|
|
|||
|
VÀI CHỨC NĂNG ĐẶC BIỆT
CỦA PHẦN MỀM GƠ WINVNKEY Trần Tư B́nh & TS. Ngô Đ́nh Học |
|||
|
MỤC LỤC A. Lời nói đầu B. Sửa các chữ biến dạng
hoặc ô vuông trong email C. Hoán đổi dạng
chữ hoa/thường 1.
Bảng kư tự của Microsoft Windows 2.
Bàn gơ chữ Unicode của WinVNKey F. Hoán chuyển mă phông
tiếng Việt 1.
Tại sao cần chuyển mă tiếng
Việt b.
Chuyển mă từ clipboard bằng
hộp thoại Hoán Chuyển c.
Chuyển mă từ clipboard bằng bảng
tŕnh đơn (menu) d.
Chuyển mă từ clipboard bằng phím
nóng 3.
Hoán chuyển phông cho văn bản
định dạng RTF G. Kết luận Phụ Lục: Vài
điều căn bản về Quản Lư Phông Tiếng
Việt Cho Windowns Chú ư:
Bài này chỉ là phiên bản sơ lược, thích hợp
cho đa số người dùng mới tiếp xúc với
WinVNKey. Nếu muốn t́m hiểu sâu hơn hoặc
muốn khám phá các chức năng cao cấp hơn th́ hăy
đọc bài “ T́m hiểu một
số chức năng đặc biệt của phần
mềm gơ WinVNKey ”. A. LỜI NÓI ĐẦU WinVNKey là phần mềm
miễn phí để gơ chữ Việt và chữ các
nước khác. Ngoài các chức năng giúp gơ chữ
Việt được chính xác hơn và nhanh hơn,
WinVNKey c̣n có rất nhiều chức năng mà các phần
mềm khác chưa hỗ trợ hoặc có hỗ trợ
nhưng chưa hoàn hảo. Bài này xin được
giới thiệu vài chức năng hữu dụng
đặc biệt của WinVNKey như sau: -
Sửa
các chữ biến dạng hoặc ô vuông trong email. -
Hoán
đổi chữ hoa/thường, chữ hoa đầu câu, đầu
từ cho văn bản chữ Việt. -
Tra dấu Hỏi Ngă. -
Hỗ
trợ bảng kư tự (Character Map) của Microsoft Windows
và bàn gơ chữ Unicode. -
Hoán chuyển bảng mă (bộ chữ) tiếng Việt cho
văn bản trơn (plain text) và văn bản định dạng RTF (rich text format). Phần
mềm WinVNKey có thể được tải xuống
từ http://winvnkey.sf.net. WinVNKey có
thể được cài đặt ở giao diện
tiếng Anh hay tiếng Việt. Bài này dùng giao diện
tiếng Việt. Một số các chức năng
của WinVNKey nằm ở các hyperlink màu xanh (H́nh
1). Chẳng hạn muốn thay đổi dấu
của các kiểu gơ, ta nhấn lên cụm chữ
"Kiểu gơ" ở trang Chính. Ngoài ra WinVNKey c̣n
cung cấp các chức năng khác thông qua menu ở nút
"Chạy" (H́nh 2). H́nh 1: Giao diện chính
của WinVNKey.
B. SỬA
CÁC CHỮ BIẾN DẠNG HOẶC Ô VUÔNG TRONG EMAIL WinVNKey có thể chỉnh
lại chữ
trong email
đă bị biến dạng nhiều lần do không
chọn UTF-8 đúng cách hoặc
phục hồi lại các chữ bị hiển thị
thành ô vuông. Dưới đây là
ví dụ thật đă xảy ra. Ta có thể dùng
để thực tập: Tôi hỏi Vinh,
bạn tôi, giúp t́m phần mềm hoán chuyển chữ Việt không
dấu qua chữ có dấu. Khi mở email trả lời của
Vinh, viết bằng chữ không dấu, phần email tôi
đă gởi cho Vinh viết bằng chữ có dấu
đă bị biến dạng. Nguyên văn email của Vinh
như sau: Hello anh Binh Anh vao vovisoft trong do co muc chuyen tu nhung chu khong dau qua co
dau nhung khong dung phan mem. Vay nhe anh binh. Vinh >
tu binh tran < > Hi Vinh, > HĂ´m trÆ°á»›c, nghe Vinh nĂ³i vĂ o site của vovisoft.com
cĂ³ thể > thấy software hoĂ¡n chuyển chữ Việt khĂ´ng dấu qua
chữ Việt cĂ³ dấu. > TĂ´i cĂ³ vĂ o tìm nhÆ°ng khĂ´ng thấy. > Váºy Vinh xem lại vĂ cho tĂ´i cĂ¡i link dẫn tá»›i
software nĂ y nha. > Cảm Æ¡n Vinh. > Trần TÆ° Bình Để đọc
đoạn email biến dạng trên, ta làm vài bước
như sau: -
Khởi
động WinVNKey. ( Tải xuống từ http://winvnkey.sf.net ) -
Chọn
bôi đen [select] đoạn email biến dạng. -
Nhấn
thả phím Ctrl 2 lần,
xong đè chuột phải -
WinVNKey
sẽ hiện thị bảng tŕnh đơn (menu) như
H́nh 3. -
Chọn
“E6. Sửa các chữ biến dạng trong email”. -
Tức
th́ sau vài giây, toàn bộ đoạn email bôi đen trên
sẽ được phục hồi lại dạng
tiếng Việt nguyên thủy và hiển thị trong
một cửa sổ tŕnh duyệt mới. -
Nếu
có một số chữ không hoán chuyển được,
ta có thể lặp lại quá tŕnh hoán chuyển vừa
rồi nhưng chọn menu E5.
