ y. Dời y kũw lùi zần. Biết bao ńiêu là ướk vọw kao sa xi kòn wồi cên gế ńà cườw! Kái dầu tók mới nuôi kó bao zờ qèm mow sau này làm một ôw fán tầm qườw, mắt kận qị và lưw gù, qáw qáw lĩń lươw về nuôi vợ, nuôi kon? Y sẽ dỗ qàń cuw, y sẽ dỗ tú tài, y sẽ vào dại họk dườw, y saw Tây... Y sẽ qàń một vĩ ńân dem ńữw sự qay dổi lớn lao dến co sứ sở mìń. Za xỏi cườw, y qấy mìń gần ńư là một fế ńân. Vào Sài Gòn, y dã làm một kẻ lôw bôw. Tuy vậy, mấy năm ở Sài Gòn kũw là một kuãw qời zan dẹp kuổ y. Ít za, y kũw hăm hở, y dã náo nứk, y dã mow cờ. Y dã gét và yêu. Y dã say mê. Y dã wồi ở qư viện xôw biết mỏi lưw và dón một zịp di Fáp xôw biết nản... Về Hà Nội, y sốw zụt zè hơn, sẻn so hơn, sốw kòm zom. Y cỉ kòn zám wĩ dến cuyện dể zàń, cuyện muô vườn, cuyện làm ńà, cuyện nuôi sốw y với vợ kon y. Ńưw kũw cươ dến nỗi hỏw kả mười fần. Ít za, y kũw kòn làm dượk một việk zì, kòn kiếm nổi bát kơm kuổ mìń ăn. Ńưw nay mai, mới qật buồn. Y sẽ cẳw kó việk zì làm, y sẽ ăn bám vợ! Dời y sẽ mốk lên, sẽ zỉ di, sẽ mòn, sẽ mụk za ở một só ńà kuê. Wười ta sẽ xiń y, vợ y sẽ xiń y, cíń y sẽ xiń y. Zồi y sẽ cết mà cươ làm zì kả, cết mà cươ sốw!...

Wĩ qế y qấy wẹn wào, qấy uất ứk vô kùw! Xôw! Y sẽ xôw cịu về kuê. Y sẽ di bất kứ dâu, mặk zủi may, sốw bất kứ qế nào và cết qế nào kũw dượk. Cết là qườw. Cết way cow lúk sốw mới qật là ńụk ńã. Y sẽ di và bất kần tất kả!... Ńưw mà Hà Nội vẫn lùi zần, lùi zần... và dời y kũw lùi zần. Y daw lùi về một só ńà kuê. Kon tàu cở y về. Y kưỡw lại làm sao, bởi vì y daw ở cên kon tàu dó. Ciều hôm nay, về dến ńà, y sẽ bảo Liên zằw cườw dã vỡ zồi, y hết kế siń ńai, y sẽ za di, sẽ di liều... Liên sẽ vuốt tók y, soa dầu y, vỗ về y vào bảo zằw y sẽ cẳw di dâu. Và y sẽ cẳw di dâu... Ấy! Kái dời y là vậy! Y biết qế! Y ńu ńượk kuá, hèn yếu kuá! Y xôw bao zờ kưỡw lại, xôw bao zờ ńảy suốw sôw, suốw bể, xôw bao zờ ciễ súw lụk vào mặt wười bẻ lái và za lệń co hắn hãm máy, kuay mũi lại. Y cỉ dể mặk kon tàu maw di.

Hà Nội vẫn lùi zần, lùi zần... và bây zờ qì sa zồi, xuất hẳn zồi. Hai bên bờ sôw, lần lượt kua ńữw dồw zuộw và ńữw xóm ce, ńữw làw mạk so zo, ńữw wười ńà kuê bao ńiêu dời nay dươw dáń vật ńau với dất. Cên ńữw bãi sôw kiê, cow ńữw làw mạk, ńữw xóm sań sań kiê, kó biết bao ńiêu wười sốw ńư y, xôw bao zờ zám kưỡw lại dời mìń. Dời họ là một dời tù dày. Ńưw kũw ńư một kon câu, họ vẫn kắm kúi kéo kày, ăn kỏ, cịu zoi. Ở bên kiê ńữw káń dồw bùn lầy, là zừw sań, kuộk sốw tự zo, kỏ wập sừw. Kon câu kó lẽ kũw biết vậy, ńưw cẳw bao zờ nó zám di, cẳw bao zờ nó zám zứt dứt sợi zây qừw. Kái zì zữ kon câu lại ở dồw bằw và wăn wười ta dến một kuộk dời zộw zãi hơn, dẹp dẽ hơn? Ấy là qói kuen, lòw sợ hãi sự dổi qay, sợ hãi ńữw kái zì cươ tới. Ấy qế mà cên dời này lại cẳw kó kái zì tới hai lần. Sốw tứk là qay dổi...

Bên kạń Qứ, một ań càw ńà kuê cẻ tuổi, mượn dượk tờ báo kuổ một kẻ dồw hàń, mở za, ề à dọk co mấy wười ńà kuê xák we cuw. Qứ ńớ dến kuộk ciến cań gê gớm hiện qời. Bao ńiêu wười cết! Bao ńiêu qàń fố tan nát! Kái qảm sôw máu, núi qây qật là zùw zợn. Ńân loại lên kơn sốt zét, daw kuằn kuại, ńăn ńớ, rên la, tự mìń lại kắn mìń, tự mìń lại sé mìń, dể dổi qay. Kái zì sẽ cồi za? Lòw Qứ dột ńiên lại hé za một tiê sáw mow mań. Qứ lại qấy hy vọw một kác vu vơ. Sau kuộk ciến cań này, kó lẽ kuộk sốw sẽ zễ zàw hơn... dẹp dẽ hơn... Ńưw y lại dỏ mặt way. Wười ta cỉ dượk hưởw ńữw kái zì mìń dáw hưởw qôi. Y dã làm zì cươ?

 

                                                                    Viết sow tại Dại Hoàw 1-10-1944