H́nh 3: Bảng tŕnh đơn của WinVNKey sau khi nhấn Ctrl 2 lần và đè chuột phải. Chú ư rằng menu E5 (hoặc E6)
cũng có thể dùng để sửa lại email có
những kư tự h́nh vuông như trong H́nh 4. Sau khi hoán
đổi, ta sẽ được H́nh 5.
H́nh 4: Yahoo Email bị lỗi ô vuông khi hiển thị một số mẫu tự Việt.
H́nh 5: Email sau khi sửa xong được hiển thị ở một cửa sổ tŕnh duyệt mới. C. HOÁN ĐỔI DẠNG CHỮ
HOA/THƯỜNG WinVNKey có thể hoán đổi
dạng chữ hoa/thường, chữ hoa đầu câu,
chữ hoa đầu từ, cho văn bản
được viết bằng bất cứ bảng mă
nào trong số gần 100 bảng mă (bộ chữ) mà
WinVNKey hỗ trợ: Unicode, VISCII, ABC, VNI, VPS,
v.v. Muốn vậy, trước khi hoán đổi, ta
phải chọn lựa đúng bảng mă ở trang Chính. Microsoft Word cũng có chức
năng hoán đổi Unicode dạng chữ
hoa/thường [Format > Change Case] nhưng chỉ áp
dụng cho các chữ viết theo lối dấu rời
(composed characters). Khi gặp chữ Việt Unicode
dựng sẵn (precomposed characters), Microsoft giữ nguyên
không hoán đổi ngoại trừ khi chữ đó trùng
với những chữ dùng ở Tây Âu (như đ, à, á,
ă, è, é, ù, ú, …). Chẳng hạn, khi
chọn đổi sang chữ hoa, Microsoft Word sẽ
đổi cụm chữ "Hoán đổi" thành ra
"HOÁN ĐổI". Nếu gặp văn bản viết
bằng các bảng mă Việt cũ (như ABC, VPS, …) Microsoft Word sẽ hoán đổi sai v́
nó không hiểu những bảng mă này. Trong khi đó, WinVNKey cũng có
đầy đủ chức năng hoán đổi Unicode
dạng chữ hoa/thường y hệt như Microsoft
Word (nghĩa là hỗ trợ tất cả các ngôn ngữ trên
thế giới). Ngoài ra WinVNKey c̣n vượt trội
hơn Microsoft Word ở những điểm sau đây: -
Hỗ
trợ cho tất cả chữ Việt Unicode dạng
dựng sẵn. -
Hỗ
trợ cho tất cả văn bản viết bằng
bảng mă Việt cũ như ABC, VPS, v.v. -
Khả
năng hoán đổi hoa/thường của WinVNKey có thể
hoạt động với bất kỳ editor nào (như
Word, Wordpad, Notepad, Email, browser, v.v.) chứ không phải
bị giới hạn trong Microsoft Word mà thôi. Sau đây là cách hoán đổi
bằng WinVNKey: -
Khởi
động WinVNKey. ( Tải xuống từ http://winvnkey.sf.net ) -
Chọn bảng mă
(bộ chữ) ở trang Chính cho phù hợp với
bảng mă của văn bản (thông thường là
bảng mă Unicode). -
Chọn
bôi đen [select] đoạn văn đó. -
Nhấn
thả phím Ctrl 2 lần, xong đè chuột phải. -
WinVNKey
sẽ hiển thị bảng tŕnh đơn (menu) như
H́nh 6. -
Nhấn
một tùy chọn thích hợp (từ A1 đến A5)
để hoán chuyển sang chữ hoa/thường,
chữ hoa đầu câu, chữ hoa đầu từ, v.v
…
H́nh 6: Bảng tŕnh đơn của WinVNKey sau khi nhấn Ctrl 2 lần và đè chuột phải. Lưu ư: Nếu
văn bản là các trang Web th́ ta phải Sao > Dán [Copy >
Paste] vào Microsoft Word hoặc WordPad, v.v… rồi hoán
đổi từ nơi này. Lư do là các trang Web không cho
phép ta thay đổi chữ (read-only text), ngoại trừ
khi các chữ đó nằm trong các hộp chữ cho phép
người dùng gơ vào. Khi gơ
chữ Việt mà phân vân không biết dùng dấu hỏi
hoặc dấu ngă, ta có thể dùng chức năng tra
dấu hỏi ngă của WinVNKey. Để
tra dấu, ta làm vài bước như sau: -
Khởi động WinVNKey. (
Tải xuống từ http://winvnkey.sf.net
) -
Từ trang Chính, nhấn nút [Chạy > Tra
hỏi ngă]. -
WinVNKey sẽ hiển thị
bảng “Tra Dấu Hỏi Ngă” như H́nh 7. -
Chỉ cần gơ một
từ Việt với dấu hỏi hoặc ngă tùy ư vào ô
chữ rồi nhấn nút "Tra chữ". WinVNKey
sẽ hiển thị một danh sách các từ đơn
hoặc phức dùng dấu hỏi hoặc ngă để
cho ta chọn lựa. H́nh 7: Bảng Tra Dấu Hỏi Ngă. Lưu ư: Ta
nên thay đổi phông (font) tương ứng với
bảng mă (bộ chữ – charset) mà ta đă chọn ở
Trang Chính, bằng cách nhấn nút “Đổi phông”. V́
cả hai hộp nhập và xuất đều dùng bộ
chữ ta đă chọn trong "Trang Chính" của
WinVNKey. Do đó, ta phải chọn phông thích hợp
với bảng mă. Chẳng hạn: -
"Arial"
cho bộ chữ Unicode -
"Sans
Serif VISCII 1.1" cho bộ chữ VISCII -
"Sans
Serif ABC" cho bộ chữ TCVN-3 (tức ABC) -
Phông
với tiếp đầu ngữ "VPS" cho bộ
chữ VPS -
Phông
với tiếp đầu ngữ "VNI" cho bộ
chữ VNI … Để thuận tiện cho
người dùng, WinVNKey cung cấp Bảng kư tự
gồm có hàng vạn kư tự và kư hiệu rất phong phú
để ta có thể lấy ra và chèn vào bài viết. Nó
tương tự như bảng Symbol của Microsoft Word
[Insert > Symbol] nhưng đầy đủ hơn
nhiều. Có tất cả hai loại bảng kư
tự: -
Bảng
kư tự của Microsoft Windows. -
Bảng
kư tự của WinVNKey (gọi là Bàn gơ chữ Unicode). Công dụng của hai bảng
kư tự tương tự nhau nhưng Bàn gơ chữ Unicode
hỗ trợ nhiều chức năng hơn, đặc
biệt là các chức năng truy cập các chữ Hán Nôm. 1.
BẢNG KƯ TỰ
CỦA MICROSOFT WINDOWS Đây là bảng Character Map
của Windows mà ta có thể khởi động bằng
một trong hai cách sau: -
Từ
trang Chính của WinVNKey: Chạy > Chạy Charmap (xem H́nh 2). -
Hoặc
từ menu: Start > All Programs > Accessories > System Tools
> Character Map. WinVNKey sẽ hiển thị bảng
Typing Tips (Hướng dẫn gơ) và bảng Character Map
như H́nh 8. Dựa theo khung Character Map, ta dễ dàng t́m và
lấy ra các kư tự tùy thích. H́nh 8: Bảng kư
tự của Microsoft hiển thị chữ tùy theo phông. 2. BÀN GƠ CHỮ UNICODE CỦA
WINVNKEY Từ trang Chính của
WinVNKey, nhấn nút Chạy > Bàn gơ Unicode, ta sẽ
được hộp thoại như H́nh 9. Muốn
chọn chữ nào, ta nhấn chuột lên chữ ấy và
nó sẽ tự động xuất hiện trong ô
"Chữ cần chép lại". Ta có thể
nhấn lên nút "Chép lại" (copy) rồi dán (paste)
chữ ấy vào các văn bản khác. H́nh 9: Bảng kư
tự của WinVNKey hiển thị từng vùng mă. Sự khác biệt lớn
nhất giữa hai bảng kư tự Microsoft và WinVNKey là
số lượng chữ: -
Bảng kư tự của
Microsoft chỉ hiển thị khoảng 60 ngàn chữ
nằm trong mặt phẳng Unicode cơ bản (tức
Mặt phẳng số 0). -
Bàn Gơ Chữ Unicode của
WinVNKey có thể hiển thị khoảng 300 ngàn chữ
trong chuẩn Unicode (gồm Mặt phẳng số 0, 1, 2,
3, 14, 15). Bàn Gơ chữ Unicode của
WinVNKey cho phép hiển thị từng hệ chữ
(script/language) như liệt kê trong danh sách dropdown của
combobox. Mỗi hệ chữ chiếm một vùng mă
gồm có một hoặc nhiều trang, mỗi trang
gồm 128 chữ. Hàng nút bên phải của H́nh
10 cho phép ta truy cập các trang Unicode nhanh chóng. Mỗi
lần nhấn nút dấu cộng hoặc dấu trừ,
ta sẽ lật tới hoặc lật lui một hệ
chữ. Mỗi lần nhấn mũi tên ốm, ta
sẽ lật tới hoặc lật lui một
trang. Mỗi lần nhấn mũi tên trung b́nh, ta
sẽ lật tới hoặc lật lui 8 trang. Mỗi
lần nhấn mũi tên mập, ta sẽ lật tới
hoặc lật lui 64 trang. Nếu biết mă
số của chữ cần t́m, ta có thể dùng menu
như H́nh 9 bằng cách nhấn nút [Hệ chữ > Truy
cập chữ]. WinVNKey sẽ hiển thị khung Nhập
mă số (H́nh 10), ta nhập mă số vào th́ chữ cần
t́m sẽ hiện ra trong Bàn Gơ Chữ Unicode.
H́nh 10: Khung Nhập mă
số nếu biết mă số của chữ cần t́m. F. HOÁN CHUYỂN MĂ PHÔNG TIẾNG
VIỆT 1. TẠI SAO CẦN CHUYỂN
MĂ TIẾNG VIỆT Hiện nay, đa số chúng ta
và hầu như mọi trang mạng Việt ngữ
đều dùng phông Unicode để gơ chữ Việt. Lư do v́ Unicode là mă
chuẩn quốc tế, nó hỗ trợ chữ Việt
và được cài đặt ngay trong Windows. Từ
hệ điều hành Windows 98 SE trở đi đều
có hỗ trợ hệ thống phông Unicode. Khi soạn thảo bằng
phông mă Unicode, người ta có thể đọc
được chữ Việt tại bất kỳ
nơi nào trên thế giới, miễn là máy tính đó có hỗ
trợ Unicode. Các phông chuẩn của Unicode là: Times New
Roman, Arial, Tahoma, Verdana, … Tuy nhiên các phông mă Unicode không
hỗ trợ chữ Việt một cách đa dạng
như chữ của các nước Âu Mỹ. Để
việc in ấn chữ Việt được mỹ thuật
hơn, các tờ báo, nhà xuất bản, … vẫn ưa
dùng các loại phông của các bảng mă khác. Chẳng
hạn như: - Các phông mă TCVN (ABC) có dạng
.Vn (dấu chấm ở trước, sau đó
đến chữ Vn). Vd: .VnTimes, .VnArial, ... - Các phông mă VISCII có chữ VI
ở trước. Vd: VI Phong Lan, VI Thuy Tien, … - Các phông mă VNI có chữ VNI
ở trước. Vd: VNI Times, VNI Helve, … - Các phông mă VPS có chữ VPS
ở trước. Vd: VPS Times, VNI Long An, … Các văn bản chữ
Việt soạn thảo bằng các bảng mă cũ
như TCVN (ABC), VISCII, VNI, VPS, v.v. sẽ không thể
hiển thị đúng được nếu ta không cài
đặt các phông tương ứng của các mă trên vào
máy tính. Bảng mă VNI được sử dụng
rộng răi ở miền Chính v́ có nhiều bảng mă
Việt Nam khác nhau, mỗi nơi lại sử dụng
các bảng mă khác nhau, dẫn đến t́nh trạng không
đọc được các văn bản từ trong Nam
gởi ra Bắc, hoặc từ trong nước gởi
ra hải ngoại v́ không có phông đúng. Từ đó có nhu
cầu cần hoán chuyển văn bản sang bảng mă
mà máy ḿnh đang có th́ mới đọc được.
Đó cũng là một trong những mục tiêu của
WinVNKey. WinVNKey có thể hoán chuyển
bảng mă cho văn bản trơn (plain text) và văn
bản định dạng RTF (rich text format). Văn bản trơn là văn bản chỉ
gồm có những chữ mà ta gơ vào, chẳng hạn
như văn bản do Notepad lưu trữ hoặc do Word,
Wordpad lưu trữ ở dạng text. Nếu mở
văn bản này ra bằng Notepad, ta chỉ thấy có
nội dung (tức là chữ mà ta gơ vào văn bản) mà
không thấy có dữ liệu về phông và định
dạng. Văn bản định
dạng RTF là
văn bản vừa chứa nội dung lẫn dữ
liệu về phông và định dạng (màu sắc,
đậm lợt, cỡ chữ, loại chữ nghiêng,
đậm, v.v.). Nếu mở văn bản này ra
bằng Notepad, ta sẽ thấy có rất nhiều cụm
chữ lạ không phải là những chữ mà ta đă gơ
vào, thỉnh thoảng xen kẻ một số chữ
nội dung. Những cụm chữ lạ này chính là
những dữ liệu nói về phông và định
dạng của các chữ trong văn bản. Chuyển mă văn bản
trơn là thay đổi bảng mă của các chữ
nội dung trong văn bản mà thôi. C̣n chuyển mă văn
bản định dạng RTF là một việc
phức tạp hơn: thay đổi bảng mă của
nội dung, thay đổi tên phông nhưng bảo toàn
kiểu phông: màu sắc, đậm lợt, cỡ
chữ, loại chữ nghiêng, đậm, v.v. Khi ta mở một tệp
(file), chọn một đoạn văn nào đó rồi
bôi đen và nhấn CTRL-C là ta đă copy đoạn văn
đó vào trong bộ nhớ; vùng này gọi là clipboard hay
bảng ghi tạm. Như vậy, văn bản có
thể được chứa trong tệp, trên đĩa
cứng hoặc chứa trong bộ nhớ
clipboard. WinVNKey có khả năng đổi bảng mă
của văn bản trơn khi nó nằm trong tệp
hoặc trong clipboard. a. Chuyển mă từ tệp Để chuyển mă nguyên
cả tệp văn bản trơn, ta phải lưu
trữ văn bản ở dạng *.txt. Các word processors đều hỗ trợ
lưu trữ ở nhiều dạng, trong đó dạng
*.txt là dạng văn bản trơn: [Word Document (*.doc) >
File > Save As > Plain Text (*.txt)]. Một số editor
chỉ cho phép lưu trữ ở một dạng duy
nhất là dạng văn bản trơn như Notepad.
◊ Đă biết mă của văn
bản nguồn Ví dụ:
Ta có một tệp văn bản trơn, là câu ca dao
về ơn nghĩa cha mẹ, mà ta đă biết là gơ
bằng bảng mă (bộ chữ) VIQR.
H́nh 11: Văn bản viết
dưới dạng VIQR (c̣n gọi là VietNet). Tệp này ta đặt tên là ChaMe.txt và chứa trong
thư mục (directory) C:\CaDao. Nay ta muốn chuyển mă tệp này qua
mă Unicode và lưu giữ (save) nó dưới tên tệp
tương tự trong một ngăn tiểu thư
mục (subdirectory) khác. Ta làm các bước sau đây:
H́nh 12: Hoán chuyển văn bản trơn. 1. Khởi động WinVNKey. ( Tải
xuống từ http://winvnkey.sf.net
) 2. Từ Trang Chính, nhấn nút [Chạy >
Hoán chuyển]. 3. WinVNKey sẽ hiển thị
bảng Hoán Chuyển như H́nh 12, ta điền thông
số thích hợp vào ô “Tệp nguồn” và ô “Tệp
đích” ở trang “Văn Bản Trơn”. 4. Trong hàng “Văn bản
nguồn”, chọn [Tệp] và [3.VIQR (Vietnet)] v́ tệp
nguồn ở mă VIQR. 5. Trong hàng “Văn bản
đích”, chọn [Tệp] và [4.Unicode] v́ ta muốn
chuyển tệp qua mă Unicode. 6. Trong nhóm “Tệp nguồn”,
nhấn nút có h́nh mở tệp 7. Trong nhóm “Tệp đích”,
chọn tùy chọn [Cùng tên tệp, khác tên tiểu thư
mục] theo cách như H́nh 13: H́nh 13: Chọn cách tạo ra tệp đích. (WinVNKey sẽ tự động
điền vào ô “Thư mục” và ô “Tên tệp” ở nhóm
“Tệp đích”. Nếu ta không thích các tên tệp và tên
thư mục mà WinVNKey điền vào th́ ta có thể
sửa chúng lại theo ư riêng của ta). 8. Nhấn nút “Hoán chuyển”
để chuyển mă. 9. Xem thông tin kết quả trong
hộp “Kết quả”. 10.
Khi
chữ hiện ra là “xong”, ta có thể xem lại kết
quả chuyển mă ở tệp ChaMe.txt bằng cách nhấp mũi tên ở
chữ màu xanh “Tên tệp”. Tệp ChaMe.txt sẽ hiện ra như H́nh 14:
H́nh 14: Kết quả hoán chuyển văn bản dạng VIQR sang Unicode. ◊ Không biết mă của văn
bản nguồn WinVNKey có thể tự đoán
được mă của văn bản nguồn. Cũng
cùng ví dụ tệp ChaMe.txt
ở trên, nếu ta không biết chắc chắn mă
của văn bản nguồn là mă ǵ, ở bước
thứ 4, ta có thể chọn ["0. Tự động
đoán bộ chữ ”] ở hàng “Văn bản nguồn”
như H́nh 15: H́nh 15: Nhờ WinVNKey đoán bảng mă nguồn. Sau đó, ta nhấn nút “Hoán chuyển”,
hộp “Kết quả” sẽ cho thấy kết quả
đoán bảng mă và kết quả chuyển mă. Nếu kết quả chuyển mă
bị sai, ta có thể nhấn lên cụm chữ xanh
"Kết quả" để xem chi tiết của
việc đoán mă. Ta sẽ thấy danh sách các bảng
mă được liệt kê dựa theo số
lượng chữ sai chính tả từ ít lỗi
nhất đến nhiều lỗi nhất. Bảng mă
được chọn chính là bảng mă đầu tiên có
ít chữ sai chính tả nhất. Trong trường hợp
có nhiều bảng mă đồng hạng (có cùng số
chữ sai chính tả), trên lư thuyết ta có thể
chọn bất cứ bảng mă nào làm bảng mă nguồn
cũng được. Nếu việc chọn bảng mă
đầu tiên này cho ra kết quả hoán chuyển sai, ta
hăy hoán chuyển lại. Lần này, ta chọn bảng
mă nguồn là bảng mă thứ nh́ (có ít lỗi thứ nh́)
chứ không nên chọn "0. Tự động đoán
bộ chữ”. Cứ tiếp tục quá tŕnh này
chừng một vài lần, ta sẽ có kết quả
chuyển mă đúng. b. Chuyển mă từ
clipboard bằng hộp thoại Hoán Chuyển Nếu ta chỉ có nhu cầu
chuyển mă một đoạn văn bản mà thôi, cách
tốt nhất là copy đoạn văn bản đó vào
clipboard rồi dùng chức năng chuyển mă từ
Clipboard. Chức năng này chỉ thuần túy hoán
chuyển mă của các chữ mà gạt bỏ tất
cả các thông tin về định dạng, nghĩa là
chỉ hoán chuyển nội dung mà thôi. Do đó, ta có
thể chuyển mă trên từng đoạn văn bản
của tệp ở bất cứ dạng nào: *.doc, *.txt,
Notepad, v.v… Ví dụ: Tôi mới mua máy vi
tính. Trong máy có Microsoft Word và chỉ có các phông của mă
Unicode (như Arial, Tahoma, Times New Roman …); chứ chưa
tải xuống phông của các mă tiếng Việt nào khác,
ngoài Unicode. Nay bạn tôi gởi cho tôi một bài ca dao
tệp Hoa sen.doc gơ trên
Microsoft Word và gởi qua email ở bản đính kèm
(Attachment). Khi mở tệp ở Attachment ra, tôi thấy
như H́nh 17: H́nh 16: Văn bản không đọc được v́ dùng phông không đúng với bảng mă. Tôi không biết bài ca dao trên
được bạn tôi gơ bằng bảng mă
ǵ, nên để đọc được cũng
như để lưu giữ bài ca dao ở mă Unicode, tôi
làm các bước như sau: H́nh 17: Hoán chuyển văn bản nằm trong clipboard. 1. Trong Microsoft Word, chọn bôi
đen văn bản rồi copy [Select All > Copy] th́ toàn
bộ văn bản sẽ được đưa vào
bộ nhớ bảng ghi tạm (clipboard). 2. Khởi động WinVNKey. 3. Từ Trang Chính, nhấn nút
[Chạy > Hoán chuyển]. 4. WinVNKey sẽ hiển thị
bảng Hoán Chuyển, ta chọn thông tin thích hợp cho
hàng “Văn bản nguồn” và hàng “Văn bản đích”
ở trang “Văn Bản Trơn” như H́nh 17 ở trên. 5. Nhấn nút “Hoán chuyển”. 6. Xem kết quả chuyển mă
trong hộp “Kết quả”. 7. Trở lại Microsoft Word,
chọn [Edit > Paste] để dán toàn bộ văn
bản vừa được chuyển mă ở bảng
ghi tạm trở lại MS Word. Kết quả như H́nh
18: H́nh 18: Văn bản sau khi copy trở lại từ clipboard. Lưu ư: Trong bước 1, ta có thể
chọn bôi đen chỉ một phần của tệp.
Ta cũng có thể dùng [Cut] thay v́ [Copy]. c. Chuyển mă từ
clipboard bằng bảng tŕnh đơn (menu) Phương pháp chuyển mă
từ clipboard vừa tŕnh bày ở trên tương
đối mất thời giờ v́ phải thông qua
hộp thoại Hoán Chuyển Văn Bản
Trơn. WinVNKey hỗ trợ một phương pháp
hoán chuyển rất nhanh như sau:
H́nh 19: Bảng tŕnh đơn của WinVNKey sau khi nhấn Ctrl 2 lần và đè chuột phải. 1.
Khởi
động WinVNKey. 2.
Chọn
bôi đen [select] một đoạn văn bản. 3.
Nhấn
thả phím Ctrl hai lần. 4.
Đè
chuột phải để hiện ra menu hoán chuyển
như H́nh 19. 5.
Rồi
nhấn chuột lên menu hoán chuyển B (H́nh 19). 6.
Kết
quả hoán chuyển sẽ lập tức thay thế
đoạn chữ bôi đen mà ta không cần phải dán
(paste) ǵ cả. Đôi khi ta chỉ muốn đổi
để xem thử kết quả mà thôi chứ không
muốn kết quả hoán chuyển thay thế
đoạn chữ bôi đen. WinVNKey đă tiên liệu
trường hợp này và cung cấp menu E1. Cụ
thể trong 5 bước kể trên, bước (4) và (5)
được thay thế như sau: (4) Rồi
nhấn chuột lên menu hoán chuyển E1 (xem H́nh 19) (5) Kết
quả hoán chuyển sẽ được chứa trong
một tệp nháp và hiển thị bằng Notepad. d. Chuyển mă từ
clipboard bằng phím nóng Nếu để ư nh́n menu hoán
chuyển ở H́nh 20, ta sẽ thấy như sau: - Menu B có shortcut <CTRL-C> <CTRL>
<B>, nghĩa là nhấn CTRL-C để copy, rồi
nhấn thả phím Ctrl một lần, xong nhấn phím B
(đừng nhấn phím Shift). - Menu E1 có shortcut <CTRL-C> <CTRL>
<D>, nghĩa là nhấn CTRL-C để copy, nhấn
thả phím Ctrl một lần, xong nhấn phím D
(đừng nhấn phím Shift). Tóm lại, thay v́ dùng chuột, ta có
thể dùng phím nóng như sau: i. Để hoán
chuyển và thay thế trực tiếp trong văn
bản: ·
Chọn
bôi đen một đoạn văn bản ·
Nhấn
chuỗi phím <CTRL-C> <CTRL> <B> ii. Để hoán
chuyển và hiển thị trong tệp nháp: ·
Chọn
bôi đen một đoạn văn bản ·
Nhấn
chuỗi phím <CTRL-C> <CTRL> <D> 3. HOÁN
CHUYỂN PHÔNG CHO VĂN BẢN ĐỊNH DẠNG RTF
(Rich Text Format) WinVNKey có
khả năng hoán chuyển văn bản RTF từ
nhiều phông nguồn sang nhiều phông đích khác nhau. Khi
WinVNKey hoán chuyển phông, nó cũng tự động
đổi luôn bảng mă (bộ chữ) của phông nguồn
sang bảng mă của phông đích mà không cần
người dùng làm công việc chuyển mă. Chức năng hoán chuyển văn
bản RTF của WinVNKey có đặc điểm là
bảo toàn kiểu phông, màu sắc, đậm lợt,
cỡ chữ, loại chữ nghiêng, v.v. của văn
bản nguồn. Để hoán chuyển văn bản
RTF, ta phải lưu trữ (save) văn bản ở
dạng *.rtf. Cách lưu
trữ: [Word Document (*.doc) > File > Save As > Rich Text
Format (*.rtf)]. Ví dụ: Một nhà xuất bản có
một tệp văn bản “Tuyển Tập Truyện
Ngắn” (Tuyen Tap Truyen Ngan.doc) viết bằng MS Word
Document với nhiều phông của Unicode hoặc VPS,
hoặc TCVN khác nhau, kích cỡ khác nhau, màu sắc khác nhau.
Nay muốn đổi sang phông VNI để in thành sách v́
từ lâu đă hệ thống in ấn đă quen dùng phông
chữ VNI, nhà xuất bản này có 3 chọn lựa
như sau: (a) Mở tệp nguyên thủy ra, copy
từng đoạn một, hoán chuyển mă, rồi dán
(paste) trở lại. Phương pháp này đă
được mô tả ở mục F.2.c và F.2.d.i ở
trên. (b) Hoặc lưu trữ (save) văn
bản ở dạng *.txt
rồi đổi từ văn bản trơn qua mă VNI,
xong tự ḿnh khôi phục lại định dạng. Khi lưu trữ văn bản ở
dạng *.txt, tất cả thông tin về định
dạng sẽ mất đi, chỉ c̣n nội dung văn
bản mà thôi. Muốn phục hồi lại định
dạng, ta phải tự làm lại từ đầu
một cách thủ công: dùng Microsoft Word để mở
văn bản, tự điều chỉnh lại
định dạng, màu sắc, kiểu chữ sao cho
giống với văn bản gốc, rồi cuối cùng
lưu trữ văn bản ở dạng *.doc và in ra giấy. (c) Hoặc lưu trữ văn bản
ở dạng *.rtf rồi
nhờ WinVNKey đổi sang phông VNI. Sau khi đổi xong, văn bản
mới sẽ hầu như giống hệt văn
bản nguồn. Ví dụ nếu văn bản nguồn
dùng phông Times New Roman hoặc VPS-Times th́ văn bản
đích sẽ tự động được
đổi qua phông VNI-Times v́ phông này gần giống phông
Times New Roman hoặc VPS-Times. Có tinh mắt mới nh́n ra
sự khác biệt giữa các phông VNI-Times, VPS-Times và Times
New Roman. Nếu nhà xuất bản chọn cách
(c) th́ phải làm các bước như sau: H́nh 20: Hộp thoại hoán chuyển văn bản
định dạng RTF. 1. Dùng Microsoft Word để
mở tệp “Tuyển Tập Truyện Ngắn”. Giả
sử tệp này là “Tuyen Tap Truyen Ngan.doc” nằm trong thư mục (directory) “C:\Download”. 2. Lưu trữ tệp này ở
dạng *.rtf [Word Document (*.doc) > File > Save As > Rich Text
Format (*.rtf)]. 3. Từ Trang Chính WinVNKey, chọn [Chạy
> Hoán chuyển]. WinVNKey sẽ hiển thị
bảng Hoán Chuyển như H́nh 20. 4. Điền thông số thích
hợp vào nhóm “Tệp nguồn” và nhóm “Tệp đích”
ở trang “Văn Bản RTF” như h́nh này. 5. Trong nhóm “Chọn bảng
đổi phông - Bảng”, chọn [Đổi sang phông
VNI] v́ ta muốn chuyển tệp qua phông VNI. 6. Trong nhóm “Tệp nguồn”,
nhấn nút có h́nh mở tệp 7. Trong nhóm “Tệp đích”,
chọn tùy chọn [Cùng tên tệp, khác tên tiểu thư
mục] theo H́nh 21 như sau: H́nh 21: Chọn thư mục cho tệp đích. (WinVNKey sẽ tự động
điền vào ô “Thư mục” và ô “Tên tệp” ở nhóm
“Tệp đích”. Nếu ta không thích các tên tệp và tên
thư mục mà WinVNKey điền vào th́ ta có thể
sửa chúng lại theo ư riêng của ta). 8. Nhấn nút “Hoán chuyển”
để chuyển phông. 9. Xem thông tin kết quả trong
hộp “Kết quả”. 10.
Khi
chữ hiện ra là “xong”, ta có thể xem lại kết
quả chuyển phông ở tệp “Tuyen Tap Truyen Ngan.rtf”
bằng cách nhấp mũi tên ở chữ màu xanh “Tên
tệp”. 11.
Sau
cùng, lưu giữ tệp này ở dạng nguyên thủy
*.doc [Rich Text Format (*.rtf) > File > Save As > Word Document
(*.doc)]. Từ ví dụ trên, ta có thể
chuyển từ phông này sang phông khác một cách dễ dàng,
chẳng hạn ta có bài viết trong máy dùng phông chữ
VISCII, TCVN, VPS, VNI, … ta có thể đổi sang phông của
Unicode rồi đưa lên mạng một cách rất nhanh
chóng. Nói chung, chức năng hoán chuyển
văn bản RTF của WinVNKey rất phong phú. Trên
đây chỉ một ví dụ căn bản mà thôi.
Muốn biết chi tiết, ta xem thêm phần “Hướng
dẫn” ở trong khung “Đổi Phông RTF” [Trang Chính WinVNKey
> Chạy > Hoán chuyển > Văn bản RTF >
Bảng > Mũi tên màu đen kế chữ Bảng]. Cần nói thêm, có sự khác biệt
giữa các phần mềm khác và WinVNKey về hoán
chuyển văn bản RTF. ◊ Các
phần mềm khác: Coi toàn bộ văn bản
được viết theo 1 bảng mă duy nhất, thí
dụ là VNI. Rồi tiến hành đổi mă, xong
đổi tên fonts. V́ lư do này, nếu tệp nguồn có
chứa nhiều bảng mă (có đoạn dùng VNI, có
đoạn dùng VPS, có đoạn dùng ABC, có đoạn
dùng Unicode, v.v.) th́ các phần mềm này không đổi
được. ◊ WinVNKey:
Ta không cần chọn bảng mă nguồn và bảng mă
đích. Ta có thể dùng nhiều loại phông/bảng mă
khác nhau trong tệp nguồn (có nghĩa là có thể có
một số cụm chữ là VNI, một số cụm
chữ khác là VPS, v.v.). Ta có thể quyết định tên
phông đích. Thí dụ, khi đổi ra phông Unicode, ta có
thể chọn như sau: ·
Tất
cả phông nguồn tựa tựa như Courier (VISCII phông
Minh Quan, VNI phông Aptima, VPS phông x nào đó, v.v.) ta có thể
chọn đổi ra Courier New. ·
Tất
cả phông nguồn tựa tựa như Times (VISCII phông
VI Times, VNI phông VNI-Times, VPS phông x nào đó giống Times, …) ta có thể chọn đổi ra
Times New Roman. tương ứng trên máy tính đó. Các font
Unicode chuẩn là: Times New Roman, Arial, Tahoma, Ve G. KẾT LUẬN Ngoài các chức
năng đặc biệt được tŕnh bày ở
trên, WinVNKey c̣n nhiều chức năng đa dạng khác. Muốn
t́m hiểu các chức năng này, khi chạy WinVNKKey,
chỉ cần nhấn các chữ màu xanh (hyperlinks)
liên hệ để được giải thích tỉ
mỉ. WinVNKey là phần
mềm gơ chữ Việt và các ngôn ngữ khác trong môi
trường Windows do nhóm thảo chương TriChlor
tại Hoa-Kỳ thực hiện từ năm 1992. Kể
từ phiên bản 4.x.x trở đi, TS Ngô Đ́nh Học
đă nâng cấp WinVNKey lên thành bộ gơ đa ngữ. WinVNKey chạy trên Windows
NT/2K/XP/2003/Vista. Riêng những ai chưa thạo
dùng máy vi tính, có thể đọc thêm bài “Hướng dẫn
cấp tốc phần mềm gơ WinVNKey” ở http://chuvietnhanh.sf.net . Bài này
hướng dẫn cách hạ tải, cài đặt
WinVNKey vào máy, cách chọn các chức năng thường dùng
trong WinVNKey. **************************************************************************** Vài
điều căn bản về QUẢN LƯ PHÔNG TIẾNG VIỆT CHO WINDOWS (Phần Phụ Lục
được viết phỏng theo Lê Hoàn – Mediazone) 1.
Bao nhiêu phông th́ đủ dùng? 2.
Cách cài thêm phông chữ. 3.
Cách bỏ bớt phông chữ. 1. Bao nhiêu phông th́
đủ dùng? Việc cài đặt phông cho
Windows nhiều hay ít tùy vào nhu cầu của người
dùng, nhưng số lượng quá lớn cũng sẽ
làm ảnh hưởng đến tốc độ làm
việc của Windows. Đối với đa số người
dùng, số lượng phông cơ bản được
Windows cung cấp sẵn là đủ dùng, không cần
phải cài đặt thêm. Tuy nhiên, một số phần
mềm gơ tiếng Việt hay đồ họa khi cài
đặt sẽ tự động bổ sung thêm rất
nhiều phông vào Windows, và việc cài đặt các bộ
phông tiếng Việt với đủ loại bảng mă
(ABC, VISCII, VNI, VPS, BK, …) cũng làm
tăng đáng kể tổng số phông. Để
giảm bớt số lượng phông của Windows,
bạn có thể thực hiện theo các nguyên tắc sau: -
Để đọc văn
bản tiếng Việt: Ta chỉ cần cài một phông
đại diện cho một bảng mă tiếng Việt
là bạn đủ khả năng đọc
được tất cả văn bản tiếng
Việt, thí dụ: chỉ cần cài một phông cho
bảng mă VNI 1 byte, một phông cho bảng mă VNI 2 byte là có
thể đọc được tất cả văn
bản được soạn thảo bằng phông VNI mà
không cần cài cả bộ phông VNI với hàng trăm
kiểu phông khác nhau. -
Để in văn bản
tiếng Việt:
Bạn nên cài một bộ phông chuẩn có nhiều
kiểu phông để phục vụ in ấn. Khi cần
in văn bản được soạn với các bộ
phông tiếng Việt khác, bạn nên hoán chuyển
qua phông/mă của bộ phông chuẩn rồi tùy
chọn kiểu phông phù hợp với kiểu phông
nguồn trước khi in là xong. -
Đối với phông
tiếng Anh:
Nếu ta không có nhu cầu chế bản chữ in th́
không cần cài thêm bất cứ phông nào của các ứng
dụng ngoài các phông chữ của Windows. 2. Cách cài thêm phông
chữ. Ta nhấn chuột: Start > chọn
Control Panel > nhấn 2 lần lên biểu tượng
Fonts. Trong cửa sổ Fonts, ta nhấn vào:
File > Install New Font ... 3. Cách bỏ bớt phông chữ. Ta nhấn chuột: Start > Control Panel
> nhấn 2 lần lên biểu tượng Fonts. Trong cửa sổ Fonts, ta bấm nút
cuối cùng bên phải của thanh công cụ để
chọn kiểu liệt kê chi tiết (Details). Ta có thể
nhấn 2 lần vào tên Fonts để xem kiểu chữ
của nó như thế nào, và nếu có những phông ta
không cần đến, có thể chọn xóa nó đi
nhưng chú ư những điểm sau: - Không được xóa các phông
có biểu tượng chữ A màu
đỏ và chữ O màu xanh. -
Chỉ
nên xóa những phông có biểu tượng chữ TT và
không trùng ngày với các phông cơ bản khi cài Windows. © Trần Tư B́nh &
TS. Ngô Đ́nh Học (Web: Chữ Việt Nhanh,
WinVNKey). Email: Chú ư:
Bài này chỉ là phiên bản sơ lược, thích hợp
cho đa số người dùng mới tiếp xúc với
WinVNKey. Nếu muốn t́m hiểu sâu hơn hoặc
muốn khám phá các chức năng cao cấp hơn th́ hăy
đọc bài “ T́m hiểu một
số chức năng đặc biệt của phần
mềm gơ WinVNKey ” ở trang Chữ Việt Nhanh http://chuvietnhanh.sf.net (phần Bài
Đọc Thêm). |
|||
|
